Bài giảng

TỔNG QUAN VỀ
HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ

Người trình bày:ThS. Lê Hồng Cậy

 Trong mọi xã hội có giai cấp,
quyền lực của chủ thể cầm
quyền được thực hiện bằng một
hệ thống thiết chế và tổ chức
chính trị nhất định. Đó là hệ
thống chính trị.
Hệ thống chính trị là một chỉnh thể
các tổ chức chính trị trong xã hội bao
gồm các đảng chính trị, Nhà nước và
các tổ chức chính trị - xã hội hợp
pháp được liên kết với nhau trong
một hệ thống tổ chức nhằm tác động
vào các quá trình của đời sống xã hội
để củng cố, duy trì và phát triển chế
độ đương thời phù hợp với lợi ích của
giai cấp cầm quyền.
 Hệ thống chính trị xuất hiện cùng
với sự thống trị của giai cấp, Nhà
nước và thực hiện đường lối chính
trị của giai cấp cầm quyền, do đó
hệ thống chính trị mang bản chất
giai cấp của giai cấp cầm quyền.
 Ở nước ta, giai cấp công nhân và
nhân dân lao động là chủ thể chân
chính của quyền lực. Bởi vậy, hệ
thống chính trị ở nước ta là cơ chế,
là công cụ thực hiện quyền làm chủ
của nhân dân lao động dưới sự lãnh
đạo của Đảng
Hệ thống chính trị ở nước ta hiện nay bao gồm:
Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước Cộng hoà xã
hội chủ nghĩa Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt
Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh,
Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Tổng Liên đoàn
Lao động Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Hội
Cựu chiến binh Việt Nam và các tổ chức chính
trị-xã hội hợp pháp khác của nhân dân được
thành lập,
 Hoạt động trên cơ sở liên minh
giữa giai cấp công nhân với giai cấp
nông dân và đội ngũ trí thức làm nền
tảng, dưới sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản Việt Nam, thực hiện và đảm
bảo đầy đủ quyền làm chủ của nhân
dân.
 Bản chất và đặc điểm của hệ
thống chính trị ở nước ta

 Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt

Nam, đội tiên phong của giai cấp công
nhân Việt Nam, nhân dân ta đã đứng lên
làm cách mạng, giành lấy quyền lực và tổ
chức ra hệ thống chính trị của mình. Vì
vậy, hệ thống chính trị ở nước ta có
những bản chất sau:
 Bản chất
Một là, hệ thống chính trị ở nước ta
mang bản chất của giai cấp công nhân,
nghĩa là các tổ chức trong hệ thống chính
trị đều đứng vững trên lập trường quan
điểm của giai cấp công nhân. Từ đó đã
quy định chức năng, nhiệm vụ, phương
hướng hoạt động của toàn bộ hệ thống
chính trị, đảm bảo quyền làm chủ của
giai cấp công nhân và nhân dân lao
động.
Hai là, bản chất dân chủ của hệ thống
chính trị ở nước ta thể hiện trước hết ở
chỗ: Quyền lực thuộc về nhân dân với việc
Nhà nước của nhân dân, do nhân dân và
vì nhân dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng -
đội tiên phong của giai cấp công nhân, đại
biểu trung thành lợi ích của giai cấp công
nhân, nhân dân lao động và của cả dân
tộc.
Ba là, bản chất thống nhất không đối
kháng của hệ thống chính trị ở nước
ta. Bản chất đó dựa trên cơ sở chế độ
công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu,
về sự thống nhất giữa những lợi ích
căn bản của giai cấp công nhân, nhân
dân lao động và toàn thể dân tộc.
 Đặc điểm của hệ thống
chính trị ở nước ta hiện nay
Hệ thống chính trị ở nước ta hiện
nay có những đặc điểm cơ bản
sau:
Một là, các tổ chức trong hệ
thống chính trị ở nước ta đều lấy
chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh làm nền tảng tư
tưởng và kim chỉ nam cho hành
động.
 Các quan điểm và nguyên tắc của
chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh đều được tổ chức trong hệ
thống chính trị ở nước ta vận dụng,
ghi rõ trong hoạt động của từng tổ
chức.
Hai là, hệ thống chính trị ở nước ta
đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng
sản Việt Nam. Đảng là một tổ chức
trong hệ thống chính trị nhưng có vai
trò lãnh đạo các tổ chức trong hệ
thống chính trị.
Trong điều kiện cụ thể ở nước ta, do
những phẩm chất của mình - Đảng là
đại biểu cho ý chí và lợi ích thống
nhất của các dân tộc; do truyền
thống lịch sử mang lại và do những
thành tựu rất to lớn đạt được trong
hoạt động thực tiễn cách mạng Việt
Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng.
 Đảng ta trở thành Đảng chính trị
duy nhất có khả năng tập hợp quần
chúng lao động đông đảo để thực
hiện lý tưởng của Đảng, nhân dân tự
nguyện đi theo Đảng, thừa nhận vai
trò lãnh đạo của Đảng trong thực tế.
Đây là đặc trưng cơ bản của hệ
thống chính trị ở nước ta.
 Ba là, hệ thống chính trị ở
nước ta được tổ chức và hoạt
động theo nguyên tắc tập trung
dân chủ. Nguyên tắc này được
tất cả các tổ chức trong hệ
thống chính trị ở nước ta thực
hiện.
 Việc quán triệt và thực hiện
nguyên tắc tập trung dân chủ
là nhân tố cơ bản đảm bảo cho
hệ thống chính trị có được sự
thống nhất về tổ chức và hành
động nhằm phát huy sức mạnh
đồng bộ của toàn hệ thống
cũng như của mỗi tổ chức
trong hệ thống chính trị.
Bốn là, hệ thống chính trị bảo
đảm sự thống nhất giữa bản chất
giai cấp công nhân và tính nhân
dân, tính dân tộc rộng rãi
 Đây là đặc điểm khác biệt căn bản
của hệ thống chính trị ở nước ta
với hệ thống chính trị của các
nước tư bản chủ nghĩa, thể hiện
tính ưu việt của chế độ xã hội chủ
nghĩa, sự thống nhất lợi ích giữa
giai cấp công nhân, nhân dân lao
động cũng như cả dân tộc, vì mục
tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội
công bằng, dân chủ, văn minh.
 Vị trí, vai trò, nhiệm vụ của các tổ
chức chính trị trong hệ thống chính
trị ở nước ta
 Hệ thống chính trị của nước ta gồm
nhiều tổ chức, mỗi tổ chức có vị trí,
vai trò khác nhau do chức năng,
nhiệm vụ của từng tổ chức, nhưng
cùng tác động vào các quá trình phát
triển kinh tế - xã hội nhằm đảm bảo
quyền lực của nhân dân.
 Đảng Cộng sản Việt Nam
 Đảng Cộng sản Việt Nam - đội tiên
phong của giai cấp công nhân, đại
biểu trung thành lợi ích giai cấp công
nhân, nhân dân lao động và của cả
dân tộc. Đảng là một bộ phận của hệ
thống chính trị nhưng lại là hạt nhân
lãnh đạo của toàn bộ hệ thống chính
trị
Vai trò lãnh đạo của Đảng thể hiện
trên những nội dung chủ yếu sau:
Đảng đề ra Cương lĩnh chính trị,
đường lối, chiến lược, những quan
điểm, chủ trương phát triển kinh tế-
xã hội; đồng thời Đảng là người lãnh
đạo và tổ chức thực hiện Cương lĩnh,
đường lối của Đảng.
 Đảng lãnh đạo xã hội chủ yếu
thông qua Nhà nước và các đoàn
thể quần chúng. Đường lối, chủ
trương, quan điểm của Đảng
được Nhà nước tiếp nhận, thể chế
hoá cụ thể bằng pháp luật và
những chủ trương, chính sách, kế
hoạch, chương trình cụ thể.
 Vìvậy, Đảng luôn quan tâm đến
việc xây dựng Nhà nước và bộ
máy của Nhà nước, đồng thời
kiểm tra việc Nhà nước thực hiện
các Nghị quyết của Đảng.
 Đảng lãnh đạo xã hội thông qua hệ
thống tổ chức Đảng các cấp và đội
ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng.

 Đảng lãnh đạo công tác cán bộ bằng

việc xác định đường lối, chính sách
cán bộ, lựa chọn, bố trí, giới thiệu
cán bộ có đủ tiêu chuẩn vào các cơ
quan lãnh đạo của Nhà nước và các
đoàn thể quần chúng và các tổ chức
chính trị - xã hội.
 Ngoài ra, Đảng lãnh đạo bằng
phương pháp giáo dục, thuyết phục
và nêu gương, làm công tác vận động
quần chúng, lãnh đạo thực hiện tốt
quy chế dân chủ.
 Nhà nước

 Nhà nước là trung tâm của hệ

thống chính trị ở nước ta, là công
cụ tổ chức thực hiện ý chí và
quyền lực của nhân dân, thay mặt
nhân dân, chịu trách nhiệm trước
nhân dân để quản lý toàn bộ hoạt
động của đời sống xã hội.
 Đó chính là Nhà nước của nhân dân,
do nhân dân và vì nhân dân. Mặt
khác, Nhà nước chịu sự lãnh đạo của
giai cấp công nhân, thực hiện đường
lối chính trị của Đảng. Đảng lãnh đạo
Nhà nước thực hiện và đảm bảo đầy
đủ quyền làm chủ của nhân dân.
 Như vậy, Nhà nước xã hội chủ nghĩa vừa
là cơ quan quyền lực, vừa là bộ máy chính
trị, hành chính, vừa là tổ chức quản lý
kinh tế, văn hoá, xã hội của nhân dân.
Quyền lực Nhà nước là thống nhất, có sự
phân công và phối hợp chặt chẽ giữa các
cơ quan trong việc thực hiện các quyền
lập pháp, hành pháp và tư pháp.
 Quốc hội là cơ quan đại diện cao nhất
của nhân dân, cơ quan quyền lực Nhà
nước cao nhất của nước Cộng hoà xã hội
chủ nghĩa Việt Nam. Quốc hội do nhân
dân trực tiếp bầu ra, Quốc hội là cơ quan
duy nhất có quyền lập ra Hiến pháp và
luật pháp (lập hiến và lập pháp).
 Quốc hội thực hiện quyền
giám sát tối cao với toàn bộ
hoạt động của Nhà nước.
 Chính phủ
Chính phủ là cơ quan chấp
hành của Quốc hội, cơ quan
hành chính cao nhất của nước
Cộng hoà xã hội chủ nghĩa
Việt Nam.
 Chính phủ thống nhất quản lý
việc thực hiện các nhiệm vụ chính
trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, an
ninh, quốc phòng và đối ngoại
của Nhà nước.
Chính phủ là cơ quan chấp hành,
chịu trách nhiệm trước Quốc hội
và phải báo cáo công tác với
Quốc hội. Trên ý nghĩa đó, Chính
phủ được gọi là cơ quan hành
pháp.
 Cơ quan tư pháp gồm: Toà án,
Viện kiểm sát và các cơ quan điều
tra. Đây là những cơ quan được
lập ra trong hệ thống tổ chức Nhà
nước để xử lý những tổ chức và
cá nhân vi phạm pháp luật, đảm
bảo việc thực thi pháp luật một
cách nghiêm minh, chính xác
Toà án các cấp là cơ quan
nhân danh Nhà nước, thể hiện
thái độ và ý chí của Nhà nước
trước các vụ án thông qua
hoạt động độc lập và chỉ tuân
theo pháp luật.
 Toà án là cơ quan duy nhất
có quyền áp dụng chế tài hình
sự, không ai bị coi là có tội và
phải chịu hình phạt khi chưa
có bản án kết tội của toà án
đã có hiệu lực pháp luật.
Tải bản FULL (74 trang): https://bit.ly/3ty21Fx
Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net
 Để đảm bảo pháp luật được chấp
hành nghiêm chỉnh, đảm bảo việc xét
xử đúng người đúng tội, Viện kiểm
sát nhân dân được tổ chức thành hệ
thống, tập trung thống nhất và độc
lập thực hiện thẩm quyền của mình
đối với các cơ quan khác của Nhà
nước. Tải bản FULL (74 trang): https://bit.ly/3ty21Fx
Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net
Thực hiện các quyền truy tố, kiểm sát
việc tuân theo pháp luật trong lĩnh
vực tư pháp,bao gồm các hoạt động
điều tra, truy tố, ...Với ý nghĩa đó, các
tổ chức Toà án, Viện kiểm sát được
gọi là cơ quan tư pháp.
4032832