Luận văn Thạc sĩ Báo chí học: Tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện trên báo mạng điện tử khu vực Đồng bằng sông Cửu Long

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:149

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện trên báo mạng điện tử khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, từ đó đề xuất những giải pháp nâng cao chất lượng vấn đề này trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Báo chí học: Tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện trên báo mạng điện tử khu vực Đồng bằng sông Cửu Long

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ----------------------------------------------------- LÊ CHÍ DIỆN TỔ CHỨC SẢN XUẤT NỘI DUNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ KHU VỰC ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC CÀ MAU - 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ----------------------------------------------------- LÊ CHÍ DIỆN TỔ CHỨC SẢN XUẤT NỘI DUNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ KHU VỰC ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Báo chí học định hƣớng ứng dụng Mã số: 8320101.01 (UD) Ngƣời hƣớng dẫn khoa học Chủ tịch Hội đồng PGS. TS Nguyễn Thị Trƣờng Giang PGS. TS Đinh Văn Hƣờng CÀ MAU - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS, TS. Nguyễn Thị Trường Giang. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là hoàn toàn đáng tin cậy, không trùng lặp với những công trình đã được công bố trước đây. Cà Mau, ngày 25 tháng 6 năm 2020 Tác giả luận văn LÊ CHÍ DIỆN
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình triển khai thực hiện đề tài nghiên cứu: Tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện trên báo mạng điện tử khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Thị Trường Giang, người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tận tình, tạo mọi điều kiện để tôi tiếp cận tài liệu, tìm hiểu và nghiên cứu đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Viện Báo chí - Học viện Báo chí và Tuyên truyền; các thầy cô giáo đã tận tình dạy dỗ, chia sẻ, cung cấp kiến thức cho em trong suốt những năm học vừa qua và tạo điều kiện để tôi hoàn thiện luận văn này. Trong quá trình làm luận văn chắc chắn sẽ không tránh khỏi sơ suất, bởi bản thân cảm thấy lượng kiến thức, cũng như sự hiểu biết vẫn còn hạn hẹp. Rất mong nhận được sự đóng góp của Hội đồng, thầy cô và bạn bè, đồng nghiệp để công trình nghiên cứu hoàn thiện hơn. Cà Mau, ngày 25 tháng 6 năm 2020 Tác giả luận văn LÊ CHÍ DIỆN
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 3 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 3 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài:................................................... 6 3. Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu đề tài ......................................................... 13 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................... 14 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ................................................. 14 6. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn của vấn đề nghiên cứu ................................... 15 7. Cấu trúc luận văn: ....................................................................................... 16 CHƢƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC NỘI DUNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ ................................ 17 1.1. Các khái niệm có liên quan và vai trò của tổ chức sản xuất nội dung đa phƣơng tiện trên báo mạng điện tử ........................................................ 17 1.1.1. Khái niệm tổ chức sản xuất ................................................................... 17 1.1.2. Khái niệm nội dung đa phương tiện...................................................... 19 1.1.3. Khái niệm báo mạng điện tử ................................................................. 23 1.1.4. Vai trò của tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện trên báo mạng điện tử .............................................................................................................. 25 1.2. Các yếu tố đa phƣơng tiện và quy trình tổ chức sản xuất nội dung đa phƣơng tiện trên báo mạng điện tử ............................................................. 31 1.2.1. Các yếu tố đa phương tiện thường sử dụng trong tác phẩm báo mạng điện tử .............................................................................................................. 31 Tiểu kết chƣơng 1 .......................................................................................... 47 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC NỘI DUNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ KHU VỰC ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG ................................................................................................... 48 2.1. Giới thiệu sơ lƣợc về tờ báo thuộc diện khảo sát ................................ 48 2.1.1. Báo Cà Mau online ............................................................................... 48 1
2.1.2. Báo Cần Thơ online .............................................................................. 50 2.1.3. Báo Vĩnh Long online............................................................................ 51 2.2. Khảo sát tổ chức sản xuất nội dung đa phƣơng tiện trên Báo Cà Mau online, Cần Thơ online và Vĩnh Long online (từ 01/2019 – 12/2019) ....... 52 2.2.1 Số lượng và tần suất sử dụng nội dung đa phương tiện ........................ 52 2.2.2. Quy trình tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện trên báo mạng điện tử .. 67 2.3. Đánh giá những thành công và hạn chế của việc tổ chức sản xuất nội dung đa phƣơng tiện trên báo mạng điện tử đƣợc khảo sát ..................... 79 2.3.1. Thành công và nguyên nhân thành công .............................................. 79 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân hạn chế ......................................................... 84 Tiểu kết chƣơng 2 .......................................................................................... 89 Chƣơng 3. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG TỔ CHỨC SẢN XUẤT NỘI DUNG ĐA PHƢƠNG TIỆN TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ TẠI KHU VỰC ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG TRONG THỜI GIAN TỚI........................................ 90 3.1. Những vấn đề đặt ra đối với xu hƣớng tổ chức sản xuất nội dung đa phƣơng tiện trên báo mạng điện tử ............................................................. 90 3.2. Giải pháp nâng cao chất lƣợng tổ chức sản xuất nội dung đa phƣơng tiện trên báo mạng điện tử khu vực Đồng bằng sông Cửu Long ............. 95 3.2.1. Những giải pháp chung ......................................................................... 95 3.2.2. Những giải pháp cụ thể ......................................................................... 97 Tiểu kết chƣơng 3 ........................................................................................ 104 KẾT LUẬN .................................................................................................. 105 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 108 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 112 2
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BMĐT Báo mạng điện tử BBT Ban biên tập BTV Biên tập viên NXB Nhà xuất bản PGS, TS Phó giáo sư, tiến sĩ PTV Phát thanh viên PV Phóng viên TBT Tổng biên tập 2
DANH MỤC BẢNG Sơ đồ 1.1: Quy trình tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện trên tờ báo mạng điện tử .................................................................................................... 44 Bảng 2.1: Thống kê tin, bài sử dụng văn bản (text) của Báo Cà Mau online 53 Bảng 2.4: Thống kê sử dụng ảnh tĩnh trong tin, bài, phóng sự ảnh trên Báo Cà Mau online....................................................................................................... 56 Bảng 2.6: Thống kê sử dụng ảnh tĩnh trong tin, bài, phóng sự ảnh trên Báo Cần Thơ online từ ngày 02/12/2019 đến ngày 08/12/2019 ............................ 58 Bảng 2.7: Sử dụng hình ảnh động trên Báo Vĩnh Long online năm 2019...... 60 Bảng 2.8: Số liệu tin, bài video trên Báo Cà Mau online ............................... 63 Bảng 2.9: Số liệu video khảo sát năm 2019 của Báo Vĩnh Long online ........ 64 Bảng 2.10: Số liệu thống kê video trên Báo Cần Thơ online ......................... 65 Bảng 2.11: Thống kê ý kiến phản hồi của trang Báo Vĩnh Long online ........ 66 Bảng 2.12: Thống kê tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện có tính thời sự trên Báo Cà Mau online trong tháng 11/2019 ................................................. 70 Bảng2.14: Thống kê nguồn sản xuất nội dung đa phương tiện mang tính thời sự trên Báo Cần Thơ online trong tháng 11/2019 ........................................... 77 Bảng 2.15: Thống kê khai thác nguồn khác nội dung đa phương tiện mang tính thời sự trên Báo Cần Thơ online trong tháng 11/2019 ............................ 78 Bảng 2.16: Khảo sát 100 người xem Báo Cà Mau online .............................. 80 Bảng 2.17: Khảo sát 100 người xem Báo Cà Mau online. ............................. 80 Bảng 2.18: Khảo sát 100 người xem Báo Vĩnh Long online.......................... 84 Bảng 2.19: Thống kê số lượng nguồn khác tin, bài trên Báo Cà Mau online trong năm 2019................................................................................................ 87 3
DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Hình 2.1: Giao diện trang chủ Báo Cà Mau.................................................... 49 Hình 2.2: Giao diện của chuyên mục truyền hình trên Báo Cà Mau online ... 50 Hình 2.3: Giao diện trang chủ của Báo Cần Thơ online ................................. 51 Hình 2.4: Giao diện Báo Vĩnh Long online .................................................... 52 Hình 2.5: Hình thức trình diễn ảnh (slideshow) nội dung điểm báo trên chuyên mục Cà Mau TV của Báo Cà Mau online .......................................... 59 Hình 2.6: Chuyên mục xem báo giấy trên Báo Cần Thơ online ..................... 61 Hình 3.1: Mô hình tòa soạn hội tụ ................................................................ 100 Biểu đồ 2.1: So sánh tin, bài sử dụng văn bản (text) của 3 tờ báo.................. 55 Biểu đồ 2.2: Tin, bài kinh tế trên 3 tờ báo khảo sát ........................................ 62 Biểu đồ 2.3: Sử dụng video trên Báo Vĩnh Long online ................................ 64 Biểu đồ 2.4: So sánh sử dụng video của 3 tờ báo ........................................... 65 Biểu đồ 2.5: So sánh sử dụng chương trình tương tác trên 3 trang báo khảo sát .... 67 Sơ đồ 2.1: Quy trình tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện của Báo Cà Mau online....................................................................................................... 68 Sơ đồ 2.2: Quy trình tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện của Báo Vĩnh Long online ..................................................................................................... 72 Sơ đồ 2.3: Quy trình tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện của Báo Cần Thơ online ....................................................................................................... 75 4
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngày nay, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, sự thay đổi từng ngày của đường truyền Internet, với băng thông ngày càng được nâng cấp rộng và nhanh. Đây cũng chính là điều kiện thuận lợi để thúc đẩy báo mạng điện tử (BMĐT) phát triển và BMĐT đang dần trở thành xu hướng dịch chuyển, chuyển đổi tất yếu của các tờ báo trong giai đoạn hiện nay. Bởi nếu các tờ báo không thay đổi để tự làm mới mình, từng bước thích ứng với sự phát triển chung của xu thế thời đại, có nghĩa là các tờ báo tự đào thải, đánh mất cơ hội phát triển của mình. Đây cũng là quy luật phát triển tất yếu của các mô hình báo chí hiện đại nói chung và của nền báo chí Việt Nam nói riêng trong giai đoạn hiện nay. Sự bùng nổ của cách mạng công nghệ, của Internet đã tác động mạnh mẽ đến đời sống xã hội, làm thay đổi bộ mặt của nền báo chí hiện đại, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của nền báo chí thế giới nói chung. Trong đó, sự ra đời của BMĐT đã làm thay đổi lớn trong cách thể hiện của báo chí trong giai đoạn hiện nay, thông tin được cung cấp cho công chúng theo hình thức đa phương tiện sinh động và hấp dẫn hơn. Truyền thông đa phương tiện là sự truyền tải một thông điệp bằng sự kết hợp nhiều loại ngôn ngữ như: văn bản (text), hình ảnh tĩnh (still image), hình ảnh động (animation), đồ họa (graphic), âm thanh (audio), video và cùng các phương thức khác. Qua đó, đã tạo nên một bức tranh toàn cảnh trong cách thể hiện, đầy đủ thông tin, có sức hấp dẫn và thu hút đối với công chúng. Sự phát triển của BMĐT nói riêng, của Internet nói chung đã mang đến những hình thức mới của báo chí. Có thể nói BMĐT đã đem đến cuộc cách mạng đối với các loại hình báo chí, trong đó, minh chứng cu thể nhất chính là 3
xu hướng dịch chuyển mạnh mẽ của các tòa soạn báo in tại địa phương. Để tự làm mới mình nhiều tòa soạn báo in tại địa phương đã chủ động đầu tư tích hợp các tờ BMĐT song song với tờ báo in. Tính đến 11/2019, cả nước có 850 cơ quan báo chí, trong đó có 79 cơ quan báo, 648 tạp chí, 23 cơ quan báo chí điện tử độc lập, 72 cơ quan có giấy phép hoạt động phát thanh truyền hình, với 2 đài Quốc gia. Nhìn chung, các cơ quan báo chí, tạp chí, đài phát thanh truyền hình đều có trang thông tin điện tử hoặc tờ BMĐT song hành. Điều này cho thấy các cơ quan báo chí hiện nay đã và đang rất chú trọng đến khả năng phát triển của tờ BMĐT. Trong đó, các yếu tố đa phương tiện luôn được các tờ báo chú trọng khai thác, nhằm làm tăng sự hấp dẫn, sinh động, tính khách quan, chân thực cho tác phẩm báo, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao trong tiếp nhận thông tin của công chúng trong giai đoạn hiện nay. Cùng với sự ra đời của các phương tiện truyền thông hiện đại, các thiết bị di động thông minh, những ưu thế của các trang báo điện tử đã được các tòa soạn tận dụng 1 cách hiệu quả, nhất là đối với ưu thế đa phương tiện, nó có thể làm thay các chức năng, nhiệm vụ của loại hình báo in, báo phát thanh, cũng như báo truyền hình. Có thể nói các loại hình tổ chức báo sản xuất đa phương tiện trong các trang BMĐT gần như chiếm ưu thế vượt trội, với chức năng truyền tải thông tin nhanh nhạy, tạo được sự sinh động hấp dẫn trong từng trang báo, bài báo, đáp ứng nhu cầu xem và lướt báo mạng, cũng như thu hút được thị hiếu của công chúng đối với tờ báo của mình. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều tờ BMĐT tại địa phương vẫn chưa khai thác 1 cách hiệu quả loại hình đa phương tiện như 1 yếu tố truyền tải thông tin hữu ích. Vì vậy, việc nhận thức đúng vai trò và tính chất, tầm quan trọng của việc sử dụng loại hình đa phương tiện trong các tác phẩm báo chí của BMĐT là hết sức cần thiết. Làm thế nào thông tin trở nên sinh động, hấp dẫn phát huy hết vai trò đa 4
phương tiện trong tờ BMĐT, qua đó, từng bước thu hút lượng độc giả, tạo nguồn thu cho tờ báo của mình. Đó mới chính là vấn đề mà các tòa soạn báo tại địa phương có tích hợp các tờ BMĐT đang quan tâm, nghiên cứu tìm ra giải pháp thực hiện trong giai đoạn hiện nay. Nếu như trước đây, các tờ BMĐT, nhất là các tờ BMĐT tại địa phương đa phần chỉ truyền tải thông tin là chữ viết kèm theo là 1 vài hình ảnh tĩnh hoặc chỉ là cách chuyển toàn bộ tin bài của loại hình báo in sang các trang BMĐT thì ngày nay câu chuyện đó gần như đã gần như không còn tồn tại. Bởi sự xuất hiện của công nghệ truyền tải băng thông rộng, dung lượng lưu trữ của máy chủ lớn, do đó việc tích hợp cách truyền tải các loại hình đa phương tiện: video, audio, đồ họa… của các BMĐT đã và đang phát huy hiệu quả, mang đến cho độc giả cái nhìn chân thật nhất về diễn tiến của thông tin từ hình ảnh động, đến âm thanh tạo nên sự hấp dẫn, sinh động vốn dĩ chỉ có ở loại hình báo truyền hình. Cùng với đó, là nhờ vào khả năng nhanh vốn có của mình, việc truyền tải thông tin thông qua trực tiếp bằng hình ảnh đang diễn ra tại hiện trường, BMĐT đã tạo được sự chân thực của thông tin truyền tải, thu hút được sự quan tâm của công chúng, đây cũng là một trong những ưu thế đã và đang được nhiều tờ BMĐT tận dụng triệt để đem lại nhiều hiệu quả ngoài mong đợi. Truyền tải thông tin bằng loại hình đa phương tiện gần như tạo được dấu ấn riêng đối với các tờ BMĐT, nó vừa đảm bảo thể hiện tính khách quan, chân thực của thông tin đem lại cái nhìn thật sự chân thật về cuộc sống, về sự kiện đến với công chúng, tạo sự tin tưởng, tín nhiệm trong quá trình tiếp nhận thông tin của độc giả đối với tờ BMĐT tại địa phương. Chính nhờ vào sự độc đáo, hấp dẫn trong cách truyền tải thông tin bằng các loại hình đa phương tiện trên các tờ BMĐT đã và đang tạo được sức hút đối với độc giả thông qua các lượt xem, lượt tương tác. Đây cũng chính là 5
thước đo cho giá trị, sự hiệu quả của tờ báo, từ đó đem về nguồn thu cho các tờ báo trong tương lai và nó cũng là một trong những yếu tố cần thiết để tờ báo có thể tồn tại, phát triển hay tự giết chết mình, khi mà các yếu tố về hình ảnh, video, audio, đồ họa… trên các trang báo điện tử không được khai thác một cách hiệu quả, nhằm đem lại sự cuốn hút, đón nhận nhận từ công chúng. Và đây cũng là câu trả lời của tác giả Luận văn này, vì sao cần phải nghiên cứu việc “Tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện trên báo mạng điện tử khu vực Đồng bằng sông Cửu Long”, nhằm có cái nhìn toàn diện thấu đáo của các tờ BMĐT tại khu vực được cho là “sinh sau đẻ muộn” so với mặt bằng BMĐT của cả nước, từ đó phần nào tạo được dấu ấn, cũng như tìm ra câu trả lời cho việc đưa ra lối mở cùng tồn tại song hành với nền báo chí hiện đại trong giai đoạn hiện nay của tờ điện tử tại địa phương. Hiện tại bản thân tác giả đang là người trực tiếp tham gia các công đoạn sản xuất nội dung đa phương tiện trên tờ BMĐT của Báo Cà Mau, vì vậy, việc nghiên cứu đề tài cũng sẽ là 1 cách học tập hữu ích, giúp rất nhiều cho công việc của tác giả trong tương lai, cũng như việc tham mưu tìm ra phương thức vận hành hiệu quả đưa tờ BMĐT của Báo Cà Mau ngày một mới, hấp dẫn với công chúng. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài: Tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện trên các tờ BMĐT khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đã và đang đặt ra nhiều vấn đề khó khăn, cũng như thách thức đối với tòa soạn báo điện tử tại địa phương. Bởi báo điện tử là một loại hình báo chí mới, các điều kiện để phát triển một tờ báo điện tử song hành đã làm cho một số tòa soạn báo địa phương khá lúng túng, nếu như không có những bước đi, những lộ trình cụ thể thì việc đầu tư chuyển dịch này gần như là lãng phí và mất dần vai trò, vị thế của một tờ báo điện tử mang lại. 6
Trên thực tế cho thấy, nhiều tờ BMĐT tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long vẫn chưa đủ tự tin, chưa dám mạnh dạn đầu tư vào các tờ BMĐT do những bỡ ngỡ, lúng túng ban đầu và câu chuyện đầu tư hiệu quả vẫn đang là câu hỏi đặt ra đối với những tòa soạn BMĐT tại địa phương. Muốn làm được điều đó thì việc chú trọng khai thác, quản lý tổ chức sản xuất các nội dung đa phương tiện trên các tờ báo mạng vẫn đang là điều kiện tiên quyết, cũng như là một trong những thế mạnh cần khai thác hiệu quả. Tạo nên những điểm nhấn, những đặc trưng riêng, nhằm đưa thương hiệu của tờ báo đến với công chúng trong và ngoài khu vực Dường như lợi thế này đang bị nhiều tòa soạn báo tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long bỏ ngỏ, cũng như chưa thật sự chú trọng nhiều đến điểm mạnh của loại hình đa phương tiện trên BMĐT. Như chúng ta đã thấy, việc sử dụng nội dung đa phương tiện trong các tác phẩm báo chí sẽ làm tăng hiệu quả thông tin của sản phẩm. Từ khi có sự xuất hiện của loại hình đa phương tiện trên BMĐT ở Việt Nam thì đã có rất nhiều công trình nghiên cứu luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, sách báo… nghiên cứu, viết liên quan đến loại hình đa phương tiện. Tuy nhiên, có rất ít đề tài nghiên cứu sâu về Tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện trên BMĐT khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Trong giai đoạn hiện tại, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ 4.0, của tốc độ truyền tải dữ liệu băng thông rộng, nhanh, mạnh như công nghệ 4G và sắp tới đây sẽ là sự phổ biến của công nghệ 5G. Do đó, việc phát triển nội dung đa phương tiện trên môi trường Internet là hết sức cần thiết. Việc sở hữu 1 thiết bị cầm tay, di động hiện đại như: Smart phone, Ipad, laptop… đã gần như quá dễ dàng đối với một bộ phận công chúng, thế nên vấn đề chất lượng hình ảnh, âm thanh, cần phải có độ chuẩn, sắc nét đang là nhu cầu đòi hỏi tất yếu của một bộ phận công chúng. Song song đó, các tòa soạn BMĐT cũng cần phải trang bị cho mình đội ngũ biên tập viên (BTV), 7
phóng viên (PV), hậu kỳ… những người làm việc trực tiếp trong tòa soạn BMĐT mạnh về chất, vững về nghề nhằm đáp ứng tốt nhu cầu ngày càng cao của công chúng, mà ở đây chính là những tòa soạn báo điện tử tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long nơi mà loại hình báo điện tử còn khá non trẻ. Để có thể nhìn nhận rõ hơn về vấn đề này, tác giả thiết nghĩ cần thiết cần phải có một cuộc khảo sát nghiên cứu, nhằm để thấy rõ hơn những mặt được và chưa được trọng việc sử dụng loại hình đa phương tiện trong các tờ BMĐT ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Trong khuôn khổ nghiên cứu của đề tài, tác giả xin đưa ra một số công trình nghiên cứu, các tài liệu, các vấn đề có liên quan đến đề tài với những tổng hợp cụ thể như sau: Trong khuôn khổ luận văn này tác giả cũng có tham khảo một số đề tài luận văn, khóa luận có liên quan đến nội dung của luận văn đang thực hiện, qua đó có thể tìm hiểu kỹ hơn, cũng như đúc kết những bài học kinh nghiệm trong quá trình thực hiện đề tài của mình. Như đề tài luận văn “Ứng dụng truyền thông đa phương tiện trong việc thể hiện tác phẩm báo chí”, luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Kim Dung, chuyên ngành Báo chí Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, 2009. Luận văn đã nêu ra được những hiệu quả của ứng dụng loại hình đa phương tiện trong xu thế phát triển mạnh của công nghệ thông tin, của Internet trong giai đoạn hiện nay. Đây cũng là xu thế tất yếu của truyền thông đa phương tiện, nhằm để nâng cao được hiệu quả trong truyền thông, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao và đa dạng trong tiếp nhận thông tin của công chúng. Đề tài “Sử dụng video trong tác phẩm báo chí đa phương tiện” luận văn Thạc sĩ của tác giả Dương Thị Hải Anh, chuyên ngành Báo chí Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2016. Tác giả luận văn đã đưa ra tổng quan về truyền thông đa phương tiện trong thời 8
đại bùng nổ của báo chí điện tử Internet. Tìm hiểu truyền thông đa phương tiện trên BMĐT; đánh giá những ưu thế và những thách thức mới của truyền thông đa phương tiện trên môi trường Internet. Đồng thời luận văn này cũng đã nêu ra được những ưu thế của tác phẩm báo chí đa phương tiện. Khảo sát thực trạng sử dụng loại hình đa phương tiện tại các tòa soạn báo mạng hàng đầu như: Vnexpress, VietNamnet, VietNamPlus tác giả đã đưa ra được thực trạng thực trạng việc sử dụng video tại các tòa soạn này, đây cũng là một trong những loại hình đa phương tiện của BMĐT, những thành công, hạn chế của nó. Từ đó đưa ra những giải pháp, kỹ năng đê nâng cao chất lượng video trong tác phẩm đa phương tiện. Đề tài “Khai thác yếu tố đa phương tiện ở báo điện tử Chính phủ hiện nay”, luận văn Thạc sĩ của tác giả Phạm Thị Tiên Dung, chuyên ngành Báo chí học của Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, năm 2016. Đề tài luận văn của tác giả đã đưa ra một cái nhìn khái quát