- Do vậy đã từ lâu mục tiêu của giáo dục phổ thông là giáo dục và hoàn thiện nhân cách cho học sinh thông qua 4 yêu cầu : Đức - Trí - Thể - Mĩ . - Như vậy giáo dục thẩm mỹ trong nhà trường phổ thông là một trong 4 mặt giáo dục quan trọng nhất để hoàn thiện nhân cách cho các em, chính vì thế môn học âm nhạc hiện nay trong nhà trường phổ thông đã là một trong những môn học chủ yếu để thực hiện nhiệm vụ giáo dục thẩm mĩ – giáo dục cho học sinh những cái hay, cái đẹp trong đời sống tinh thần của học sinh. - Là một giáo viên phụ trách môn học âm nhạc ở trường THCS trong những năm gần đây, Tôi nhận thấy rằng : Mặc dù môn học âm nhạc là một trong những môn cần thiết để giáo dục toàn diện nhân cách cho học sinh góp phần làm cho cuộc sống tinh thần của các em thêm phong phú, tuy nhiên đây lại là một môn học mới và nó không cứng nhắc như những môn học tự nhiên khác nhưng nó lại thuộc môn học trong lĩnh vực nghệ thuật nên âm nhạc đã trở thành một môn học tương đối khó .Hơn thế nữa với đối tượng là học sinh của trường THCS Thái Thịnh ít có điều kiện. - để tiếp xúc với lĩnh vực nghệ thuật này, từ đó các em chưa có ý thức đúng đắn và chưa thấy được tầm quan trọng về môn học, coi đây là môn học phụ nên hầu hết các em chưa chú trọng việc học và nghiên cứu kĩ các kiến thức của bài làm cho khả năng và chất lượng học tập của học sinh đối với môn học còn rất hạn chế. - Là một giáo viên đã được tiếp xúc và làm quen với học sinh ở trường này chưa lâu song tôi thiết nghĩ phải tìm ra một số biện pháp phù hợp với đối tượng học sinh hiện nay của trường và những học sinh của các trường khác có hoàn cảnh tương tự để có thể giúp các em học môn âm nhạc được dễ dàng, say mê và yêu thích hơn, từ đó có thể nâng cao hơn nữa chất lượng môn học âm nhạc nói chung và trong trường THCS Thái Thịnh nói riêng.. - *Khách thể: Toàn bộ học sinh khối 8 trường THCS Thái Thịnh.. - *Đối tượng: Một số phương pháp dạy hát phù hợp với hoàn cảnh và đối tượng học sinh của trường.. - Giả sử các em rất yêu thích môn học âm nhạc, cụ thể là tiết học hát, các em say mê tìm tòi và tập trước, hoặc được nghe trước những bài hát trong chương trình sách giáo khoa thì kết quả học tập môn học âm nhạc nói chung của các em sẽ rất cao, từ đó giúp các em sẽ phát triển hơn tính tự tin về khả năng ca hát và cảm thụ ậm nhạc của mình. - Tuy nhiên học sinh có học tốt được hay không cũng một phần dựa vào:. - Phương pháp giảng dạy của giáo viên.. - Ý thức học tập của học sinh.. - Học sinh xác định tầm quan trọng của việc học tập bộ môn này.. - -Tìm hiểu ý thức, hứng thú học tập của học sinh đối với môn học âm nhạc nói chung và phân môn học hát nói riêng.. - -Nguyên nhân ảnh hưởng đến việc âm nhạc nói chung và phân môn học hát nói riêng của các em ở trường THCS Thái Thịnh.. - -Bước đầu đề xuất một số biện pháp để góp phần cho một tiết học hát của các em đạt hiệu quả cao.. - Nghiên cứu học sinh của 4 lớp 8 của trường THCS Thái Thịnh.. - Tổng số học sinh là: 148 em.. - Trao đổi trực tiếp với giáo viên bộ môn trực tiếp dạy các em để tìm hiểu về khả năng và hứng thú học tập của học sinh đối với môn học hát, từ đó có phương pháp dạy học phù hợp với các em.. - Điều tra về khả năng cũng như hứng thú học tập của các em đối với phân môn học hát.. - Quan sát học sinh trong giờ học, khi tiến hành phương pháp này mục đích của tôI là theo dõi sự chú ý học tập, nghe giảng của các em cũng như ý thức luyện tập thực hành của học sinh trong tiết học hát. - Từ đó đánh giá đúng khả năng và ý thức học tập của các em đối với môn học nhằm có phương pháp dạy học hiệu quả hơn.. - Tôi đã sử dụng một số câu hỏi có liên quan đến phương pháp dạy âm nhạc nói chung và tiết dạy hát của giáo viên và việc học hát của các em để từ đó đánh giá đúng về ý thức học tập của học sinh cũng như đưa ra được những phương pháp thiết thực gần gũi với các em nhất.. - Phương pháp dạy học nói chung chính là cách thức, là biện pháp mà giáo viên sẽ thực hiện ở trên lớp để giúp học sinh khai thác và tìm hiểu nội dung bài học một cách hiệu quả.. - Đối với phương pháp dạy hát nói riêng cũng dựa trên nền tảng chung của các phương pháp dạy học, tuy nhiên vì đặc thù của môn học là một trong những môn góp phần làm phát triển toàn diện nhân cách cho học sinh bởi vậy phương pháp dạy âm nhạc không chỉ đơn thuần là giúp học sinh hát đúng bài hát mà còn phảI giúp cho các em tăng cường cảm xúc thẩm mỹ với âm nhạc, biết phản ánh cuộc sống bằng hình tượng của âm thanh, tạo cho cảm xúc vui buồn, ưu tư, …khát vọng với nhiều sắc thái tinh tế của tâm hồn con người từ đó ưa thích âm nhạc, mong muốn và có khả năng làm đẹp cuộc sống bằng âm nhạc.. - Môn học âm nhạc được đưa vào trường phổ thông không nhằm đào tạo cho các em trở thành những người làm nghề âm nhạc, diẽn viên, nhạc sĩ, ca sĩ … mà chính là thông qua âm nhạc để tác động vào đời sống tinh thần của học sinh nhằm hình thành và phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc của các em, tạo cho ác em có được trình độ văn hoá âm nhạc nhất định, rèn luyện một số kĩ năng đơn giản về ca hát và tập đọc nhạc từ đó khích lệ học sinh tham gia các hoạt động âm nhạc làm cho đời sống tinh thần thêm phong phú lành mạnh, tạo điều kiện để các em bộc lộ và phát triển năng khiếu, giúp các em có sự phát triển hài hoà toàn diện. - Sự có mặt của môn học âm nhạc làm thăng bằng các nội dung học tập góp phần phát triển bồi dưỡng tình cảm, đạo đức, trí tuệ, nhân cách của học sinh . - Âm nhạc tạo cho nhà trường không khí vui tươi lành mạnh để các em tăng thêm lòng yêu trường, yêu lớp hoà mình cùng tập thể. - Trong thực tế tất cả mọi người đều quan niệm rằng “ Môn học âm nhạc là môn môn phụ tầm thường, chỉ việc lên lớp và cho học sinh hát vài bài hát hoặc nghêu ngao vài câu cho xong tiết dạy. - hoặc thậm chí cho rằng có môn học cũng được mà không có cũng được nên chính vì lẽ đó mà các học sinh đã gần như tự phụ đối với môn học, điều này cũng tạo cho một số giáo viên chuyên về âm nhạc có tâm lí chản nản và thậm chí còn làm theo quan niệm “ Cho xong tiết” như một số. - Chính vì lẽ đó mà phần lớn học sinh nếu học hát theo kiều này thì các em sẽ sớm tạo nên tư tưởng chán nán và dần hình thành trong các em những tư tưởng không đúng về ý nghĩa của môn học.. - Qua thực tế giảng dạy ở một số trường cho đến nay, và qua quan sát dự giờ của một số giáo viên dạy âm nhạc đặc biệt là tiết dạy hát tôI đã mạnh dạn đưa ra một số câu hỏi để đánh giá lại kiến thức của học sinh về âm nhạc nói chung, vì nói là học hát song nếu các em không nắm vững việc học nhạc lí và các nốt nhạc cơ bản thì các ẻm sẽ không thể nào học hát một cách hiệu quả. - Khi đưa ra câu hỏi tôI thiết nghĩ học sinh sẽ trả lời được ít nhất phảI là 80% nhưng thật là buồn khi kết quả điều tra cụ thể cho thấy rằng:. - Mẫu 1: Trắc nghiệm việc năm kiến thức sơ đẳng về môn âm nhạc của học sinh khối 8 trường THCS Thái Thịnh.. - Bảng thống kê Điều tra 148 học sinh khối 8. - *Nhận xét: Qua điều tra kết quả cho thấy rất đáng buồn vì phần lớn câu hỏi rất đơn giản, là kiến thức cũ các em đã học qua song phần lớn các em không nhớ. - hết, các em có học và thực tế trong mỗi tiết dạy và học các em đều phảI đụng chạm vào những kiến thức này vậy mà các em không thể nhớ, vậy lỗi này do ai? PhảI chăng phương pháp truyền đạt của giáo viên chưa tốt, giáo viên không thường xuyên kiểm tra liên hệ để khắc sâu kiến thức cho các em hay do tính chủ quan của các em đối với môn học, chính điều này một phần tác động đến việc các em học hát khó mà chính xác.. - III.Tìm hiểu chung về hứng thú học âm nhạc nói chung và học phân môn học hát nói riêng đối với học sinh khối 8 trường THCS Thái Thịnh.. - 1.Để nắm được học sinh có hứng thú với việc học âm nhạc và học hát hay không tôi lại tiếp tục làm phiếu thăm dò 148 em học sinh khối 8 cụ thể như sau:. - Khi học một bài hát thường thì các em học trong bao lâu?. - Qua kết quả trên cho thấy rằng phần lớn các em rất thích học hát vì học hát chính là môn học nhưng đồng thời cũng là một giờ giúp các em giảm bớt sự căng thẳng mệt mỏi từ những tiết học khác. - Tuy nhiên thích học là một chuyện còn để các em học làm sao cho có hiệu quả, học và hát được tốt bài hát còn phụ thuộc. - Trong quá trình điều tra tôi còn trực tiếp trao đổi với một số giáo viên dạy nhạc khác tại trường và một số trường có hoàn cảnh cũng như khu vực tương tự để có thể nắm rõ hơn về phương pháp dạy của giáo viên và tâm huyết của giáo viên đối với nghề, cụ thể như sau:. - Cô có cảm thấy tự hào vì mình là một giáo viên dạy nhạc không?. - Nhìn chung qua trả lời của các giáo viên tôi nhận thấy rằng họ là những người rất tâm huyết với nghề và tự hào về phân môn của mình vì mặc dù không phải môn chính (Theo quan niệm chung) song nó đã góp phần không nhỏ cho sự hình thành toàn diện nhân cách của học sinh, mặc dù vậy vẫn còn có một số giáo viên cho rằng vì đây là những vùng học sinh ít có hiểu biết về âm nhạc, nhiều học sinh của nhiều đồng bào dân tộc thiểu số còn chưa rành tiếng phổ thông nên thời gian một tiết đối với một tiết học hát là quá dài vì họ chỉ cần vào thẳng bước tập hát cho học sinh chứ không khai thác các nội dung cần thiết khác để giúp học sinh có thêm hiểu biết về nội dung, cấu trúc cũng như ý nghĩa của bài hát như những trường ở trung tâm, thành phố.. - Để hiểu rõ hơn về thái độ ý thức học tập của học sinh trong tiết học hát tôi đã dự giờ và quan sát học sinh trong một số tiết. - Qua quan sát tôi nhận thấy rằng hầu hết học sinh đều rất chú ý cho việc tập hát, bên cạnh đó chỉ còn rất ít số học sinh không chú ý tập trung lắm đến việc tập hát, Tuy nhiên trong tiết học giáo viên lại rất ít khai thác về nội dung, cấu trúc của bài hát, ít lôi cuốn sự tập trung chú ý. - của học sinh, ít đặt ra những câu hỏi để lôi cuốn học sinh trong việc học bài nhạc lí có liên qua đến bài hát và hầu như không nhắc nhở dặn dò các em chép bài hát vào vở khi về nhà.. - *Nhận xét: Qua kết quả theo dõi ý thức tháI độ học tập của học sinh và trao đổi với một số giáo viên tôi nhận thấy rằng đa số các em đều rất thích học hát, nhưng để học sinh học tốt hơn chủ yếu giáo viên cần có phương pháp hợp lí đối với từng khu vực và đặc điểm của đối tượng học sinh tất nhiên là dựa trên nền tảng của phương pháp chung của bộ môn.. - NGUYÊN NHÂN CỦA VIỆC DẠY HÁT CHƯA HỢP LÍ CỦA MỘT SỐ GIÁO VIÊN.. - Về phía nhà trường: Mặc dù đã được sự quan tâm của lãnh đạo nhà trường, một số giáo viên tuy nhiên vẫn còn không ít khó khăn đó là về cơ sở vật chất chưa thích hợp cho bộ môn, về phía giáo viên thì nhiều giáo viên còn chưa được đào tạo chuyên sâu, chưa chú trọng vào giảng, ít sưu tầm tư liệu để gây hứng thú cho học sinh… nên gặp rất nhiều khó khăn trong công tác giảng dạy.. - Về phía học sinh và gia đình: Gia đình ít quan tâm được đến việc đôn đốc con cái học hành và chuẩn bị bài vỡ đặc biệt là với môn học âm nhạc, vì phần lớn họ còn chưa hiểu rõ hết tác dụng của việc học âm nhạc đối với sự phát triển của con em mình.. - Đối với học sinh các em chỉ biết thích học nhưng chưa định hình được mình phải học như thế nào cho đúng, cho hiệu quả, theo các em “ Hát” chỉ là nghêu ngao cho vui nên không cần phải chuẩn bị bàicũng như học bài cũ ở nhà.. - Giáo viên phải có bảng phụ treo lên để giáo viên vừa giới thiệu học sinh vừa có thể quan sát trực tiếp. - Giáo viên giới thiệu qua vài nét về tác giả và xuất sứ của bài hát. - Tìm hiểu nội dung, sắc thái của bài để tạo hứng thú cho học sinh. - VD: Khi dạy bài hát “tuổi đời mênh mông” nhạc và lời của nhạc sĩ Trịnh công Sơn – SGK âm nhạc lớp 8 giáo viên phải hỏi học sinh về nhịp và tính chất của nhịp để từ đó học sinh có thể vận dụng tính chất đó vào trong bài hát được tốt hơn . - Giáo viên tiếp tục cho học xác định nội dung của bài hát nói về vấn đề gì. - Giáo viên phải trình bày được cho học sinh nghe bài hát đó. - VD: Đối với bài hát “tuổi đời mênh mông” nhạc và lời của nhạc sĩ Trịch công Sơn – đã nêu trên giáo viên phải cho học sinh nghe băng mẫu hoặc giáo viên hát mẫu cho học sinh nghe 1-2 lần. - Giáo viên phải giới thiệu ngắn gọn cấu trúc của bài hát, tuy nhiên giáo viên có thể đặt câu hỏi để học sinh tự khai thác cấu trúc của bài ( học sinh khối 8), giáo viên chỉ sử đổi bổ sung nếu cần.. - -VD : Đối với bài hát “tuổi đời mênh mông” vì học sinh chưa học cách xác định giọng phức tạp ngoài hai giọng đô trưởng và la thứ nên giáo viên có thể xác định giúp cho các em, nhưng đồng thời giáo viên cũng phải đặt câu hỏi để học sinh tự khai thác như. - Trước khi học hát thì giáo viên phải cho học sinh luyện thanh từ 1 - 2 phút.. - Giáo viên sẽ đàn hoặc hát mẫu lại từng câu ngắn vài lần rồi mới yêu cầu học sinh hát đồng thời phải bảo đảm tầm cữ giọng hát của giáo viên và học sinh bằng nhạc cụ, khi giáo viên bắt nhịp giọng phải rõ ràng phù hợp với giọng trung bình của lớp, lắng nghe giọng hát của học sinh để kịp thời uốn nắn điều chỉnh sau mỗi câu, đoạn. - Giáo viên hướng dẫn tập theo lối móc xích liên kết các câu thành từng đoạn rồi mới ghép thành bài hoàn chỉnh.. - Trong từng câu, từng đoạn giáo viên phải chia từng nhóm nhỏ hoặc cá nhân trình bày lại câu hát hoặc đoạn nhạc đó để giáo viên có thể kịp thời uốn nắn những sai sót cơ bản nếu có.. - Yêu cầu học sinh phải tập hát được đồng đều, thể hiện đúng nhịp và bước đầu tập hát diễn cảm. - nếu còn thời gian giáo viên có thể tập cho học sinh một số hình thức thể hiện như: Hát đuổi, hát luân phiên, hát bè hoặc tập cách giãn nhịp để kết thúc. - Nhìn chung để thành công trong một tiết dạy âm nhạc giáo viên phải sử dụng tổng hợp các phương pháp dạy học như:. - Phương pháp dùng lời: Giáo viên dùng phương pháp diễn giải kết hợp đàm thoại để giới thiệu bài, trao đổi về nội dung sắc thái của bài và hướng dẫn khi luyện tập.. - Phương pháp luyện tập: Hướng dẫn học sinh tập hát hoặc tập đọc theo mẫu (Của giáo viên) cho đến khi nắm vững bài, ôn luyện để nâng cao chất lượng đây là phương pháp được đặc biệt coi trọng trong việc học tập môn nhạc. - SGK, SGV và các tài liệu cho giáo viên tham khảo.. - Phương tiện quan trọng nhất là giọng hát của giáo viên phải chính xác và phải có các loại nhạc cụ kèm theo như: Đàn, Máy nghe băng, đĩa.. - Học bài hát : Tuổi đời mênh mông. - Nhạc và lời : Trịnh công Sơn Để dạy thành công bài hát này trước hết giáo viên phải nêu được. - Học sinh biết hát đúng giai điệu và lời ca của bài hát. - Các em cảm nhận được sự khác nhau về tính chất của hai giọng trưởng và thứ cùng được sử dụng trong một bài hát. - Học sinh cảm nhận được vẻ đẹp của tuổi thơ từ đó các em có ý thức trân trọng, yêu quí những ngày tháng của tuổi thơ đầy hồn nhiên trong sáng . - Đồng thời qua bài hát cũng tạo cho các em có tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước. - Giáo viên tập đàn và hát bài hát “Tuổi đời mênh mông”, và một số trích đoạn tác phẩm khác của nhạc si Trịch công Sơn để minh hoạ.. - *Học bài hát : Tuổi đời mênh mông. - Trước hết giáo viên phải treo bảng phụ lên bảng cho học sinh quan sát. - Giáo viên giới thiệu qua vài nét về tác giả đồng thời hát minh hoạ cho học sinh nghe một số trích đoạn tác phẩm âm nhạc nổi tiếng của ông hoặc có thể khuyến khích các em trình bày một trích đoạn ngắn của nhạc sĩ mà các em yêu thích. - Giáo viên yêu cầu học sinh xác định nhịp của bài. - Bài hát được mang số chỉ nhịp bao nhiêu ? Tính chất của nhịp 4/4 là gì ? Từ câu trả lời của học sinh giáo viên liên hệ đến cách thể hiện của bài hát phải luôn gắn liền với tính chất đó.. - Giáo viên có thể cho học sinh nghe băng mẫu hoặc hát cho học sinh nghe bài hát 1 lần. - Giáo viên giới thiệu về cấu trúc của bài : Bài này sử dụng hai loại giọng đó là giọng rê trưởng và giọng rê thứ, do vậy khi chúng ta hát bài hát này lúc thì nghe giai điệu vui nhộn, lúc lại nghe nhẹ nhàng tha thiết. - Các em hãy cho cô biết bài hát này được chia làm mấy đoạn. - Giáo viên giới thiệu “ Bài hát được viết ở hình thưc 3 đoạn đơn a – b – a”.. - Giáo viên giới thiệu qua về cách thức trình bày bài hát để học sinh nắm chắc hơn. - Giáo viên cho học sinh luyện thanh từ 1-2 phút. - Mỗi câu giáo viên đàn hoặc hát lại giai điệu từ 2 – 3 lần để học sinh có thể nắm bắt tốt giai điệu của câu hát rồi mới bắt nhịp cho các em hát lại theo giai điệu của đàn đến thành thạo. - Giáo viên cho học sinh ghép 2 câu một ( Sửa sai nếu có). - Trước khi tập đoạn 2 giáo viên phải giới thiệu có sự chuyển giọng từ trưởng sang thứ do vậy giai điệu của đoạn 2 sẽ mềm mại và trầm lắng hơn. - Ghép các câu thành từng đoạn, yêu cầu học sinh tách nhóm trình bày lại đoạn nhạc đó. - *Trong quá trình tập hát giáo viên chú ý những chỗ ngân dài 2,5 đến 3 phách, giáo viên có thể đếm nhịp 2-3 để các em ngân chính xác. - Giáo viên có thể chia nhóm để các em hát luân phiên ở đoạn 1 - 2 và hoà giọng ở đoạn thứ 3, hoặc có thể cho học sinh hát lĩnh xướng từng câu ở đoạn 1 và 3 hoà giọng ở đoạn 2. - Giáo viên chỉ định hoặc khuyến khích để học sinh xung phong trình bày lại bài hát theo nhóm hoặc cá nhân . - Nhắc nhở các em về nhà chép và học thuộc bài hát . - Trong những năm công tác được phụ trách giảng dạy môn âm nhạc ở trường THCS và qua thử nghiệm nhiều lần đối với học sinh ở nhiều vung có hòan cảnh tương tự tôi đã rút ra được và ứng dụng một số phương pháp trên trong quá trình giảng dạy của mình, bước đầu đã đạt được một số hiệu quả nhất định. - Thoạt nghe qua thì có lẽ rằng không ít các đồng chí giáo viên đang công tác giảng dạy ở những trường có mặt bằng học sinh và điều kiện thuận lợi cho rằng phương pháp này là cũ hoá, song nếu các đồng chí hãy một lần thử nghiệm với các đối tượng học sinh như tôi đã nêu các đồng chí sẽ nhận thấy các phương pháp mà tôi đưa ra là hợp lí
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt