Vin o to Doanh nhn Vit

D n Pht trin kinh t x hi c lng ghp gii

TI LIU TP HUN

V CHUI GI TR

Mc tiu lp tp hun : Gip hc vin c kin thc v chui gi tr, v cc

mi lin kt ca chui.gi tr, Ngoi ra, bit phn tch chui gi tr t p
dng vo vic lp k hoch kinh doanh v qun tr cc hot ng kinh doanh
hiu qu..

Nhng kin thc c bn v chui gi tr

1 . Mc ch, yu cu ca chuyn ny
Chuyn ny nhm cung cp nhng kin thc c bn v chui gi tr. Cc k nng phn
tch xc nh cc hat ng nng cp chui gi tr, gp phn vo vic lp k hoch pht
trin kinh t x hi a phng theo nh hng th trng.

2 . Chui gi tr l g?
Chui gi tr l mt lot cc hot ng sn xut kinh doanh c quan h vi nhau, t vic
cung cp u vo, sn xut, thu gom, ch bin v cui cng l bn sn phm cho ngi tiu
dng.
Trong chui gi tr c cc khu trong chui. Cc khu c th m t c th bng cc
hot ng th hin r cc cng vic ca khu. Bn cnh cc Khu ca chui gi tr c
tc nhn. Tc nhn l nhng ngi thc hin cc chc nng ca cc khu trong chui, v d
nh nh cung cp u vo cho sn xut, nng dn sn xut la, thng li vn chuyn hng
ha, v.v. Bn cnh cn c cc nh h tr chui gi tr. Nhim v ca cc nh h tr
chui l gip pht trin ca chui bng cch to iu kin nng cp chui gi tr.
S chui gi tr l g?
S th hin cc hot ng sn xut/kinh doanh (khu), cc tc nhn chnh trong chui
v nhng mi lin kt ca h. Lp s chui gi tr c ngha l v mt s v hin trng
ca h thng chui gi tr. Th hin qua s chui gi tr di y:
2.1

Cung cp
u vo

Hot ng
Tc nhn

Ging
Phn
bn
Thuc
BVTV
Lao
ng
ngho
Cc nh
cung cp
u t
u vo

Sn xut

Lm
t
Gieo
trng
Chm
sc
Thu
hoch
Nng
dn, T
HT,
HTX

Thu gom

Thu
gom
Vn
chuyn

S ch

Lm
sch
ng
gi

Thng mi

Tiu dng

Bn s
Bn l

Trong
nc

Ngi
thu gom

Nh s
ch

Ngi bn
s, ngi
bn l

Xut
khu

Chnh quyn a phng, ngn hng, cc S/ngnh lin quan, D n...

Ghi ch:
Cc giai on sn xut/khu:
Cc tc nhn chnh thc hin cc khu trong chui:
Ngi tiu dng cui cng:
2

 Nh h tr chui gi tr:
2.2

Cc bc tin hnh lp s chui gi tr

S chui gi tr th hin hin trng ca chui. lp s chui gi tr cn phi thu

thp thng tin v hin trng ca chui gi tr. C th theo hng dn sau y:
Bc 1

Khng nn bt u v s t khu cung cp u vo! Hy xc nh

c th ngi tiu dng cui cng ca chui gi tr! Cc cu hi nh
hng sau y xc nh c th ngi tiu dng cui cng trong chui
gi tr.

Cu hi s
dng:

Ngi tiu dng l ai? H u? tui no? Giu hay ngho? V.v
H mun mua sn phm g?
Ngi tiu dng i hi cht lng sn phm phi nh th no?
Ngi tiu dng mua nhiu hay t? Nhiu l bao nhiu?
H mua vo thi im no?
H mua u?
H sn sng b bao nhiu tin mua sn phm?...

Bc 2

Xc nh cc khu trong chui gi tr. Sau khi xc nh c ngi

tiu dng cui cng trong chui gi tr, hy i tng khu k trc ngi
tiu dng v sau khu k tip v.v. Ty vo chui gi tr s c th
chnh lch trong cch khu.

Cu hi s
dng

ngi tiu dng c th mua sn phm th trc phi lm/c ci

g?
ngi bn l c sn phm i bn th trc phi lm/c ci g?
ngi ch bin c sn phm ch bin th trc phi lm/c ci
g?
ngi thu gom c sn phm thu gom th trc phi lm/c ci
g?
ngi sn xut to ra sn phm h cn lm/c ci g?
V.v

Bc 3

Xc nh cc hot ng ca tng khu trong chui.

Cu hi nh
hng s
dng

Khu Cung cp u vo bao gm cc hot ng g?

Khu Sn xut bao gm cc hot ng g?
Khu Thu gom bao gm cc hot ng g?
Khu Ch bin bao gm cc hot ng g?
Khu Thng mi bao gm cc hot ng g?
v.v

Bc 4

Xc nh cc tc nhn trong chui gi tr

3

Cu hi nh
hng s
dng

Hin nay, ai thc hin cc hot ng trong cc khu:

Khu Cung cp u vo? Ai
Khu Sn xut? Ai
Khu Thu gom? Ai
Khu Ch bin? Ai?
Khu Thng mi Ai?...
v.v

Bc 5
Cu hi nh
hng s
dng

Xc nh cc nh h tr trong chui gi tr
Hin nay, ai h tr cc tc nhn thc hin cc khu trong chui?
Cc h tr gii quyt kh khn no ca cc tc nhn trong cc khu?

Bc 6

Kt lun t s chui gi tr

Cu hi nh
hng s
dng

S th hin nhng khu no?

Lin kt ca cc khu c c t chc cht ch khng?
Ngi nng dn sn xut nh l hay tp th?
Cc nh h tr c h tr ng lc v ng ni khng?
V.v.

3 . Ti sao s dng cng c phn tch chui gi tr?

Cng c phn tch chui gi tr gip chng ta thay i cch nhn v cch lm khi chng ta
sn xut v/hoc kinh doanh. Chui gi tr gip chng ta nhm n th trng tiu th sn
phm trc khi sn xut. N gip xc nh nhu cu v yu cu ca th trng! Thng qua
qun l c sn xut kinh doanh, xc nh nhu cu u t h tr nng cp chui.
Ni cch khc trc khi sn xut nng dn cn phi xc nh r rng sn xut bn
cho ai?! Nguyn tc ca th trng l tiu dng quyt nh sn xut Sn xut phi theo
yu cu ca th trng!

4 . Gi tr gia tng trong chui gi tr

4.1

Gi tr gia tng l g?
Gi tr gia tng l mc o li nhun c to ra trong chui gi tr.

Gi tr gia tng trong mt chui gi tr c tnh nh sau:

[Gi tr gia tng] = [tng gi bn sn phm] [gi tr hng ha trung gian]

(v d chi ph u vo: mua nguyn vt liu, dch v v.v.).
Gi tr gia tng c to ra bi tc nhn ca tng khu trong chui gi tr.
Hng ha trung gian, u vo v dch v vn hnh c cung cp bi cc nh cung cp m
h khng phi l tc nhn ca khu.

Chui gi tr ch mang li li nhun cho cc tc nhn nu ngi tiu dng sn sng chi tr
gi sn phm cui cng. Ngi tiu dng khng to ra gi tr gia tng!

4.2

Lm th no tng t l li nhun?

C th tng t l li nhun bng cch (a) to ra sn phm mi m ngi tiu dng yu

thch v/hoc cu (b) ci tin quy trnh sn xut sn phm hin c (c) va to sn phm mi
va ci tin quy trnh sn xut.
Ci tin quy trnh sn xut c th c 6 phng n:
1: Tng nng sut

tng sn lng

2: Nng cao hiu

qu sn xut

gim chi ph u tng gi tr gia tng

vo

t l li nhun cao hn

3: Ci tin cht
lng

tng gi bn

tng gi tr gia tng

t l li nhun cao hn

4: Ci tin
marketing

tng sn lng +
tng gi bn

tng gi tr gia tng

t l li nhun cao hn

phn phi li gi tr
gia tng

t l li nhun cao hn

phn phi li gi tr
gia tng

t l li nhun cao hn

5: m nhn cc
chc nng khc
trong chui (vn
chuyn, s ch/ch
bin)
6:Thnh lp
t/nhm (ngh nh
151)

tng li th khi
thng lng

tng gi tr gia tng

t l L.N cao hn

Phng n s 1 ch hiu qu nu ngi tiu dng sn sng mua nhiu hn! phng n ny
cng l phng n truyn thng NHNG cha hn l phng n hiu qu nht.
Ni chung, t l li nhun ch tng khi ngi mua c nhu cu mua sn phm. H mua
nhiu hn hoc vi gi cao hn.

5 . Phng php phn tch chui gi tr.

5.1

Ti sao phi tin hnh phn tch chui gi tr?

Phn tch chui gi tr gip chng ta xc nh nhng kh khn ca tng khu trong chui,
t a ra cc gii php khc phc sn phm p ng c yu cu ca th trng v pht
trin bn vng.
Xy dng chin lc pht trin chui gi tr lin quan ti nhng g m cc tc nhn tham
gia chui gi tr phi lm tr nn cnh tranh hn v to ra gi tr gia tng ln hn trong
tng lai.
Phn tch chui gi tr cn gip cc nh h tr xc nh c cc nt tht cn h tr i
vi cc tc nhn trong cc khu ca chui v c nhng tc ng h tr pht trin ca chui.
Nng cp chui gi tr l g?
Nng cp chui gi tr l thc hin cc gii php tho g nhng kh khn trong chui
nhm m bo sn phm p ng c nhu cu v yu cu ca th trng v pht trin chui
mt cch bn vng.
5.2

 nng cp chui thnh cng, cc tc nhn trong chui ng vai tr ch o thc hin
nhim v nng cp v cc nh h tr ng vai tr h tr cc tc nhn trong qu trnh nng cp.
nng cp chui gi tr, cn c 1 tm nhn. Tm nhn nng cp m t nhng i thay
mong mun ca chui gi tr trong tng lai nhm tr li cu hi: Chui gi tr ny s nh th
no sau 5 hoc 10 nm ti?
Xc nh tm nhn s gip chng ta tp trung vo c hi, nh hng r rng vin cnh
trong tng lai t u tin cc hat ng, gip cho cc tc nhn thng nht kin trong vic
nng cp chui.

5.3

Phng php phn tch nhanh chui gi tr.

xy dng chin lc nng cp chui gi tr, ln lt in thng tin vo bng sau:

Khu trong
chui
(Lit k cc hot
ng ca tng
khu)

Hin trng
Thun li
Kh khn
(c) (cha c)

Gii php
Lm g? Lm nh
th no? bao gm
kinh ph, ngun
lc

C hi cho:
Ai lm?

(1)ngi
ngho

Thi gian?

(2) ph n
(lm g?)

u vo
(1)
(2)
Sn xut
(1)
(2)
Thu gom
(1)
(2)
S ch
(1)
(2)
Thng
mi
(1)
(2)

Lu : Cc kt qu phn tch nhanh chui gi tr c th cho thy hin trng chui gi

tr ca x, c bit l ci c v ci cha c cn c ci tin. Kt qu ny

c th s dng lm thng tin th trng u vo lp k hoch pht trin kinh t a
phng v c th ch ra c phng n u t ca x trong tng lai.

6 . Cc mi lin kt ngang v lin kt dc trong chui gi tr

nng cp chui gi tr thnh cng th lin kt ngang v lin kt dc phi c
cng c v pht trin.
6

6.1
Lin kt ngang l g?
Lin kt ngang l lin kt gia cc tc nhn trong cng mt khu (Vd: lin kt nhng
ngi ngho sn xut/kinh doanh ring l thnh lp nhm / t hp tc) gim chi ph,
tng gi bn sn phm, tng s lng hng bn
6.1.1 Ti sao cn lin kt ngang?
Nng dn hp tc vi nhau v mong i c c thu nhp cao hn t nhng ci
thin trong tip cn th trng u vo, u ra v cc dch v h tr.: VD: T chc mua
vt t u vo theo tp th c th to ra mt s li ch cho cc thnh vin bao gm (1)
Mua vt t vi gi thp nh mua s lng ln v trc tip t ngi cung cp (2) T
chc mua theo tp th s gim c chi ph vn chuyn nu phi mua xa. (3) Tiu th
qua tp th T c kh nng hp ng bn vi s lng ln, m bo uy tn v d ri
ro
Tm li, lin kt ngang mng li cc li th nh :
Gim chi ph sn xut, kinh doanh cho tng thnh vin ca t/nhm qua tng li
ch kinh t cho tng thnh vin ca t.
T/nhm c th m bo c cht lng v s lng cho khch hng.
T/nhm c th k hp ng u ra, sn xut quy m ln.
T/nhm pht trin sn xut, kinh doanh mt cch bn vng.
h tr cho lin kt ngang pht trin bn vng, vic t chc li sn xut thnh lp
cc T Hp tc theo Ngh nh 151/2007/N-CP Chnh ph l mt bin php c tc
ng tch cc trong vic pht trin bn vng Nng nghip, Nng thn.
6.1.2

Lm g thc y lin kt ngang?

Mt iu quan trng khi thc y lin kt ngang: Thnh lp v hot ng t hp tc phi

xut pht t nhu cu ca ngi dn v tham gia vo t hp tc phi mang li li ch kinh t cho
tng h. Nh th hot ng ca t hp tc mi c th bn vng.
Ging nh cc hnh thc thc y lin kt dc th cc hnh thc lin kt ngang cng nhm
cc h c cng nhu cu, s thch v/hoc mc tiu kinh t gp nhau:
T chc tham quan cho cc nng dn hc tp m hnh sn xut kinh doanh v hi kinh
nghim v kinh t tp th.
Tp hun nng cao kin thc v th trng cho ngi dn ch ra r rng cc li ch kinh t
khi tham gia vo t/nhm
T chc cc cuc i thoi vi nhng ngi hin ang sn xut, kinh doanh ( Doanh nghip)
V.v.
6.2
Lin kt dc l g?
Lin kt dc l lin kt gia cc tc nhn trong cc khu khc nhau ca chui (Vd: T hp
tc lin kt vi doanh nghip thng qua hp ng tiu th sn phm).
6.2.1 Ti sao cn lin kt dc? Lin kt dc c tc dng:
Gim chi ph chui.
C cng ting ni ca nhng ngi trong chui.
Hp ng bao tiu sn phm c bo v bi lut php nh nc.

 Tt c thng tin th trng u c cc tc nhn bit c sn xut p ng nhu cu th

trng.
Nim tin pht trin chui cao hn.
thc y lin kt dc pht trin bn vng, Quyt nh 80/2002/Q-TTg l mt ti liu
quan trng, to iu kin pht trin lin kt dc v nhn mnh vai tr quan trng ca hp ng
tiu th sn phm.
6.3

C nhiu hnh thc lin kt dc

Sn xut theo hp ng: m hnh tp
trung, m hnh trang tri ht nhn, m
hnh a ch th, m hnh phi chnh thc,
m hnh trung gian.
Bao tiu sn
80/2002/Q - TTg

phm:

theo

M hnh tp trung
Doanh nghip ch bin, tiu th nng sn

Cung cp u vo
Hng dn k thut

Cung cp sn phm

Hi nhp dc
Trang tri

M hnh trang tri ht nhn

Trang tri

Trang tri

Trang tri

M hnh a ch th

Doanh nghip

Ngn hng,
T chc tn dng

Nh khoa hc

Dch v tn dng

Dch v khoa hc v
cng ngh

Cung cp u vo
Hng dn k thut

Nng dn

Nng dn

Trang tr

Cung cp sn phm
Doanh nghip ch bin, tiu
th nng sn

Nng dn

Nng dn

M hnh phi chnh thc

Nng dn

H tr, vn ng, gio

dc, tuyn truyn v x
l vi phm

Nng dn

TRANG TRI CA DOANH NGHIP

Hp ng sn xut

Vn ng, theo di,

gim st

Nh nc

Cc t chc dn s x hi

M hnh trung gian

Doanh nghip kinh doanh/
ch bin nng sn

Ngi mua

Cung cp sn phm

Cung cp u vo

Cung cp u vo

C nhn, T chc trung gian

(Ngi mua gom, HTX, T hp
tc, Hi nng dn)

Cung cp sn phm

Cung cp u vo
Hng dn k thut
T chc sn xut

Cung cp sn phm

Nng dn
Trang tri

Trang tri

Trang tri

Trang tri

Trang tr

6.3.1 Khung php l nhm thc y lin kt dc: Quyt nh 80/2002/Q-TTg

- Quyt nh 80/2002/Q-TTg v khuyn khch tiu th nng sn qua hnh thc hp ng.
- Ch th 25/2008/CT/TTg v tng cng ch o tiu th sn phm Nng sn qua hp ng.
Hp ng sau khi k kt l c s php l gn trch nhim v ngha v ca cc bn,
bo v quyn v li ch hp php gia ngi sn xut nguyn liu v cc doanh nghip sn
xut, kinh doanh, ch bin v xut khu theo cc quy nh ca hp ng.
8

Hp ng tiu th nng sn hng ho phi c k vi ngi sn xut ngay t u v sn

xut, u nm hoc u chu k sn xut.
Hp ng tiu th nng sn k gia cc doanh nghip vi ngi SX theo cc hnh thc:
ng trc vn, vt t, h tr k thut, cng ngh v mua li nng sn hng ho;
Bn vt t mua li nng sn hng ho;
Trc tip tiu th nng sn hng ho,
Lin kt sn xut: h nng dn c s dng gi tr quyn s dng t gp vn c phn,
lin doanh, lin kt vi doanh nghip hoc cho doanh nghip thu t sau nng dn c
sn xut trn t gp c phn, lin doanh, lin kt hoc cho thu v bn li nng sn cho
doanh nghip, to s gn kt bn vng gia nng dn v doanh nghip
Lu : Hp ng tiu th nng sn hng ho c y ban nhn dn x xc nhn hoc
phng cng chng huyn chng thc.
6.3.2 Lm g thc y lin kt dc?
C nhiu hnh thc thc y lin kt dc, v d nh
Khuyn khch cc tc nhn chui tham gia vo cc hi ch thng mi v t chc trin lm
nhm tp hp cc tc nhn trong cng mt chui.
T chc cc cuc hp /hoc hi tho gia ngi bn v ngi mua, i thm cc nh mua
v/hoc bn sn phm nhm xy dng quan h kinh doanh
Xy dng Webside giao dch to iu kin thun li cho c i bn trong vic tm kim
ngi mua v ngi bn tim nng.
Mi hnh thc thc y u nhm n vic lm th no cc tc nhn c th gp nhau!