về vai trò của các yếu tố đa phương tiện trên BMĐT. Thông qua số liệu khảo sát phân tích báo điện tử Chính phủ, tác giả đã có những nhận định, cũng như đánh giá cụ thể về những mặt ưu, khuyết của tờ báo này, từ đó đề xuất những giải pháp, kiến nghị cụ thể nhằm nâng cao chất lượng đối với tờ báo trong thời gian tới. Để đánh giá, phân tích sâu về các vấn đề được đề cập trong khuôn khổ của luận văn, tác giả đã tập trung tìm hiểu một số sách chuyên khảo như: Trong cuốn “Báo chí Thế giới và xu hướng phát triển” của TS. Đinh Thị Thúy Hằng (NXB Thông tấn, Hà Nội, xuất bản năm 2008). Cuốn sách đã phân tích một số vấn đề mới mẻ về lý luận, khái niệm, phạm trù, hoạt động 9
báo chí thế giới. Đặc biệt, là những nghiên cứu, phân tích các xu thế hội tụ truyền thông, xu thế phát triển của báo chí hiện đại. Bên cạnh đó, cuốn sách đã khái quát được hoạt động của báo chí, cũng như BMĐT. Đồng thời, cũng đã khẳng định truyền thông hội tụ là 1 xu thế vận động tất yếu của báo chí. Nhờ có công nghệ thông tin mà công chúng có thể hưởng thụ, thông tin, trí thức và nhiều hình thức giải trí của nền truyền thông đa phương tiện [17, tr.120-131]. Để nắm rõ chi tiết về quá trình hình thành và phát triển của Internet; lịch sử ra đời của BMĐT; cách viết và trình bày nội dung của BMĐT; các yếu tố đa phương tiện trên BMĐT, tác giả đã tham khảo cuốn “Báo mạng điện tử - Những vấn đề cơ bản” của PGS.TS Nguyễn Thị Trường Giang (NXB Chính trị - Hành chính, Hà Nội, xuất bản năm 2011). Đây là nguồn tài liệu khá quan trọng đối với luận văn với luận văn lần này của tác giả, đồng thời nó cũng đem đến cho người đọc những nghiên cứu, những kiến thức và tài liệu tham khảo hữu ích đối với học viên chuyên ngành báo. Còn đối với cuốn “Cơ sở lý luận báo chí”, PGS.TS Nguyễn Văn Dững (NXB Lao động, Hà Nội, xuất bản năm 2012) đã nêu bật thế mạnh của truyền hình, của BMĐT, tác giả đã xem truyền thông đa phương tiện là xu thế và sức mạnh có một không hai, tác giả nhấn mạnh: “Báo mạng điện tử với thế mạnh là sử dụng tổng hợp các loại ký hiệu và phương tiện truyền thông hiện đại nhất để thiết kế và chuyển tải thông điệp. Đó là truyền thông đa phương tiện (multimedia). Truyền thông online – đa phương tiện là xe thế và sức mạnh có một không hai, đang trở thành mạng kết nối ưu việt nhất hiện nay, trên nhiều bình diện”. [ 7, tr.83]. Đây cũng là một trong những điểm lợi thế mà các loại hình báo chí khác không thể có được so với BMĐT. 10
Trong cuốn “Báo mạng điện tử - Đặc trưng và phương pháp sáng tạo” của TS. Nguyễn Trí Nhiệm và PGS.TS. Nguyễn Thị Trường Giang đồng tác giả (NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, xuất bản năm 2014). Đây là cuốn sách cung cấp rất nhiều nguồn tư liệu liên quan trong quá trình đi sâu khai thác, nghiên cứu của luận văn này. Trong đó, nội dung cuốn sách này nêu rõ những kiến thức và kỹ năng về quy trình sản xuất, viết, tổ chức diễn đàn, âm thanh, video trên BMĐT. Còn đối với cuốn “Sáng tạo tác phẩm báo mạng điện tử” của PGS.TS. Nguyễn Thị Trường Giang (NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, xuất bản năm 2014), tác giả đã hệ thống những vấn đề lý thuyết và thực tiễn những nguyên tắc và nội dung cơ bản về 8 thể loại thường gặp ở BMĐT, cũng như tổng kết các phương pháp, kỹ năng sáng tạo tác phẩm BMĐT. Trong thời điểm hiện tại, một khi nói đến đến BMĐT sẽ nảy sinh nhiều vấn đề đáng quan tâm, trong đó có vai trò diễn đàn của BMĐT là một trong những số đó. Trong cuốn “Tổ chức diễn đàn trên báo mạng điện tử” của PGS. TS Nguyễn Thị Trường Giang (NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, xuất bản năm 2014) đã nêu bật vai trò của diễn đàn trên BMĐT, cũng như những đánh giá về hiệu quả tác động của diễn đàn trên BMĐT ở Việt Nam hiện nay. Có thể nói những tương tác, những bình luận cũng có nhiều điểm, có nhiều vấn đề gần như khá đồng quan điểm với diễn đàn trên báo chí, do đó, việc quản lý các thông tin, tương tác, bình luận nhằm nâng cao tính hiệu quả của một tờ báo mạng luôn là một thách thức đối với nhiều tờ báo trong giai đoạn hiện nay. Riêng đối với cuốn “Giáo trình lý thuyết và kỹ năng của báo mạng điện tử” cũng do PGS.TS Nguyễn Thị Trường Giang (NXB Chính trị Quốc gia sự thật, Hà Nội, xuất bản năm 2016). Đây là một trong những cuốn giáo trình không thể thiếu đối với các vấn đề mà tác giả luận văn đang nghiên cứu. 11
Nhiều vấn đề của BMĐT đã được chỉ ra trong nội dung cuốn sách. Trong đó, nổi bật nhất như các vấn đề về lịch sử ra đời và phát triển của BMĐT; những đặc trưng cơ bản của BMĐT; giới thiệu sơ lược mô hình tòa soạn và quy trình chung về sản xuất thông tin của BMĐT, cũng như cách viết và trình bày nội dung của BMĐT. Các tập của bộ “Báo chí – truyền thông, những điểm nhìn từ thực tiễn” do PGS, TS Nguyễn Văn Dững chủ biên (NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, xuất bản năm 2017). Những vấn đề về lý luận chung về báo chí - truyền thông, những kinh nghiệm và thực tiễn đã được các tác giả nêu bật thông qua nhiều công trình nghiên cứu và bài viết có giá trị. Thông qua những nguồn tư liệu này tác giả cũng đã phần nào đưa ra được cái nhìn thực sự khái quát về các vấn đề của báo chí truyền thông trong giai đoạn hiện nay. Còn đối với các cuốn sách chuyên khảo như: Cuốn “Tác nghiệp báo chí trong môi trường truyền thông hiện đại” của PGS.TS. Nguyễn Thành Lợi (NXB Thông tin và truyền thông, Hà Nội, tái bản năm 2019). Cuốn sách đã giới thiệu với độc giả những nét khái quát nhất về những vấn đề khá mới mẻ đang được nghiên cứu rọng rãi trên thế giới nhiều năm, nhiều thập kỷ qua như truyền thông xã hội, các lý thuyết truyền thông, hội tụ truyền thông, tòa soạn hội tụ, đồng thời trình bày đặc điểm và những kỹ năng cần thiết đối với “nhà báo đa năng” trong môi trường truyền thông hội tụ. Tác giả đã giới thiệu những kỹ năng cơ bản trong viết báo đa phương tiện, thông qua cách viết ngắn gọn, dễ hiểu, với những ví dụ minh họa sinh động của các hãng truyền thông nổi tiếng trên thế giới, tác giả đã làm rõ cách thức xây dựng kế hoạch truyền thông cho một chủ đề cụ thể, phương thức sử dụng đa phương tiện, thông tin đồ họa cho báo chí hiện đại. Thông qua một số công trình nghiên cứu, nguồn tài liệu giá trị mà tác giả tham khảo về một số khía cạnh liên quan đến đề tài cho thấy, nhìn chung 12
những nghiên cứu chỉ đi sâu về các loại hình báo đa phương tiện, BMĐT, ít đưa ra cách thức tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện trong BMĐT khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Do đó, tác giả thấy cần có một cái nhìn thật sự sâu sắc, thấu đáo đối với việc sử dụng loại hình đa phương tiện tại các tòa soạn báo tại các địa phương hầu hết là mới tiếp cận với loại hình BMĐT, từ đó nhằm từng bước nâng cao chất lượng tác phẩm báo điện tử, tạo chổ đứng cho các tòa soạn báo địa phương trong tương lai. 3. Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu đề tài 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến đề tài luận văn khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện trên báo mạng điện tử khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, từ đó đề xuất những giải pháp nâng cao chất lượng vấn đề này trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài Để thực hiện được mục đích nghiên cứu trên, tác giả luận văn phải thực hiện những nhiệm vụ nghiên cứu chính sau đây: - Tổng hợp nghiên cứu tài liệu để tạo khung lý thuyết của đề tài nghiên cứu như: các khái niệm có liên quan đến đề tài; các vai trò của tổ chức nội dung đa phương tiện; các yếu tố đa phương tiện trên báo mạng điện tử; các nguyện tắc trong tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện trên báo mạng điện tử; quy trình tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện trên báo mạng điện tử. - Khảo sát đánh giá thực trạng tổ chức sản xuất nội dung đa phương tiện trên báo mạng điện tử khu vực Đồng bằng sông Cửu Long từ tháng 01/2019 đến tháng 12/2019 để đưa ra những đánh giá về thành công hạn chế và nguyên nhân. Từ đó, đề xuất những giải pháp nâng chất lượng tổ chức nội 13