ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

KHOA KHOA HỌC QUẢN LÝ

Nguyễn Thị Thuý Hiền

NHẬN DẠNG HOẠT ĐỘNG

QUẢN LÝ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
CẤP HUYỆN

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGUYỄN QUÂN

 Hà Nội, 2007

Lời cám ơn
Trước hết, em xin gửi lời cám ơn trân trọng nhất tới các thầy cô giáo đã truyền

thụ kiến thức cho em trong suốt thời gian học tập tại Khoa Khoa học quản lý, đặc biệt là

cá nhân PGS. Vũ Cao Đàm người thầy đã chỉ dẫn cho em cách hình thành ý tưởng

nghiên cứu khoa học và hoàn chỉnh ý tưởng nghiên cứu khoa học của mình.

Em xin gửi lời cám ơn sâu sắc nhất tới người thầy hướng dẫn khoa học, TS.

Nguyễn Quân, người đã tận tình chỉ bảo và mất nhiều công sức quý báu giúp em hoàn

thành luận văn nghiên cứu này.

Em xin tỏ lòng cám ơn chân thành tới lãnh đạo Trường Nghiệp vụ quản lý

KH&CN, các anh chị, các bạn đồng nghiệp đã động viên, khuyến khích, tạo điều kiện

cho em hoàn thành chương trình cao học Quản lý KH&CN cũng như luận văn nghiên

cứu này.

Xin cảm ơn nguồn động viên vô bờ bến từ gia đình, chồng và con trai Vũ Thạch

Anh đã giúp tôi có động lực mạnh mẽ hoàn thành chương trình học tập.

Do điều kiện thời gian có hạn nên luận văn không tránh khỏi những khiếm

khuyết, kính mong các thầy cô giáo, các anh chị đồng nghiệp đóng góp ý kiến để luận

văn được hoàn chỉnh và có ý nghĩa thực tiễn hơn nữa.

 MỤC LỤC

PHẦN I - MỞ ĐẦU ..................................................................................................8

PHẦN II – CỞ SỞ LÝ LUẬN ...................... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.

2.1 Một số khái niệm cơ bản có liên quan đến Quản lý và Tổ chức Error! Bookmark not
defined.
Quản lý ......................................................................... Error! Bookmark not defined.
Tổ chức ........................................................................ Error! Bookmark not defined.
Cơ cấu tổ chức ............................................................. Error! Bookmark not defined.

2.2 Một số khái niệm cơ bản trong lĩnh vực quản lý Nhà nước về KH&CNError! Bookmark
not defined.
Quản lý nhà nước ......................................................... Error! Bookmark not defined.
Quản lý hành chính Nhà nước ..................................... Error! Bookmark not defined.
Quản lý nhà nước về khoa học và công nghệ ............ Error! Bookmark not defined.
Hệ thống các cơ quan quản lý nhà nước về KH&CN .. Error! Bookmark not defined.

2.3 Một số khái niệm cơ bản về hoạt động quản lý KH&CNError! Bookmark not defined.
Hoạt động KH&CN và Tổ chức KH&CN ................... Error! Bookmark not defined.
Hoạt động KH&CN trên địa bàn huyện ....................... Error! Bookmark not defined.
Hoạt động quản lý KH&CN cấp huyện ....................... Error! Bookmark not defined.

2.4 Sự cần thiết của việc tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về KH&CN ở cấp huyệnError!
Bookmark not defined.
a. Tiếp cận theo hệ thống quản lý KH&CN ................. Error! Bookmark not defined.
b. Tiếp cận từ phía địa phương .................................... Error! Bookmark not defined.
c. Tiếp cận từ phía các nhà quản lý ............................. Error! Bookmark not defined.

PHẦN III - NHẬN DẠNG VÀ HIỆN TRẠNG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ KH&CN CẤP
HUYỆN ....................................................... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.

3. 1 Nhận dạng các hoạt động quản lý KH&CN cấp huyệnError! Bookmark not defined.
3.1.1 Sự biến đổi các nội dung hoạt động quản lý KH&CNError! Bookmark not defined.
3.1.2 Các dạng hoạt động Quản lý KH&CN cấp huyện qua các thời kỳError! Bookmark not
defined.

3.2 Thực trạng bộ máy quản lý KH&CN cấp huyện .......... Error! Bookmark not defined.
 3.2.1 - Về Tổ chức quản lý hoạt động KH&CN .............. Error! Bookmark not defined.
3.2.2 Về nhân lực ............................................................ Error! Bookmark not defined.
3.2.3 Về các nguồn lực .................................................... Error! Bookmark not defined.

3.3 Đề xuất hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý KH&CN cấp huyệnError! Bookmark not
defined.
3.3.1 Căn cứ khoa học.................................................. Error! Bookmark not defined.
3.3.2 Căn cứ pháp lý .................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.3 Căn cứ yêu cầu thực tế ........................................ Error! Bookmark not defined.
3.3.3 Đề xuất ................................................................ Error! Bookmark not defined.

PHẦN IV - KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................12

PHỤ LỤC .................................................... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.

Danh sách các bảng, biểu đồ, hình vẽ

Bảng 1 - Kết quả điều tra về các vấn đề liên quan đến tổ chức quản lý hoạt động KH&CN
cấp huyện ................................................................ Error! Bookmark not defined.

Bảng 2 - Số lượng huyện có tổ chức quản lý hoạt động KH&CN (2003-2004-2005) Error!
Bookmark not defined.

Bảng 3: Phân bố các cơ quan chuyên môn về quản lý hoạt động KH&CN cấp huyện, năm
2004-2005 ................................................................ Error! Bookmark not defined.

Bảng 4 - Số cán bộ quản lý hoạt động KH&CN ở huyện (2005)Error! Bookmark not
defined.

Bảng 5 - Kinh phí cho hoạt động quản lý KH&CN cấp huyện Error! Bookmark not
defined.

Bảng 6 - So sánh kinh phí chi cho hoạt động quản lý KH&CN ở huyện, 2005Error!
Bookmark not defined.

Biểu đồ 1 - Số lượng huyện có tổ chức quản lý hoạt động KH&CN - phân theo vùng diễn
biến các năm 2003-2004-2005 ................................. Error! Bookmark not defined.

Biểu đồ 2 - Phân bố các cơ quan chuyên môn về quản lý hoạt động KH&CN cấp huyện,
năm 2004-2005 ........................................................ Error! Bookmark not defined.

Biểu đồ 3 - Tỷ lệ cán bộ quản lý hoạt động KH&CN ở huyện năm 2004-2005Error!

Bookmark not defined.

Biểu đồ 4 - Số huyện được cấp kinh phí năm 2005 ... Error! Bookmark not defined.

Biểu đồ 5 - Phân bố kinh phí cho hoạt động quản lý KH&CN cấp huyện theo vùng năm
2005 ........................................................................ Error! Bookmark not defined.
Các từ viết tắt

KH&CN Khoa học và Công nghệ

KH,CN&MT Khoa học, Công nghệ và Môi trường

CNH công nghiệp hoá

HĐH hiện đại hoá

XHCN xã hội chủ nghĩa

KH-XH kinh tế - xã hội

R&D nghiên cứu và triển khai

UBND Ủy ban nhân dân

HĐND Hội đồng nhân dân

huyện huyện, quận, thị xã, thị trấn trực thuộc tỉnh
PHẦN I - MỞ ĐẦU

1. Lý do nghiên cứu

Năm 2003, Bộ Khoa học và Công nghệ và Bộ Nội vụ ban hành Thông tư
liên tịch số 15/2003/TTLT/BKHCN-BNV, trong đó quy định nội dung quản lý nhà
nước về KH&CN trên địa bàn huyện. Theo thông tư này, nội dung quản lý nhà
nước về KH&CN trên địa bàn huyện là một công tác từ đây được quy định rõ ràng
trong văn bản quy phạm pháp luật.

Ngày 29/9/2004, Chính phủ ban hành Nghị định số 172/2004/NĐ-CP quy
định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân tỉnh, theo đó chức
năng giúp Uỷ ban nhân dân huyện trong công tác Quản lý KH&CN được phân
công lại cho phòng Kinh tế chuyên trách. Theo Nghị định này, công tác Quản lý
KH&CN trên địa bàn huyện đã được quy định cụ thể về mặt tổ chức và hoạt động,
tạo ra một bước tiến lớn cho công tác Quản lý KH&CN trên địa bàn huyện.

Nhận dạng hoạt động quản lý KH&CN trên địa bàn huyện trong sự phát
triển của hoạt động quản lý KH&CN nói chung, đặc biệt là sau khi Nghị định 172
ra đời sẽ giúp cho các cơ quản lý nhà nước về KH&CN khẳng định sự cần thiết
phải xây dựng mô hình tổ chức Quản lý KH&CN cấp huyện, đồng thời xem xét
xây dựng mô hình tổ chức quản lý KH&CN cấp huyện cho phù hợp với thực tế
hoạt động của địa phương. Nghiên cứu này có mong muốn đóng góp cho sự phát
triển của ngành quản lý KH&CN, cụ thể ở một số điểm sau đây:

- Ý nghĩa khoa học: bổ sung cho lý thuyết của bộ môn khoa học quản lý nói
chung và cho môn học quản lý nhà nước về KH&CN nói riêng; những phát triển
mới về vấn đề nhận dạng hoạt động quản lý KH&CN cấp huyện theo trục thời
gian.
 - Giá trị thực tiễn: xây dựng luận cứ cho các chính sách về quản lý KH&CN ở
cấp huyện, góp phần phát triển kinh tế-xã hội của ngành, của địa phương; đưa ra
những khuyến nghị để giải quyết các vấn đề, khó khăn, vướng mắc trong việc xây
dựng và vận hành mô hình quản lý KH&CN ở cấp huyện.

- Tính thời sự: kể từ khi Nghị định 172 ra đời đến nay, các địa phương vẫn
đang trong quá trình xây dựng tổ chức quản lý KH&CN cấp huyện, hai câu hỏi có
tính cấp thiết đối với các địa phương là: mô hình quản lý KH&CN cấp huyện như
thế nào ? và hoạt động quản lý KH&CN cấp huyện ra sao?. Nghiên cứu này hy
vọng sẽ giúp cho các cấp quản lý KH&CN có câu trả lời kịp thời và xác đáng cho
các câu hỏi trên.

2. Lịch sử nghiên cứu

Từ khoảng năm 2000, vấn đề hoàn thiện công tác quản lý KH&CN cấp
huyện ngày càng trở nên một yêu cầu cấp bách của công tác quản lý KH&CN, vì
thế đã có một số nghiên cứu liên quan đến vấn đề này được thực hiện. Trong đó, có
thể điểm ra:

- Một số nghiên cứu về hoạt động quản lý KH&CN cấp huyện theo các khía
cạnh tác nghiệp cụ thể như: đào tạo, bồi dưỡng cán bộ (Trường Nghiệp vụ quản lý
KH&CN); hoạt động thanh tra KH&CN (Thanh tra Bộ KH&CN); hoạt động Tiêu
chuẩn-Đo lường-Chất lượng (Tổng cục Tiêu chuẩn-Đo lường-Chất lượng); Sở hữu
trí tuệ (Cục Sở hữu trí tuệ, Hội Sở hữu trí tuệ Thành phố Hồ Chí Minh), v.v...

- Hàng năm, Bộ KH&CN có những số liệu thống kê, báo cáo của các địa
phương về hoạt động quản lý KH&CN cấp huyện. Tuy nhiên những thống kê này
mới ở dạng là số liệu ban đầu, chưa có sự so sánh số liệu các năm với nhau, việc
phân tích mối liên hệ giữa các số liệu còn hạn chế, và việc phân loại các số liệu với
các tiêu chí khác nhau còn tương đối nghèo nàn.

- Năm 2000, Viện Nghiên cứu chiến lược và chính sách KH&CN đã hoàn
thành đề tài số V-05-CLCS-99 với tiêu đề Nghiên cứu, phân tích tổ chức quản lý
nhà nước về KH&CN ở cấp huyện trong quá trình đổi mới do TS Nguyễn Thanh
Thịnh làm chủ nhiệm. Đề tài đã có những đóng góp về cơ sở lý luận với tiếp cận
quản lý KH&CN cấp huyện theo mô hình phân vùng, đồng thời đưa ra các bài học
thực tiễn về phát triển vùng của một số nước trên thế giới và một số địa phương
của Việt Nam. Phát triển hướng nghiên cứu này đòi hỏi sự cụ thể hoá về các tiêu
chí phân vùng trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của đất nước nói chung và
sự phát triển của các hoạt động cũng như mô hình quản lý KH&CN nói riêng.

- Vụ Tổ chức và cán bộ - Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đã có một số

nghiên cứu về mô hình quản lý KH&CN cấp huyện. Trong đó, nghiên cứu mới
nhất và ở dạng đề án là nghiên cứu mang tên “Mô hình Quản lý KH&CN cấp
huyện” năm 2004, với mục tiêu nhằm soạn thảo nghị định quy định về mô hình tổ
chức quản lý KH&CN cấp huyện thống nhất toàn quốc (Nghị định 172,
29/9/2004)

- Năm 2006, Ban Khoa giáo Trung ương đã hoàn thành một nghiên cứu tổng
thể về hoạt động quản lý KH&CN ở địa phương (bao gồm: cấp tỉnh, cấp huyện,
cấp xã) bằng đề tài độc lập cấp Nhà nước mã số ĐTĐL-2003/26 mang tên Nghiên
cứu nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác quản lý KH&CN địa phương do
GS.TS Đỗ Nguyên Phương làm chủ nhiệm đề tài. Mục tiêu của đề tài là đánh giá
thực trạng của công tác quản lý KH&CN ở địa phương, xác định rõ những bất cập
cùng nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả
công tác KH&CN ở địa phương. Đề tài giới hạn ở các khía cạnh liên quan trực tiếp
đến công tác quản lý KH&CN địa phương hiện nay, bao gồm: cơ chế, chính sách,
tổ chức bộ máy và nhân lực. Vấn đề hoạt động quản lý KH&CN cấp huyện được
đề cập trong đề tài nghiên cứu này được đặt trong bối cảnh hoạt động quản lý
KH&CN ở địa phương nói chung, do đó cần có nghiên cứu tiếp để thấy rõ hoạt
động quản lý KH&CN cấp huyện theo tiếp cận lịch sử phát triển của ngành quản lý
KH&CN, qua đó làm nổi bật vai trò của hoạt động quản lý KH&CN cấp huyện
trong phát triển kinh tế-xã hội của địa phương, đồng thời xác định được mô hình tổ
chức phù hợp cho hoạt động này.

3. Mục tiêu nghiên cứu

Nghiên cứu tìm hiểu hiện trạng hoạt động quản lý KH&CN trên địa bàn
huyện, từ đó khẳng định sự cần thiết phải có tổ chức Quản lý KH&CN cấp huyện,
đồng thời đề xuất mô hình Quản lý KH&CN cấp huyện đáp ứng yêu cầu của các
hoạt động KH&CN thực tiễn hiện nay và trong tương lai.

4. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi nội dung nghiên cứu: Hoạt động quản lý KH&CN trên địa bàn
huyện

- Phạm vi thời gian nghiên cứu: năm 2003-2005, thời gian trước và sau khi
triển khai Thông tư liên tịch số 15/2003/TTLT/BKHCN-BNV và Nghị định số
172/2004/NĐ-CP.

5. Mẫu khảo sát

Mẫu khảo sát sẽ được lấy trên 64 tỉnh/thành phố, tại thời điểm 2003-2004-
2005
Danh mục tài liệu tham khảo
Các công trình nghiên cứu và giáo trình (xếp theo thứ tự thời gian)

1. Vũ Cao Đàm; Cải cách tổ chức và thủ tục hành chính trong quản lý nhà
nước về KH&CN; đề tài nghiên cứu 1998

2. GS.TS Đỗ Nguyên Phương; Đề tài độc lập cấp Nhà nước - mã số ĐTĐL-
2003/26; 2003-2006

3. Nguyễn Quân, Trần Văn Tùng; Đề án nghiên cứu cấp Bộ "Mô hình quản lý
KH&CN cấp huyện"; 2004

4. Nghiêm Công; Nghiên cứu hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa các ngành, các
cấp trong quản lý hoạt động khoa học và công nghệ cấp huyện/quận; 2005

5. Nguyễn Việt Cường; Khái quát về quản lý và quản lý hành chính nhà nước,
giáo trình Trường nghiệp vụ quản lý KH&CN; 2005

6. Phạm Huy Tiến; Tổ chức Khoa học và Công nghệ, giáo trình Cao học quản
lý KH&CN; Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, 2005

7. Nguyễn Thị Anh Thu; Phân tích và đánh giá các hoạt động KH&CN trên địa
bàn huyện hiện nay - đề tài nhánh Đề tài độc lập cấp nhà nước ĐTĐL-2003;
2005

8. Nguyễn Việt Cường; Tổ chức các nhiệm vụ quản lý nhà nước về KH&CN
trên địa bàn huyện/thị; Giáo trình Trường Nghiệp vụ quản lý KH&CN;
2006

9. Phạm Ngọc Thanh; Lịch sử các học thuyết quản lý, giáo trình cao học quản
lý KH&CN, Đại học Khoa học xã hội và nhân văn; 2006

10. Vũ Cao Đàm; Phân tích chính sách, bài giảng cao học quản lý KH&CN, Đại
học Khoa học xã hội và nhân văn; 2007
11. Nguyễn Thị Kim Hoa; Phương pháp điều tra xã hội, giáo trình cao học quản
lý KH&CN, Đại học Khoa học xã hội và nhân văn; 2007

12. Phạm Huy Tiến; Tổ chức học đại cương, giáo trình Trường Nghiệp vụ quản
lý KH&CN; 2007

Sách tham khảo

13. Owen E. Hughes, Public Management and Administration; 1994

14. Trường Nghiệp vụ quản lý; Quản lý KH&CN; nhà xuất bản Khoa học kỹ
thuật, 1997

15. Werner Meske; Transforming science and technology systems - the endless
transition?; 1998

16. Keith Bezanson; Viet Nam at the Crossroads: The Role of Science and
Technology; 1999

17. Eliezer Geisler; The Metrics of Science and Technology; 2000

18. Bộ KH&CN; Khoa học và công nghệ Việt Nam 2004; 2004

19. Bộ KH&CN; Khoa học và công nghệ Việt Nam 2005; 2005

20. Học viện Hành chính quốc gia; Quản lý hành chính nhà nước chương trình
bồi dưỡng chuyên viên; tập 1, 2, 3; 2006

Các văn bản pháp luật:

21. CHỈ THỊ của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng số 88-CT ngày 13//1982 về việc
tăng cường công tác quản lý khoa học và kỹ thuật ở các tỉnh, thành phố và
đặc khu trực thuộc trung ương
22. NGHỊ QUYẾT của Hội đồng Bộ trưởng số 51-HĐBT ngày 17-5-1983
về một số vấn đề công tác khoa học và kỹ thuật năm 1983
và những năm tiếp theo

23. THÔNG TƯ LIÊN TỊCH Số: 05/2002/TTLT-BKHCNMT-TCCBCP ngày

7/3/2002 Hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của cơ quan quản lý
khoa học, công nghệ và môi trường ở địa phương

24. THÔNG TƯ LIÊN TỊCH số 15/2003/TTLT-BKHCN-BNV, ngày

15/7/2003, Hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức
của cơ quan chuyên môn giúp uỷ ban nhân dân quản lý nhà nước về khoa
học và công nghệ ở địa phương

25. Luật tổ chức Chính phủ (được Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam
khoá X, kỳ họp thứ 10, thông qua ngày 25-12-2001)

26. Luật tổ chức Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân (đã được Quốc hội
nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam Việt Nam khoá XI kỳ họp thứ 4
thông qua ngày 26 tháng 11 năm 2003, và công bố theo Lệnh của Chủ tịch
nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam Việt Nam số 21/2003/L-CTN
ngày 10/12/2003)

27. Thông tư liên tịch số 15/2003/TTLT-BKHCN-BNV ngày 15-7-2003 của Bộ

Khoa học và Công nghệ - Bộ Nội vụ hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền
h ạn và cơ cấu tổ chức của cơ quan chuyên môn giúp Uỷ ban nhân dân quản
lý nhà nước về khoa học và công nghệ ở địa phương

28. Bộ Khoa học và Công nghệ, Quá trình phát triển của Bộ KH&CN,
http://www.most.gov.vn/a_gioithieu/mlfolder.2006-06-
30.1722511700/index_html#02-nay