- TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG. - PHÂN TÍCH MỐI LIÊN HỆ GIỮA BẢO TỒN VĂN HÓA VÀ BẢO TỒN ĐẤT NGẬP NƯỚC: TRƯỜNG HỢP THỰC TẾ ĐỐI VỚI VÙNG ĐẤT NGẬP NƯỚC THUỘC VÙNG CỬA. - Luận văn tốt nghiệp cao học được hoàn thành tại Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường, có được bản luận văn tốt nghiệp này, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường đặc biệt là PGS.TS Lê Diên Dực đã trực tiếp hướng dẫn, dìu dắt và giúp đỡ tác giả với những chỉ dẫn quý giá trong suốt quá trình triển khai, nghiên cứu và hoàn thiện đề tài “Phân tích mối liên hệ giữa bảo tồn văn hóa và bảo tồn đất ngập nước: Trường hợp thực tế đối với vùng đất ngập nước thuộc vùng cửa Sông Hồng”.. - Xin gửi tới các hộ gia đình, các bô lão, các nghệ nhân và các nhà truyền giáo, truyền đạo sống ven vùng đất ngập nước khu vực cửa sông Hồng lời cảm ơn sâu sắc vì đã tạo mọi điều kiện giúp tác giả thu thập số liệu ngoại nghiệp liên quan đến đề tài.. - Khóa 8 – Trung tâm nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường, Đại học Quốc gia Hà Nội. - TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU. - Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu. - Các khái niệm cơ bản xoay quanh vấn đề nghiên cứu. - Khái niệm về đất ngập nước. - Khái niệm về văn hóa. - Mối liên hệ giữa văn hóa và đất ngập nước. - Tổng quan vấn đề nghiên cứu. - Tại vùng nghiên cứu. - ĐỊA ĐIỂM, THỜI GIAN, PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. - Địa điểm, thời gian và đối tượng nghiên cứu. - Các câu hỏi nghiên cứu của đề tài luận văn. - Mục tiêu nghiên cứu. - Tiếp cận sử dụng khôn khéo đất ngập nước. - Phương pháp nghiên cứu. - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU. - Thống kê sơ lược vùng đất ngập nước cửa Sông Hồng. - Tổng quan chung về vùng đất ngập nước cửa sông Hồng. - Biến động vùng đất ngập nước qua các năm. - Các hoạt động văn hóa liên quan đến đất ngập nước tại vùng cửa Sông Hồng 39 3.2.1. - Các hoạt động văn hóa đã mai một. - Nhận thức của người dân về mối liên hệ giữa văn hóa và đất ngập nước.. - Tầm quan trọng bảo tồn văn hóa và bảo tồn đất ngập nước. - Đề xuất các giải pháp bảo tồn văn hóa và bảo tồn đất ngập nước. - ĐNN: Đất ngập nước. - Sơ đồ khái niệm văn hóa. - Hình 3.1.Vị trí vùng nghiên cứu trong bản đồ hành chính. - Quy hoạch Khu bảo tồn thiên nhiên Tiền Hải. - Mô hình lúa nước đặc trưng vùng nghiên cứu. - Hình 3.10. - Hình 3.11. - Hình 3.12. - Hình 3.13. - Ảnh hưởng các hoạt động văn hóa liên quan đến đất ngập nước. - Hình 3.14. - Nhận định về các hoạt động văn hóa liên quan đến nước và giữa chúng có mối quan hệ chặt chẽ. - Hình 3.15. - Mục đích duy trì các vùng đất ngập nước đang có. - Hình 3.16. - Nhận biết về các hoạt động văn hóa liên quan đến nước đã bị mất hoặc giảm đi. - Hình 3.17. - Diện tích và biến động diện tích của các đối tượng không gian trong vùng nghiên cứu giữa thời điểm 2001 và . - Hệ thống tín ngưỡng tôn giáo tại các xã nghiên cứu huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình………41. - Hệ thống tín ngưỡng tôn giáo tại các xã nghiên cứu huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định……….41. - Đất ngập nước rất đa dạng, có mặt khắp mọi nơi và là cấu thành quan trọng của các cảnh quan trên mọi miền của thế giới. - Hàng thế kỷ nay, con người và các nền văn hoá nhân loại được hình thành và phát triển dọc theo các triền sông hoặc ngay trên các vùng đất ngập nước.. - Báo cáo tổng quan hiện trạng đất ngập nước Việt Nam sau 15 năm thực hiện công ước Ramsar đã nêu rõ: “Đất ngập nước và sự đa dạng sinh học của đất ngập nước đã gắn liền với dân tộc Việt Nam trong suốt hàng ngàn năm lịch sử.. - Có thể thấy rõ là đất ngập nước Việt Nam rất phong phú, đa dạng và đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường và bảo tồn đa dạng sinh họ[Cục Bảo vệ môi trường, 2005].. - Sự tác động qua lại của các thành phần vật lý, sinh vật và hóa học trong đất ngập nước tạo ra những chức năng quan trọng như: trữ nước, chống bão, giảm lũ lụt, lở đất. - Ngoài ra, Đất ngập nước cung cấp nhiều lợi ích như: cung cấp nước, thủy sản, nông nghiệp, gỗ và các nguyên liệu xây dựng khác. - Đất ngập nước có vai trò rất quan trọng đối với tự nhiên và xã hội. - Đất ngập nước cung cấp cho con người lương thực, thực phẩm, điều hòa dòng chảy, kiểm soát lũ lụt, chống xói lở, dự trữ năng lượng và duy trì tài nguyên đa dạng sinh học, cơ hội giải trí và du lịch.... - Một vấn đề thiếu xót nếu không kể đến, đất ngập nước còn được xem như là một phần của di sản văn hóa nhân loại, tạo cảm hứng thi ca, mỹ thuật, khảo cổ, nơi bảo tồn động vật hoang dã và hình thành nền tảng truyền thống văn hóa, kinh tế và xã hội của địa phương. - Như vậy, để duy trì và bảo tồn đất ngập nước một giải pháp được đặt ra là duy trì hoạt động văn hóa, các phong tục tập quán tồn tại trên vùng. - đất ngập nước đó. - Nền văn hóa đất ngập nước càng phát triển thì vùng đất ngập nước liên quan sẽ được duy trì và bảo tồn. - Trong Công ước Ramsar, điều này được thể hiện rất rõ thông qua Nghị quyết VI.1 bao gồm các giá trị, các lợi ích và các chức năng văn hóa vật thể và phi vật thể, nêu trong tài liệu số 15 của COP 8 đó là các khía cạnh văn hóa đất ngập nước. - Cụ thể, có thể trích dẫn một số ý liên quan đến mối liên hệ khăng khít giữa văn hóa và đất ngập nước như sau:. - Thừa nhận mối liên hệ mật thiết từ xa xưa của cộng đồng con người và các vùng đất ngập nước làm tăng giá trị văn hóa quan trọng trong việc bảo tồn các vùng đất ngập nước và việc sử dụng khôn khéo hơn các giá trị này. - Điều này cũng được nhận thấy trong vũ trụ học đa dạng của các nền văn minh và nền văn hóa khác nhau qua các thời kỳ lịch sử;. - Cũng nhận thấy rằng đặc điểm cụ thể của vùng đất ngập nước đã góp phần tạo ra các đặc điểm đặc biệt vào những cách thức cụ thể của những hoạt động quản lý truyền thống thông qua kiến trúc, tập tục, đặc biệt việc thiết kế vật tạo tác có ý nghĩa rất lớn về văn hóa;. - Công nhận mối quan hệ giữa con người và vùng đất ngập nước đã làm gia tăng các khía cảnh về văn hóa phi vật thế, thông qua truyền thống dân gian, âm nhạc, thần thoại, truyền miệng, phong tục, sự hiểu biết truyền thống và trí tuệ dân cư … từ đó hình thành các tổ chức xã hội hoạt động trong lĩnh vực quản lý tài nguyên đất ngập nước, đặc biệt là nước;. - Công nhận thêm truyền thống sử dụng nguồn đất ngập nước có thể thường xuyên tạo ra các cảnh quan về văn hóa có giá trị quan trọng để bảo tồn đất ngập nước và sử dụng khôn khéo;. - Nhận thấy các giá trị của vùng đất ngập nước đã và đang là yếu tố quan trọng trong đối với cộng đồng sống ở trên và xung quanh vùng đất ngập nước và tạo thành thể đồng nhất. - Vì vậy mà mất đất ngập nước không những mất đi sự đồng nhất, mà còn gây ra các tác động xã hội tiêu cực và ảnh hưởng đến hệ sinh thái khu vực;. - Cục Bảo vệ môi trường (2005),Tổng quan hiện trạng đất ngập nước Việt Nam sau 15 năm thực hiện Công ước Ramsar, Hà Nội.. - Lê Diên Dực, Hoàng Văn Thắng (2012),Đất ngập nước – Các nguyên lý và sử dụng bền vững, Nhà xuất bản Nông nghiệp.. - Lê Diên Dực, Hoàng Văn Thắng (2012),Đất ngập nước – Quản lý và phát triển bền vững, Nhà xuất bản Nông nghiệp.. - Lê Diên Dực, Hoàng Văn Thắng (2006),Hệ thống phân loại đất ngập nước Việt Nam.. - Trần Quốc Vượng (2003), Văn hóa Việt Nam tìm tòi và suy ngẫm, Nhà xuất bản văn học.. - Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường - Đại học Quốc gia Hà Nội, Mối liên hệ giữa các khía cạnh văn hóa với việc quản lý bảo tồn và sử dụng khôn khéo đất ngập nước Hà Nội: Nghiên cứu trường hợp thực tế tại một số vùng đất ngập nước điển hình,Đề tài cấp ĐHQGHN đơn vị quản lý năm 2009.. - Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường - Đại học Quốc gia Hà Nội, Các Phương pháp tham gia trong quản lý tài nguyên ven biển dựa vào cộng đồng, Nhà xuất bản Nông nghiệp - 2000.. - Vũ Cao Đàm, Giáo trình Phương pháp luận nghiên cứu khoa học, Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam 2007