- của học sinh THCS trong các bài vẽ tranh đề tài. - I- Lý do chọn đề tài. - Về tính cấp thiết của đề tài. - Phương pháp nghiên cứu. - Thực trạng việc dạy – học Mĩ thuật – phân môn vẽ tranh. - Quá trình giảng dạy và kết quả học tập của HS đối với phân môn vẽ tranh hiện nay. - DH: Dạy học GV: Giáo viên HS: Học sinh. - PPDH: Phương pháp dạy học PP: Phương pháp. - của học sinh THCS trong các bài vẽ tranh đề tài PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ. - I- Lý do chọn đề tài.. - Dạy học đã khó, dạy học mĩ thuật lại càng khó hơn. - Bởi ngoài việc dạy học sinh những kiến thức cơ bản thì việc học mĩ thuật còn phải đem lại niềm vui cho mọi người, làm cho mọi người nhìn ra cái đẹp, thấy cái đẹp của chính mình, xung quanh mình để cuộc sống trở lên gần gũi đáng yêu hơn. - Dạy và học mĩ thuật ở trường THCS không nhằm đào tạo ra họa sĩ hay người làm nghệ thuật mà nhằm giáo dục thị hiếu thẩm mĩ cho học sinh, chủ yếu cho học sinh tiếp xúc, làm quen và thưởng thức cái đẹp, tập tạo ra cái đẹp, vận dụng cái đẹp vào trong cuộc sống hàng ngày cho bản thân, gia đình và xã hội.. - Để làm được điều này cần hiểu về cách nhìn, cách cảm nhận, cách lý giải sự vật hiện tượng của học sinh hay nói cách khác là “ ngôn ngữ tạo hình” trong bộ môn mĩ thuật mà cụ thể ở đề tài nghiên cứu này được tìm hiểu thông qua phân môn vẽ tranh. - Việc tìm hiểu đặc trưng của ngôn ngữ tạo hình ở học sinh THCS sẽ giúp cho giáo viên giảng dạy đánh giá một cách tích cực, đúng đắn, gây hứng thú cho cả người học và người dạy. - Với mong muốn trở thành người giáo viên dạy tốt, dạy giỏi, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao thì cần rất nhiều yếu tố: chuyên môn nghiệp vụ, kiến thức kinh nghiệm, lòng say nghề yêu trẻ…Trong thực tế dạy học mĩ thuật, đặc biệt trong các giờ dạy ở phân môn vẽ tranh giáo viên vẫn còn lúng túng, thực hiện chưa có hiệu quả việc đổi mới phương pháp dạy học để phát huy tính tích cực của học sinh.. - Giáo viên còn phải làm việc nhiều trong giờ dạy.. - Trong giờ dạy vẽ tranh giáo viên còn nói nhiều nhưng thị phạm ít, hướng dẫn ít nên học sinh không hiểu hoặc hiểu nhưng không sâu, không rõ ràng.. - Học sinh ít được hoạt động để tự tìm ra kiến thức mà đa số là các em thụ động trong việc trả lời câu hỏi, nghe, ghi chép v.v.. - Không phát huy được tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh, học sinh trở nên thụ động làm theo sự hướng dẫn, gợi ý của thầy là chủ yếu.. - Giáo viên thì nói nhiều nhưng kiến thức đọng lại trong đầu học sinh lại chẳng là bao vì học sinh không được tự mình tìm ra tri thức chỉ thụ động nghe, ghi chép…. - Về tính cấp thiết của đề tài.. - Là một giáo viên mĩ thuật trực tiếp giảng dạy tôi luôn băn khoăn và cố gắng học hỏi vấn đề vận dụng việc đổi mới phương pháp phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy phân môn vẽ tranh. - Làm thế nào qua một tiết học mà giáo viên vừa tổ chức cho học sinh biết được mục đích của đề tài, vừa vẽ được một tác phẩm mang đúng nghĩa là giáo dục thẩm mĩ cho học sinh, mở rộng vốn sống, vốn kinh nghiệm cho học sinh. - Làm thế nào để học sinh phát huy được tính tích cực của mình mà vẫn đảm bảo tính đặc trưng của bộ môn: “Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong các tiết dạy phân môn vẽ tranh của bộ môn mĩ thuật ở trường THCS” theo hướng đổi mới phương pháp thì làm thế nào? Đó là vấn đề tôi quan tâm và là lí do tôi chọn đề tài này.. - Trong đề tài này hoàn toàn vì một mục đích chung của mục tiêu dạy học mĩ thuật trường THCS là: Tùy từng địa phương, từng đối tượng học sinh ta có thể áp dụng các bước lên lớp, nội dung kiến thức, cách dạy cho phù hợp.. - Những yêu cầu của tiết dạy phân môn vẽ tranh cần đạt được là một tiết phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, học sinh không những cảm thụ để vẽ đẹp mà còn biết vận dụng vào thực tiễn cuộc sống giúp cho cuộc sống ngày thêm hồn nhiên trong mắt trẻ thơ.. - Đối tượng nghiên cứu là học sinh trường THCS Phan Đình Giót.. - Nghiên cứu cách thiết kế, tổ chức các hoạt động trong giờ dạy phân môn vẽ tranh.. - Phương pháp nghiên cứu.. - Khảo sát thực tế dạy học mĩ thuật ở trường THCS Phan Đình Giót.. - Trong giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài này tôi chỉ đưa ra các cách cơ bản và đơn giản khi thực hiện thiết kế, thực hiện các hoạt động dạy và học trong phạm vi của các tiết ở phân môn vẽ tranh.. - Những nội dung lý luận liên quan trực tiếp đến vấn đè nghiên cứu Đổi mới PPDH phân môn vẽ tranh. - Những định hướng cơ bản về đổi mới PPDH nhằm phát huy tính tích cực,chủ động,sáng tạo của HS THCS trong các bài vẽ tranh. - Phát huy tính tích cực,chủ động,sáng tạo của HS THCS trong các bài vẽ tranh.GV cung cấp những quy ước chung của một bài vẽ tranh,ngoài ra còn có những gợi ý,so sánh,giới thiệu mà không có công thức,cũng như quy định dứt khoát về lĩnh vực tranh đề tài,để phát huy trí tưởng tượng,sự tìm tòi,và quan trọng hơn là hứng thú học tập cho HS.. - Thực trạng việc dạy – học Mĩ thuật – phân môn vẽ tranh 2.1. - Bên cạnh những thế mạnh đã có,việc dạy- học môn Mĩ thuật nói chung và phân môn vẽ tranh nói riêng còn là vấn đề cần suy nghĩ. - Quá trình giảng dạy và kết quả học tập của HS đối với phân môn vẽ tranh hiện nay.. - Các bài vẽ tranh thường lặp đi,lặp lại một số nội dung quen thuộc,HS không được quan sát thiên nhiên,khi vẽ không tìm tòi,suy nghĩ,bài vẽ trở nên dễ dãi,cẩu thả… Vấn đề kiểm tra,đánh giá,xếp loại cũng không được đề cao. - Biết cách khai thác đề tài. - Sử dụng đồ dùng trực quan: Hướng dẫn HS quan sát các bức tranh của họa sĩ và học sinh mang chủ đề của bài học,hoặc hướng dẫn HS quan sát trực tiếp ngoài thiên nhiên,cảnh sinh hoạt lao động,vui chơi…chỉ ra cho học sinh thấy đường nét,hình khối,màu sắc gữa thực tế và ở trong tranh.. - PP trực quan : Dạy Mĩ thuật nói chung và phân môn vẽ tranh nói riêng chủ yếu là bằng đồ dùng dạy học.Dạy trên những gì HS nhìn thấy như hình vẽ ,tranh ảnh,cả lời nói diễn cảm có hình ảnh có tính trực quan.PPtrực quan giúp HS lĩnh hội tri thức nhanh cụ thể.Ngoài ra còn tác động đễn xúc cảm của học sinh. - của học sinh THCS trong các bài vẽ tranh đề tài 3.2.1. - Bằng việc sử dụng phương tiện trực quan,giáo viên cung cấp kiến thức cho học sinh từ khái quát đến chi tiết. - Giáo viên nghiên cứu mục tiêu của bài để chuẩn bị đồ dùng dạy học,đảm bảo rõ nội dung ,tránh trùng lặp.Cần phân loại đồ dùng dạy học như mô hình , hình ảnh,tranh hoặc thăm quan.. - Kết hợp nhịp nhàng giữa lời giảng và động tác chỉ đồ dùng DH cùng với nét vẽ minh họa để cho sự lĩnh hội của học sinh được đồng thời bằng cả thị giác và thính giác. - giới thiệu đồ dùng dạy học theo từng nội dung xong,cất đi để học sinh tập trung vào nội dung khác.Cuối cùng trình bày tổng thể để chốt lại nội dung tổng quát của bài.. - GV cần có kế hoặch sưu tầm bài vẽ tranh của HS hoặc của họa sĩ để làm tư liệu giảng dạy.sau khi đã có tư liệu ,cần phân loại từng bài dạy sao cho sát đối tượng.Chính những bài vẽ của học sinh mới là minh chứng sinh động cho bài dạy,bởi chúng sát nội dung,yêu cầu của bài học phù hợp với khả năng của học sinh,vì vậy có tác dụng khích lệ động viên các em học tập.. - Sử dụng tranh vẽ của học sinh làm đồ dùng trực quan. - Tóm lại: Đồ dùng dạy học là ngôn ngữ của Mĩ thuật với đường nét, hình mảng,màu sắc bố cục,hình khối…)Dạy học bằng đồ dùng dạy học giúp học sinh lĩnh hội tri thức nhanh,nhớ lâu và hứng thú hơn bởi những phương tiện trực quan đó đã dựng lên một hình ảnh,một khung cảnh sinh động trước học sinh. - Phương pháp này phù hợp với tất cả các hoạt động trong giờ học vẽ tranh,vì nó phát huy được khả năng độc lập suy nghĩ,tìm tòi, tính tích cực học tập của mọi học sinh( giỏi ,khá,tb…). - Giáo viên sử dụng phương pháp gợi mở kết hợp với các phương pháp khác để giúp học sinh phát huy tính tích cực,chủ động trong các hoạt động học tập. - Tạo điều kiện để học sinh phát huy khả năng và tư duy theo chiều sâu trong nhận thức thẩm mĩ ,kĩ năng vẽ tranh. - Trước khi dạy bài mới,giáo viên cần nghiên cứu kĩ các tình huống ,các vấn đề cần gợi mở và gợi mở phải phù hợp với lực học của từng đối tượng học sinh.. - Vd1:ở hoạt động Tìm và chọn nội dung đề tài giáo viên có thể gợi mở để khai thác đề tài sâu hơn. - Nhưng qua câu hỏi này đã tác động đến suy nghĩ và nhu cầu muốn tìm hiểu của học sinh.Lúc này giáo viên có thể sử dụng hình ảnh về các lực lượng vũ trang để giới thiệu về đặc điểm của từng binh chủng.. - Hoặc ở hoạt động thực hành có thể gợi mở về cách vẽ: Ví dụ:em thấy nét vẽ này hoặc hình vẽ này đã được đẹp chưa( đối với hs trung bình và yếu),giáo viên cần chỉ ra những sai sót một cách cụ thể đồng thời yêu cầu học sinh tự sửa theo khả năng của mình. - Về đánh giá bài vẽ tranh giáo viên cũng có thể sử dụng PP gợi mở để hướng dẫn học sinh tự đánh giá bài trong lớp:. - Tóm lại: PP gợi mở thường được sử dụng rộng rãi cho tất cả các môn học,đặc biệt là môn mĩ thuật vì đây là môn nghệ thuật, đôi khi vấn đề cần khai thác nằm ngoài những công thức,những quy định bắt buộc.Vì vậy PP gợi mở sử dụng rất phù hợp và cho hiệu quả cao, phát huy được sự chủ động, sáng tạo của học sinh.. - Phương pháp vấn đáp đó là hệ thống câu hỏi để học sinh suy nghĩ trả lời về nội dung bài học.Có khi là những câu hỏi đơn lẻ nhằm khai thác một chi tiết một vấn đề nào đó.. - Phương pháp này phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh vì được suy nghĩ trước và đoán được nội dung mà giáo viên sẽ giảng, các em sẽ không bị động tiếp thu kiến thức.Phương pháp này không nhất thiết học sinh phải trả lời tất cả các câc hỏi của giáo viên đề ra, hay phải trả lời đúng “răm rắp” về nội dung. - Có thể có những học sinh trả lời sai, hoặc không trả lời được thì phương pháp này vẫn mang lại hiệu quả vì: tất cả học sinh đều phải suy nghĩ về bài học;. - Các câu hỏi cần ngắn gọn rõ ràng và nên đặt ra trước khi giáo viên hướng dẫn.Vd: chuẩn bị cho học sinh tìm hiểu đề tài, GV nên đặt câu hỏi trước:Nay chúng ta học về chủ đề gì? Em hãy nêu một vài hoạt động thuộc chủ đề trên mà em biết . - Lời giảng đan xen với câu hỏi “rành mạch”tạo điều cho học sinh Nghe – Suy nghĩ – Dự đoán….. - GV sử dụng hệ thống câu hỏi trong các hoạt động dạy – học giúp học sinh:. - Khai thác nội dung đề tài. - của học sinh THCS trong các bài vẽ tranh đề tài 3.4.2.Giải pháp thực hiện. - GV nghiên cứu bài trước khi dạy để xác định các tình huống cần hỏi và đặt giả thiết cho những câu trả lời của học sinh, kết hợp thêm các câu hỏi gợi mở mỗi khi học sinh chưa trả được, hoặc trả lời sai.. - Lúc này giáo viên có thể phân tích thêm để học sinh biết về cách bố cục nói chung. - Hoặc ở phần luyện tập GVcó thể đặt câu hỏi về cách chọn đề tài,những nội dung mới độc đáo ví dụ ngoài những hình ảnh có trong SGK em còn biết về những hình ảnh nào khác?.khi học sinh trả lời được vài nội dung,giáo viên lại đặt câu hỏi tiếp: Em thể hiện một trong những nội dung đó được không? Vì nếu em thể hiện được nội dung đó thì bức tranh sẽ có tính độc đáo,tạo được vẻ đẹp riêng.. - Tóm lại :Có thể nói PP vấn đáp là phương tiện truyền dẫn của những PP khác,là tất yếu trong đổi mới PP.Việc trao đổi giữa giáo viên và học sinh cũng thông qua vấn đáp,ngoài ra còn giúp cho học sinh phát huy được tính tích cực trong học tập.Nếu thực hiện nhuần nhuyễn và có trọng tâm,thì giờ học sẽ sôi nổi mọi học sinh sẽ được phát biểu ý kiến xây dựng bài .Tuy nhiên nếu không thực hiện tốt,hệ thống câu hỏi dườm dà,không trọng tâm kiến thức thì giờ học sẽ mất nhiều thời gian(cháy giáo án). - GVcần làm cho học sinh rõ mục đích ,trọng tâm,và mức độ khác nhau cuả các bài tập .Dựa vào trình tự nội dung,vào trình độ học sinh,giáo viên ra các bài tập MTcho phù hợp ,có thể là đơn lẻ,nhằm củng cố,phát triển một đơn vị kiến thức nhỏ.VD: sắp xếp mảng chính,mảng phụ của đề tài phong cảnh.. - Trong quá trình học sinh làm bài giáo viên hướng dẫn về bố cục,vẽ hìnhvà tô màu.. - Kiểm tra và gợi ý để các đối tượng học sinh phát huy hết khả năng của mình Thông qua thực hành,học sinh được củng cố về kiến thức lý thuyết,biết vận dụng lý thuyết vào thực thành để tạo nên một bài vẽ có hiệu quả.. - Giáo viên giúp học sinh nhớ lại những gì đã nghe ở phần lý thuyết rồi tự tìm cách giải quyết bài tập. - Giáo viên quan sát lớp,điều hành thời gian đảm bảo thời gian đúng tiến độ.Cung cấp thêm kiến thức cần thiết cho cả lớp,nếu ở phần giảng lí thuyết chưa có điều kiện hay chưa khắc sâu được cho học sinh. - Học sinh trong giờ luyện tập vẽ tranh. - Chỉ ra thiếu sót ngay trên bài học sinh vì đối với thực hành GV dạy ngay. - “hiện trạng” bài vẽ của học sinh và HS học ngay trên bài vẽ của mình là tốt nhất,vì tất cả cái sai, cái đúng,cái hợp lí hay chưa hợp lí, cái đẹp hay chưa đẹp đều được biểu hiện một cách rõ ràng ,cụ thể ngay trên từng bài vẽ mà khi nghe giảng chúng chỉ là những thuật ngữ chung chung, trừu tượng ,đôi khi khó. - hiểu.VD HS vẽ chủ đề lễ hội, giáo viên có thể gợi ý để HS nhớ lại một lễ hội ở quê mình có đặc điểm gì về màu sắc, số lượng người tham gia, các hoạt động, cảnh quan, trang phục…Hoặc về đề tài lao động GV gợi ý để học sinh nhớ lại các động tác trồng cây, quét dọn vệ sinh. - Trong phần làm bài GV có thể dùng một số bài tốt hoặc chưa tốt để học sinh nhận xét và rút kinh nghiệm . - Được sự chỉ dẫn của giáo viên, học sinh nhận ra ngay những thiếu sót , những gì chưa hợp lý ở bài vẽ của mình và tìm cách điều chỉnh cho bài vẽ tốt hơn. - Trong mỗi tiết học nên có từ 2 – 3 hoạt động nhóm và tính tư duy, tích cực của học sinh phải được phát huy triệt để vì ý nghĩa quan trọng của phương pháp này là rèn luyện năng lực hợp tác giữa các thành viên trong tổ chức lao động.. - Phương pháp học tập này xây dựng cho học sinh tinh thần tập thể, ý thức cộng đồng với công việc chung, đồng thời hình thành ở học sinh phương pháp làm việc khoa học- tự lập kế hoạch và làm việc theo kế hoạch.. - Giúp học sinh nắm được hình thức hoạt động nhóm. - Qua hoạt động nhóm giáo dục cho học sinh có tinh thần tập thể,biết phối hợp với mọi người trong các công việc sau này.. - Làm bài tập nhóm: giao bài tập cho từng nhóm để HS thảo luận tìm ra bố cục, cách vẽ hình cách vẽ màu và cùng vẽ tranh. - Vẽ tranh theo nhóm cần chia nhóm nhỏ khoảng 3- 4 HS. - của học sinh THCS trong các bài vẽ tranh đề tài PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ. - Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập đã được nhắc đến từ lâu. - Môn Mĩ thuật nói chung và phân môn vẽ tranh đề tài ở THCS cũng là trọng tâm đổi mới.. - Ngày nay giáo dục Mĩ thuật có vai trò không thể thiếu,vừa góp phần hoàn thiện nhân cách đang phát triển nhiều mặt, vừa là biện pháp kích thích hứng hú học tập cuả học sinh . - Bởi vì nó cung cấp, rèn luyện cho học sinh những kĩ năng cơ bản để tiếp thu và giải quyết bài học, gieo mầm và thúc đẩy sự phát triển tư duy hình tượng,phù hợp với những ước mơ hoài bão, ham thích tìm tòi, khám phá và sáng tạo của học sinh. - Phân môn vẽ tranh là điển hình của óc quan sát, ghi nhớ và cảm xúc của người vẽ.Vì thể loại vẽ tranh với nhiều đề tài khác nhau, mỗi đề tài lại có nhiều nội dung và các hình ảnh khác nhau, đó là phân môn mà người vẽ có điều kiện thể hiện các hoạt động trong cuộc sống của con người và phong cảnh thiên nhiên. - Bài vẽ tốt là thể hiện được sự quan sát tinh tế ở một góc độ nào đó trong cuộc sống, đối với học sinh là sự quan sát ngộ nghĩnh đáng yêu kết hợp với màu. - sắc trong sáng vui tươi.Vì vậy giờ học vẽ tranh GV cần gợi ý để học sinh vận dụng hết khả năng quan sát tinh tế của mình, và GV cần chuyền cảm hứng cho HS điều đó sẽ quyết định cho một bài vẽ sinh động với những điều ngộ nghĩnh đáng yêu.. - của học sinh THCS trong các bài vẽ tranh đề tài PHẦN BỐN: HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN. - Sau khi nghiên cứu và xây dựng nội dung một số phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh THCS trong các bài vẽ tranh đề tài, cụ thể là trong những giờ học nỗ lực của thầy và trò, các em đã có những tiến bộ rõ rệt, các em đã tự tin hơn, chăm chỉ hơn và chắc chắn hơn về kiến thức cơ bản, kĩ năng giải bài tập, khả năng lập luận, suy luận đảm bảo có tính hệ thống chặt chẽ hơn, vận dụng được vào thực tiễn. - Tổng số học sinh tham gia khảo sát: 20 học sinh. - Đạt 20 học sinh.
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt