Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau

Chia sẻ: Chuheodethuong 09 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:93

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là phân tích thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau trong thời gian qua. Đưa ra các khuyến nghị về chính sách và đề xuất các giải pháp để góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ----------------- LÊ TÙNG CƯỜNG NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỤM NGÀNH DU LỊCH TỈNH CÀ MAU LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh - Năm 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ----------------- LÊ TÙNG CƯỜNG NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỤM NGÀNH DU LỊCH TỈNH CÀ MAU Chuyên ngành : Quản lý công Mã số : 8340403 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐINH CÔNG KHẢI TP. Hồ Chí Minh - Năm 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là Lê Tùng Cường, học viên lớp cao học Quản lý Công, Khóa 27 - Cà Mau, Khoa Quản lý Nhà nước, Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, là tác giả của Luận văn thạc sĩ với đề tài : “Nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau”. Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, dưới sự hướng dẫn của người hướng dẫn khoa học. Trong luận văn có sử dụng, trích dẫn một số ý kiến, quan điểm khoa học của một số tác giả. Các số liệu trích dẫn trong luận văn đều được trích dẫn nguồn cụ thể, chính xác nhất và có thể kiểm chứng trong phạm vi hiểu biết của tôi. Kết quả nghiên cứu của luận văn này là hoàn toàn khách quan, trung thực và chưa từng được công bố dưới bất kỳ hình thức nào. Tác giả luận văn Lê Tùng Cƣờng
TÓM TẮT Cà Mau là tỉnh thuộc vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), một trong những địa phương có nhịp độ phát triển kinh tế cao nhất và là một điểm sáng về phát triển và chuyển đổi cơ cấu kinh tế của cả vùng. Với sự hình thành và phát triển của cụm Khu công nghiệp khí - điện - đạm và các ngành kinh tế khác, du lịch đã có những bước phát triển mạnh trong thời gian qua. Là vùng đất cực Nam của Tổ quốc, có hệ sinh thái đặc thù của rừng tràm, rừng đước với kênh rạch chằng chịt, Cà Mau sở hữu nhiều tài nguyên du lịch đặc thù có giá trị du lịch cao. Đó là, Đất Mũi, các Vườn Quốc gia, Khu dự trữ sinh quyển, Khu Ramsa, hệ thống kênh rạch chằng chịt. Hệ thống rừng ngập mặn ven biển và các giá trị đa dạng sinh học sẽ càng có giá trị cao thời kỳ sau năm 2020. Những tiềm năng du lịch đa dạng này là một trong những thế mạnh đặc biệt quan trọng của du lịch Cà Mau so với một số địa phương thuộc ĐBSCL. Điều này đã tạo cho du lịch Cà Mau có được sức hấp dẫn du lịch riêng và đây là yếu tố quan trọng đối với phát triển du lịch Cà Mau trong bối cảnh hiện nay của du lịch Việt Nam. Với những lợi thế nêu trên về du lịch Cà Mau đã xác định đưa ngành du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của Tỉnh. Tuy nhiên trong thực tế phát triển du lịch ở Cà Mau chưa tương xứng với tiềm năng, do đó, nghiên cứu này tập trung trả lời 2 câu hỏi: (1) Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau; (2) Giải pháp nào để nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau trong thời gian tới. Qua phân tích cho thấy Cà Mau có tài nguyên du lịch đa dạng và phong phú, hạ tầng giao thông tốt và thuận tiện để phát triển nhiều loại hình du lịch khác nhau. Nghiên cứu cũng chỉ ra lượng khách du lịch khá lớn và có xu hướng tăng trưởng cao, tuy nhiên lượng khách không đồng đều. Tỷ trọng đóng góp vào GRDP của du lịch cũng thấp so với cả nước và xu hướng trên thế giới. Kết quả nghiên cứu chỉ ra năng lực cạnh tranh của du lịch Cà Mau mới ở mức trung bình và bị cạnh tranh bởi nhiều điểm du lịch tương đồng trong khu vực. Nghiên cứu cũng chỉ ra cụm ngành du lịch Cà Mau đã có đầy đủ các thành phần, nhưng các thành phần này đang ở
mức độ yếu và còn tồn tại nhiều yếu tố cản trở động lực phát triển du lịch như: thiếu vắng quy hoạch du lịch, tỷ lệ dự án đầu tư du lịch thấp, trình độ và kỹ năng của lực lượng lao động phục vụ du lịch còn hạn chế, sản phẩm du lịch đơn điệu. Kết quả là, khách du lịch đến Cà Mau có thời gian lưu trú ngắn, mức chi tiêu cho du lịch thấp, dẫn đến lượng khách tuy nhiều, nhưng doanh thu du lịch thấp. Từ kết quả nghiên cứu, tác giả đưa ra một số khuyến nghị chính sách để nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch Cà Mau như: (1) xây dựng quy hoạch du lịch chi tiết; (2) nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ cho du lịch; (3) khai thác các loại hình du lịch tiềm năng một cách có hiệu quả; (4) rà soát các dự án đầu tư, giải quyết các vấn đề liên quan đến dự án để cải thiện hiệu suất thực hiện các dự án; (5) nâng cao vai trò liên kết, hợp tác phát triển du lịch trong nước và quốc tế, đẩy mạnh vai trò của hiệp hội và các tổ chức du lịch trong tỉnh; và (6) xây dựng thương hiệu du lịch Cà Mau.
SUMMARY Ca Mau is a province in the Mekong Delta (Mekong Delta), one of the provinces with the highest economic growth rate and a bright spot in the development and transformation of the economic structure of the region. With the formation and development of the Gas - Electricity - Fertilizer Industrial Zones and other economic sectors, tourism has developed strongly in recent years. Being the southernmost land of the country, with a unique ecosystem of cajuput forests and mangrove forests, Ca Mau possesses many unique tourism resources. That is, Dat Mui, National Parks, Biosphere Reserve, Ramsa Area, interlocking canals. The system of coastal mangrove forests and biodiversity values will be more and more valuable in the period after 2020. These diverse tourism potentials are one of the particularly important strengths of Ca Mau’s tourism, compared with some places in the Mekong Delta. This has given Ca Mau tourism its own tourist attraction and this is an important factor for Ca Mau tourism development in the current context of Vietnam's tourism. With the above advantages of tourism, Ca Mau has determined to make the tourism industry a key economic sector of the province. However, in fact, tourism development in Ca Mau is not commensurate with the potential; therefore, this study focuses on answering 2 questions: (1) What factors affect competitiveness of industry clusters tourism in Ca Mau province; (2) What is the solution to improve the competitiveness of Ca Mau tourism industry in the future. Through the analysis, Ca Mau has diversified and abundant tourism resources and convenient transportation infrastructure to develop various types of tourism. The study also showed that the number of tourists is quite large and tends to grow, but the number of tourists is uneven. The proportion of tourism contribution to GRDP is also low compared to the country and the world trend. The research results indicate that the competitiveness of Ca Mau tourism is only
at the average level and is competed by many similar tourist destinations in the region. The study also pointed out that the Ca Mau tourism sector has a full range of components, but these components are at a weak level and there are many factors that hinder the motivation for tourism development such as: lack of planning for the tourism sector, low rate of tourism investment projects, qualifications and skills of the labor force serving tourism are limited, monotonous tourism products. As a result, tourists to Ca Mau have a short stay; the level of tourism spending is low, leading to a large number of tourists, but low revenues in this sector. From the research results, the author made some policy recommendations to improve the competitiveness of Ca Mau tourism sector such as: (1) building detailed tourism planning; (2) improve the quality of human resources for tourism; (3) exploit potential tourism types effectively; (4) review investment projects, solve project-related issues to improve the performance of projects; (5) enhancing the role of association, cooperation in domestic and international tourism development, promoting the role of associations and tourism organizations in the province; and (6) branding Ca Mau tourism.
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN TÓM TẮT MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC SƠ ĐỒ CHƢƠNG 1. ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................... 1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài ..................................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu .......................................................................................................... 3 1.3. Đối tượng và phạm vị nghiên cứu...................................................................................... 3 1.4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................... 3 1.5. Cấu trúc của luận văn ......................................................................................................... 4 CHƢƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH CÀ MAU THEO HƢỚNG BỀN VỮNG .................................................................... 6 2.1. Cơ sở lý luận chung ........................................................................................................... 6 2.1.1. Khái niệm du lịch ....................................................................................................... 6 2.1.2. Khái niệm khách du lịch ............................................................................................. 7 2.1.3. Điểm đến du lịch ........................................................................................................ 8 2.2. Khung phân tích năng lực cạnh tranh .............................................................................. 10 2.2.1. Lý thuyết về năng lực cạnh tranh ............................................................................. 10 2.2.2. Lý thuyết về cụm ngành ............................................................................................ 11 2.2.3. Tổng quan một số kết quả nghiên cứu...................................................................... 13 CHƢƠNG 3. PHÂN TÍCH NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỤM NGÀNH DU LỊCH TỈNH CÀ MAU ..................................................................................................................... 15 3.1. Vị trí, vai trò của du lịch Cà Mau trong phát triển kinh tế xã hội địa phương và hoạt động du lịch Đồng bằng Sông Cửu Long ........................................................................................ 15 3.1.1. Vị trí ngành du lịch trong nền kinh tế Cà Mau ........................................................ 15 3.1.2. Ngành du lịch Cà Mau trong hoạt động du lịch Đồng bằng sông Cửu Long .......... 17 3.2. Cơ sở thực tiễn về vấn đề phát triển du lịch Cà Mau ....................................................... 22 3.2.1. Định hướng của tỉnh Cà Mau về phát triển du lịch bền vững .................................. 22 3.2.2. Hiện trạng phát triển du lịch tỉnh Cà Mau theo hướng bền vững............................ 24 3.2.3. Đánh giá chung ........................................................................................................ 31 3.3. Phân tích năng lực cạnh tranh đối với cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau .......................... 32
3.3.1. Các điều kiện về nhân tố đầu vào ............................................................................ 32 3.3.1.1. Về vị trí địa lý, địa hình, thời tiết và khí hậu .................................................... 32 3.3.1.2. Về tài nguyên du lịch phong phú và đa dạng ................................................... 34 3.3.1.3. Về cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ du lịch ........................................................ 37 3.3.1.4. Về nguồn nhân lực của ngành du lịch .............................................................. 40 3.3.2. Các điều kiện về nhu cầu.......................................................................................... 43 3.3.2.1. Khách du lịch .................................................................................................... 43 3.3.2.2. Cơ sở lưu trú du lịch ......................................................................................... 46 3.3.3. Các ngành công nghiệp phụ trợ và có liên quan ..................................................... 48 3.3.3.1. Các thể chế hỗ trợ............................................................................................. 48 3.3.3.2. Các ngành dịch vụ có liên quan ....................................................................... 49 3.3.4. Bối cảnh cho chiến lược cạnh tranh ........................................................................ 51 3.3.4.1. Đánh giá môi trường kinh doanh tỉnh Cà Mau dựa trên chỉ số PCI cấp tỉnh .. 51 3.3.4.2. Quy hoạch du lịch và xúc tiến du lịch .............................................................. 55 3.3.4.3. Liên kết và cạnh tranh du lịch .......................................................................... 57 3.4. Đánh giá năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau ....................................... 58 CHƢƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ CÁC KHUYẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH, ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỤM NGÀNH DU LỊCH TỈNH CÀ MAU .......................................................................................................... 62 4.1. Kết luận và khuyến nghị .................................................................................................. 62 4.1.1. Kết luận .................................................................................................................... 62 4.1.2. Khuyến nghị.............................................................................................................. 64 4.2. Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau ... 66 4.2.1. Phát triển nguồn nhân lực du lịch ............................................................................ 66 4.2.2. Đẩy mạnh các chương trình liên kết, phối hợp với các địa phương nhằm thu hút khách du lịch ...................................................................................................................... 68 4.2.3. Tạo điều kiện để các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư phát triển du lịch .............. 68 4.2.4. Đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch ...................................................... 69 4.2.5. Tiếp tục phát triển và đa dạng hóa các sản phẩm, dịch vụ du lịch .......................... 69 4.2.6. Sử dụng có hiệu quả các nguồn lực đầu tư phát triển du lịch ................................. 70 4.3. Hạn chế ............................................................................................................................ 72 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................... 73 PHỤ LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT TIẾNG ANH KÝ HIỆU Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á Association of South East ASEAN Asian Nations Chính phủ CP Đồng bằng Sông Cửu Long ĐBSCL Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài Foreign Direct Investment FDI Một thành viên MTV Nghị định NĐ Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh Peripheral Component PCI Interconnect Quyết định QĐ Trách nhiệm hữu hạn TNHH Thành phố Hồ Chí Minh TP HCM Ủy ban nhân dân UBND Phòng Thương mại và Công nghiệp Vietnam Chamber of VCCI Việt Nam Commerce and Industry Văn hóa, Thể thao và Du lịch VHTTDL Vườn Quốc gia VQG Tổ chức Thương mại thế giới World Trade Organization WTO
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 3.1: Các chỉ tiêu kinh tế tỉnh Cà Mau từ năm 2012 – 2015 và 2017 ………… trang 17 Bảng 3.2: So sánh khách du lịch đến Cà Mau với các tỉnh của ĐBSCL ……… trang 19 Bảng 3.3: Nguồn thống kê kết quả hoạt động du lịch các tỉnh ĐBSCL ………… trang 20 Bảng 3.4: Hiện trạng phát triển du lịch tỉnh Cà Mau, giai đoạn 2011 – 2017 …… trang 26 Bảng 3.5: Thu nhập của ngành du lịch tỉnh Cà Mau, giai đoạn năm 2010 – 2017… trang 29 Bảng 3.6: Dự báo thu nhập từ du lịch tỉnh Cà Mau đến năm 2020 ………..……… trang 29 Bảng 3.7: Hiện trạng lao động du lịch Cà Mau đã qua đào tạo ………………… trang 40 Bảng 3.8: Dự báo nhu cầu lao động trong du lịch của Cà Mau đến 2020 ………… trang 41 Bảng 3.9: Hiện trạng khách du lịch đến Cà Mau ………………………………… trang 42 Bảng 3.10: Dự báo khách du lịch đến Cà Mau thời kỳ 2015 – 2020 .......................trang 44 Bảng 3.11: Hiện trạng về cơ sở lưu trú du lịch trên địa bàn tỉnh Cà Mau ……… trang 46 Bảng 3.12: Tổng hợp các chỉ số của Cà Mau qua các năm ……………………… trang 51 Bảng 3.13 : Kết quả xếp hạng PCI tỉnh Cà Mau, giai đoạn 2006 – 2017 ………… trang 52 Bảng 3.14: So sánh xếp hạng, điểm số các chỉ số thành phần của Cà Mau và điểm trung vị cả nước qua năm 2016 – 2017 ……..………………………………………………… trang 53
DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Mô hình bốn nhóm nhân tố du lịch ……………………………………trang 06 Sơ đồ 2.2: Khung phân tích năng lực cạnh tranh cấp độ địa phương ……………..trang 10 Sơ đồ 2.3: Mô hình kim cương …………………………………………………….trang 12 Sơ đồ 2.4: Cụm ngành du lịch của Thái Lan ………………………..……………..trang 14 Sơ đồ 3.1: Mô hình kim cương của cụm ngành du lịch Cà Mau ………………….trang 58
1 Chƣơng 1 ĐẶT VẤN ĐỀ 1.1. Tính cấp thiết của đề tài Du lịch là ngành công nghiệp không khói mang lại những lợi ích vô cùng to lớn cho mỗi quốc gia, du lịch đóng góp phần lớn vào doanh thu của đất nước, giúp nhiều quốc gia thu được hàng tỷ USD mỗi năm, mang lại hàng triệu việc làm cho người dân; đặc biệt, du lịch còn là một phương tiện quảng bá hình ảnh đất nước mạnh mẽ nhất. Xây dựng du lịch Cà Mau trở thành điểm đến hấp dẫn, có uy tín và sức cạnh tranh cao; xây dựng một số sản phẩm, loại hình du lịch của tỉnh đạt thương hiệu du lịch quốc gia là một trong những nội dung được đề cập Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 16/01/2017 của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn; Quyết định số 15/2009/QĐ-UBND ngày 07/7/2009 của Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt Chương trình phát triển bền vững tỉnh Cà Mau giai đoạn 2009-2015 và tầm nhìn đến năm 2020. Quyết định này đã chỉ ra những loại hình du lịch khai thác phát triển chủ yếu bao gồm: du lịch tham quan cảnh quan tự nhiên; du lịch văn hóa lễ hội gắn với các di tích lịch sử văn hóa, các đặc trưng văn hóa của cư dân miền biển Cà Mau; du lịch về nguồn “Đến với Mũi Cà Mau - điểm cực Nam của Tổ quốc”. Bên cạnh những sản phẩm truyền thống, sản phẩm du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng được tổ chức gần đây cũng tạo thêm nhiều lựa chọn cho du khách, góp phần đa dạng hóa sản phẩm du lịch Cà Mau. Đặc biệt, Quyết định số 744/QĐ-TTg ngày 18/6/2018 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch quốc gia Mũi Cà Mau, tỉnh Cà Mau đến năm 2030; Quyết định số 803/QĐ-BVHTTDL ngày 09/03/2010 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phê duyệt "Đề án phát triển du lịch đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2020" cũng nêu rõ các định hướng phát triển các loại hình sản phẩm du lịch này.
2 Với sự hình thành và phát triển của cụm Khu công nghiệp khí - điện - đạm và các ngành kinh tế, du lịch và dịch vụ đã có những bước phát triển mạnh trong thời gian qua. Là vùng đất cực Nam Tổ quốc, có hệ sinh thái đặc thù của rừng tràm, rừng đước với kênh rạch chằng chịt, Cà Mau sở hữu nhiều tài nguyên du lịch đặc thù có giá trị du lịch cao. Đó là Đất Mũi, các Vườn Quốc gia, Khu dự trữ sinh quyển, Khu Ramsa, hệ thống kênh rạch chằng chịt cũng như những câu chuyện về bác Ba Phi nổi tiếng trên toàn quốc. Những tiềm năng du lịch đa dạng này là một trong những thế mạnh đặc biệt quan trọng của du lịch Cà Mau so với một số địa phương thuộc đồng bằng sông Cửu Long. Với tính đa dạng về tài nguyên du lịch, trong đó có nhiều tài nguyên khá đặc sắc, hoàn toàn có cơ sở để phát triển những sản phẩm du lịch không trùng lặp với sản phẩm du lịch nhiều địa phương khác trong khu vực. Điều này sẽ tạo cho du lịch Cà Mau có được sức hấp dẫn du lịch riêng và đây là yếu tố quan trọng đối với phát triển du lịch Cà Mau trong bối cảnh hiện nay của du lịch Việt Nam. Tuy nhiên, trong thời gian qua tỉnh Cà Mau chưa khai thác tốt những tiềm năng, lợi thế của địa phương để phát triển du lịch, các sản phẩm và dịch vụ du lịch còn nghèo nàn, đơn điệu, chưa hấp dẫn du khách. Nguồn thu từ du lịch vẫn còn rất thấp, chưa góp phần đáng kể vào phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Đứng trước những thách thức trong quá trình phát triển chung của du lịch cả nước, cùng với những đặc thù du lịch của tỉnh, ngành du lịch cần nghiên cứu và đề ra các giải pháp, chiến lược phát triển du lịch bền vững một cách đồng bộ, để đưa du lịch Cà Mau ngày càng tiến xa hơn nữa. Từ những nhận định trên, tác giả chọn đề tài “Nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau” để làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công. Mặt dù đề tài chỉ giới hạn trong phạm vi hẹp, nhưng tác giả hy vọng dựa trên những cơ sở đánh giá khoa học, sẽ đề xuất được các giải pháp khả thi có thể góp phần vào phát triển ngành du lịch, tăng thu
3 nhập cho cộng đồng dân cư, góp phần xóa đói giảm nghèo và đánh thức tiềm năng du lịch Cà Mau. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu - Phân tích thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau trong thời gian qua. - Đưa ra các khuyến nghị về chính sách và đề xuất các giải pháp để góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau. 1.3. Đối tƣợng và phạm vị nghiên cứu - it ng nghi n c u Tập trung vào nội dung việc nghiên cứu nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau và các yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau. - hạm vi nghi n c u c a tài + Về không gian: Nghiên cứu được thực hiện tại các khu, điểm du lịch sinh thái tỉnh Cà Mau được nhiều du khách ghé tham quan: Vườn quốc gia Đất Mũi (du lịch Mũi Cà Mau); Cột mốc quốc gia; Cồn Ông Trang; Đầm Thị Tường; Vườn chim Đầm Dơi; Vườn chim Tư Na - Năm Căn; Vườn chim trong trung tâm thành phố Cà Mau; Hòn Khoai; Hòn Đá Bạc, Bãi biển Khai Long... + Về thời gian: Nghiên cứu sử dụng các tài liệu nguồn về du lịch và các nghiên cứu trong và ngoài nước trong những năm gần đây. Số liệu thứ cấp được thu thập, sử dụng trong đề tài từ năm 2012 đến năm 2017. 1.4. Phƣơng pháp nghiên cứu Quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài, học viên sử dụng các phương pháp nghiên cứu: định tính và định lượng. Trong đó, nghiên cứu định tính sử dụng phương pháp khảo sát chuyên gia, thực hiện phỏng vấn các đối tượng: cán bộ lãnh đạo, quản lý, các nhà chuyên môn về vấn đề nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau và thảo luận các giải pháp chủ yếu để phát triển du lịch tỉnh Cà Mau. Nghiên cứu định lượng qua việc phân tích, thống kê, mô tả, so sánh và đánh giá các số liệu ghi chép tại các điểm du lịch, các số liệu báo
4 cáo, thống kê của các ngành có liên quan. Nghiên cứu được thực hiện bằng các phương pháp cụ thể: - Phương pháp thu thập dữ liệu: Các dữ liệu thứ cấp được lấy từ số liệu của Tổng cục Thống kê, Tổng cục Thuế, Tổng cục Du lịch, các báo cáo của Ủy ban nhân dân tỉnh Cà Mau, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Cà Mau, các công ty du lịch trên địa bàn. Bên cạnh đó, tham khảo những tài liệu được xuất bản chính thức, những đề tài đã nghiên cứu có liên quan đến hoạt động du lịch trên địa bàn tỉnh Cà Mau. - Phương pháp phân tích tổng hợp: trên cơ sở tổng hợp các nguồn dữ liệu thứ cấp thu thập được, tiến hành phân tích các dữ liệu để nhận định đánh giá về hiện trạng năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch Cà Mau. - Phương pháp so sánh thống kê: so sánh, thống kê các số liệu có liên quan đến phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Cà Mau để thấy rõ thực trạng, qua đó đánh giá năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Cà Mau . 1.5. Cấu trúc của luận văn Nội dung chính của luận văn được chia làm 4 chương, cụ thể như sau: Ch ơng 1 Đặt vấn đề, nêu lên tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu, bối cảnh quản lý phát triển du lịch ở Cà Mau và vấn đề đặt ra mục tiêu nghiên cứu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu và bố cục của luận văn. Ch ơng 2: Cơ sở lý luận và thực tiễn về vấn đề phát triển du lịch tỉnh Cà Mau theo hướng bền vững. Trong đó, đề cập đến một số khái niệm cơ bản; nghiên cứu chính sách quản lý về phát triển du lịch; khung phân tích năng lực cạnh tranh; đánh giá tiềm năng, hiện trạng và yêu cầu phát triển du lịch tỉnh Cà Mau theo hướng bền vững. Ch ơng 3: Đánh giá tiềm năng, hiện trạng của du lịch tỉnh Cà Mau; Vận dụng khung phân tích năng lực cạnh tranh để phân tích năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch Cà Mau.
5 Ch ơng 4: Tác giả đưa ra kết quả nghiên cứu và các khuyến nghị chính sách. Kết luận
6 Chƣơng 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH CÀ MAU THEO HƢỚNG BỀN VỮNG 2.1. Cơ sở lý luận chung 2.1.1. Khái niệm du lịch Hiện nay, tồn tại rất nhiều định nghĩa về du lịch, tùy thuộc vào góc độ tiếp cận hay mục đích nghiên cứu và sau đây là một số định nghĩa được nhiều nghiên cứu sử dụng: - Tiếp cận từ góc độ du khách, theo Liệp hiệp quốc (1963): “Du lịch là tổng hợp các mối quan hệ, hiện tượng và các hoạt động kinh tế bắt nguồn từ các cuộc hành trình và lưu trú của cá nhân hay tập thể ở bên ngoài nơi ở thường xuyên của họ hay ngoài nước họ với mục đích hòa bình. Nơi họ đến lưu trú không phải là nơi làm việc của họ”. Luật Du lịch Việt Nam (2017) định nghĩa: “Du lịch là các hoạt động có liên quan đến chuyến đi của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, tìm hiểu, giải trí, nghỉ dưỡng trong khoảng thời gian nhất định”. - Tiếp cận từ các bên có liên quan, Cotlman (1989) định nghĩa: Du lịch là sự kết hợp và tương tác của 4 nhóm nhân tố trong quá trình phục vụ du khách bao gồm: du khách, nhà cung ứng dịch vụ du lịch, cư dân sở tại và chính quyền nơi đón du khách. Sơ đồ 2.1: Mô hình bốn nhóm nhân tố du lịch Nhà cung ứng dịch vụ Du khách du lịch Chính quyền địa phương Dân sự sở tại nơi đón du khách Nguồn: Coltman, năm 1989
7 Theo Nguyễn Văn Đính và Trần Thị Minh Hòa (2006): - Tiếp cận từ góc độ du khách: “Du lịch là cuộc hành trình và lưu trú thường xuyên của cá thể, nhằm thỏa mãn các nhu cầu khác nhau, với mục đích hòa bình và hữu nghị. Với họ, du lịch như là một cơ hội để tìm kiếm những kinh nghiệm sống và sư thỏa mãn một số nhu cầu về vật chất và tinh thần của mình”. - Tiếp cận từ góc độ doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch: “Du lịch là quá trình tổ chức các điều kiện về sản xuất và phục vụ nhằm thỏa mãn, đáp ứng các nhu cầu của du khách. Các doanh nghiệp coi du lịch như là cơ hội để bán các sản phẩm mà họ sản xuất ra nhằm thỏa mãn các nhu cầu của du khách”. Nghĩa là, các doanh nghiệp du lịch không những phục vụ du khách thông qua các dịch vụ của họ, đồng thời họ cũng đang bán chính sản phẩm của doanh nghiệp để đạt được doanh thu và lợi nhuận. - Tiếp cận từ góc độ cơ quan quản lý: “Du lịch là quá trình tổ chức các điều kiện về sản xuất và phục vụ nhằm thỏa mãn, đáp ứng các nhu cầu của người đi du lịch”. Như vậy, mặc dù cách biểu đạt chưa thống nhất, nhưng tựu trung lại du lịch là tổng thể các mối quan hệ liên quan đến sự tham gia và lợi ích của nhiều bên (du khách; nhà cung cấp dịch vụ du lịch; dân cư sở tại; chính quyền địa phương sở tại và nhà nước) phát sinh trong cuộc hành trình và lưu trú của du khách ngoài nơi cứ trú thường xuyên nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, giải trí, nghĩ dưỡng, vv, trong một khoảng thời gian nhất định. 2.1.2. Khái niệm khách du lịch Cho đến nay vẫn chưa có sự thống nhất về khái niệm du khách. Các Tổ chức quốc tế như Tổ chức Liên hiệp các quốc gia - League of Nations, Tiểu ban các vấn đề kinh tế - xã hội trực thuộc Liên hiêp quốc và Hội đồng thống kê liên hiệp quốc... có nhiều định nghĩa khác nhau về khách du lịch nói chung, khách
8 du lịch quốc tế và khách du lịch nội địa nói riêng. Song xét một cách tổng quát thì đều có một số điểm chung nổi bậc như: - Khách du lịch phải là người khởi hành rời khỏi nơi cư trú thường xuyên của mình. - Khách du lịch có thể khởi hành với mọi mục đích khác nhau, loại trừ mục đích lao động để kiếm tiền ở nơi đến. - Thời gian lưu lại nơi đến ít nhất là 24 giờ, nhưng không được quá một năm. * Định nghĩa khách du lịch theo Luật Du lịch Việt Nam: - Khách du lịch là người đi du lịch hoặc kết hợp đi du lịch, trừ trường hợp đi học, làm việc hoặc hành nghề để nhận thu nhập ở nơi đến. - Khách du lịch bao gồm khách du lịch nội địa và khách du lịch quốc tế. Khách du lịch nội địa là công dân Việt Nam và người nước ngoài cư trú tại Việt Nam đi du lịch trong lãnh thổ Việt Nam. Khách du lịch quốc tế là người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài vào Việt Nam du lịch và công dân Việt Nam, người nước ngoài cư trú tại Việt Nam ra nước ngoài du lịch. 2.1.3. iểm ến du lịch Điểm đến du lịch có tầm quan trọng đặc biệt đối với sự phát triển của du lịch, vì thế từ rất lâu đã có những công trình nghiên cứu về điểm đến của du khách. Theo Burkart & Medlik’s (1974) “Điểm đến du lịch là một khu vực địa lý được viếng thăm bởi du khách, nó có thể là một trung tâm khép kín, một ngôi làng, hay một thị trấn, hay một thành phố, một huyện hoặc một khu vực, một hòn đảo, một quốc gia hay một lục địa”. Mill & Morrison (1992) lại cho rằng “Điểm đến du lịch là nơi có sự kết hợp của các yếu tố phụ thuộc lẫn nhau. Các yếu tố phụ thuộc lẫn nhau, bởi vì để tạo ra một trải nghiệm kỳ nghỉ thỏa mãn cho du khách, tất cả các yếu tố phải có mặt. Điểm đến du lịch bao gồm: Điểm hấp dẫn - Trang thiết bị - Cơ sở hạ tầng - Giao thông vận tải - Khách sạn”.