- một bậc thầy về tiểu thuyết trào phúng, ông luôn lên án, tố cáo gay gắt xã hội đương thời mục ruỗng, thối nát bằng ngòi bút sắc bén của mình. - Đây là một tác phẩm mang giá trị tố cáo gay gắt, nó giống như một đòn giáng mạnh vào xã hội thực dân tư sản đương thời. - Tác phẩm đó không chỉ vạch mặt được bản chất xấu xa, đê tiện của xã hội ấy mà còn là một chặng đường dài cười chua xót. - Trong tác phẩm đó, cứ mỗi một chương lại là một vở hài kịch, trong đó chương Hạnh phúc của một tang gia là chương đẩy lên cao độ tiếng cười chua xót ấy. - Tiếng cười bật lên khi người ta thấy những nghịch lý xót xa ở ngay trong cách tổ chức đám tang của ông cụ và ở ngay chân dung của các nhân vật. - Người ta nhận thấy cái cười ngay ở nhan đề của chương: Hạnh phúc của một tang gia. - Hơn nữa, khi nhắc đến tang gia người ta bao giờ cũng phải dùng những từ ngữ trang trọng nhất, thiêng liêng nhất để có thể chia sẻ nỗi buồn, để nói về nỗi đau ấy. - Nhưng ở đây, đám tang này lại là niềm “hạnh phúc” của mọi người, “hạnh phúc” không chỉ thể hiện một nghịch lý phũ phàng mà còn thể hiện một sự xúc phạm đến người đã mất khiến người ấy ra đi cũng không được thanh thản. - Như vậy, ngay nhan đề tác phẩm, người ta đã thấy nực cười, thì có lẽ cả toàn bộ tác phẩm ấy ta cũng sẽ luôn luôn thấy những nghịch lý, những trái ngược, người ta sẽ thấy tác phẩm là một chặng cười dài. - Người ta cười vào cảnh chuẩn bị đám tang, vào cả trong cảnh đưa đám với những nhân vật với những chân dung cũng hết sức trào phúng. - Song bên cạnh cái đáng cười là tiếng khóc, tiếng khóc chua xót về một xã hội đã quá mục thối.. - “Ba hôm sau, ông cụ già chết thật”, một lời thông báo ngắn gọn, lạnh lùng và hết sức khách quan nhưng lại rất đầy đủ thông tin: ông cụ chết. - Người ta khi nhắc đến một người đã mất thì phải dùng những từ nói giảm, nói tránh còn ở đây thì nói một cách trực tiếp, phũ phàng. - Có lẽ cái chết của ông cụ là niềm vui, là kết quả của sự mong đợi từ rất lâu để bây giờ thốt lên một tiếng vui mừng. - Dường như trong câu nói ấy còn ẩn chứa một tiếng thở phào nhẹ nhõm, có lẽ mọi người đã phải quá mệt mỏi để chờ đợi cái tin vui ấy nên thấy hạnh phúc. - Có thể nói mọi người phải vui lắm, sung sướng lắm thì mới có thể có một lời thông báo về cái chết ông cụ ngắn gọn đến như vậy. - Tin ông cụ chết đã được thông báo, mọi người chuẩn bị cho đám tang của ông. - Mọi người mỗi người một cách, mời cho được ông lang băm Tây, ông lang băm Đông về theo đúng nghĩa nhiều thầy thối ma. - Quả là một sự chuẩn bị kỹ lưỡng, phải hiểu sự chuẩn bị cho đám ma ấy kỹ như thế nào thì ta mới thấy được niềm vui của mọi người về cái chết của ông cụ. - Vì chính nó đã khiến ông cụ phải chết. - Ông rất vui vì ông cụ chết chính là cơ hội để ông Phán kiếm tiền, ông có tiền, và làm một cuộc doanh thương. - Người ta cười vào sự ngu ngốc của ông và cũng thấy xót thương cho một xã hội mà ở đó ánh sáng của đồng tiền làm mờ mắt con người, con người bị băng hoại đạo đức, trở thành những kẻ đê tiện.. - Cụ cố Hồng, là con đẻ của ông cụ già thì lẽ ra nỗi đau đớn nhất phải thuộc về cụ Hồng nhưng không, cụ không hề mảy may đau đớn mà cụ lại đang mải mê cái ý tưởng độc đáo: ông ta sẽ mặc bộ đồ xô gai trong đám tang, ông ta nghĩ mọi người sẽ khen ông già và “ông thấy thích thế lắm”. - Mọi người khen ông “già”, ông thích lắm vì ông sẽ thấy mình cao quý hơn, ông ta không hơn gì một tên trưởng giả lố bịch, kệch cỡm, rởm đời. - Hắn không chỉ là hình ảnh của một đứa con bất hiếu mà chắc chắn còn là một dạng quái thai trong xã hội. - Bên cạnh tiếng cười về sự lố bịch của hắn, ta còn thấy tiếng khóc xót xa về một xã hội đã tạo nên những sản phẩm quái dị như hắn.. - Nghịch lý của đám tang còn ở chỗ, người ta không lo lắng, không buồn cho đám tang ấy mà người ta thấy vui và chỉ lo cho đám cưới của cô Tuyết. - Như vậy đám tang có bối rối nhưng lại không phải cho đám tang. - Tác giả viết một đoạn văn dài để miêu tả, để chia sẻ niềm vui cùng với mọi người còn đoạn văn về cảnh chuẩn bị đám tang thì lại rất ngắn gọn chí trong vài dòng. - Song ngắn, không phải vì do chuẩn bị đám tang sơ sài mà do người ta đã chuẩn bị cho đám tang này từ trước rồi, nên khi ông cụ chết thì cứ ai vào việc ấy rất có hệ thống, rất có quy mô tổ chức, mọi người ai cũng toàn tâm toàn ý cho tang lễ: ai cũng sung sướng, thoả thích, không gian chuẩn bị tang lễ thì tưng bừng tràn ngập vui vẻ và rất “tấp nập”. - Chẳng có một đám ma nào mà chuẩn bị lại “tấp nập” đến náo nhiệt như vậy. - Cảnh chuẩn bị cho tang lễ rất ngắn gọn thôi nhưng ta đã có thể thấy được cái đáng cười của đám tang, cười vào những nghịch lý về các nhân vật, họ không hề lo lắng hay tiếc thương cho người đã chết, họ luôn thấy rất vui và hạnh phúc vì cái tin đó. - Dù cho họ có lo lắng, bối rối thì lại cũng không phải lo cho tang lễ mà cho đám cưới. - mọi người thì đã chuẩn bị kỹ cho đám tang này từ trước và phải rất mệt mỏi để chờ cái tin ấy. - Bên cạnh tiếng cười trào phúng ta lại thấy những giọt nước mắt chảy vào trong, người ta khóc cho một xã hội thịnh trị đã không còn mà chỉ còn xã hội đầy những lố bịch, thối nát, làm băng hoại đạo đức con người.. - Tất cả những người tham gia đưa đám đều cùng thể hiện bản chất xấu xa của xã hội ấy. - Xã hội đã đảo lộn hết cả đến nỗi những người cảnh sát như chúng lại không có việc gì để làm để phải vui thích đi bảo vệ cho đám tang này. - Một xã hội thối nát, không còn công lý nữa. - Nực cười thay cho số phận hèn mọn của hai viên cảnh sát và cũng đau lòng thay cho xã hội đầy những kẻ vô công rồi nghề kia!. - Người ta thấy nực cười cho những kẻ kệch cỡm như vậy.. - Đám cứ đi và phô bày tất cả những lố lăng trước thiên hạ, dường như những sự giả tạo ấy tồn tại như một tất yếu khách quan trong xã hội. - Dường như ca một xã hội thực dân tư sản thu nhỏ được diễn ra trong đám tang.. - Cả tác phẩm giống như một vở hài kịch mà trên sân khấu đó bọn diễn viên hề tự nhảy, múa, tự phơi bày, bộc lộ bản chất xấu xa của mình để mà người ta thấy đáng cười, đáng khinh bỉ và đáng khóc, xót thương, thương tiếc cho một xã hội.. - hứt” của ông Phán, không biết là tiếng khóc, hay tiếng cười, điều đó biểu hiện gay gắt nhất nghịch lý, nó vừa đáng cười, đáng khóc cho xã hội kia
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt