Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Liên kết vùng trong phát triển kinh tế ở vùng Duyên hải Nam Trung Bộ

Chia sẻ: ViJenlice ViJenlice | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:267

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án trình bày cơ sở lý luận và khung phân tích; Phương pháp và dữ liệu nghiên cứu, Thực trạng liên kết vùng trong phát triển kinh tế vùng Duyên hải Nam Trung Bộ; Định hướng và giải pháp tăng cường liên kết vùng trong phát triển kinh tế vùng Duyên hải Nam Trung Bộ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Liên kết vùng trong phát triển kinh tế ở vùng Duyên hải Nam Trung Bộ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - LUẬT NGUYỄN QUỐC TOÀN LIÊN KẾT VÙNG TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ Ở VÙNG DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Tp. Hồ Chí Minh, năm 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - LUẬT NGUYỄN QUỐC TOÀN LIÊN KẾT VÙNG TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ Ở VÙNG DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ Chuyên ngành: Kinh tế chính trị Mã số chuyên ngành: 62310102 Phản biện 1: Phản biện 2: Phản biện 3: NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC 1. TS. CUNG THỊ TUYẾT MAI 2. TS. ĐẶNG DANH LỢI Phản biện độc lập 1: Phản biện độc lập 2: Phản biện độc lập 3 Tp. Hồ Chí Minh, năm 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận án đều được trích dẫn nguồn trung thực. Những kết quả khoa học của Luận án chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả Luận án Nguyễn Quốc Toàn
ii LỜI CẢM ƠN Nghiên cứu này không thể hoàn thành nếu thiếu sự giúp đỡ từ nhiều cá nhân và tổ chức. Với lòng chân thành sâu sắc, tôi xin: Trân trọng cảm ơn TS. Cung Thị Tuyết Mai và TS. Đặng Danh Lợi, những người đã hướng dẫn về mặt phương pháp luận, phương pháp nghiên cứu; gợi ý và cung cấp nhiều tài liệu tham khảo có giá trị; đọc và chỉnh sửa bản thảo đề cương, các chuyên đề và Luận án. Đặc biệt, đối với TS. Cung Thị Tuyết Mai với vai trò vừa là người hướng dẫn khoa học, vừa là người trực tiếp quản lý ở đơn vị công tác, Cô đã thường xuyên động viên và tạo điều kiện thuận lợi nhất về thời gian để tôi hoàn thành Luận án. Trân trọng cảm ơn sự định hướng đặc biệt về chuyên môn và tài liệu tham khảo của PGS.TS. Nguyễn Chí Hải; sự hướng dẫn nhiệt tình về học thuật và hỗ trợ nhanh chóng về thủ tục của PGS. TS. Đỗ Phú Trần Tình. Trân trọng cảm ơn GS.TS. Ngô Thắng Lợi, PGS.TS. Ngô Doãn Vịnh, PGS.TS. Bùi Tất Thắng; PGS.TS. Huỳnh Văn Chương; ThS. Võ Thiên Lăng; Luật sư Trần Lê Huy; Ông Đặng Phong – Giám đốc Sở KH&ĐT Quảng Nam; Ông Huỳnh Đức Trung - Trưởng Phòng Quản lý Lữ hành, Sở Du lịch Đà Nẵng và một số chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý đã nhận lời phỏng vấn, trao đổi email và cung cấp nhiều tài liệu khoa học quý giá. Trân trọng cảm ơn các hộ ngư dân; các doanh nghiệp du lịch; các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu gỗ ở các tỉnh, thành vùng Duyên hải Nam Trung Bộ đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong công tác khảo sát. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến Qúy Thầy/Cô, đồng nghiệp, bạn bè, gia đình, đã nhiệt tình ủng hộ cũng như đóng góp nhiều ý kiến quý báu cho tôi trong suốt quá trình thực hiện Luận án này. Trân trọng!
iii MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................................. 1 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu ...................................................................................... 6 2.1. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................... 6 2.2. Câu hỏi nghiên cứu ..................................................................................................... 6 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 7 3.1. Đối tượng nghiên cứu.................................................................................................. 7 3.2. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................................... 7 4. Đóng góp mới của Luận án ............................................................................................. 8 4.1. Đóng góp mới về lý luận ............................................................................................. 8 4.2. Đóng góp mới về thực tiễn .......................................................................................... 8 5. Kết cấu của Luận án ........................................................................................................ 9 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU .................................................... 10 1.1. Các nghiên cứu ngoài nước ........................................................................................ 10 1.1.1. Về nội dung liên kết vùng trong phát triển kinh tế ................................................ 10 1.1.2. Về tác động của liên kết vùng đối với phát triển kinh tế ....................................... 12 1.1.3. Về các yếu tố ảnh hưởng đến liên kết vùng ........................................................... 14 1.2. Các nghiên cứu trong nước ........................................................................................ 17 1.2.1. Về nội dung liên kết vùng trong phát triển kinh tế ................................................ 17 1.2.2. Về tác động của liên kết vùng đối với phát triển kinh tế ....................................... 19 1.2.3. Về các yếu tố ảnh hưởng đến liên kết vùng ........................................................... 20 1.2.4. Về liên kết phát triển vùng DHNTB ...................................................................... 23 1.3. Giá trị kế thừa và khoảng trống nghiên cứu dành cho Luận án ............................ 25 1.3.1. Giá trị kế thừa từ các nghiên cứu trước .................................................................. 25 1.3.2. Khoảng trống nghiên cứu dành cho Luận án ......................................................... 26 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 .................................................................................................... 27 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KHUNG PHÂN TÍCH ........................................ 28 2.1. Cơ sở lý luận về liên kết vùng trong phát triển kinh tế ........................................... 28 2.1.1. Khái niệm liên kết vùng trong phát triển kinh tế ................................................... 28 2.1.1.1. Vùng kinh tế và phát triển kinh tế vùng ....................................................... 28 2.1.1.2. Liên kết vùng trong phát triển kinh tế .......................................................... 30 2.1.2. Khung lý thuyết về liên kết vùng trong phát triển kinh tế ..................................... 31 2.1.2.1. Lý thuyết về lợi thế tuyệt đối và lợi thế so sánh vùng/lãnh thổ .................... 31 2.1.2.2. Lý thuyết liên kết tập trung sản xuất ............................................................ 32
iv 2.1.2.3. Lý thuyết cực tăng trưởng vùng ................................................................... 33 2.1.2.4. Lý thuyết liên kết phát triển cụm ngành ....................................................... 33 2.1.2.5. Lý thuyết hành động tập thể điều phối liên kết ............................................ 34 2.1.2.6. Lý thuyết phân cấp quản lý .......................................................................... 35 2.1.3. Nội dung liên kết vùng trong phát triển kinh tế ..................................................... 35 2.1.3.1. Liên kết vùng trong thiết lập thể chế điều phối vùng ................................... 35 2.1.3.2. Liên kết vùng trong phát triển các ngành kinh tế ........................................ 37 2.1.3.3. Liên kết vùng trong các lĩnh vực hỗ trợ phát triển kinh tế........................... 40 2.1.4. Mô hình, chủ thể LKV trong phát triển kinh tế...................................................... 42 2.1.5. Tác động của liên kết vùng đối với phát triển kinh tế vùng ................................... 43 2.1.5.1. Nâng cao hiệu quả kinh tế toàn vùng .......................................................... 43 2.1.5.2. Thúc đẩy nâng cao năng lực cạnh tranh vùng ............................................. 44 2.1.5.3. Phát triển ngành kinh tế trọng điểm của vùng ............................................. 44 2.1.5.4. Phát huy sức lan tỏa kinh tế của lãnh thổ trọng điểm trong vùng ............... 45 2.1.6. Yếu tố ảnh hưởng đến liên kết vùng trong phát triển kinh tế................................. 46 2.1.6.1. Nguồn lực phát triển kinh tế vùng................................................................ 46 2.1.6.2. Tư duy, nhận thức về liên kết vùng .............................................................. 47 2.1.6.3. Thể chế liên kết vùng.................................................................................... 48 2.1.7. Các mối quan hệ lớn trong quá trình thực hiện LKV............................................. 52 2.1.7.1. Mối quan hệ giữa QHSX và LLSX ............................................................... 52 2.1.7.2. Mối quan hệ giữa Nhà nước và thị trường .................................................. 53 2.1.7.3. Mối quan hệ về lợi ích kinh tế giữa các địa phương và vùng ...................... 54 2.2. Kinh nghiệm thực tiễn về liên kết vùng trong phát triển kinh tế ........................... 55 2.2.1. Kinh nghiệm LKV trong thiết lập thể chế điều phối vùng ..................................... 55 2.2.1.1. Mô hình Hội đồng tư vấn phát triển vùng ở Pháp ....................................... 55 2.2.1.2. Mô hình Hội đồng các chính quyền ở Hoa Kỳ............................................. 56 2.2.2. Kinh nghiệm LKV trong phát triển ngành kinh tế ................................................. 56 2.2.2.1. LKV ngành công nghiệp nhẹ Giang Tô – Thượng Hải ................................ 56 2.2.2.2. LKV ngành đóng tàu ở Gyeongnam Hàn Quốc ........................................... 57 2.2.2.3. LKV ngành ô tô ở vùng ven biển Đông Nam Thái Lan ................................ 57 2.2.3. Kinh nghiệm LKV trong các lĩnh vực hỗ trợ phát triển ......................................... 58 2.2.4. Bài học cho vùng Duyên hải Nam Trung Bộ ......................................................... 59 2.3. Khung phân tích của Luận án ................................................................................... 61 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 .................................................................................................... 62 CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ NGUỒN DỮ LIỆU ..................... 63
v 3.1. Phương pháp luận ....................................................................................................... 63 3.2. Quy trình nghiên cứu ................................................................................................. 64 3.3. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................... 66 3.3.1. Phương pháp nghiên cứu định tính ........................................................................ 66 3.3.1.1. Phương pháp phân tích – tổng hợp ............................................................. 66 3.3.1.2. Phương pháp trừu tượng hóa khoa học ....................................................... 68 3.3.1.3. Phương pháp phỏng vấn chuyên gia............................................................ 69 3.3.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng ..................................................................... 70 3.3.2.1. Phương pháp thống kê mô tả ....................................................................... 71 3.3.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi .......................................................... 72 3.4. Nguồn dữ liệu nghiên cứu .......................................................................................... 74 3.4.1. Dữ liệu thứ cấp ....................................................................................................... 74 3.4.2. Dữ liệu sơ cấp ........................................................................................................ 77 3.4.2.1. Dữ liệu phỏng vấn chuyên gia ..................................................................... 77 3.4.2.2. Dữ liệu khảo sát ngư dân và doanh nghiệp ................................................. 77 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 .................................................................................................... 81 CHƯƠNG 4. THỰC TRẠNG LIÊN KẾT VÙNG TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÙNG DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ................................................................................... 82 4.1. Tổng quan vùng Duyên hải Nam Trung Bộ ............................................................. 82 4.1.1. Địa giới, diện tích và dân số ................................................................................... 82 4.1.2. Tình hình kinh tế vùng DHNTB ............................................................................ 83 4.2. Thực trạng nội dung LKV trong phát triển kinh tế vùng DHNTB ....................... 87 4.2.1. Thực trạng LKV trong thiết lập thể chế điều phối vùng ..................................... 87 4.2.1.1. Liên kết tổ chức bộ máy điều phối vùng ...................................................... 87 4.2.1.2. Liên kết tạo dựng nguồn tài chính vùng....................................................... 89 4.2.1.3. Liên kết hình thành cơ sở dữ liệu vùng ........................................................ 90 4.2.2. Thực trạng LKV trong phát triển các ngành kinh tế ........................................... 90 4.2.2.1. LKV trong phát triển ngành nông nghiệp .................................................... 90 4.2.2.2. LKV trong phát triển ngành công nghiệp .................................................... 97 4.2.2.3. LKV trong phát triển ngành thương mại – dịch vụ .................................... 102 4.2.3. Thực trạng LKV trong các lĩnh vực hỗ trợ phát triển kinh tế .......................... 109 4.2.3.1. LKV trong xây dựng cơ sở hạ tầng ............................................................ 109 4.2.3.2. LKV trong đào tạo nguồn nhân lực ........................................................... 110 4.2.3.3. LKV trong phát triển khoa học công nghệ ................................................. 111 4.2.3.4. LKV trong thu hút FDI............................................................................... 111
vi 4.3. Tác động của LKV đối với phát triển kinh tế vùng DHNTB................................ 113 4.3.1. Tác động đối với hiệu quả kinh tế toàn vùng ....................................................... 113 4.3.2. Tác động đối với năng lực cạnh tranh vùng ......................................................... 116 4.3.3. Tác động đối với phát triển các ngành kinh tế của vùng...................................... 118 4.3.4. Tác động đối với hiệu ứng lan tỏa kinh tế của vùng KTTĐ miền Trung ............. 119 4.4. Đánh giá chung về LKV trong phát triển kinh tế vùng DHNTB ......................... 121 4.4.1. Những thành công và đóng góp nổi bật ............................................................... 121 4.4.2. Các hạn chế, bất cập ............................................................................................. 123 4.4.2.1. LKV trong thiết lập thể chế điều phối vùng chưa hiệu quả ....................... 123 4.4.2.2. LKV trong các ngành, lĩnh vực chưa chặt chẽ và thiếu tính chất vùng ..... 125 4.4.2.3. Tác động kinh tế của liên kết vùng còn yếu ............................................... 127 4.4.3. Nguyên nhân của hạn chế, bất cập ....................................................................... 130 4.4.3.1. Nhiều bất lợi từ các nguồn lực phát triển vùng ......................................... 130 4.4.3.2. Lực cản từ tư duy, nhận thức về liên kết vùng ........................................... 135 4.4.3.3. Thể chế liên kết vùng còn nhiều hạn chế ................................................... 136 4.5. Một số vấn đề trong các mối quan hệ khi thực hiện LKV DHNTB ..................... 143 4.5.1. Về đảm bảo sự phù hợp của QHSX với LLSX .................................................... 143 4.5.2. Về đảm bảo mối quan hệ thị trường và Nhà nước ............................................... 144 4.5.3. Về hài hòa lợi ích kinh tế giữa địa phương và vùng ............................................ 145 TÓM TẮT CHƯƠNG 4 .................................................................................................. 148 CHƯƠNG 5. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG LIÊN KẾT VÙNG TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÙNG DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ ..................... 149 5.1. Cơ sở định hướng LKV trong phát triển kinh tế vùng DHNTB .......................... 149 5.1.1. Bối cảnh quốc tế và trong nước ........................................................................... 149 5.1.1.1. Bối cảnh quốc tế ........................................................................................ 149 5.1.1.2. Bối cảnh trong nước .................................................................................. 151 5.1.2. Quan điểm LKV trong phát triển kinh tế vùng DHNTB ..................................... 153 5.1.2.1. Chủ thể trọng tâm thực hiện liên kết vùng là các doanh nghiệp ............... 153 5.1.2.2. Công năng thị trường là yêu cầu căn bản để thực hiện liên kết vùng ....... 153 5.1.2.3. Nâng cao vai trò thúc đẩy, kiến tạo của Nhà nước.................................... 154 5.1.2.4. Lấy hiệu quả kinh tế làm tiêu chí đánh giá liên kết vùng .......................... 154 5.1.2.5. Bám sát các nhân tố ảnh hưởng để lựa chọn mô hình liên kết vùng ......... 154 5.2. Mục tiêu và định hướng LKV trong phát triển kinh tế vùng DHNTB ................ 155 5.2.1. Mục tiêu LKV trong phát triển kinh tế ở vùng DHNTB ...................................... 155 5.2.2. Định hướng LKV trong phát triển kinh tế ở vùng DHNTB ................................. 156
vii 5.2.2.1. Liên kết vùng lấy việc phát triển CLKN làm trọng tâm ............................. 156 5.2.2.2. Đảm bảo thể chế điều phối vùng có đủ thẩm quyền và năng lực .............. 156 5.2.2.3. Gia tăng mức độ và hiệu quả kinh tế liên kết vùng .................................... 157 5.2.2.4. Thúc đẩy tác động lan tỏa của vùng KTTĐ miền Trung ........................... 158 5.2.2.5. Liên kết nâng cao năng lực cạnh tranh vùng ............................................. 158 5.3. Giải pháp tăng cường LKV trong phát triển kinh tế vùng DHNTB .................... 159 5.3.1. Đầu tư nâng cấp các nguồn lực phát triển vùng ................................................... 159 5.3.2. Đổi mới tư duy, nhận thức về liên kết vùng ......................................................... 163 5.3.2.1. Đối với CQTƯ ............................................................................................ 163 5.3.2.2. Đối với các CQĐP vùng DHNTB .............................................................. 164 5.3.3. Hoàn thiện thể chế điều phối vùng ....................................................................... 165 5.3.3.1. Giải pháp từ CQTƯ ................................................................................... 165 5.3.3.2. Giải pháp từ các CQĐP vùng DHNTB ...................................................... 175 5.3.4. Tăng cường liên kết phát triển các ngành kinh tế chủ lực ................................... 176 5.3.3.1. Ngành nông nghiệp, thủy sản .................................................................... 176 5.3.3.2. Ngành công nghiệp .................................................................................... 177 5.3.3.3. Ngành thương mại – dịch vụ ...................................................................... 178 5.3.5. Phát huy vai trò trung tâm, lan tỏa của Vùng KTTĐ miền Trung ....................... 180 TÓM TẮT CHƯƠNG 5 .................................................................................................. 182 KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 183 CÁC CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ............................. 186 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................... 187 PHỤ LỤC
viii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nội dung BCĐ Ban chỉ đạo BQĐN Bình quân đầu người CBCC Cán bộ công chức CLKN Cụm liên kết ngành CP Chính phủ CQĐP Chính quyền địa phương CSHT Cơ sở hạ tầng DHMT Duyên hải miền Trung DHNTB Duyên hải Nam Trung Bộ DN Doanh nghiệp ĐBSCL Đồng bằng Sông Cửu Long ĐBSH Đồng bằng sông Hồng GDĐT Giáo dục đào tạo GTVT Giao thông vận tải KCN, KKT, KCX Khu công nghiệp, Khu kinh tế, Khu chế xuất KTTĐ Kinh tế trọng điểm KTXH Kinh tế xã hội KHCN Khoa học công nghệ LKV Liên kết vùng LLSX Lực lượng sản xuất NLCT Năng lực cạnh tranh NNL Nguồn nhân lực NSLĐ Năng suất lao động NSNN Ngân sách Nhà nước NGTK Niên giám thống kê PCLĐ Phân công lao động QHSX Quan hệ sản xuất QLNN Quản lý nhà nước SXKD Sản xuất kinh doanh TPKT Thành phần kinh tế CQTƯ/TƯ Chính quyền Trung ương XHHSX Xã hội hóa sản xuất XTĐT Xúc tiến đầu tư
ix DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC Stt Tên Phụ lục 1. ĐỀ CƯƠNG PHỎNG VẤN CÁC CHUYÊN GIA 2. DANH SÁCH CÁC CHUYÊN GIA PHỎNG VẤN 3. TỔNG HỢP Ý KIẾN PHỎNG VẤN CHUYÊN GIA 4. PHIẾU KHẢO SÁT DOANH NGHIỆP DU LỊCH 5. DANH SÁCH DOANH NGHIỆP DU LỊCH KHẢO SÁT 6. PHIẾU KHẢO SÁT DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN GỖ XUẤT KHẨU 7. DANH SÁCH DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN XUẤT KHẨU GỖ KHẢO SÁT 8. PHIẾU KHẢO SÁT NGƯ DÂN 9. DANH SÁCH CÁC NGƯ DÂN KHẢO SÁT 10. TỌA ĐỘ ĐỊA LÝ CỦA CÁC ĐỊA PHƯƠNG VÙNG DHNTB 11. KẾT QUẢ CHỈ SỐ MORAN (BANDWITH) 12. CÁC VĂN BẢN VỀ LIÊN KẾT VÙNG DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ 13. NỘI DUNG LKV DHMT THEO BIÊN BẢN NĂM 2011 14. PHÂN VÙNG MỚI THEO ĐỀ XUẤT CỦA BỘ KH&ĐT CHƯƠNG TRÌNH LKV TRONG QUY HOẠCH CỦA CÁC ĐỊA PHƯƠNG 15. VÙNG DHNTB 16. CÁC KHU KINH TẾ TRONG VÙNG DHNTB 17. CÁC SÂN BAY VÀ TUYẾN BAY Ở VÙNG DHNTB 18. CẢNG BIỂN VÀ ĐƯỜNG BỘ Ở VÙNG DHNTB 19. PHÂN CHIA VAI TRÒ CỦA CÁC CẢNG BIỂN TRONG VÙNG DHNTB 20. CHUỖI GIÁ TRỊ CÁ NGỪ ĐẠI DƯƠNG Ở VÙNG DHNTB 21. ĐIỂM VÀ THỨ HẠNG PCI CÁC ĐỊA PHƯƠNG VÙNG DHNTB 22. CHUỖI GIÁ TRỊ SẮN VÀ BÒ THỊT Ở VÙNG DHNTB 23. VAI TRÒ GIỮA CÁC ĐỊA PHƯƠNG TRONG LKV DHNTB 24. CƠ CẤU NGUỒN THU TRONG CHUỖI GIÁ TRỊ SẮN VÙNG DHNTB CƠ CẤU NGUỒN THU TRONG CHUỖI GIÁ TRỊ BÒ THỊT VÙNG 25. DHNTB TỔNG HỢP KẾT QUẢ KHẢO SÁT VỀ TỶ LỆ % CÁC NGUYÊN NHÂN 26. NGƯ DÂN CHƯA THAM GIA LIÊN KẾT TỔNG HỢP KẾT QUẢ KHẢO SÁT VỀ TỶ LỆ % NGUYÊN NHÂN CHƯA 27. LIÊN KẾT TRONG NGÀNH CHẾ BIẾN XUẤT KHẨU GỖ TỔNG HỢP KẾT QUẢ KHẢO SÁT VỀ TỶ LỆ % NGUYÊN NHÂN CHƯA 28. THỰC HIỆN LIÊN KẾT CỦA CÁC CÔNG TY DU LỊCH CHỈ SỐ LQ CÁC NGÀNH KINH TẾ VÙNG DHNTB GIAI ĐOẠN 2012- 29. 2018 TỶ TRỌNG SỐ DỰ ÁN VÀ VỐN ĐĂNG KÝ FDI VÙNG DHNTB CHIA 30. THEO MỘT SỐ NGÀNH KINH TẾ NỔI BẬT (TÍNH LŨY KẾ ĐẾN 31/12/2018)
x DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2. 1. Bốn kiểu CLKN đã được thực hiện trên thế giới ....................................39 Bảng 2. 2. Nội dung và cách thức thực hiện LKV ngành kinh tế .............................40 Bảng 2. 3. Các chính sách phát triển cụm ngành và phát triển vùng ........................50 Bảng 3. 1. Tổng hợp ý kiến chuyên gia được sử dụng trong Luận án ......................70 Bảng 3. 2. Diễn giải mức điểm trung bình cho các mức độ liên kết .........................74 Bảng 3. 3. Cỡ mẫu trong điều tra DN du lịch ...........................................................78 Bảng 3. 4. Cỡ mẫu trong điều tra DN chế biến xuất khẩu gỗ ...................................79 Bảng 3. 5. Cỡ mẫu trong điều tra ngư dân ................................................................80 Bảng 3. 6. Nhiệm vụ, phương pháp và dữ liệu nghiên cứu trong Luận án ...............80 Bảng 4. 1. GRDP/người các địa phương vùng DHNTB 2010-2018 ........................84 Bảng 4. 2. Tỷ lệ chuyển dịch cơ cấu ngành vùng DHNTB 2010-2018 ....................86 Bảng 4. 3. Dịch chuyển cơ cấu TPKT vùng DHNTB 2008-2018 ............................87 Bảng 4. 4. Tổng hợp thực hiện các nội dung liên kết của ngư dân ...........................95 Bảng 4. 5. Các mức độ liên kết giữa các công ty chế biến xuất khẩu gỗ..................99 Bảng 4. 6. Tình hình thực hiện liên kết ngang của DN du lịch...............................104 Bảng 4. 7. Số lượng các liên kết trong ngành du lịch .............................................106 Bảng 4. 8. Khối lượng hàng hóa luân chuyển của các vùng ...................................107 Bảng 4. 9. Số lượng các DN logistics phân theo vùng ...........................................108 Bảng 4. 10. Chỉ số Moran I vùng DHNTB theo phương pháp Bandwith ..............113 Bảng 4. 11. Mật độ kinh tế vùng DHNTB & Việt Nam .........................................114 Bảng 4. 12. Diễn biến thu hút FDI vùng DHNTB ..................................................117 Bảng 4. 13. Chỉ số hiệu ứng lan tỏa kinh tế của vùng KTTĐ miền Trung .............119 Bảng 4. 14. Đóng góp của các vùng KTTĐ vào tăng trưởng GDP cả nước...........120 Bảng 4. 15. Thị trường lao động vùng Duyên hải Nam Trung Bộ .........................131 Bảng 4. 16. Lao động phân theo kĩ năng năm 2017 ở các vùng .............................132 Bảng 4. 17. So sánh cơ cấu DN ở các vùng theo lao động và vốn .........................134 Bảng 4. 18. Hiệu quả SXKD của DN vùng DHNTB ..............................................134 Bảng 4. 19. So sánh mô hình Hội đồng vùng và Ban Điều phối vùng ...................141 Bảng 5. 1. Dự báo cơ cấu nền kinh tế Việt Nam ....................................................151
xi DANH MỤC CÁC HÌNH, HỘP Hộp 4. 1. Lợi ích của việc tham gia chuỗi giá trị cá ngừ đại dương .......................122 Hộp 4. 2. Thực trạng yếu kém trong LKV giữa các địa phương DHNTB .............142 Hình 2. 1. Khung phân tích của Luận án ..................................................................61 Hình 3. 1. Quy trình nghiên cứu của Luận án ...........................................................64 Hình 4. 1. Bản đồ phạm vi vùng DHNTB ................................................................82 Hình 4. 2. Tăng trưởng và tỷ trọng GDP của vùng DHNTB 2011-2018..................83 Hình 4. 3. Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế Vùng DHNTB 2010-2018 ................86 Hình 4. 4. Mô hình liên kết giữa công ty chế biến gỗ và hộ trồng rừng ...................98 Hình 4. 5. VA/GO và VA/GO công nghiệp vùng DHNTB ....................................115 Hình 4. 6. NSLĐ và tốc độ tăng NSLĐ vùng DHNTB 2010-2018 ........................116 Hình 4. 7. Tỷ lệ nhận bổ sung từ ngân sách TƯ các địa phương vùng DHNTB ....133 Hình 5. 1. Cấu trúc tổ chức điều phối LKV ở vùng DHNTB .................................173
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Xu hướng phát triển kinh tế vùng bắt đầu từ những năm 50 của thế kỷ XX, và dần trở thành chiến lược trọng tâm trong quá trình phát triển KTXH tại nhiều nước trên thế giới. Theo Ngân hàng thế giới (2008) để phát triển kinh tế vùng, cần có sự tập trung đầu tư tại các cực tăng trưởng với một mật độ đủ lớn, từ đó, xây dựng những kết nối, hợp tác với các khu vực lân cận để thúc đẩy sức lan tỏa kinh tế từ những cực tăng trưởng này. OECD (2013) cho rằng trong quá trình phát triển kinh tế vùng, cần tổ chức nhiều loại hình liên kết khác nhau, bao gồm liên kết nhân khẩu học; các giao dịch kinh tế và đầu tư, cung cấp lương thực, trao đổi hàng hoá tiện nghi; bảo vệ môi trường và phối hợp giữa các chính quyền. UNCTAD (2001) bổ sung thêm những liên kết giữa các DN theo ba dạng: liên kết dọc (gồm liên kết ngược và liên kết xuôi dựa trên mối quan hệ về nhu cầu đầu vào - đầu ra trong quá trình sản xuất), liên kết ngang (được thực hiện giữa các DN cùng lĩnh vực) và liên kết của DN với các đơn vị sự nghiệp, từ đó tạo ra hoạt động LKV. OECD (2010) tổng kết kinh nghiệm phát triển vùng ở các nước OECD và cũng đi đến nhận định, phương thức hiệu quả để phát triển kinh tế vùng chính là LKV. Như vậy, khi sự cần thiết của LKV trong phát triển kinh tế vùng đã được khẳng định thì việc tìm hiểu cơ sở khoa học cũng như đánh giá tình hình thực tiễn để đề xuất giải pháp tăng cường LKV là việc làm cấp bách của nhiều quốc gia. Việt Nam đang trong tiến trình thực hiện bước chuyển đổi từ nền kinh tế nông nghiệp vận hành theo cơ chế kế hoạch hóa tập trung, quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế công nghiệp hóa vận hành theo cơ chế thị trường, mở cửa và hội nhập quốc tế, kèm theo đó là đặc trưng của một nước có diện tích trải dài, địa hình chia cắt phức tạp, trình độ phát triển giữa các vùng có chênh lệch lớn. Do đó, phát triển vùng là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta. Hơn nữa, yêu cầu về chuyển đổi mô hình tăng trưởng, chuyển dịch CCKT, nâng cao NLCT của nền kinh tế Việt Nam đòi hỏi lộ trình và mục tiêu phát triển kinh tế cần phải hiện thực hóa trên phạm vi cấp vùng, và LKV là giải pháp tối ưu cho vấn đề này. Theo đó, vấn đề kinh tế vùng và LKV đã được Đảng và Nhà nước Việt Nam nhận thức rất sớm, ngay từ Đại hội Đảng lần thứ VIII, văn kiện nêu rõ: “Tạo điều kiện cho tất cả các vùng đều phát triển trên cơ sở khai thác thế mạnh và tiềm năng của mỗi vùng” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2019a). Qua các kỳ Đại hội Đảng lần thứ IX, X, XI đều tiếp tục xác định rõ định hướng chiến lược phát
2 triển vùng. Báo cáo chính trị tại Đại hội Đảng toàn Quốc lần thứ XII đã khẳng định: “Thống nhất quản lý tổng hợp chiến lược, quy hoạch phát triển trên quy mô toàn bộ nền kinh tế, vùng và liên vùng. Phát huy tiềm năng, thế mạnh của từng vùng, đồng thời ưu tiên phát triển các vùng kinh tế động lực, tạo sức lôi cuốn, lan tỏa phát triển đến các địa phương trong vùng và đến các vùng khác. Thực hiện quy hoạch vùng, chính sách vùng; sớm xây dựng và thể chế hóa cơ chế điều phối liên kết vùng theo hướng xác định rõ vai trò đầu tàu và phân công cụ thể trách nhiệm cho từng địa phương trong vùng. Khắc phục tình trạng nền kinh tế bị chia cắt bởi địa giới hành chính, hoặc đầu tư dàn trải, trùng lặp” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2019b). Để cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển vùng và LKV, từ năm 2000 đến nay, Chính phủ và Thủ tướng đã ban hành nhiều văn bản liên quan, từ phê duyệt quy hoạch phát triển KTXH của vùng, từ quy chế phối hợp, tổ điều phối vùng,… đến các chính sách đặc thù của vùng, đặc biệt vấn đề vùng đã được chú trọng, lồng ghép vào các định hướng phát triển KTXH, đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế nhằm thu hẹp khoảng cách thu nhập giữa các vùng và nhóm dân cư. Song song với các hoạt động của chính quyền, giới nghiên cứu cũng tham gia sôi nổi với các công trình nổi bật của JICA & UBND thành phố Đà Nẵng (2010), CIEM (2011), CIEM & VIE (2012), JICA (2013), Nguyễn Trọng Xuân & cộng sự (2013), Hoàng Ngọc Phong & cộng sự (2016), Trần Thị Thu Hương (2018), Nguyễn Đình Cung (2018), Nguyễn Chí Hải & cộng sự (2019), Đỗ Thị Lê Mai (2020)… Các hội nghị, hội thảo khoa học về phát triển kinh tế vùng và LKV cũng thường xuyên được thực hiện, điển hình như Ban Kinh tế TƯ phối hợp cùng Đại sứ quán CHLB Đức tại Việt Nam và Ban Điều phối Vùng DHMT đã tổ chức hội thảo khoa học quốc tế Liên kết vùng trong quá trình tái cơ cấu kinh tế và chuyển đổi mô hình tăng trưởng ở Việt Nam vào tháng 04/2016; Đại học Quốc gia TPHCM liên kết cùng Australia AID, WB và UnHabitat đã tổ chức hội thảo khoa học quốc tế Quy hoạch và Liên kết phát triển Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam vào năm 2014; Thành ủy Đà Nẵng và Ban Điều phối Vùng DHMT đã tổ chức hội thảo khoa học quốc gia Liên kết phát triển 7 tỉnh Duyên hải miền Trung vào năm 2011…; đặc biệt, gần đây nhất vào ngày 20/8/2019 và 18/7/2020, hai hội nghị quốc gia về liên kết phát triển kinh tế các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên do Thủ tướng chủ trì đã được tổ chức ở Bình Định và Đà Nẵng…
3 Căn cứ vào những chủ trương, chính sách cũng như các kết quả nghiên cứu, nhiều vùng ở Việt Nam đã tổ chức các hoạt động LKV trong phát triển kinh tế. Tuy nhiên, theo Ban Kinh tế TƯ (2016), mặc dù đã đạt được một số kết quả nhất định trong thực hiện chủ trương, cơ chế, chính sách phát triển kinh tế vùng, nhưng cũng còn nhiều hạn chế như: chưa nhận thức đầy đủ phát triển kinh tế vùng như một quy luật tự thân của kinh tế thị trường theo không gian kinh tế; cách phân vùng KTXH còn nhiều mặt hạn chế để phát huy lợi thế so sánh từng vùng; các vùng KTTĐ chưa thực sự phát huy vai trò đầu tàu, có tác dụng lan tỏa, hiệu quả đầu tư chưa thực sự vượt trội; chưa quan tâm đến chức năng từng vùng gắn với điều kiện KTXH vùng và với tổng thể quốc gia; thiếu cơ chế quản trị, điều phối vùng hiệu quả; chất lượng quy hoạch phát triển KTXH vùng còn hạn chế… Và mới đây, Nghị quyết 128/NQ-CP về các nhiệm vụ giải pháp đẩy mạnh phát triển các vùng KTTĐ, ban hành ngày 11/9/2020 đã đánh giá: “…cơ chế điều phối vùng chưa thực sự hiệu quả, cơ chế liên kết giữa các ngành, lĩnh vực chưa có hoặc còn lỏng lẻo, liên kết và phân công nhiệm vụ giữa các địa phương trong vùng chưa rõ ràng, không phát huy được lợi thế, tiềm năng; nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu trong tình hình phát triển mới; huy động nguồn lực để hoàn thiện kết cấu hạ tầng còn hạn chế nhất là hạ tầng giao thông…” (Chính phủ, 2020). Do vậy nghiên cứu về LKV trong phát triển kinh tế chính là một trong những nội dung thể hiện tính cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn đang đặt ra, tính thời sự nóng bỏng trong bước phát triển tiếp theo của quá trình đổi mới, phát triển KTXH của Việt Nam nói chung và các vùng nói riêng. Vùng DHNTB nằm ở vị trí trung độ của đất nước, là dải đất hẹp ngang bao gồm 8 tỉnh/thành phố từ Đà Nẵng đến Bình Thuận với diện tích 44.538 km2, dân số trung bình là 9.256.083 người, lần lượt chiếm 13.45% và 9.6% diện tích và dân số cả nước (Tổng cục Thống kê, 2019a). Vùng là nhịp cầu nối giữa Bắc Trung Bộ với Đông Nam Bộ và khu vực Tây Nguyên, tạo điều kiện thuận lợi để mở rộng giao lưu kinh tế với cả nước. Có thể nói lợi thế tự nhiên lớn nhất và quan trọng nhất của Vùng là kinh tế biển, nổi bật ở bốn lĩnh vực: (1) ngư nghiệp: nuôi trồng, đánh bắt và chế biến thủy hải sản; (2) du lịch, đặc biệt là du lịch biển đảo; (3) cảng biển và các dịch vụ logistics; (4) phát triển các ngành công nghiệp khai khoáng, chế tạo, chế biến gắn liền với lợi thế cảng biển. Tuy nhiên, do chậm thực hiện chiến lược quốc gia về kinh tế biển, nên lợi thế của vùng chưa được khai thác tương xứng. Sự nỗ lực riêng rẽ của các địa phương trong
4 vùng từ 20 năm qua, tuy có mang lại nhiều thành quả, nhưng về tổng thể thế mạnh tự nhiên của vùng vẫn ở dạng tiềm năng và chưa đóng góp nhiều vào quá trình phát triển KTXH của vùng. Trong khi bình quân giai đoạn 2011-2018, tăng trưởng GDP của vùng (10.54%/năm) cao hơn mức bình quân cả nước (6.09%/năm) nhưng độ ổn định về tăng trưởng kinh tế là không cao, thu nhập bình quân đầu người của vùng luôn thấp hơn cả nước (năm 2018 là 54.86 triệu đồng so với 58.54 triệu đồng) và còn chênh lệch lớn giữa các địa phương. Năm 2018, theo số liệu từ Tổng cục Thống kê (2020), trong khi GDP của 28 tỉnh giáp biển đóng góp đến 71.7% GDP cả nước, thì 08 tỉnh DHNTB chỉ đóng góp được 10.8% tổng GDP, chỉ chiếm 1/6 tổng GDP của 28 tỉnh có biển; tiềm năng du lịch là thế mạnh, nhưng doanh thu từ du lịch chỉ đạt 5.7% cả nước. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của vùng chỉ chiếm khoảng 4.76% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước (Tổng cục Hải quan, 2019). Đang nói hơn, mặc dù là một cực tăng trưởng của vùng DHNTB, nhưng vùng KTTĐ miền Trung chưa thể hiện được vai trò là hạt nhân tăng trưởng, đầu tàu dẫn dắt kinh tế vùng: GRDP đến năm 2018 chỉ chiếm 6.93% GDP của cả nước, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế cả nước là rất thấp, chỉ đạt 5.30% so với 27.58% của vùng KTTĐ Bắc Bộ và 36.63% của vùng KTTĐ phía Nam (Tổng cục Thống kê, 2019d), tốc độ tăng trưởng 6 tháng đầu năm 2019 của 4/5 địa phương tăng trưởng thấp hơn bình quân chung của vùng và cả nước (Bộ KH&ĐT, 2019). Hơn nữa, những tiềm năng, thế mạnh của các địa phương trong vùng lại khá tương đồng (biển, du lịch, cảng biển, sân bay, KKT, NNL dồi dào...); các ngành kinh tế chủ lực tại các KKT, KCN có sự trùng lắp, thiếu các ngành công nghiệp, dịch vụ hỗ trợ, nên địa phương nào cũng bị phân tán nguồn lực đầu tư (cả nhà nước lẫn tư nhân). Phần lớn các tỉnh/thành đều có tư duy phát triển dàn trải dựa trên tiềm năng, thế mạnh của mình. Do vậy, đã xuất hiện những xung đột giữa lợi ích địa phương và lợi ích toàn vùng do sự thiếu liên kết trong phát triển. Đối với vùng DHNTB, chúng ta đã từng chứng kiến các cuộc “cạnh tranh xuống đáy” trong việc tăng ưu đãi, hạ thấp điều kiện để thu hút đầu tư hay các nhà máy mía đường, các cảng hàng hải, các KKT ven biển mọc lên khắp vùng (theo ước tính, dọc theo dải DHNTB, cứ 40-50km lại có một cảng biển) – là những minh chứng thực tiễn cho sự không hiệu quả về mặt kinh tế, ảnh hưởng tiêu cực đến thương hiệu của vùng.
5 Để khắc phục những hạn chế và bất cập trên, LKV là giải pháp khả dĩ và như Thủ tướng đã phát biểu trong Hội nghị ngày 18/7/2020 tại Đà Nẵng cũng như đã truyền đạt lại trong Thông báo kết luận số 271/TB-VPCP ngày 03/08/2020, LKV là “bài toán sống còn” đối với tất cả các địa phương trong vùng. Nhận thức được điều này, từ năm 2011, các tỉnh, thành ở vùng DHNTB đã thực hiện nhiều hoạt động LKV, từ việc thành lập Ban Điều phối vùng, Nhóm tư vấn hợp tác phát triển vùng, Qũy nghiên cứu phát triển miền Trung, Trung tâm Tư vấn – Nghiên cứu phát triển miền Trung; ký kết các biên bản phối hợp giữa các địa phương; tự nguyện đóng góp và kêu gọi hỗ trợ cho Qũy nghiên cứu phát triển đến việc tổ chức các hội nghị, hội thảo về LKV trong đào tạo NNL vùng; phối hợp các KCN, KKT, KCNC trong vùng; hợp tác thu hút đầu tư; liên kết phát triển ngành du lịch, ngành logistic; cùng nhau kiến nghị một số vấn đề về phát triển vùng đến các cơ quan TƯ... Những hoạt động này đã mang lại một số kết quả bước đầu, rất đáng khích lệ. Tuy nhiên, nếu nhìn nhận một cách tổng thể, như Ban Điều phối vùng DHMT (2015) đã đánh giá, LKV trong phát triển kinh tế ở vùng DHNTB vẫn còn nhiều biểu hiện của việc đáp ứng các nhu cầu tình thế, chưa quán triệt đầy đủ các căn cứ khoa học, mang nhiều tính mục tiêu chính trị mà chưa quan tâm đến công năng thị trường, thiếu tính chiến lược nên chỉ giải quyết được một số vấn đề cục bộ, đóng góp không đáng kể cho chiến lược phát triển toàn cục của vùng và đất nước; kết quả thu được từ hoạt động LKV còn tản mạn, chưa trở thành động lực, kém sức lan tỏa trong phát triển. Do vậy, từ góc độ thực tiễn, cần thiết phải có những đánh giá chuyên sâu về hoạt động LKV nhằm xác lập quan điểm, định hướng và giải pháp cho hoạt động LKV trong phát triển kinh tế ở vùng DHNTB trong thời gian tới, để không chỉ giải quyết được những khó khăn, tồn tại trong thời gian qua mà còn chuẩn bị cho một chiến lược lâu dài trong phát triển vùng bền vững. Theo những phân tích ở trên, nghiên cứu về LKV trong mối tương quan với phát triển kinh tế vùng là một nhiệm vụ lớn, có ý nghĩa cấp bách trong bối cảnh KTXH hiện nay ở Việt Nam nói chung và vùng DHNTB nói riêng. Do đó, đã có một số lượng lớn các công trình và ấn phẩm được công bố, khai thác nhiều khía cạnh và chiều kích khác nhau của vấn đề LKV trong phát triển kinh tế. Tuy nhiên, các kết quả nghiên cứu đã có về đề tài LKV trong phát triển kinh tế vẫn còn thiếu tính hệ thống trong nhiều vấn đề như: hình thức, chủ thể, mô hình, cấp độ của các hoạt động LKV; tác động của LKV đối với phát triển kinh tế vùng; các nhân tố ảnh hưởng đến LKV; các mối quan hệ lớn
6 cần xử lý trong hoạt động LKV…. Giải quyết đầy đủ và thỏa đáng những vấn đề lý luận nêu trên không chỉ có ý nghĩa đối với việc thực hiện liên kết giữa các địa phương trong mỗi vùng để phát huy tiềm năng kinh tế, mà còn góp phần thực hiện tốt các chiến lược, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm từng bước xóa bỏ khoảng cách về phát triển giữa các vùng trong cả nước, đi đến hiện thực hóa yêu cầu chuyển đổi mô hình tăng trưởng, sớm hoàn thành mục tiêu CNH-HĐH. Với tính cấp thiết của đề tài, ý nghĩa lý luận và thực tiễn đã trình bày, tác giả quyết định chọn đề tài: “Liên kết vùng trong phát triển kinh tế ở vùng Duyên hải Nam Trung Bộ” để làm Luận án tiến sĩ chuyên ngành kinh tế chính trị. 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu 2.1.1. Mục tiêu tổng quát Trên nền tảng phân tích – tổng hợp các nội dung lý luận về LKV trong phát triển kinh tế, Luận án lựa chọn và áp dụng vào nghiên cứu trường hợp vùng DHNTB, nhằm đề xuất hệ thống các giải pháp tăng cường LKV trong phát triển kinh tế ở vùng này. 2.1.2. Mục tiêu cụ thể Tương ứng với mục tiêu tổng quát, Luận án đặt ra những mục tiêu cụ thể, bao gồm: (1) Thiết lập khung phân tích về LKV trong phát triển kinh tế vùng, trong đó đi sâu vào các vấn đề như: mô hình LKV; nội dung của LKV; tác động của LKV đối với phát triển kinh tế vùng; yếu tố ảnh hưởng đến LKV và các mối quan hệ lớn cần giải quyết khi thực hiện LKV trong phát triển kinh tế. (2) Phân tích làm rõ thực trạng LKV trong phát triển kinh tế ở vùng DHNTB, chỉ ra thành công, hạn chế, xác định nguyên nhân vì sao việc thực hiện LKV ở vùng DHNTB gặp nhiều khó khăn vướng mắc, thiếu bền vững, kém hiệu quả như thời gian vừa qua. Đồng thời, rút ra một số vấn đề về việc giải quyết các mối quan hệ lớn trong hoạt động LKV. (3) Đưa ra quan điểm, định hướng và các giải pháp tăng cường LKV trong phát triển kinh tế ở vùng DHNTB thời gian tới. 2.2. Câu hỏi nghiên cứu Để giải quyết các mục tiêu trên, Luận án xác định các câu hỏi như sau:
7 (1) Nghiên cứu LKV trong phát triển kinh tế cần vận dụng các lý thuyết và dựa trên khung phân tích nào? (2) Hoạt động LKV trong phát triển kinh tế ở vùng DHNTB đang diễn ra và tác động đến quá trình phát triển kinh tế vùng DHNTB như thế nào; các yếu tố ảnh hưởng đến LKV ra sao và tình hình giải quyết các mối quan hệ lớn? (3) Nếu hoạt động LKV là yêu cầu cấp thiết trong quá trình phát triển kinh tế vùng DHNTB thì định hướng và các giải pháp nào cần được thực thi để tăng cường LKV trong phát triển kinh tế ở vùng DHNTB trong những năm tới? 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Luận án nghiên cứu hoạt động LKV trong mối quan hệ với phát triển kinh tế vùng Duyên hải Nam Trung Bộ. 3.2. Phạm vi nghiên cứu 3.2.1. Phạm vi thời gian Luận án tập trung nghiên cứu các hoạt động LKV trong phát triển kinh tế ở vùng DHNTB giai đoạn 2010-2018 và đề xuất giải pháp đến năm 2030. 3.2.2. Phạm vi không gian Để đảm bảo yếu tố lịch sử vùng, phù hợp với cách phân vùng hiện thời và có cơ sở để so sánh số liệu với các vùng KTXH khác, không gian nghiên cứu trong Luận án này được xác định bao gồm 8 địa phương là Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận và Bình Thuận. Tuy nhiên, trong thực tiễn LKV DHNTB thời gian qua, vai trò của Thừa Thiên Huế là không thể phủ nhận, do đó, trong một số trường hợp nghiên cứu, Luận án cũng đề cập đến địa phương này. 3.2.3. Phạm vi nội dung Khi nghiên cứu LKV trong phát triển kinh tế vùng ở từng ngành kinh tế, Luận án đề cập đến những chương trình, dự án, hoạt động liên kết phát triển kinh tế nằm trên địa bàn của hai địa phương trở lên hoặc nằm trên địa bàn của một địa phương nhưng có tác động đến ít nhất một địa phương khác trong vùng. Theo đó, tác giả tập trung nghiên cứu LKV trong phát triển kinh tế vùng với hai bộ phận: (1) LKV là liên kết kinh tế theo công năng thị trường giữa các chủ thể SXKD nội vùng qua các hình thức liên kết ngang, liên kết dọc và liên kết hỗ trợ. Luận án lựa chọn các mô hình có đóng góp đáng kể vào phát triển kinh tế của vùng DHNTB và đã