Vai trò sinh thái của họ sao dầu (Dipterocarpaceae) trong kiểu rừng kín thường xanh ẩm nhiệt đới ở Tân Phú Đồng Nai

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài này được thực hiện nhằm giải đáp những câu hỏi: Vai trò sinh thái của họ Sao Dầu được thể hiện trong những kiểu QXTV nào trong Rkx; Trong họ Sao Dầu những loài cây gỗ nào giữ vai trò sinh thái trong những kiểu quần xã thực vật trong rừng kín thường xanh. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Vai trò sinh thái của họ sao dầu (Dipterocarpaceae) trong kiểu rừng kín thường xanh ẩm nhiệt đới ở Tân Phú Đồng Nai

Lâm học VAI TRÒ SINH THÁI CỦA HỌ SAO DẦU (Dipterocarpaceae) TRONG KIỂU RỪNG KÍN THƯỜNG XANH ẨM NHIỆT ĐỚI Ở TÂN PHÚ ĐỒNG NAI Lê Văn Long1, Nguyễn Văn Hợp1, Đào Thị Thùy Dương1 1 Trường Đại học Lâm nghiệp - Phân hiệu Đồng Nai TÓM TẮT Họ Sao Dầu (Dipterocarpaceae) không chỉ đóng vai trò quan trọng về giá trị bảo tồn và kinh tế mà còn có giá trị to lớn về sinh thái môi trường. Thông qua phân tích kết cấu họ và loài cây gỗ từ dữ liệu 25 ô tiêu chuẩn (OTC) (2500 m2) điển hình trong những quần xã thực vật rừng (QXTV). Kết quả đã chỉ ra rằng kết cấu họ và loài cây gỗ trong kiểu rừng kín thường xanh ẩm nhiệt đới (Rkx) ở Tân Phú Đồng Nai thay đổi theo kiểu QXTV. Tổng số 120 loài cây gỗ thuộc 78 chi 42 họ đã được ghi nhận. Số họ ưu thế và đồng ưu thế từ 4 loài đến 7 loài. Họ Sao Dầu đóng vai trò ưu thế sinh thái trong tất cả các QXTV với chỉ số IVI biến động từ 37,4% đến 59,5%. Hệ số tương đồng về họ cây gỗ rất cao từ 75,9% đến 84,2%; trong khi họ ưu thế và đồng ưu thế giữa 5 kiểu QXTV tương đối thấp từ 36,4% đến 61,5%. Kết cấu loài cây gỗ của những QXTV có sự khác nhau rõ ràng, số loài ưu thế và đồng ưu thế từ 4 loài đến 7 loài. Dầu song nàng, Dầu con rái, Sao đen, Sến mủ và Vên vên là những loài ưu thế trong 5 kiểu QXTV với chỉ số IVI từ 26,3% đến 33,0%. Hệ số tương đồng về loài cây gỗ thấp từ 42,1% đến 63,0%, trong khi loài ưu thế và đồng ưu thế giữa những QXTV rất thấp từ 18,2% đến 57,1%. Từ khóa: chỉ số IVI, họ Sao Dầu, kết cấu cây gỗ, quần xã thực vật, sinh thái. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Vai trò sinh thái được đánh giá bằng nhiều chỉ Trên thế giới họ Sao Dầu ghi nhận 16 chi, tiêu: mật độ loài (N, cây); tiết diện ngang thân 515 loài; Châu Á có 13 chi và 470 loài (Ashton, (G, m2); thể tích thân (V, m3/ha); chỉ số IVI (%) 1982; Bawa, 1998). Chúng đóng vai trò to lớn và sinh khối (tấn/ha)... Trong đó, IVI (%) là chỉ về sinh thái và kinh tế đối với rừng mưa nhiệt tiêu mang tính chất tổng hợp và phản ánh đầy đới ở khu vực Đông Nam Á (Thái Văn Trừng, đủ nhất vai trò sinh thái của loài và họ cây gỗ. 1999; Turner, 2001). Ở Việt Nam, họ Dầu ghi Rkx ở Tân Phú tỉnh Đồng Nai không chỉ giàu nhận 42 loài, nhiều loài có giá trị bảo tồn cao có về loài cây gỗ, lâm sản ngoài gỗ, mà còn có ý được liệt kê trong Sách Đỏ Việt Nam (2007) và nghĩa to lớn về khoa học, kinh tế, quốc phòng và IUCN (Nguyễn Hoàng Nghĩa, 2005). Kiểu Rkx môi trường (Quyết định 4189/QĐ-UBND, ngày ở vùng Đông Nam Bộ thuộc hệ thực vật 08/12/2016 của UBND tỉnh Đồng Nai). Với Malaysia - Indonesia với ưu thế là cây họ Dầu, chức năng chính là rừng phòng hộ bảo vệ đất, thành phần chủ yếu là các loài cây gỗ lớn, điều hòa khí hậu, bảo vệ đa dạng sinh học, môi được sử dụng trong xây dựng, làm nhà, hàng trường sinh thái và điều tiết nguồn nước cho hồ thủ công mỹ nghệ, gia dụng và xuất khẩu (Thái thủy điện Trị An. Do đó việc đánh giá vai trò Văn Trừng, 1999; Nguyễn Văn Thêm, 1992). sinh thái của họ Sao Dầu trong kiểu Rkx có ý Kết cấu loài cây gỗ biểu thị thành phần và tỷ nghĩa thiết thực trong bối cảnh biến đổi khí hậu, trọng mỗi loài cây gỗ trong quần thụ, phản ánh và các hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên vai trò sinh thái của chúng đối với sự hình thành rừng không hợp lý. rừng (Nguyễn Văn Thêm, 2002). Đồng thời Thực tiễn cho thấy, các giải pháp nhằm quản phản ánh mức độ ảnh hưởng của chúng đến cấu lý, phục hồi và phát triển bền vững quần xã thực trúc quần thụ và môi trường (Kimmins, 1998). vật (QXTV) và hệ sinh thái chỉ có thể được giải TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4 – 2020 47
Lâm học quyết một cách thỏa đáng khi có sự hiểu biết cây gỗ nào giữ vai trò sinh thái trong những đầy đủ và sâu sắc về quy luật sinh trưởng, phát kiểu QXTV trong Rkx. triển loài và QXTV (Nguyễn Văn Hợp và 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Nguyễn Thị Hạnh, 2017). Trong đó, kết cấu họ 2.1. Điều tra ngoại nghiệp và loài cây gỗ là yếu tố quan trọng đánh giá Sau khi sơ thám kết hợp với bản đồ hiện mức độ ưu thế và đồng ưu thế của họ và loài trạng rừng 2015. Tổng số 25 ô tiểu chuẩn (OTC) cây gỗ trong những kiểu QXTV. Tuy nhiên, điển hình đã được thiết lập ở 5 kiểu QXTV ưu nghiên cứu vai trò sinh thái của những QXTV thế họ Sao Dầu (mỗi QXTV gồm 5 OTC) (hình ưu thế họ Sao Dầu còn rất hạn chế, chưa đầy đủ 1). Diện tích mỗi OTC là 0,25 ha (50*50 m). cơ sở khoa học. Với những lý do trên, nghiên Trong mỗi OTC, các thông tin thu thập gồm (1) cứu này đã được thực hiện nhằm giải đáp những thành phần loài cây gỗ (D ≥ 8,0 cm), (2) số câu hỏi (1) Vai trò sinh thái của họ Sao Dầu lượng loài và số cây của mỗi loài; (3) đường được thể hiện trong những kiểu QXTV nào kính ngang ngực (D1.3, cm), (4) chiều cao vút trong Rkx; (2) Trong họ Sao Dầu những loài ngọn (Hvn, m), (5) độ tàn che tán. Hình 1. Bản đồ vị trí OTC nghiên cứu 2.2. Phân tích dữ liệu nhất, những họ và loài đồng ưu thế (IVI ≥ 3,7%) Tên loài, chi và họ cây gỗ được xác định theo có chỉ số IVI nhỏ hơn chỉ số IVI của họ và loài phương pháp hình thái so sánh. Các tài liệu ưu thế. Tên của mỗi kiểu QXTV được viết theo được sử dụng để xác định gồm Cây cỏ Việt ba họ có chỉ số IVI cao nhất. Nam (Phạm Hoàng Hộ, 1999-2003), Tài Kết cấu họ và loài cây gỗ của mỗi OTC được nguyên cây gỗ Việt Nam (Trần Hợp, 2002). xác định theo phương pháp của Thái Văn Trừng Đường kính ngang ngực (D1.3, cm) được xác (1999): IVI = (N% + G% + V%)/3. Trong đó, định bằng thước kẹp kính với độ chính xác 0,5 IVI là chỉ số giá trị quan trọng của mỗi họ và cm. Chiều cao vút ngọn Hvn (m) được xác định loài cây gỗ; N%, G% và V% tương ứng là mật bằng thước Blume - Leise với độ chính xác 0,5 độ, tiết diện ngang và thể tích thân cây tương m. Tên của những kiểu QXTV được xác định đối của những họ và loài cây gỗ thuộc mỗi họ. theo họ, loài ưu thế và đồng ưu thế. Họ và loài Giá trị V = g*H*F, với F = 0,45. Sự tương đồng thực vật ưu thế là họ và loài có chỉ số IVI cao về họ và loài cây gỗ ở các OTC được xác định 48 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4 - 2020
Lâm học theo hệ số tương đồng của Sorensen (1948): CS 3.1.1. Vai trò sinh thái họ Sao Dầu trong kiểu = ((2*c)/(a + b))*100. Trong đó, a là số họ và QXTV họ Sao Dầu – họ Cầy – họ Cỏ roi ngựa loài cây gỗ bắt gặp ở QXTV 1; b là số họ và loài Tổng số 29 họ cây gỗ xuất hiện trong kiểu cây gỗ bắt gặp ở QXTV 2; c là số họ và loài cây QXTV; trong đó, 6 họ là ưu thế và đồng ưu thế gỗ cùng bắt gặp ở QXTV 1 và 2. Bảng tính (IVI = 71,9%), họ Sao Dầu đóng vai trò ưu thế Excel, phần mềm Statgraphics Plus version 4.0 (IVI = 44,5%); 23 họ khác (IVI = 28,1%). Mật và SPSS 10.0 được sử dụng để phân tích so sánh độ, tiết diện ngang, trữ lượng họ Sao dầu đều kết cấu loài cây gỗ, hệ số tương đồng. chiếm ưu thế lần lượt là 33,9% (213 cây/ha), 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 48,1% (17,0 m2/ha), và 51,5% (170,2 m3/ha) 3.1. Vai trò sinh thái của họ Sao Dầu trong (Bảng 1). những QXTV thuộc Rkx Bảng 1. Kết cấu họ của QXTV họ Sao Dầu – họ Cầy – họ Cỏ roi ngựa Đơn vị tính: 1,0 ha. N Tỷ lệ (%) TT Họ cây gỗ G (m2) V (m3) (cây) N G V IVI 1 Sao Dầu 213 17,0 170,2 33,9 48,1 51,5 44,5 2 Cầy 26 3,1 33,5 4,1 8,8 10,1 7,7 3 Cỏ roi ngựa 31 2,6 24,0 5,0 7,4 7,3 6,6 4 Thầu dầu 47 1,2 8,6 7,5 3,4 2,6 4,5 5 Sim 26 1,5 15,0 4,1 4,2 4,5 4,3 6 Bồ hòn 35 1,4 10,9 5,6 3,9 3,3 4,3 Cộng 6 họ 378 26,9 262,1 60,2 75,8 79,3 71,9 23 Họ khác 249 8,6 68,4 39,8 24,2 20,7 28,1 29 Tổng số 627 35,5 330,6 100 100 100 100 3.1.2. Vai trò sinh thái họ Sao Dầu trong kiểu khác (IVI = 32,0%). Mật độ quần thụ, tiết diện QXTV họ Sao Dầu – họ Đậu – họ Bồ hòn ngang, trữ lượng họ Sao Dầu chiếm lần lượt là Kiểu QXTV này ghi nhận 29 họ cây gỗ; 7 họ 25,0% (218 cây/ha), 41,6% (13,7 m2/ha) và ưu thế và đồng ưu thế (IVI = 68,0%), họ Sao 45,6% (161,7 m3/ha) (Bảng 2). Dầu đóng vai trò ưu thế (IVI = 37,4%); 22 họ Bảng 2. Kết cấu họ của QXTV họ Sao Dầu – họ Đậu – họ Bồ hòn Đơn vị tính: 1,0 ha. N G V Tỷ lệ (%) TT Họ cây gỗ (cây) (m2) (m3) N G V IVI 1 Sao Dầu 218 13,7 161,7 25,0 41,6 45,6 37,4 2 Đậu 47 2,1 23,5 5,4 6,4 6,6 6,1 3 Bồ hòn 59 1,8 17,6 6,8 5,3 5,0 5,7 4 Cỏ roi ngựa 35 1,9 20,7 4,1 5,6 5,8 5,2 5 Trôm 54 1,4 13,4 6,2 4,3 3,8 4,7 6 Na 46 1,4 14,9 5,3 4,4 4,2 4,6 7 Sim 27 1,6 18,3 3,1 4,7 5,1 4,3 Cộng 7 họ 486 23,7 270,0 55,9 72,3 76,1 68,0 22 Họ khác 383 9,0 84,7 44,1 27,7 23,9 32,0 29 Tổng số 869 32,8 354,7 100 100 100 100 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4 – 2020 49
Lâm học 3.1.3. Vai trò sinh thái họ Sao Dầu trong kiểu thế (IVI = 56,2%), 22 họ khác (IVI = 14,6%). QXTV họ Sao Dầu – họ Sim – họ Cám Mật độ quần thụ, tiết diện ngang và trữ lượng Tổng số 28 họ được xác định trong kiểu bình quân họ Sao Dầu chiếm tỷ lệ cao tương QXTV này; 6 họ ưu thế và đồng ưu thế (IVI = ứng 43,3% (269 cây/ha), 60,3% (15,1 m2/ha) và 85,4%), trong đó họ Sao Dầu đóng vai trò ưu 65,0% (166,3 m3/ha) (Bảng 3). Bảng 3. Kết cấu họ của QXTV họ Sao Dầu – họ Sim – họ Cám Đơn vị tính: 1,0 ha. N G V Tỷ lệ (%) TT Họ cây gỗ (cây) (m2) (m3) N G V IVI 1 Sao Dầu 269 15,1 166,3 43,3 60,3 65,0 56,2 2 Sim 78 3,0 29,6 12,6 12,1 11,6 12,1 3 Cám 35 1,1 11,2 5,7 4,4 4,4 4,8 4 Na 42 1,0 8,1 6,7 3,8 3,2 4,6 5 Cỏ roi ngựa 23 1,1 9,3 3,7 4,3 3,6 3,9 6 Bứa 36 0,8 6,7 5,8 3,1 2,6 3,8 Cộng 6 họ 483 22,1 231,1 77,8 88,0 90,4 85,4 22 Họ khác 138 3,0 24,7 22,2 12,0 9,6 14,6 28 Tổng số 621 25,1 255,8 100 100 100 100 3.1.4. Vai trò sinh thái họ Sao Dầu trong kiểu thế (IVI = 26,6%); 24 họ khác (IVI = 26,5%). QXTV họ Sao Dầu - họ Cám – họ Bồ hòn Mật độ quần thụ, tiết diện ngang và trữ lượng Kiểu QXTV này xuất hiện 28 họ; 4 họ ưu họ Sao dầu đều chiếm trên 44% tương ứng là thế và đồng ưu thế (IVI = 73,5%), họ Sao Dầu 44,6% (246 cây/ha), 47,2% (10,4 m2/ha) và đóng vai trò ưu thế (IVI = 46,9%), 3 họ đồng ưu 48,8% (104,7 m3/ha) (Bảng 4). Bảng 4. Kết cấu họ của QXTV họ Sao Dầu – họ Cám – họ Bồ hòn Đơn vị tính: 1,0 ha. N G V Tỷ lệ (%) TT Họ cây gỗ 2 3 (cây) (m ) (m ) N G V IVI 1 Sao Dầu 246 10,4 104,7 44,6 47,2 48,8 46,9 2 Cám 44 2,8 28,0 8,0 12,5 13,0 11,2 3 Bồ hòn 66 2,1 17,6 11,9 9,4 8,2 9,8 4 Cầy 25 1,3 13,2 4,5 6,0 6,2 5,6 Cộng 4 họ 381 16,5 163,5 69,0 75,1 76,2 73,5 24 Họ khác 172 5,4 51,2 31,0 24,9 23,8 26,5 28 Tổng số 553 22,0 214,6 100 100 100 100 3.1.5. Vai trò sinh thái họ Sao Dầu trong kiểu họ khác (IVI = 25,1%), trung bình 1,0%/họ. QXTV họ Sao Dầu – họ Côm – họ Cầy Mật độ quần thụ, tiết diện ngang và trữ lượng Kiểu QXTV này ghi nhận 29 họ; 4 họ ưu thế họ Sao Dầu đều chiếm trên 49% tương ứng là và đồng ưu thế (IVI = 74,9%), họ Sao Dầu 49,6% (271 cây/ha), 62,7% (15,3 m2/ha) và đóng vai trò ưu thế (IVI = 59,5%), 3 họ đồng ưu 66,8% (170,9 m3/ha) (Bảng 5). thế (họ Côm, Cầy và họ Sim) (IVI = 15,4%); 25 50 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4 - 2020
Lâm học Bảng 5. Kết cấu họ của QXTV họ Sao Dầu – họ Côm – họ Cầy Đơn vị tính: 1,0 ha. N G V Tỷ lệ (%) TT Họ cây gỗ (cây) (m2) (m3) N G V IVI 1 Sao Dầu 271 15,3 170,9 49,4 62,4 66,8 59,5 2 Côm 42 2,0 19,2 7,8 8,1 7,5 7,8 3 Cầy 18 1,0 11,1 3,2 4,2 4,3 3,9 4 Sim 30 0,8 6,7 5,4 3,1 2,6 3,7 Cộng 4 họ 361 19,1 207,8 65,8 77,8 81,2 74,9 25 Họ khác 186 5,4 47,9 34,2 22,2 18,8 25,1 29 Tổng số 546 24,4 255,8 100 100 100 100 3.1.6. So sánh kết cấu họ cây gỗ trong 5 QXTV QXTV họ Sao Dầu - Cám – Bồ hòn (18 họ). Hệ Tổng số 42 họ cây gỗ đã được ghi nhận trong số tương đồng về họ giữa 5 kiểu QXTV nhận 5 kiểu QXTV; nhiều nhất ở QXTV họ Sao Dầu giá trị rất cao từ 75,9% đến 84,2% (Bảng 6). – Cầy – Cỏ roi ngựa (24 họ); thấp nhất là Bảng 6. Hệ số tương đồng về họ trong 5 QXTV Hệ số tương đồng CS (%) TT Kiểu QXTV Dầu song nàng Dầu con rái Sao đen Sến mủ Vên vên 1 Dầu song nàng 100 2 Dầu con rái 82,8 100 3 Sao đen 84,2 80,7 100 4 Sến mủ 77,2 80,7 78,6 100 5 Vên vên 75,9 79,3 84,2 77,2 100 Hệ số tương đồng về họ ưu thế và đồng ưu ưu thế tương ứng với các chi ưu thế ở trên là thế giữa 5 kiểu QXTV tương đối thấp, dao động Dầu song nàng, Dầu con rái, Sao đen, Sến mủ từ 36,4% đến 61,5% (Bảng 7). Họ Sao Dầu và Vên vên. Mặc dù có sự tương đồng khá cao đóng vai trò ưu thế trong 5 kiểu QXTV. Trong về họ cây gỗ trong những kiểu QXTV, nhưng đó, Dipterocarpus, Hopea, Shorea và họ ưu thế và đồng ưu thế khác nhau rõ rệt. Anisoptera là những chi ưu thế. Những loài oài Bảng 7. Hệ số tương đồng về họ ưu thế và đồng ưu thế trong 5 QXTV Hệ số tương đồng CS (%) TT Kiểu QXTV Dầu song nàng Dầu con rái Sao đen Sến mủ Vên vên 1 Dầu song nàng 100 2 Dầu con rái 61,5 100 3 Sao đen 50,0 61,5 100 4 Sến mủ 60,0 36,4 40,0 100 5 Vên vên 60,0 36,4 40,0 50,0 100 3.2. Vai trò sinh thái của những loài cây gỗ xác định trong kiểu QXTV này; Dầu song nàng họ Sao Dầu (Dipterocarpaceae) trong những là loài ưu thế (IVI = 32,6%), 4 loài đồng ưu thế QXTV thuộc Rkx (IVI = 29%), 48 loài khác (IVI = 38,4%) (Bảng 3.2.1. Kiểu quần xã họ Sao Dầu – họ Cầy – 8). Mật độ, tiết diện ngang, trữ lượng của loài họ Cỏ roi ngựa Dầu song nàng đều chiếm ưu thế trên 25%, Tổng số 53 loài, 42 chi của 29 họ đã được tương ứng là 25,7% (161 cây/ha), 34,7% (12,3 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4 – 2020 51
Lâm học m2/ha) và 37,4% (123,8 m3/ha). Trong kiểu m3/ha); trung bình 44,5%. Cấu trúc rừng hình QXTV này, 4 loài họ Sao Dầu (Dầu song nàng, thành 3 tầng cây gỗ khá rõ rệt; những loài họ Dầu con rái, Làu táu trắng, Sao đen) đóng góp Sao Dầu phân bố ở tầng vượt tán (tầng A) và 33,9% số cá thể (213 cây/ha), 48,0% tiết diện tầng ưu thế sinh thái (tầng B). Độ tàn che trung ngang (17,0 m2/ha) và 51,5% trữ lượng (170,2 bình là 0,8. Bảng 8. Kết cấu loài cây gỗ trong kiểu QXTV họ Sao Dầu – họ Cầy – họ Cỏ roi ngựa Đơn vị tính: 1,0 ha. N G V Tỷ lệ (%) theo: TT Loài cây gỗ 2 3 (cây) (m ) (m ) N G V IVI 1 Dầu song nàng 161 12,3 123,8 25,6 34,6 37,4 32,6 2 Dầu con rái 43 4,3 42,6 6,9 12,1 12,9 10,6 3 Cầy 26 3,1 33,5 4,1 8,8 10,1 7,7 4 Bình linh lông 31 2,6 24,0 5,0 7,4 7,3 6,6 5 Trâm trắng 23 1,4 14,7 3,7 4,0 4,4 4,1 Cộng 5 loài 284 23,8 238,5 45,3 66,9 72,1 61,6 48 Loài khác 343 11,7 92,0 54,7 33,1 27,9 38,4 53 Tổng số 627 35,5 330,6 100 100 100 100 3.2.2. Kiểu quần xã họ Sao Dầu – họ Đậu – họ trong kiểu QXTV này (Dầu con rái, Dầu song Bồ hòn nàng, Làu táu trắng, Sao đen, Sến mủ, Vên vên) Thành phần loài trong kiểu QXTV này khá đóng góp 25,0% số cá thể (218 cây/ha), 41,7% phong phú với 63 loài thuộc 48 chi của 29 họ; tiêt diện ngang (13,6 m2/ha) và 45,6% trữ lượng Dầu con rái là loài ưu thế (IVI = 26,3%), 3 loài (161,7 m3/ha); trung bình 37,4%. Rừng hình đồng ưu thế (IVI = 15,2%), 59 loài khác (IVI = thành 3 tầng cây gỗ khá rõ rệt; những loài họ 58,5%). Mật độ, tiết diện nang, trữ lượng trung Sao Dầu phân bố ở tầng vượt tán (tầng A) và bình của loài Dầu con rái chiếm trên 15%, lân tầng ưu thế sinh thái (tầng B). Độ tàn che trung lượt là 15,1% (131 cây/ha), 30,2% (9,9 m2/ha) bình là 0,8. và 33,8% (120,0 m3/ha). 6 loài họ Sao Dầu Bảng 9. Kết cấu loài cây gỗ trong kiểu QXTV họ Sao Dầu – họ Đậu – họ Bồ hòn Đơn vị tính: 1,0 ha. N Tỷ lệ (%) theo: TT Loài cây gỗ G (m2) V (m3) (cây) N G V IVI 1 Dầu con rái 131 9,9 120,0 15,1 30,1 33,8 26,3 2 Bình linh sp. 35 1,9 20,7 4,1 5,6 5,8 5,2 3 Vên vên 34 1,8 20,8 3,9 5,5 5,9 5,1 4 Trường nước 26 1,8 21,5 2,9 5,6 6,1 4,9 Cộng 4 loài 226 15,3 183,0 26,0 46,8 51,6 41,5 59 Loài khác 643 17,4 171,7 74,0 53,2 48,4 58,5 63 Tổng số 869 32,8 354,7 100 100 100 100 3.2.3. Kiểu quần xã họ Sao Dầu – họ Sim – họ đồng ưu thế (IVI = 35,5%), 53 loài khác (IVI = Cám 31,5%). Mật độ, tiết diện ngang và trữ lượng Tổng số 60 loài cây gỗ thuộc 48 chi của 28 trung bình của loài ưu thế lần lượt chiếm 24,8% họ đã được xác định trong kiểu QXTV này; (154 cây/ha), 35,8% (9 m2/ha) và 38,1% (97,6 Sao đen là loài ưu thế (IVI = 33,0%), 6 loài m3/ha). Trong QXTV này 6 loài họ Sao Dầu 52 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4 - 2020
Lâm học (Dầu con rái, Dầu song nàng, Làu táu trắng, Sao bình 56,2%. Rừng hình thành 3 tầng cây gỗ khá đen, Sến mủ, Vên vên) đóng góp 43,4% số cá rõ rệt; những loài họ Sao Dầu phân bố ở tầng thể (268 cây/ha), 60,3% tiết diện ngang (15,1 vượt tán (tầng A) và tầng ưu thế sinh thái (tầng m2/ha) và 65,0% trữ lượng (166,3 m3/ha); trung B). Độ tàn che trung bình là 0,8. Bảng 10. Kết cấu loài cây gỗ trong kiểu QXTV họ Sao Dầu – họ Sim – họ Cám Đơn vị tính: 1,0 ha. N G V Tỷ lệ (%) theo TT Loài cây gỗ 2 3 (cây) (m ) (m ) N G V IVI 1 Sao đen 154 9,0 97,6 24,9 35,9 38,2 33,0 2 Dầu song nàng 54 2,8 30,8 8,8 11,0 12,0 10,6 3 Trâm trắng 26 1,6 16,8 4,3 6,5 6,6 5,8 4 Sến mủ 21 1,5 16,7 3,4 6,0 6,5 5,3 5 Cám 35 1,1 11,2 5,7 4,4 4,4 4,8 6 Trâm vỏ đỏ 36 1,2 10,5 5,8 4,6 4,1 4,8 7 Dầu con rái 17 1,1 13,8 2,7 4,4 5,4 4,2 Cộng 7 loài 343 18,2 197,5 55,6 72,8 77,2 68,5 53 Loài khác 278 6,8 58,3 44,4 27,2 22,8 31,5 60 Tổng số 621 25,1 255,8 100 100 100 100 3.2.4. Kiểu QXTV với ưu thế họ Sao Dầu - họ (62,5 m3/ha). Kiểu QXTV này, có 6 loài họ Sao Cám - họ Bồ hòn Dầu (Dầu con rái, Dầu song nàng, Làu táu Kiểu QXTV này ghi nhận 42 loài cây gỗ trắng, Sao đen, Sến mủ, Vên vên) đóng góp thuộc 37 chi của 28 họ; Sến mủ là loài ưu thế 44,3% số cá thể (245 cây/ha), 47,2% tiết diện (IVI = 29,6%), 6 loài đồng ưu thế (IVI = ngang (10,4 m2/ha) và 48,7% trữ lượng (104,6 41,3%), 35 loài khác (IVI = 29,1%) (Bảng 11). m3/ha); trung bình 46,7%. Rừng hình thành 3 Mật độ, tiết diện ngang và trữ lượng trung bình tầng cây gỗ khá rõ rệt; các loài họ Sao Dầu phân loài ưu thế đều chiếm tỷ lệ cao tương ứng 30,7% bố ở tầng vượt tán (tầng A) và tầng ưu thế sinh (là 170 cây/ha), 28.6% (6,3 m2/ha) và 29,1% thái (tầng B). Độ tàn che trung bình là 0,8. Bảng 11. Kết cấu loài cây gỗ trong kiểu QXTV Sao Dầu – họ Cám – họ Bồ hòn – họ Cầy Đơn vị tính: 1,0 ha. N G V Tỷ lệ (%) theo: TT Loài cây gỗ 2 3 (cây) (m ) (m ) N G V IVI 1 Sến mủ 170 6,3 62,5 30,8 28,8 29,1 29,6 2 Cám 44 2,8 28,0 8,0 12,5 13,0 11,2 3 Trường quả nhỏ 66 2,1 17,6 11,9 9,4 8,2 9,8 4 Cầy 25 1,3 13,2 4,5 6,0 6,2 5,6 5 Dầu con rái 17 1,4 15,6 3,0 6,4 7,3 5,6 6 Vên vên 26 1,0 9,8 4,8 4,5 4,6 4,6 7 Dầu song nàng 20 1,1 11,2 3,6 4,8 5,2 4,5 Cộng 7 loài 368 15,9 157,8 66,6 72,4 73,6 70,9 35 Loài khác 185 6,0 56,8 33,4 27,6 26,4 29,1 42 Tổng số 553 22,0 214,6 100 100 100 100 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4 – 2020 53
Lâm học 3.2.5. Kiểu quần xã họ Sao Dầu – họ Côm – 44,2%), 48 loài khác (IVI = 28,8%). Mật độ, họ Cầy tiết diện ngang và trữ lượng trung bình loài ưu Kiểu QXTV này ghi nhận 55 loài cây gỗ thế chiếm tương ứng 22,9% (125 cây/ha), 28,7% thuộc 44 chi của 29 họ; Vên vên là loài ưu thế (7,0 m2/ha) và 31% (79,3 m3/ha). (IVI = 27,4%), 6 loài đồng ưu thế (IVI = Bảng 12. Kết cấu loài cây gỗ trong QXTV họ Sao Dầu – họ Côm – họ Cầy Đơn vị tính: 1,0 ha. N G V Tỷ lệ (%) TT Loài cây gỗ 2 3 (cây) (m ) (m ) N G V IVI 1 Vên vên 125 7,0 79,3 22,8 28,5 31,0 27,4 2 Sao đen 65 3,0 31,5 11,9 12,1 12,3 12,1 3 Dầu song nàng 34 2,9 34,3 6,3 11,8 13,4 10,5 4 Côm đồng nai 42 2,0 19,1 7,6 8,1 7,5 7,7 5 Làu táu trắng 20 1,4 14,8 3,7 5,6 5,8 5,0 6 Dầu con rái 26 1,1 11,0 4,8 4,5 4,3 4,5 7 Cầy 18 1,0 11,1 3,4 4,2 4,4 4,0 Cộng 7 loài 330 18,3 201,1 60,4 74,7 78,7 71,2 48 Loài khác 216 6,1 54,7 39,6 25,3 21,4 28,8 55 Tổng số 546 24,4 255,8 100 100 100 100 Trong kiểu QXTV này, 5 loài thuộc họ Sao gỗ trong những QXTV họ Sao Dầu Dầu (Dầu con rái, Dầu song nàng, Làu táu Tổng số 120 loài thuộc 78 chi của 42 họ cây trắng, Sao đen, Vên vên) đóng góp 49,4% số cá gỗ được tìm thấy trong 5 QXTV. Thấp nhất ở thể (271 cây/ha), 62,4% tiết diện ngang (15,3 QXTV họ Sao Dầu - Cám - Bồ hòn (42 loài), m2/ha) và 66,8% trữ lượng gỗ (170,9 m3/ha); cao nhất ở QXTV họ Sao Dầu – Đậu – Bồ hòn trung bình 59,5%. Rừng hình thành 3 tầng cây (63 loài). Những loài ưu thế và đồng ưu thế thay gỗ; các loài họ Sao Dầu phân bố ở tầng vượt tán đổi theo kiểu QXTV. Hệ số tương đồng về loài (tầng A) và ưu thế sinh thái (tầng B). Độ tàn che cây gỗ giữa những QXTV thấp từ 42,1% đến trung bình là 0,8. 63,0% (Bảng 13). 3.2.6. So sánh vai trò sinh thái của loài cây Bảng 13. Hệ số tương đồng về loài cây gỗ đối với những kiểu QXTV Hệ số tương đồng CS (%) TT Kiểu QXTV Dầu song nàng Dầu con rái Sao đen Sến mủ Vên vên 1 Dầu song nàng 100 2 Dầu con rái 48,3 100 3 Sao đen 60,2 47,2 100 4 Sến mủ 42,1 51,4 45,1 100 5 Vên vên 63,0 52,5 59,1 47,4 100 Mật độ thấp nhất ở QXTV họ Sao Dầu – ngang và trữ lượng lớn nhất (32,8 m2/ha và Côm – Cầy (546 cây/ha), cao nhất là QXTV họ 354,7 m3/ha), thấp nhất là QXTV họ Sao Dầu - Sao Dầu – Đậu – Bồ hòn (869 cây/ha). Kiểu Cám – Bồ hòn (22,0 m2/ha và 214,6 m3/ha). QXTV họ Sao Dầu – Đậu – Bồ hòn có tiết diện 54 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4 - 2020
Lâm học Bảng 14. Hệ số tương đồng về loài cây gỗ ưu thế và đồng ưu thế đối với 5 kiểu QXTV Hệ số tương đồng CS (%) TT Kiểu QXTV Dầu song nàng Dầu con rái Sao đen Sến mủ Vên vên 1 Dầu song nàng 100 2 Dầu con rái 22,2 100 3 Sao đen 50,0 18,2 100 4 Sến mủ 50,0 36,4 57,1 100 5 Vên vên 50,0 36,4 42,9 57,1 100 Những loài cây gỗ của họ Sao Dầu đóng vai ưu thế ở Tân Phú (3 đến 5 họ) thấp hơn ở Nam trò ưu thế sinh thái trong 5 kiểu QXTV thuộc Cát Tiên và Bình Châu - Phước Bửu (5-6 họ). Rkx tại khu vực nghiên cứu; trong đó 5 loài cây Điều này chỉ ra rằng, mức độ đóng góp vai trò gỗ ưu thế là Dầu song nàng, Dầu con rái, Sao sinh thái họ Sao dầu ở Tân Phú lớn hơn Nam đen, Sến mủ và Vên vên. Qua phân tích cho Cát Tiên và Bình Châu - Phước Bửu. thấy, mặc dù 5 kiểu QXTV thuộc cùng một kiểu Kết quả nghiên cứu vai trò sinh thái họ Sao rừng và khu hệ thực vật, nhưng chúng không dầu thông qua kết cấu họ cây gỗ trong kiểu tương đồng với nhau cả về thành phần loài và Rkx ở Tân Phú cho thấy sự tương đồng với kết những loài ưu thế, đồng ưu thế. quả nghiên cứu của Nguyễn Văn Thêm (1992), 4. THẢO LUẬN Vũ Mạnh (2017), Phan Minh Xuân (2019) đó Họ Sao dầu giữ vai trò sinh thái chủ đạo là họ Sao dầu đóng vai trò ưu thế trong kiểu trong kiểu Rkx ở Tân Phú. Kết quả này cho rừng kín thường xanh nhiệt đới ẩm tại Đồng thấy sự tương đồng với các nghiên cứu ở Nam Nai. Tuy nhiên, mức độ ưu thế của họ Sao dầu Cát Tiên (Vũ Mạnh, 2017) và Bình Châu - ở mỗi khu vực nghiên cứu có sự khác nhau Phước Bửu (Phan Minh Xuân, 2019) (IVI nhận (giá trị IVI khác nhau). Bên cạnh đó các họ giá trị lớn nhất). Kết quả này được giải thích đồng ưu thế trong kiểu Rkx ở 3 khu vực này bởi các khu vực này cùng thuộc kiểu Rkx, kiểu cũng có sự tương đồng, các họ thực vật đồng khí hậu nhiệt đới gió mùa với hai mùa mưa và ưu thế này bao gồm họ Bằng lăng, Sim, Thị, khô rõ rệt, ngoài ra vị trí địa lý, đai độ cao, Cầy, Bồ hòn, Cám, Na, Cỏ roi ngựa, Đay, Máu thành phần loài thực vật có sự tương đồng cao. chó, Xoan và Bứa. Tuy nhiên, mức độ và vai trò của họ Sao dầu ở Thông qua chỉ số IVI trong kiểu Rkx cho 3 khu vực là khác nhau (chỉ số IVI khác nhau). thấy, có sự tương đồng về vai trò ưu thế sinh So sánh mức độ đóng góp vai trò sinh thái thái ở Tân Phú (IVI từ 26,3% đến 33%) và thông qua giá trị của chỉ số IVI chỉ ra rằng, chỉ Nam Cát Tiên (22,9% đến 38,3%), nhưng cao số IVI của họ Sao dầu ở Tân Phú (37,4% đến hơn so với Bình Châu-Phước Bửu (IVI từ 13,8% 59,5%) cao hơn rất nhiều ở khu vực Nam Cát đến 17,9%), Tân Phú (IVI của quần thể Sến Tiên (IVI từ 24,5% đến 48,4%) và Bình mủ từ 21,8%-29,2%) (Trần Quang Bảo và Lê Châu-Phước Bửu (IVI từ 32,2% đến 38,7%). Hồng Việt, 2019) và A Lưới - Thừa Thiên Huế Đối với các họ đồng ưu thế chỉ số IVI ở khu (IVI từ 18,9% đến 29,6%) (Lê Thái Hùng và vực Tân Phú thấp hơn so với Nam Cát Tiên và cộng sự, 2020). Bình Châu - Phước Bửu. Hơn nữa, số họ đồng Số loài ưu thế và đồng ưu thế thuộc họ Sao TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4 – 2020 55
Lâm học Dầu ở Tân Phú (2-5 loài) nhiều hơn so với Phân tích kết cấu họ và loài cây gỗ cho thấy Nam Cát Tiên (1-2 loài), A Lưới-Thừa Thiên họ Sao dầu giữ vai trò sinh thái chủ đạo trong Huế (1-2 loài) và Bình Châu (2-3 loài). Như những kiểu QXTV thuộc Rkx ở Tân Phú, vậy, vai trò sinh thái của họ Sao Dầu trong Đồng Nai. Tuy nhiên, mức độ vai trò sinh thái kiểu Rkx ở Tân Phú cao hơn so với Nam Cát thay đổi theo kiểu QXTV. Kết quả này có thể Tiên và Bình Châu - Phước Bửu. Thông qua được giải thích bởi các loài họ Sao dầu là đối cấu trúc thẳng đứng ở những QXTV, vai trò tượng được giữ lại trong quá trình khai thác sinh thái còn được thể hiện qua sự chiếm ưu chọn diễn ra trong những năm 80-90 của thế kỷ thế của họ Sao Dầu trong thành phần loài cây trước. Vai trò sinh thái có thể sẽ ảnh hưởng gỗ ở tầng vượt tán và tầng ưu thế sinh thái. Kết đến độ tàn che và độ che phủ của QXTV thông quả này cũng tương đồng với các kết quả qua sự chiếm ưu thế của họ và loài cây gỗ ở nghiên cứu của Nguyễn Văn Thêm (1992), Vũ tầng vượt tán và tầng ưu thế sinh thái. Khi kết Mạnh (2017), Phan Minh Xuân (2019), Trần cấu họ và loài cây gỗ thay đổi sẽ kéo theo sự Quang Bảo và Lê Hồng Việt (2019). Vai trò thay đổi của độ tàn che và độ che phủ của sinh thái của họ Sao dầu trong kết cấu họ và QXTV từ đó làm ảnh hưởng đến sự thay đổi loài cây gỗ trong kiểu Rkx ở Tân Phú thay đổi tiểu hoàn cảnh rừng của vùng nghiên cứu. Vai theo kiểu QXTV, kết quả này tương đồng với trò sinh thái cũng ảnh hưởng đến động thái kết quả nghiên cứu ở Nam Cát Tiên (thay đổi rừng, cụ thể là ảnh hưởng đến chiều hướng theo QXTV) (Vũ Mạnh, 2017), Bình Châu diễn thế rừng. Điều này tùy thuộc vào quá trình Phước Bửu (Phan Minh Xuân, 2019) (theo gieo giống tự nhiên của cây mẹ và năng lực tái trạng thái rừng), ở Tân Phú (Trần Quang Bảo sinh của các loài cây gỗ ưu thế. Có hai chiều và Lê Hồng Việt, 2019) (theo trạng thái rừng). hướng diễn thế có thể xảy ra, một là quá trình Sự tương đồng về kết cấu loài cây gỗ ở Tân gieo giống của cây mẹ và năng lực tái sinh của Phú so với kết quả nghiên cứu của Nguyễn họ và loài ưu thế chiếm tỷ lệ cao so với các họ Văn Thêm (1992), Vũ Mạnh (2017), Phan thực vật khác thì trong tương lai, các loài cây Minh Xuân (2019), Trần Quang Bảo và Lê ưu thế vẫn giữ vai trò sinh thái quan trọng Hồng Việt (2019), Lê Thái Hùng và cộng sự trong kiểu rừng Rkt; hai là quá trình gieo giống (2020) cho thấy sự tương đồng về vai trò ưu thế sinh thái của họ Sao Dầu trong kiểu rừng và khả năng tái sinh của họ và cây gỗ ưu thế kín thường xanh nhiệt đới ẩm tại các khu vực chiếm tỷ lệ thấp so với các họ thực vật khác, nghiên cứu. Trong đó, thành phần các loài cây thì vai trò sinh thái của họ và loài ưu thế trong gỗ họ Sao Dầu giữa vai trò ưu thế và đồng ưu tương lai sẽ bị thay thế bởi những loài và họ thế sinh thái thường bắt gặp là Shorea guiso, thực vật khác. Dipterocarpus alatus, Dipterocarpus 5. KẾT LUẬN turbinatus, Anisoptera costata, Dipterocarpus Kết cấu họ và loài cây gỗ trong những kiểu dyeri, Vatica odorata, Dipterocarpus costatus, QXTV của Rkx tại Tân Phú Đồng Nai có sự Shorea roxburghii, Hopea odorata, khác nhau rõ ràng. Họ Sao Dầu đóng vai trò ưu Dipterocarpus chartaceus, Dipterocapus thế sinh thái trong 5 kiểu QXTV gồm: (1) hasseltii, Hopea pierrei, Parashorea stellata. QXTV họ Sao Dầu – Cầy – Cỏ roi ngựa, (2) 56 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4 - 2020
Lâm học Sao Dầu – Đậu – Bồ hòn, (3) Sao Dầu – Sim – Đinh Tiến Tài (2020). Đặc điểm thành phần loài và chỉ Cám, (4) Sao Dầu - Cám – Bồ hòn và (5) QXTV số đa dạng sinh học của thực vật thân gỗ ưu hợp cây họ họ Sao Dầu – Côm – Cầy, hệ số tương đồng về Dầu thuộc rừng kín thường xanh ở huyện A Lưới, tỉnh họ ưu thế và đồng ưu thế giữa 5 QXTV tương Thừa Thiên Huế. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Nông đối thấp. Những loài ưu thế và đồng ưu thế nghiệp, tập 4(1):1776-1786. thay đổi theo kiểu QXTV. Dầu song nàng, Dầu 8. Kimmins JP (1998). Forest ecology. Prentice – con rái, Sao đen, Sến mủ và Vên vên là những Hall, Upper Saddle River, New Jersey. loài ưu thế sinh thái tương ứng với 5 kiểu 9. Vũ Mạnh (2017). Đặc điểm lâm học của những quần QXTV. Rừng hình thành 3 tầng cây gỗ rõ rệt, xã thực vật với ưu thế cây họ Sao Dầu (Dipterocarpaceae) các loài thuộc họ Sao Dầu phân bố ở tầng vượt thuộc kiểu rừng kín thường xanh ẩm nhiệt đới ở khu vực tán (A) và ưu thế sinh thái (tầng B). Những Nam Cát Tiên, tỉnh Đồng Nai. Luận án Tiến sĩ Lâm nghiệp, kiểu QXTV ưu thế họ Sao Dầu thuộc Rkx cần Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh. được ưu tiên trong chiến lược quản lý, bảo tồn 10. Nguyễn Hoàng Nghĩa (2005). Cây họ Dầu Việt Nam. Nxb. Nông nghiệp, Hà Nội. và phát triển tài nguyên rừng ở Tân Phú, tỉnh 11. Sorensen T (1948). A method of establishing Đồng Nai. groups of equal amplitude in plant sociology based on TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Ashton PS (1982). Dipterocarpaceae. Flora similarity of species content and its application to Malesiana Series I, 9:237-552. analyses of the vegetation on Danish commons. 2. Trần Quang Bảo, Lê Hồng Việt (2019). Vai trò sinh Videnski Selsk. Biol. Skr. 5: 1-34. thái của quần thể Sến mủ (Shorea roxburghii G. Don) 12. Nguyễn Văn Thêm (1992). Nghiên cứu tái sinh trong kết cấu loài cây gỗ của rừng kín thường xanh ẩm tự nhiên của Dầu song nàng (Dipterocarpus dyerii) nhiệt đới ở khu vực Tân Phú thuộc tỉnh Đồng Nai. Tạp trong kiểu rừng kín thường xanh và nửa rụng lá ẩm nhiệt chí Khoa học và Công nghệ Lâm nghiệp, số 5: 90-98. đới ở Đồng Nai. Luận án Phó tiến sĩ Khoa học Nông 3. Bawa KS (1998). Conservation of genetic resouces nghiệp. Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam. in the Dipterocarpaceae. A Review of Dipterocarp: 13. Thái Văn Trừng (1999). Những hệ sinh thái rừng Taxonomy, Ecology and Sylvicultrue. Center for nhiệt đới ở Việt Nam. Nxb. Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội. International Foretry Research, Bogor. 45 – 56. 14. Turner IM (2001). The Ecology of Trees in the 4. Phạm Hoàng Hộ (1999-2003). Cây cỏ Việt Nam. Tropical Rain Forest. Cambridge University Press. Nxb. Trẻ, TP. Hồ Chí Minh. 15. UBND tỉnh Đồng Nai (2016). Quyết định số 5. Nguyễn Văn Hợp và Nguyễn Thị Hạnh (2017). 4189/QĐ-UBND, ngày 08/12/2016 của UBND tỉnh Một số đặc điểm sinh học, sinh thái học loài Thông xuân Đồng Nai về phê duyệt kết quả kiểm kê rừng tỉnh Đồng nha (Pinus cernua L. K. Phan ex Aver., K. S. Nguyen & Nai năm 2016 thuộc Dự án: “Tổng điều tra, kiểm kê T. H. Nguyen.) tại Khu Bảo tồn thiên nhiên Xuân Nha, rừng toàn quốc giai đoạn 2013-2016”. tỉnh Sơn La. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Lâm 16. Phan Minh Xuân (2019). Đa dạng thực vật thân nghiệp, số 1: 26-34. gỗ trong rừng kín thường xanh hơi ẩm nhiệt đới ở Khu 6. Trần Hợp (2002). Tài nguyên cây gỗ Việt Nam. Bảo tồn thiên nhiên Bình Châu - Phước Bửu, tỉnh Bà Nxb. Nông nghiệp, Hà Nội. Rịa - Vũng Tàu. Luận án Tiến sĩ Lâm nghiệp, Đại học 7. Lê Thái Hùng, Ngô Tùng Đức, Trần Nam Thắng, Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4 – 2020 57
Lâm học THE ECOLOGICAL ROLE OF DIPTEROCARPACEAE FAMILY IN TROPICAL MOIST EVERGREEN CLOSED FOREST AT TAN PHU DONG NAI PROVINCE Le Van Long1, Nguyen Van Hop1, Dao Thi Thuy Duong1 1 Vietnam National University of Forestry - Dong Nai Campus SUMMARY The Dipterocarpaceae not only plays an important role in economic and conservation value but also has great ecological value. By analyzing the families and tree species composition from data of 25 sample plots typical (2500 m2) in plant communities. The results showed that the family and tree species composition in the tropical moist evergreen closed forest in Tan Phu Dong Nai changed by the plant biome. A total of 120 tree species belonging to 78 genera 42 families were recorded in 5 plant communities. The quantity dominant and co-dominant family from 4 to 7 families. The Dipterocarpaceae is dominant in all plant communities with an IVI index from 37.4% to 59.5%. The similarity coefficient of tree family is very high, from 75.9% to 84.2%; The similarity coefficients of family dominance and co-dominance are relatively low, from 36.4% to 61.5%. The tree species composition of the plant communities is different, the number of dominant and co-dominant species from 4 species to 7 species. Dipterocarpus dyeri, Dipterocarpus alatus, Hopea odorata, Shorea roxbughii, and Anisoptera costata are ecologically dominant species in 5 plant communities with an IVI index ranged from 26.3% to 33.0%. The similarity coefficient of tree species is low from 42.1% to 63.0%, the dominant species and co-dominance are very low from 18.2% to 57.1%. Keywords: Dipterocarpaceae, ecology, IVI index, plant community, tree composition. Ngày nhận bài : 15/10/2020 Ngày phản biện : 23/10/2020 Ngày quyết định đăng : 03/11/2020 58 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 4 - 2020