- Quan niệm nghệ thuật và quan niệm nghệ thuật về con ngƣời của Lê Minh Khuê . - Quan niệm nghệ thuật của Lê Minh Khuê. - Quan niệm nghệ thuật về con ngƣời của Lê Minh Khuê. - Nhân vật. - Thế giới nhân vật. - Thế giới nhân vật trong truyện ngắn Lê Minh Khuê. - Từ chiến tranh đến hòa bình, từ chiến trƣờng về hậu phƣơng, tác phẩm của Lê Minh Khuê không hề đứt đoạn trong cảm hứng sáng tạo, trong việc thể hiện tƣ tƣởng và quan niệm nghệ thuật về con ngƣời của nhà văn. - Do đó tìm hiểu về thế giới nhân vật trong truyện ngắn Lê Minh Khuê sau năm 1975 để thấy đƣợc cái nhìn toàn diện về con ngƣời thời hậu chiến và mối tƣơng quan giữa quá khứ chiến tranh với hiện tại nhằm rút ra những nhận thức chân thực, cần thiết cho hôm nay.. - Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 4 truyện ngắn và của văn học hôm nay đi tìm lại lịch sử qua thân phận con ngƣời”. - Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 5 cuộc sống của con ngƣời. - Tìm hiểu về văn nghiệp và quan niệm nghệ thuật của nhà văn Lê Minh Khuê, nhất là quan niệm nghệ thuật về con ngƣời của bà.. - Tập trung tìm hiểu thế giới nhân vật trong truyện ngắn Lê Minh Khuê sau năm 1975 một cách tƣơng đối hệ thống và toàn diện, luận văn làm sáng tỏ cái nhìn mới mẻ và đầy đủ hơn về con ngƣời cũng nhƣ hiện thực cuộc sống thông qua cách thức xây dựng thế giới nhân vật đa dạng và độc đáo của nhà văn.. - Chƣơng 1: Lê Minh Khuê - cuộc đời, văn nghiệp và quan niệm nghệ thuật: Khái quát về cuộc đời, văn nghiệp và quan niệm về văn chƣơng nghệ thuật cũng nhƣ quan niệm về con ngƣời trong sáng tác của Lê Minh Khuê.. - Không chỉ qua những biểu hiện bên ngoài mà còn đi sâu tìm hiểu những vùng thẳm sâu trong tâm hồn để có những đánh giá toàn diện hơn về con ngƣời trong truyện ngắn Lê Minh Khuê.. - Lê Minh Khuê quan sát cuộc sống một cách tỉ mỉ, lặng lẽ nhƣng trong sự trầm tƣ ấy là những trăn trở day rứt của nhà văn trƣớc sự đổi thay của con ngƣời và hiện thực. - Tập Truyện ngắn - Lê Minh Khuê (1994. - Quan niệm nghệ thuật của Lê Minh Khuê 1.3.2.1. - Nhƣ các nhà văn trên thế giới, trong tác phẩm của mình, Lê Minh Khuê nói đến con ngƣời là trung tâm của mọi sự khám phá. - Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 18 đó, Lê Minh Khuê đã đề cao và mơ ƣớc thứ văn chƣơng ấy: “Đáng mơ ƣớc là thứ văn chƣơng viết thật hay về mối quan hệ giữa những con ngƣời” [9]. - Quan niệm nghệ thuật về con ngƣời của Lê Minh Khuê 1.3.3.1. - Do đó, văn học và con ngƣời có mối quan hệ hai chiều. - Trƣớc năm 1975, quan niệm nghệ thuật về con ngƣời trong sáng tác của Lê Minh Khuê cũng nhƣ trong sáng tác của các nhà văn đƣơng thời thì con ngƣời đƣợc miêu tả. - Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 22 và nhìn nhận: là con ngƣời phơi phới lạc quan, dù gặp muôn vàn khó khăn gian khổ, nhƣng cuối cùng nhất định vẫn chiến thắng. - Các nhà văn thời kì này say mê sáng tác về những con ngƣời nhƣ thế. - Lê Minh Khuê miêu tả những con ngƣời quả cảm ấy (cô Vân, cô Nguyên, Thao, Nho, Mua, …v..v) hết sức hồn nhiên, vô tƣ và đầy trìu mến, thƣơng yêu. - Những con ngƣời nhƣ thế, không chỉ có Vân, còn có tiểu đội trƣởng của Nguyên. - Những con ngƣời đó thật đẹp, họ để lại trong Lê Minh Khuê cái ấn tƣợng sâu đậm về một thời tuổi trẻ đầy nhiệt huyết. - Do đó, viết về những con ngƣời ấy, Lê Minh Khuê thực sự tin tƣởng vào họ vì họ có chung chí hƣớng với bà.. - Có thể thấy, trong các sáng tác của Lê Minh Khuê trƣớc năm 1975 nói riêng và của các nhà văn đƣơng thời nói chung, con ngƣời hiện lên đẹp đẽ, hoàn hảo trong cái. - Nằm trong dòng chảy chung của văn xuôi, truyện ngắn Lê Minh Khuê đã xây dựng hình tƣợng con ngƣời với những góc cạnh khác nhau, đánh giá con ngƣời trên nhiều thang bậc giá trị của cuộc sống. - Đi sâu vào cuộc sống sau chiến tranh, Lê Minh Khuê nhận diện, phát hiện con ngƣời đã bắt đầu có những đổi thay đáng ngờ. - Ở tác phẩm này, cách nhìn nhận con ngƣời của Lê Minh Khuê đã rẽ một bƣớc ngoặt khác hẳn so với những nhân vật trƣớc đây của bà. - Trong truyện, nhân vật Tân đã đƣợc miêu tả từ góc cạnh con ngƣời cá nhân, con ngƣời đời tƣ. - Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 26 chủ nghĩa lãng mạn - anh hùng nhƣ trƣớc đây nữa, giờ đây con ngƣời cần đƣợc xem xét ở khía cạnh bản thể của nó. - Những con ngƣời nhƣ Tân, chúng ta rất dễ bắt gặp trong đời thƣờng. - Điều này, có nghĩa là: con ngƣời luôn thay đổi không ngừng. - Vì, con ngƣời theo Mac là. - Và con ngƣời không chỉ có phần “ngƣời. - Nó làm con ngƣời trở nên sắc lạnh, trơ tráo và vô cảm. - Lê Minh Khuê muốn gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh con ngƣời.. - Con ngƣời vô tình trở thành nô lệ cho đồng tiền. - Đồng tiền lúc này chỉ là một công cụ của con ngƣời. - Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 31 môi trƣờng khác, con ngƣời thay đổi hoàn toàn. - Lê Minh Khuê đã quan tâm đến những khoảng lặng vô hình ấy, vì đó có lẽ là những “ẩn ức” sâu xa còn chìm đắm trong tâm hồn mỗi con ngƣời. - Trong xã hội tồn tại nhiều loại ngƣời khác nhau, để có thể miêu tả một cách đầy đủ nhất về con ngƣời, Lê Minh Khuê đã đặt con ngƣời trong những mối quan hệ phức. - Đặc biệt là quan niệm nghệ thuật về con ngƣời. - Đồng thời, Lê Minh Khuê cũng đặt nhân vật trong nhiều môi trƣờng, từ đó miêu tả một cách đầy đủ về bản chất con ngƣời: thiện - ác, đẹp - xấu, cao cả - thấp hèn. - cả những vùng tâm linh sâu kín nhất của con ngƣời.. - Thái độ nghiêm túc sáng tạo văn chƣơng của Lê Minh Khuê để tiến tới xây dựng quan niệm nghệ thuật về con ngƣời ngày càng hoàn thiện hơn cho thấy nội lực mạnh mẽ của cây bút truyện ngắn xuất sắc của văn học Việt Nam đƣơng đại. - “nhân vật là con ngƣời đƣợc miêu tả, thể hiện trong tác phẩm bằng phƣơng tiện văn học” [59, tr. - Nhƣng chung qui lại, thế giới nhân vật trong tác phẩm bao giờ cũng thể hiện đời sống đa dạng của con ngƣời. - Nhân vật ngày càng gần gũi hơn với con ngƣời và cuộc sống.. - Ham muốn vật chất làm con ngƣời dễ thay đổi. - Con ngƣời trƣợt dốc theo đồng tiền. - Thói trƣởng giả chỉ là một phần trong bản chất con ngƣời ông Mùi. - Những trang văn của Lê Minh Khuê đã dũng cảm nhìn thẳng vào những lát cắt của cuộc sống bằng cái nhìn trung thực, táo bạo để lật tẩy những sự thật về cuộc đời và con ngƣời. - Với cách nói cƣờng điệu và sự châm biếm tinh tế nhẹ nhàng, Lê Minh Khuê đã phác họa rất ấn tƣợng về nhân vật này: là con ngƣời nhƣng không khác gì con thú với. - Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 44 những con ngƣời bị tha hóa vì đồng tiền, vì những dục vọng tầm thƣờng của chính bản thân con ngƣời gây ra. - Sau chiến tranh, con ngƣời tất bật lo hàn gắn vết thƣơng. - Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 48 mình một cách đi riêng, khám phá tâm hồn con ngƣời ở bề sâu của nó với những thổn thức, suy tƣ đau đáu, dai dẳng.. - Trong truyện ngắn Lê Minh Khuê sau năm 1975, nhân vật nhận thức về cuộc sống và con ngƣời trong một tầm suy nghĩ mới vì cuộc sống trƣớc mắt họ là cuộc sống của xã hội thời hậu chiến với rất nhiều những mảng sáng tối đang nhập nhòa dễ lẫn lộn. - Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 51 Thắng, tuy chỉ là con nuôi trong gia đình, nhƣng Thắng cũng giống nhƣ Na, biết đâu là cái đáng giữ gìn, biết cái gì là vô nhân tính và hành xử theo đúng mực của một con ngƣời. - Kiểu nhân vật tự ý thức trong truyện Lê Minh Khuê không nhiều nhƣng đó là chỗ dựa, là những gì thánh thiện nhất còn tồn tại ở trên đời và những con ngƣời đó sẽ là nguồn sáng, là động lực cho những ngƣời bên cạnh vƣơn lên. - Nhƣng có lẽ bản sắc văn hóa in đậm trong các tác phẩm của Lê Minh Khuê là nói đến cung cách ứng xử giữa con ngƣời với con ngƣời.. - Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 55 mẹ con ngƣời phụ nữ kia ngạc nhiên, còn ngƣời đọc lại thấy ấm áp lạ kì. - Đó là cách ứng xử của những con ngƣời có văn hóa. - Truyện ngắn Lê Minh Khuê cứ thế, dịu dàng len lỏi vào tâm hồn con ngƣời nhƣ một làn nƣớc trong mát, làm cuộc sống con ngƣời trở nên dễ chịu hơn. - Nên có một cách nhìn khác về con ngƣời. - Đọc những tác phẩm của Lê Minh Khuê, ngƣời ta thêm trân trọng những giá trị văn hóa của cha ông vì nó đã làm giàu tâm hồn con ngƣời bằng tình ngƣời. - Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 57 con chồng còn hơn cả con đẻ, bà là chỗ dựa, là nơi nƣơng tựa của không biết bao nhiêu con ngƣời trong lúc khốn khó cơ nhỡ đã đƣợc bà giang tay cứu giúp nhƣng chỉ trong thoáng chốc họ vội quên ngay. - Có những con ngƣời nhƣ thế, các giá trị văn hóa truyền thống mới bền vững. - Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 59 con ngƣời trong cộng đồng. - Và tất cả thấm đẫm trong những trang văn về con ngƣời và cuộc đời.. - Trong Cuộc chơi, Lê Minh Khuê nói đến tâm linh nhƣ một phép thử đối với các trạng thái tồn tại khác nhau của con ngƣời. - Không chủ tâm viết về đời sống tâm linh, nhƣng đặt nhân vật trong những chiều kích tâm linh nhƣ thế Lê Minh Khuê đã cho thấy bà khám phá con ngƣời ở cả bề tâm tƣởng. - Đây cũng là một biệt tài của Lê Minh Khuê: khám phá nhân vật từ nhiều góc độ khác nhau, vƣợt ra phạm vi của văn học đơn thuần để xem xét con ngƣời trong các giá trị tinh thần vĩnh cửu của nó.. - Đó cũng là một phƣơng thức để khám phá con ngƣời - đối tƣợng muôn đời của nghệ thuật. - Lê Minh Khuê dƣờng nhƣ lắng nghe và thấu hiểu hết những suy tƣ nỗi niềm trong những tiếng thở dài, những ngao ngán về cuộc đời và con ngƣời của ông Lăng.. - Cuộc sống là nhƣ vậy, phức tạp, rối ren, con ngƣời cũng phải lo cho mình. - Hơn nữa cái ác đã nằm ngoài tầm với của con ngƣời. - Đặc biệt trong đó là tính triết luận về con ngƣời. - Hơn thế nữa, trong tác phẩm của Lê Minh Khuê, ngƣời đọc còn tìm thấy nét văn hóa Việt khắc sâu trong mỗi con ngƣời thông qua cung cách ứng xử của họ. - Và chỉ bấy nhiêu thôi, nhà văn cũng nói: quả là một con ngƣời “có số phận không hề đơn giản. - Và con ngƣời trƣợt dài theo nó. - Nó làm con ngƣời sống xấu xa, bỉ ổi, mất hết lƣơng tri. - Là con ngƣời nhƣng cũng không khác gì con vật. - Ông suy ngẫm về cuộc đời, về con ngƣời mà trƣớc hết là những con ngƣời. - Cuộc sống mỗi con ngƣời Việt Nam là một phần của lịch sử dân tộc. - Với cái nhìn nhƣ soi thấu ngƣời khác, Lê Minh Khuê bằng những tình huống rất nhỏ nhƣng đã lột tả đƣợc bản chất con ngƣời một cách trần trụi. - Đặt nhân vật trong những tình huống nhƣ thế, nhà văn có cái nhìn toàn cảnh hơn về con ngƣời và những tác động bên ngoài đến cuộc sống của họ.. - Nhƣng có lẽ để lại nhiều ấn tƣợng nhất với ngƣời đọc khi tìm hiểu truyện ngắn Lê Minh Khuê là cách ứng xử rất văn hóa, tràn đầy tình yêu thƣơng của con ngƣời.. - Cách ứng xử của những con ngƣời ấy có cái gì khiến ngƣời đọc nghèn nghẹn.. - Theo Cao Hồng “Đối thoại của nhân vật trong truyện ngắn Lê Minh Khuê thƣờng tái hiện lời nói trong tổng thể biểu hiện của con ngƣời (động tác, nét mặt, giọng điệu) và trong tổng thể hoạt động nội tâm của nhân vật. - Đây là một thủ pháp nghệ thuật độc đáo của nhà văn trong việc khám phá bề sâu tâm hồn con ngƣời. - Thông qua những khẩu ngữ mang đậm phong vị cuộc sống ấy, nhân vật dƣờng nhƣ chính là con ngƣời chúng ta trong cuộc sống. - Nhân vật không còn đại diện cho một giai cấp, một tầng lớp xã hội nào nữa mà là những con ngƣời cá nhân. - Do đó cuộc sống và con ngƣời hiện lên một cách chân thực nhƣ chính bản thân nó.. - Thông qua thế giới nhân vật đó, Lê Minh Khuê còn biểu hiện tƣ tƣởng nghệ thuật, lý tƣởng thẩm mỹ và những chiêm nghiệm suy tƣ sâu sắc của nhà văn về con ngƣời và cuộc đời: bà đã thể hiện một cái nhìn mới về những con ngƣời mới trong hoàn cảnh mới.. - Lê Minh Khuê (2004). - Nhà văn Lê Minh Khuê
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt