QUAN H KINH T QUC T

CHNG I
-

1. Trnh by khi nim v ch th ca QHKTQT?

QHKTQT l tng th cc mi quan h kinh t i ngoi ca cc nn kinh t xt trn phm vi ton
th gii
Ch th ca QHKTQT l cc bn tham gia vo cc mi QHKTQT a dng v th hin nhiu
cp khc nhau
Loi ch th th nht: Cc quc gia, cc vng lnh th, cc nn kinh t
Loi ch th th hai: Cc t chc quc t, cc lin kt kinh t quc t c hnh
thnh v pht trin do qu trnh quc t ha i sng kinh t, c bit trong qu trnh
ton cu ha kinh t hin nay s lng ngy cng tng v c vai tr quan trng
trong vic thc y cc mi quan h kinh t quc t
VD: T chc, lin kt kinh t mang tnh cht khu vc: ASEAN, NAFTA, EU,
Lin kt kinh t quc t mang tnh cht kin khu vc: APEC, ASEM
T chc, lin kt quc t mang tnh cht ton cu: WB, IFM, cc din n ca
Lin hp quc: FAO, UNDP, UNIDO, UNCTAD
Loi ch th th ba: Cc tp on, cng ty xuyn quc gia, cc hng, cc doanh
nghip ng o nht trong nn kinh t th gii
2. Trnh by khi nim v cc hnh thc ca QHKTQT?
QHKTQT l tng th cc mi quan h kinh t i ngoi ca cc nn kinh t xt trn phm vi ton
th gii
Cc hnh thc ca QHKTQT
Thng mi quc t: l mt hnh thc ca QHKTQT, trong din ra s mua bn,
trao i hng ha, dch v hoc cc ti sn tr tu gia cc ch th ca QHKTQT.
u t quc t: trong din ra s di chuyn cc phng tin u t gia cc ch th
ca QHKTQT tin hnh kinh doanh v cc hot ng khc nhm thu li nhun v
nhng mc tiu kinh t x hi
Di chuyn quc t v hng ha sc lao ng: trong din ra s trao i, mua bn
gia cc ch th ca QHKTQT v mt loi hng ha c bit sc lao ng
Quan h quc t v khoa hc cng ngh: trong din ra vic trao i gia cc ch
th QHKTQT nhng tin b, nhng thnh tu ca KHCN.
Quan h quc t v tin t: trong din ra s di chuyn tin t v cc chng t c
gi tr gia cc ch th QHKTQT
Quan h quc t v tin t thng thc hin thng qua:
+ Mua bn, trao i thng mi quc t
+ u t quc t, cc hot ng tn dng vin tr
3. Trnh by ni dung, u im v nhc im ca chin lc ng ca kinh t?

Ni dung: Cc quc gia hn ch vic m rng cc mi quan h kinh t vi bn ngoi,

pht trin kinh t bng ni lc l chnh, thc hin vic t cung t cp bng ngun lc
trong nc.
u im:
+ Xy dng nn kinh t t b nh hng bi nhng bin ng xu t bn ngoi Tc
pht trin kinh t n nh
+ Tim nng ca t nc c khai thc v pht huy ti a xy dng v pht trin a
dng cc ngnh sn xut
+ S c lp, n nh v kinh t cho php c quyn t quyt v chnh tr
Nhc im:
+ Tc tng trng kinh t n nh nhng chm
+ Nn kinh t b tt hu so vi bn ngoi
+ Cc ngun lc trng nc c khai thc ti a nhng khng hiu qu
+ Th trng ni a ngho nn, cht hp, gi c t , hng ha km a dng, v ngi
tiu dng khng c iu kin tho mn nhu cu ca mnh mt cch tt nht.

4. Trnh by ni dung, u im v nhc im ca chin lc m ca kinh t?

- Ni dung: Cc nc thc hin vic m rng cc mi quan h kinh t i ngoi vi bn
ngoi, trng tm l ngoi thng m u tin hng u l xut khu, ng thi gim bt
nhng ro cn i vi hot ng nhp khu; tng cng thu ht v s dng vn u t v
cng ngh nc ngoi nhm khai thc hiu qu cc tim nng trong nc.
- u im:
+ Tn dng c cc ngun lc bn ngoi nh vn, KH-CN hin i, kinh nghim qun
l tin tin
+ em li ngun thu ngoi t cho t nc, tng kh nng nhp khu my mc, thit b
p ng yu cu CNH-HH
+ Tc pht trin kinh t cao v nhanh.
+ Th trng rng m, hng ha a dng, phong ph, c cht lng v ngi tiu dng c
th tha mn nhu cu ca mnh mt cch tt nht.
+ To ra mi trng cnh tranh gia cc DN, kch thch c SX pht trin
- Nhc im:
+ Nn kinh t d ri vo tnh trng ph thuc v chu tc ng trc tip hoc gin tip
ca nhng bin ng xu ca nn kinh t th gii.
+ Tc pht trin cao, nhanh nhng khng n nh
+ Nn kinh t d ri vo tnh trng mt cn i v c cu ngnh, c cu lnh th do chy
theo s tha mn nhu cu trn TT th gii trong khi nhng ngnh trong nc c kh
nng, c li th li khng c ch trng.
+ D dn n s chnh lch ln v trnh pht trin kinh t cng nh mc sng ca
ngi dn trong cng mt nc.
5. Phn tch bi cnh pht trin ca QHKTQT hin nay?
- Ton cu ha kinh t v cng mnh m, li cun s tham gia ca hu ht cc nc trn
th gii
+ Tnh thm thu ln nhau gia cc nn kinh t gia tng; sn phm mang tnh quc t cao
+ Nhng ro cn kinh t ngn cch gia cc quc gia dn c d b
2

+ S ra i v m rng ca nhiu t chc, lin kt kinh t khu vc v ton cu

+ Thng mi quc t ngy cng pht trin
+ u t trc tip nc ngoi (FDI) tng trng nhanh
S pht trin, bng n ca cch mng KH-CN: Kinh t cng nghip Kinh t tri thc
+ OECD(1996) Nn kinh t tri thc l nn kinh t trong s sn sinh, truyn b v s
dng tri thc tr thnh yu t quyt nh nht i vi s pht trin kinh t, khng ngng
nng cao cht lng cuc sng
+ GS. ng Hu: Nn kinh t tri thc l nn kinh t trong s sn sinh ra, ph cp v
s dng tri thc gi vai tr quyt nh i vi s pht trin kinh t, to ra ca ci, nng
cao cht lng cuc sng
Xu th mm ha nn kinh t th gii
Cc vn ton cu
+ Vn mi trng
+ Bng n dn s, tht nghip gia tng v ngho i
+ Cc cn bnh th k
Xu th ha bnh n nh v ha du dn tc
i u i thoi
n phng a phng
Chin trng Th trng
Khu vc kinh t Chu Thi Bnh Dng: trung tm kinh t - thng mi nng ng
nht th gii
Bao gm: Nht Bn, NIEs chu (Hn Quc, Singapore, Hng Kng, i Loan), cc
nc ASEAN (trc ht l Malay, Thi Lan, In, Philippin) v Trung Quc cc nn
kinh t a dng v mt dn s, ngun cung cp ti nguyn, quy m kinh t cng nh trnh
pht trin cao. Nu na u TK XX, chu ch chim khong 4% tng GDP TG th
nhng nm cui TK XX, t trng ln n 33%.
Cng ty xuyn quc gia ngy cng c vai tr quan trng trong nn kinh t th gii
+ 60% sn lng th gii
+ 80% tng gi tr thng mi th gii
+ 90% tng ngun vn u t trc tip t nc ngoi
+ 90% kt qu nghin cu v KH-CN tin tin
WTO gi vai tr quan trng trong nn kinh t th gii

6. Phn tch nhng biu hin ca ton cu ha kinh t?

- Tnh thm thu ln nhau gia cc nn kinh t gia tng; sn phm mang tnh quc t cao:
90% cc sn phm l s hp tc sn xut ca t 2 quc gia tr ln (VD: thuc tr su
nhp khu Thi Lan)
- Nhng ro cn kinh t ngn cch gia cc quc gia dn c d b: Vic dn d b cc
ro cn thu quan v phi thu quan TMQT pht trin
- S ra i v m rng ca nhiu t chc, lin kt kinh t khu vc v ton cu (VD:
ASEAN, EU, WTO, NAFTA)

Thng mi quc t ngy cng pht trin: Nu nh kinh ngch thng mi th gii nm
1994 l 8090 t USD th n nm 2012 ln n con s 44400 t USD; 20% sn phm
ca cc nc c a ra th trng quc t
u t trc tip nc ngoi (FDI) tng trng nhanh

7.
-

Phn tch nhng mt tch cc ca Ton cu ha kinh t?

C hi pht trin kinh t vi tc cao, nng cao KH-CN
Gn kt cc quc gia cng gii quyt cc vn ton cu
Thc y qu trnh tm kim v khai thc cc ngun nng lng mi, sch, an ton hn
To li th so snh cho cc quc gia tch cc tham gia hi nhp KTQT
To c hi cho cc quc gia, dn tc c hng th hng ha, dch v ca nc khc
M ca cho cc dng vn lu chuyn 1 cch t do
Buc cc nc phi c cu li nn kinh t 1 cch hp l v m bo

8. Phn tch nhng mt tiu cc ca Ton cu ha kinh t?

- Gia tng khong cch giu ngho, s bt cng ca x hi
- M rng th trng cnh tranh gay gt cuc chy ua khng cn sc gia cc nc
pht trin v ang-km pht trin
- Nguy c lm bin dng hoc lm mt bn sc dn tc, c lp t ch
- Kh nng quc t ha cc hnh ng tiu cc v t nn x hi
- nhim mi trng, cn kit ti nguyn

CHNG II
9. Trnh by khi nim v cc hnh thc ca Thng mi quc t?
- TMQT l mt hnh thc ca QHKTQT trong din ra s mua bn, trao i hng ha,
dch v hoc cc ti sn tr tu gia cc ch th ca QHKTQT
- Hnh thc:
+ TMQT v hng ha: l hnh thc thng mi trong din ra vic mua bn trao i cc
sn phm, hng ha th hin di dng vt cht hu hnh (VD: trao i nng sn, nguyn
liu, nhin liu, thit b my mc)
+ TMQT v dch v: l hnh thc thng mi trong din ra vic mua bn, trao i cc
sn phm v hnh, phi vt cht c th hin thng qua hot ng ca con ngi.
Vai tr ngy cng tng (VD: ti chnh, bo him, du lch, khch sn)
+ TMQT lin quan n u t: S trao i hng ha, dch v gn lin vi hot ng u
t quc t ngy cng ph bin vi s tng trng mnh m ca dng vn quc t v
s pht trin ca cc cng ty a quc gia
+ TMQT lin quan n quyn s hu tr tu: i tng l sn phm tr tu (VD: quyn tc
gi, tc phm, sng ch)
10. Trnh by ni dung chnh ca Ch ngha trng thng?

cao vai tr ca tin t (vng bc), coi tin t l tiu chun c bn ca ca ci. NN cng
nhiu tin th cng giu. Coi ca ci l phng tin quan trng tuyt i ginh ly
quyn lc
Coi trng cc hot ng TM, trc ht l ngoi thng (coi trong XK, hn ch NK).
Ch c ngoi thng mi l ngun gc thc s ca ca ci, v lm tng khi lng tin t
Li nhun trong TM l kt qu ca vic trao i khng ngang gi, l s la gt.
TMQT l tr chi c tng bng 0; s giu ln ca quc gia ny l nh s ngho i
ca quc gia khc
cao vai tr ca NN trong vic iu tit nn kinh t
Mun y mnh XK, thc hin xut siu th NN dng cc bin php khuyn khch
XK (h tr v ti chnh, b gi, tr gi cho nh XK); mun hn ch NK th dng bin
php bo h mu dch

11. Trnh by u v nhc im ca Ch ngha Trng thng?

- u im:
+ Thy c tm quan trng ca TM, c bit TMQT v tro lu t tng PK thi coi
trng kinh t t cung t cp
+ Nhn thc c vai tr quan trng trong iu tit nn kinh t ca NN vi vai tr ch
th ch o trong QHKTQT v cc cng c chnh sch pht trin kinh t
+ Quan im v TM mang tnh khoa hc u tin, c gii thch bng l lun (trc
ch yu bng tn gio, kinh nghim)
- Nhc im:
+ Qu cao tm quan trng ca TMQT
+ Quan im cha ng v ngun gc ca s giu c: tin bc l thc o s giu c ca
mt quc gia
+ Quan im cha ng v li nhun trong TM: trao i khng ngang gi, s la gt
+ Cha nu ln bn cht bn trong ca hin tng kinh t

12. Trnh by mt s khuyn ngh ca Ch ngha Trng thng?

- i vi NK:
+ t c thng d mu dch, phi tng s lng hng ha XK
+ XK HH c gi tr cao u tin hn HH c gi thp
+ Khng khuyn khch XK nguyn liu m s dng nguyn liu sn xut trong nc
ri em XK thnh phm
- i vi XK:
+ u tin NK nguyn liu so vi thnh phm
+ Hn ch hoc cm NK thnh phm, nht l hng xa x
+ NK vng bc c ch trng
13. Trnh by ni dung chnh ca l thuyt v li th tuyt i ca Adam Smith? Cho v d
minh ha.
- Ngun gc ca s giu c khng phi do ngoi thng m l do sn xut cng nghip, s
sn c ca hng ha, dch v
5

TMQT gia cc quc gia da trn c s t nguyn v cc bn cng c li. S trao i

ngang gi
Nu mt quc gia CMH vo nhng ngnh SX m h c li th tuyt i th cho php h
SX vi chi ph hiu qu hn nc khc.
Ni dung: Nu QG A c th SX mt hng X r hn QG B, nc B c th SX mt hng Y
r hn nc A th lc mi nc nn tp trung SX mt hng m mnh c hiu qu hn
v XK mt hng ny sang QG kia. TH ny mi QG c gi l c li th tuyt i v SX
tng mt hng c th.
VD
t (chic)
Vi (m2)
Trung Quc
1
12
M
3
7
Vi mt n v ngun lc, sn phm c th sn xut ra mi QG nh trogn bng. Khi
ta c th thy rng TQ sx ra c nhiu vi hn so vi M cn M sx c nhiu t
hn TQ. Ngha l TQ c li th tuyt i v vi nn CMH sx vi cn M c li th tuyt
i v t nn CMH sx t. Hai nc ny s trao i 2 mt hng ny vi nhau.

14. Trnh by ni dung chnh ca l thuyt v li th so snh ca David Ricardo? Cho v

d minh ha
- L thuyt li th so snh l mt nguyn tc trong kinh t hc pht biu rng mi quc gia
s c li khi n CMH sx v XK nhng HH m mnh c th sx vi chi ph tng i
thp (hay tng i c hiu qu hn cc nc khc); ngc li, mi QG s c li nu
n NK nhng HH m mnh c th sx vi chi ph tng i cao (hay tng i khng hiu
qu bng cc nc khc)
Mt nc c th thu c li nhun t TM bt k n tuyt i c hiu qu hn hay tuyt
i khng hiu qu bng cc nc khc trogn vic sx mi HH.
Hng chuyn mn ha: Mi QG s CMH mt hng mnh c li th so snh, sau em
trao i ly mt hng mnh bt li th so snh.
- VD:
La go (t)
Vi vc (m2)
Vit Nam
5
4
Hn Quc
9
10
Vit Nam bt li th tuyt i v c 2 mt hng nhng mc bt li th ca VN v go
nh hn mt hng vi (4/10<5/9). Tng t, mc li th ca Hn Quc v mt hng
vi ln hn mt hng vi (10/4>9/5). Do , VN c li th so snh v go, HQ c li th
so snh v vi. Theo thuyt li th tng i, VN s CMH mt hng mnh c li th so
snh l go v sau em trao i ly mt hng bt li th so snh l vi. Tng t vi HQ.
15. Trnh by s tin b ca l thuyt Li th so snh so vi L thuyt li th tuyt i?

Gii thch c ti sao mt nc c li th tuyt i hon ton hn hn cc nc khc,

hoc b km li th tuyt i so vi cc nc khc v mi sn phm th vn c th tham
gia vo TMQT.
Gii thch c hu ht s trao i gia cc quc gia
Mi nc u c li khi tham gia vo TMQT ku gi t do ha thng mi, xa b
chnh sch bo h mu dch

16. Phn tch c im ca gi quc t?

- Gi c quc t ca hng ha c xu hng bin ng rt phc tp, v chu tc ng ca
nhiu yu t:
+ Nhng yu t nh hng n gi tr hng ha: nng sut lao ng, chi ph sn xut, kh
nng p dng KH-CN vo sx
+ Nhng nhn t nh hng n quan h cung-cu ca HH: sc mua, thu nhp dn c,
cc yu t chnh tr - XH
+ Nhng yu t nh hng n gi tr quc t ca ng tin: lm pht, khng hong tin
t, s thay i t gi hi oi
- C hin tng nhiu gi i vi mt mt hng, do:
+ Phng thc mua bn khc nhau: mua bn trc tip, qua trung gian, c th l hot
ng gia cng, ti xut, u gi, u thu, mua bn trn s giao dch, hi ch trin lm
+ Phng thc thanh ton khc nhau: bn chu, tr tin ngay; hnh thc chuyn tin hay
L/C hay nh thu qua ngn hng
+ Phng thc vn chuyn khc nhau: ng bin, hng khng, ng b, ng ng, a
phng thc
+ iu kin c s giao hng khc nhau trch nhim v ngha v, chi ph v ri ro ca
ngi bn l khc nhau (c phi tr tin bo him, vn ti, np thu XNK)
- C hin tng gi cnh ko i vi gi c HH trn TT: l hin tng khc nhau trong
xu hng bin ng gi ca 2 nhm hng
+ Nhm I: Hng thnh phm cng nghip, my mc, thit b
+ Nhm II: Hng nguyn vt liu, th s ch, nng sn
+ Khi gi c trn TG c xu hng tng th gi nhm I lun c xu hng tng nhanh
hn so vi gi nhm II
+ Khi gi c trn TT TG c xu hng gim th gi ca nhm I lun c xu hng gim
chm hn nhm II
KL: (SGK/38)
17. Trnh by cc tiu ch ch yu xc nh gi c quc t ca hng ha? Cho v d minh
ha
- Gi phi l gi ca nhng H mua bn c thc hin trong nhng k thng thng
VD: Gi ca nhng H mua thc, bn thc, mua bn trn c s t nguyn; cc bn trong
quan h giao dch phi c quan h bnh ng, c lp vi nhau; H mua bn khng c
nhng iu khon c bit khin cho vic xc nh gi tr nn khng ng tin cy.
- Gi phi l gi ca nhng H mua bn vi khi lng ln, mang tnh cht thng
xuyn, trn cc TT tp trung phn ln khi lng giao dch cc mt hng
+ i vi mt hng c trung tm giao dch truyn thng th chn gi hnh thnh
7

VD:

Gi kim loi mu: Sn giao dch (SGD) London, SGD New York
Gi caf: SGD London, SGD New York
Gi bng: SGD Bombay, SGD New York
+ Gi hng nhng nc NK hoc XK ch yu
VD: Dt may M (NK nhiu nht)
+ Mt hng chuyn mn ha cao v phc tp: gi ca nhng hng gi v tr ch yu
Gi phi c tnh bng nhng ng tin mnh, c th t do chuyn i c (VD:
USD, EURO, JPY, bng Anh)

18. Phn tch hin tng gi cnh ko trong thng mi quc t?

- Gi cnh ko l hin tng khc nhau trong xu hng bin ng gi ca 2 nhm hng
+ Nhm I: Hng thnh phm cng nghip, my mc, thit b
+ Nhm II: Hng nguyn vt liu, th s ch, nng sn
+ Khi gi c trn TG c xu hng tng th gi nhm I lun c xu hng tng nhanh
hn so vi gi nhm II
+ Khi gi c trn TT TG c xu hng gim th gi ca nhm I lun c xu hng gim
chm hn nhm II
KL: + Hin tng gi cnh ko ch c li cho cc nc tham gia vo TT TG khi h
thc hin XK nhm I, NK nhm II; khng c li cho nhng nc XK nhm II v NK
nhm I gy thua thit cho cc nc ang pht trin, mang li li ch cho cc nc
cng nghip pht trin.
+ i ph vi iu ny, cc nc ang pht trin ra sc chuyn dch c cu
XK sang cc mt hng c hm lng ch bin su hn, to gi tr gia tng ln hn,
ng thi ph hp vi nhu cu quc t.
19. Trnh by khi nim, ngha ca T l trao i trong thng mi quc t?
- Khi nim: l mi tng quan gia ch s gi XK v ch s gi NK ca 1 QG trong 1 thi
k nht nh, thng l 1 nm.
PE
T=
- Cng thc tnh:
PI

Trong :
PE: ch s bin ng gi hng XK
PI: ch s bin ng gi hng NK
ngha:
+ Cho bit mt nc ang v tr thun li hay bt li trong trao i quc t khi gp bin
ng v gi c.
Nu T>1: Nc ang v tr thun li Gi hng XK tng nhanh hn gi
hng NK, hoc gi hng XK gim chm hn gi hng NK. Vi mt lng hng
khng i, thng qua TMQT c c lng hng ln hn trc
Nu T<1: Nc ang v tr bt li Suy ngc li
Nu T=1: S bin ng gi c khng c tc ng g
+ Phn nh s thay i trong sc mua ca hng XK ca mt nc i vi hng NK.

20. Phn tch cc c im pht trin ca thng mi quc t hin i?

8

a. TMQT c quy m v tc tng trng nhanh

Thng mi hng ha:
TMQT lin tc tng trng trong nhiu thp k qua vi tc tng trng bng
khong 2 ln tc tng trng kinh t TG.
Gi tr XK TK XX gp 700 ln so vi gi tr XK TK XIX
T nm 1980 tr li y, quy m ca TMQT tng gp 20 ln, trong khi tng
sn lng kinh t ton cu ch tng 6,5 ln
Trong vng 10 nm t 1990-2000, quy m ca TMQT tng gp 2 ln
Khi kinh t TG tng trng, nhu cu tiu dng v nhu cu u t tng, XK hng ha
cng tng v ngc li.
Nguyn nhn khin cho TMQT tng trng nhanh l do:
+ Phn cng lao ng quc t su hn dn n chuyn mn ha sx mc cao hn.
+ Sn xut pht trin vt qu nhu cu ni a
+ Xu th t do ha TM
Thng mi dch v: tng trng nhanh
TM dch v tng trng nhanh gp i so vi TM hng ha (tc tng trung bnh nm
vo khong 15% v chim khong 20% gi tr TMQT)
Nguyn nhn dn n hin tng trn:
+ Kinh t TG c xu hng chuyn dch t kinh t sx vt cht sang kinh t DV, c
bit cc nc pht trin.
+ Do nhu cu v dch v ca XH ngy cng tng
+ Do s pht trin ca KH-CN
+ M ca TT dch v ca cc nc
TM dch v l 1 nhn t thit yu gn lin vi TMQT v hng ha v u t quc t.
b. Xu hng ton cu ha v ton cu ha trong hot ng TM
T do ha:
T do ha l xu th chnh
Khi nim: T do ha thng mi l qu trnh cc quc gia ct gim v tin ti
xa b cc ro cn TM, bao gm qu trnh ct gim thu quan v hng ro phi
thu quan, xa b s phn bit i x, to lp s cnh tranh bnh ng nhm to
ra mi trng thun li cho TM pht trin.
Ni dung:
+ Ct gim, tin ti loi b thu quan:
Ct gim thu quan trong WTO:
1950s: 40%
1980s: 15%
Hin nay: 4-5%
+ Gim dn v tin ti xa b hng ro phi thu quan
Thu ha hng ro phi thu quan
Xa b cc bin php phi thu quan m khng s dng thu quan nh l 1
bin php thay th
+ Thc hin nguyn tc i x cng bng gm: Nguyn tc ti hu quc v
Nguyn tc i ng QG
9

+ m bo minh bch v cng khai chnh sch v thng mi

Hnh thc:
+ n phng
+ Thng qua hip nh thng mi song phng (Vit M, Vit Nht)
+ Thng qua hi nhp vi khu vc (ASEAN, AFTA)
+ a phng (WTO)
Bo h vn cn tn ti vi nhiu hnh thc tinh vi hn, ch yu trong cc lnh vc: nng
nghip v hng dt may Cc hnh thc: (SGK/43)
Ton cu ha:
S gia tng nhanh chng v s lng ca cc tha thun TM t do
S gia tng vai tr ca cc lin kt khu vc v lin khu vc
Cc t chc kinh t mang tnh cht ton cu ngy cng ng vai tr quan trng
3 th ch ln trong nn kinh t l: WTO, WB, IMF
c. Cc cng ty xuyn quc gia c vai tr rt ln trong TMQT
Theo s liu 2005, th gii hin c khong 79.000 cng ty xuyn quc gia vi 790.000
cng ty con trn ton cu, doanh thu t 19.000 t USD, gp 2 ln XK ton cu. TNCs
to khong 11% GDP ton cu v 82 triu L vo nm 2007.
TNCs c u th v nng lc t chc sn xut, nghin cu KH v pht trin CN (R&D),
li th cnh tranh v tiu th sn phm.
TM din ra gia cc TNCs khc nhau v c ni b cc cng ty con ca 1 TNC.
d. TMQT tp trung ch yu cc nc ang pht trin
Hng ha hu hnh: 10 quc gia XK hng u TG ch c Trung Quc l QG ang pht
trin (t trng 8,7%), cn li l cc nc pht trin. Tng t vi NK vn ch c Trung
Quc l QG ang pht trin.
Dch v: cc nc pht trin p o hon ton, ch c Trung Quc th 7 XK v th 5 v
NK, ngoi ra n mnh v mt s dch v cng ng th 9 XK.
e. Vai tr ca cc nc ang pht trin c xu hng tng
S ra i ca cc nhm nc NICs, M La-tinh, ASEAN, tng XK mnh m ra TG.
c bit Trung Quc c xem l cng xng ca TG v n c xem l phng
th nghim ca TG
Nguyn nhn ch yu l do:
+ Tc ng ca vn u t trc tip nc ngoi (FDI)
+ S hnh thnh nhiu khi lin kt khu vc ca cc nc ang pht trin
VD: G8, OECD, G20 v NICs
f. KH-CN ngy cng pht trin lm TMQT thay i c v c cu hng ha trao i
cng nh cch thc hot ng
Thay i trong c cu thng mi
C cu TM hng ha hu hnh ang thay i theo 3 xu hng chnh:
Gim t trng bun bn nhm hng th s ch, nng sn, cc nguyn liu
truyn thng. in hnh: 1950s: 60%; hin nay: 10-15%
10

 Nguyn nhn chnh dn n s st gim t trng ca nhm hng trn l:

+ Do CM KH-KT: cc cuc Cm xanh, CM trng dn n gia tng nng sut v
nhiu quc gai t tc c lng thc, vt liu mi ra i gip tit kim cc
vt liu truyn thng.
+ Do xu hng gi cnh ko nn cc nc tm cch nng cao mc ch
bin, thm gi tr gia tng cho sp.
+ Do nhu cu tiu dng mt hng nng sn tng chm hn v chnh sch bo h
nng nghip ca nhiu nc.
+ Do hot ng u t trc tip nc ngoi tng, ngun nguyn liu chuyn
sang hng s dng ti ch.
Tng t trng nhm hng nhin liu, c bit l du m v kh t
Nguyn nhn l do:
+ Tr lng c hn
+ Nhu cu khng ngng tng nhanh
Vi vic cu tng m cung th c hn, ngun du kh cn kit trong tng
lai l iu tt yu.

Tng nhanh nhm sn phm cng nghip ch bin, c bit l my mc, thit b,
thit b ton b: chim 75% TM hng ha hu hnh
Nguyn nhn l do:
+ Phn cng lao ng v chuyn mn ha trong nhm ny din ra mnh nht
+ Nhu cu CNH-HH ca cc nc
+ Vng i cng ngh ngy cng ngn
+ Nhiu ngnh cng nghip mi xut hin v pht trin nhanh nh vt liu mi,
CNTT v ngy cng c quc t ha.
Thay i trong cch thc thc hin: Thng mi in t
Thng mi in t l vic tin hnh cc giao dch thng mi thng qua s dng cc
phng tin cng ngh in t m ch yu l qua mng thng tin ton cu Internet bn
cnh in thoi, my fax.
g. TMQT din ra trong nhng mu thun v cnh tranh gay gt
Mu thun gia cc ch th TMQT
+ Mu thun gia cc nc cng nghip pht trin v cc nc ang pht trin
+ Mu thun gia cc nc cng nghip pht trin v cc nc OPEC v gi c v sn
lng khai thc du m.
+ Mu thun ngay trong ni b cc nhm nc pht trin v ang pht trin.
Mu thun gia cc xu hng trong TMQT
+ Xu hng T do ha v Bo h mu dch
+ Xu hng Ton cu ha v Khu vc ha
Cnh tranh trong TMQT ngy cng gay gt
+ V mt s lng: cc ch th tham gia ngy cng ng. Tt c cc nc u tham gia
ch khng ch b hp trong cc nc pht trin

11

+ V m hnh thc biu hin: khng ch cnh tranh v gi c v cht lng m cn v cc

hnh thc tip th, dch v sau bn hng, phn phi, thanh ton,
21. Trnh by khi nim, ni dung ch yu v cc phng thc ca t do ha thng mi
trn th gii hin nay? Xem cu 20b
22. Phn tch nhng thay i v c cu hng ha trao i trong thng mi quc t?
Xem cu 20f

CHNG III
23. Trnh by khi nim v nhim v ca Chnh sch thng mi quc t?
- Khi nim: CSTMQT l 1 h thng cc nguyn tc, bin php nhm thc hin cc mc
tiu xc nh trong lnh vc TMQT ca 1 QG trong 1 thi k nht nh.
+ CSTMQT mang tnh lch s
+ L 1 b phn trong h thng CSKTQG
+ Lin quan cht ch vi cc chnh sch khc
+ Cng c thc hin: thu quan v phi thu quan
+ Cn c xc nh:
c im kinh t x hi ca 1 QG
Cc cam kt quc t m QG ny c v ang thc hin
- Nhim v:
+ Bo v hp l th trng v nn sn xut ni a
+ To iu kin thun li cho cc DN trong nc m rng TT ra bn ngoi, tham gia
mnh m vo phn cng lao ng quc t.
C th i vi Vit Nam: (SGK/52)
24. Trnh by khi nim, u v nhc im ca chnh sch bo h mu dch?
- Khi nim: l 1 hnh thc trong CSTMQT trong nh nc p dng nhng bin php
cn thit bo v TT ni a, bo v nn sx trong nc trc s cnh tranh ca hng
ha NK t nc ngoi.
H tr, bo v v khuyn khch cc ngnh cng nghip non tr ang gp kh khn,
m bo duy tr vic lm, m bo s pht trin cn i ca c cu kinh t, trnh
c tc ng xu v p lc t bn ngoi.
- u im:
+ Cc ngun lc trong nc c khai thc ti a phc v sx, tiu dng.
+ Hn ch NK nn nn sx trong nc pht trin n nh nh c bo h, c bit l
nhng ngnh cng nghip non tr c k tn ti v pht trin trc khi c s cnh tranh
khc lit t bn ngoi.
+ Ngn sch NN c gia tng ng k nh nh thu cao ln cc hng ha NK.
- Nhc im:
+ S tr tr trong sx nu p dng chnh sch bo h mu dch ko di.
+ V khng c mt cnh tranh nn HH trong nc tr nn ngho nn v s lng v chng
loi, cht lng hng ha, mu m km a dng
+ NTD khng c k tha mn nhu cu ca mnh mt cch tt nht.

12

25. Trnh by nhng i tng ch yu p dng chnh sch bo h mu dch?

- Nhng ngnh cng nghip cn non tr cha sc cnh tranh
VD:
Ngnh cng nghip ha du Vit Nam
Thu NK t: 80% i vi nguyn chic; ph kin ri rc: thp
- Nhng ngnh sx c nguy c b HH nc ngoi e da s tn ti (bo h khn cp)
VD: ngnh sx sp dinh dng cho tr em Vit Nam
- Nhng ngnh sx to nhiu cng n vic lm cho x hi
VD: ngnh dt may v da giy Vit Nam
26. Trnh by khi nim, u v nhc im ca Chnh sch mu dch t do?
- Khi nim: l 1 hnh thc trong CSTMQT trogn NN tng bc gim dn v tin ti
xa b nhng cn tr trong quan h bun bn vi bn ngoi, thc hin vic t do ha
thng mi
- u im:
+ Mi cn tr TMQT b loi b, gp phn thc y s lu thng HH gia cc nc
+ Do mt cnh tranh vi nc ngoi gp phn kch thch sx trong nc pht trin
+ Lm th trng ni a phong ph HH hn, NTD c k tha mn nhu cu ca mnh mt
cch tt nht.
+ Nu cc nh sx trong nc c sc cnh tranh vi HH nc ngoi th chnh sch mu
dch t do gip nh kinh doanh bnh trng ra nc ngoi.
- Nhc im:
+ Chi ph, ph tn lin quan n cn cn thanh ton, vic lm hay phn phi thu nhp
+ Do nn kinh t c iu tit bi quy lut t do cnh tranh nn nhng ngnh sx no
cha mnh th rt d b ph sn trc s cnh tranh ca HH NK t bn ngoi.
27. Trnh by phm vi p dng, c s php l, cch thc p dng nguyn tc MFN?
- Phm vi p dng:p dng cho tt c cc nc khi c quan h thng mi quc t vi
nhau tr cc trng hp sau:
+ Mu dch bin gii
+ H thng u u ph cp GSP
+ Cc tha thun khu vc (RTA)
- C s php l:
+ Hip nh thng mi c k kt gia cc nc v trong hip nh thng mi c
iu khon quy nh v MFN.
+ Quy nh ca cc t chc quc t
- Cch thc p dng:
+ p dng MFN v k: cc nc dnh cho nhau MFN m khng km theo k no
+ p dng MFN c k: quc gia c hng MFN phi chp nhn thc hin nhng k
v kinh t hoc chnh tr m QG cho hng i hi

28. Trnh by thc tin x l mi quan h gia bo h v t do ha trong chnh sch

thng mi ca cc nc trn Th gii v Vit Nam?
13

Trn Th gii:
+ C chnh sch bo h mu dch v chnh sch t do ha thng mi u c c u v
nhc im ring.
+ Trn thc t cc nc u khng n thun s dng 1 chnh sch no nhng xu
hng ca TG s l ton cu ha nn chnh sch t do ha vn c u tin hn.
+ Nhng mi QG, nhng ngnh ngh c th, vic dn ln nhng hng ro thu quan
v phi thu quan bo v ngnh sx ni a vn ang din ra rt ph bin
Vic kt hp gia 2 chnh sch ny rt quan trng m bo pht huy ti a tc
ng tch cc em li cho nn kinh t.
- Vit Nam: vi Vit Nam l 1 nn kinh t ang pht trin, trong qu trnh hi nhp vi
kinh t TG chng ta cn lu nhng im sau:
+ Bo h trn c s t do ha, c mc v thi hn nht nh, trn c s bnh ng i
vi cc thnh phn kinh t
+ Bo h c chn lc, khng bo h trn lan:
T do ha TM l xu th tt yu nhng bn cnh vn gi nhng mt hng quan
trng v nhng ngnh cn non tr trnh b thu tm bi nhng tp on ln trn TG.
T do mu dch vi nhng ngnh km hiu qu khng th hin nng lc cnh tranh
T do mu dch vi nhng ngnh c nng lc cnh tranh cao
29. Trnh by ni dung v mc ch ca nguyn tc MFN?
30. Trnh by ni dung v mc ch ca nguyn tc NT?
31. So snh gia MFN v NT?
TIU CH
Ni dung

Mc ch

Ngoi l

MFN
Cc bn cam kt dnh cho nhau nhng
thun li v u i khng km hn
nhng thun li v u i m 1 bn ang
v s dnh cho bt k mt nc th ba
no.
Nhng li ch, u i, min gim v c
quyn m cc thnh vin p dng i vi
hng ha XK hoc NK t nc khc phi
c p dng v k v ngay lp tc i
vi hng ha XK sang cc nc thnh
vin v NK t cc thnh vin khc
Xa b s phn bit i x trong quan h
bun bn, to ra mt cnh tranh bnh ng
thc y TMQT pht trin

Mu dch bin gii (VN-TQ)

Nhng u i trong cc H v tha
thun thng mi t do
14

NT
Cc bn tham gia trong quan h kinh t
TM cam kt dnh cho hng ha, cng
dn hoc cng ty nc kia nhng u
i trn th trng ni a ging nh
nhng u i dnh cho hng ha, cng
dn hoc cng ty nc mnh.

Nhm to ra s cnh tranh bnh

nggia hng ha, DV, u t trong
nc v ngoi nc
Thng c p dng trong lnh vc
thng mi hng ha, thng mi DV,
u t, quyn s hu tr tu
Mua sm CP
Cc hot ng TM c nh hng n
an ninh quc phng

Mua sm chnh ph
VD: M: Boeing; Php: Airbus (thng
thng: chu thu; CP mua: min thu)
Nhng u i c bit m cc nc CN
pht trin dnh cho cc nc ang v
chm pht trin

Thanh ton cc khon tr cp ch dnh

ring cho cc nh sn xut kinh doanh
trong nc.

32. Trnh by khi nim v phn loi thu quan? Cho v d minh ha
- Khi nim: l loi thu nh vo hng ha khi hng ha i qua lnh th hi quan ca
mt nc
- Phn loi:
+ Phn loi theo mc ch nh thu:
Thu quan ti chnh: mc ch tng thu cho NSNN
Thu quan bo h: bo h TT ni a bng vic nh thu cao hng ha NK
+ Phn loi theo i tng nh thu
Thu quan XK: nh vo mi n v hng ha XK ra nc ngoi
VD: thu XK g Vit Nam l 10%
Thu quan NK: nh vo mi n v hng ha NK t bn ngoi
VD: Thu NK xng du vo Vit Nam l 0-18%
Thu quan qu cnh: nh vo mi n v hng ha c vn chuyn qu cnh
qua mt lnh th hi quan th 3
VD: Vit Nam khng thu thu qu cnh hng ha ca Lo qua lnh th
+ Phn loi theo phng php tnh thu:
Thu quan c tnh theo s lng: thu c tnh bng s tin nht nh da
theo mi n v vt cht ca hng ha XNK
VD: Thu xut khu bng n c nh 1500-2000 rupee/bao (356kg)
Thu quan tnh theo gi tr: Thu c tnh theo t l phn trm ca gi hng
VD: Thu xut khu hng may mc dt kim Vit Nam l 25-30% gi tr ca tng
loi sn phm
Thu quan tnh hn hp: Thu kt hp gia gi tr v s lng hng ha
VD: Thu nhp khu t nguyn chic vo Vit Nam l 50% gi bn v
5000USD/chic
+ Phn loi theo mc thu:
Thu u i: p dng cho nhng hng ha NK t nhng nc c k kt vi nhau
tha thun u i v NK
Thu quan thng thng: thu p dng cho hng ha NK khng c nhng tha
thun v thu i vi hng ha XNK
Thu quan t v: khng c quy nh trong lut thu ca cc nc, thu do
chnh ph quy nh nhm bo v hp l th trng v nn sx ni a trc nhng
bin ng xu t bn ngoi
33. Phn tch tc ng tch cc ca thu quan nhp khu trong trng hp quc gia nh?
34. Phn tch tc ng tiu cc ca thu quan nhp khu trong trng hp quc gia nh?

15

Pd: Gi cn bng trong nc

P0: Gi nhp khu
P1: Gi nhp khu khi c thu

Pd

Ban u khi cha c thu, giao dch mt cch t do gia cc QG th gi bn s l P0, cu Q3, cung
ch Q1
Sau khi c thu, gi bn by gi l P1 cao hn, cung tng ln Q2, cu gim xung Q4
Ngi sn xut: +a
Chnh ph: +c
Ngi tiu dng: -a-b-c-d
X hi: -b-d
TCH CC
i vi gi: khi nh thu i vi hng NK, tng
gi bn trn TT ni a
i vi nh sn xut trong nc: ni a khi
gi cao hn, cc nh sn xut trong nc s cung
ng nhiu hn tng sn xut trong nc. l
tc ng chuyn nhng t NTD (phn a) v tc
ng bo h ca nh nc i vi cc DN yu
km vn bn c hng (phn b nm di ng
cung.
i vi tiu dng: Vi mc gi cao, NTD c xu
hng dng hng ngoi t hn, chuyn sang
dng hng tng t trong nc vi gi thp hn
Chnh ph s nhn c khon thu v thu (phn
c)

TIU CC
Thu quan NK qu cao dn n s sn xut km
hiu qu ca cc DN trong nc, gy ra nhng
tn tht hay cn gi l chi ph bo h.
Ngi tiu dng b thit: phi mua hng vi gi
cao, t tiu dng cng gim i (phn din tch
b mt a-b-c-d)
Gy tn tht x hi l phn din tch b-d (do
phc li x hi gim, ti nguyn khng c s
dng hiu qu)

35. So snh Hn ngch nhp khu v Hn ngch thu quan? Thc tin p dng hai bin
php ny Vit Nam nh th no?
16

Ging nhau
C ch tc ng
n gi

Kim sot
lng hng NK

Kh nng to
ngun thu cho
NSNN
Quan im
WTO
-

HN NGCH THU QUAN

HN NGCH NHP KHU
Bin php qun l NK phi thu quan Hn ch NK
Hn ch thng mi bng cch lm tng gi hng NK
Lm tng gi vi mc thp hn. Tuy Gi c tng mnh v cung b hn ch
nhin, mc nh hng kinh t ca
s c quyn
Khi CP t hn ngch th ch 1 s DN
HNTQ nu xc nh 1 cch chnh xc
th li ph thuc vi gi c th gii, vo c phn b hn ngch hoc lm
u mi NK nhm doanh nghip ny
nhu cu trong nc i vi hng NK,
trong cung ng sn phm, y gi
vo quy m HNTQ v vo chnh lch
tng ln
gia thu sut trong v ngoi ngch
Khng hn ch s lng NK.
C hn ch lng hng NK
Khi khi lng hn ngch c NK
ht th bt k lng hng NK b sung
no cng s phi chu mc thu sut
cao.
Chnh ph ginh c 1 phn t tin
Khng to ngun thu cho NSNN
thu hn ngch
Cho php s dng v khng b coi l
bin php nh lng

Khng cho php s dng, khng ng

h

Thc tin p dng Vit Nam:

Hn ngch nhp khu: Khng p dng
Hn ngch thu quan: 4 mt hng theo Ngh nh 12/2006/N-CP: ng, mui, trng,
thuc l nguyn liu

36. Bin php t nguyn hn ch nhp khu (VER) l g? Ti sao quc gia xut khu
li t nguyn hn ch xut khu?
- Khi nim: l tha thun song phng gia nc XK v nc NK trong nc XK t
nguyn hn ch XK sp no 1 mc nht nh vo nc NK; ng thi nhm ngn
nga nhng bin php hn ch TM m nc NK c th ra.
- Nguyn nhn quc gia XK li t nguyn hn ch XK:
+ Nhm trnh cc cuc chin TM khng c li cho i bn
+ Mc d s lng hng ha XK b hn ch nhng gi hng ha li tng ln v phn thu
nhp tng ln ny s thuc v cc nh XK.
37. Trnh by khi nim, phn loi giy php nhp khu? Loi giy php no c tc dng
hn ch nhp khu?
- Khi nim: Giy php NK l 1 vn bn c tnh php l do c quan thm quyn ca NN v
qun l XNK cp cho nh NK cho php nh NK a hng ha qua bin gii vo TT nc
.
- Phn loi:
+ Giy php NK t ng: l 1 vn bn cho php thc hin ngay lp tc khng c k g
i vi ngi lm n xin giy php. Ngi NK c th np n vo bt k ngy lm vic
17

no trc khi lm th tc hi quan cho hng ha v c quyn nhn giy php trong
vng 10 ngy nu n k.
+ Giy php NK khng t ng: l 1 vn bn cho php c thc hin khi ngi NK p
ng c 1 s k nht nh. y l loi giy php c CP s dng nhm mc ch
hn ch hng ha NK.
Quy nh ca WTO: Khng cho pho s dng giy php vi mc ch hn ch NK.
38. Trnh by cc iu kin p dng bin php chng bn ph gi hng ha?
- Hng NK c bn ph gi
- Ngnh sx sp tng t nc NK b thit hi ng k (thit hi vt cht nh gim gi, suy
gim thc t, tim n v th phn v sn xut, doanh thu li nhun, mt vic lm. C th
ch l nguy c e da thit hai: tc gia tng hng NK, nng lc sx ln ca nh sx XK
sp, s thc tn kho,)
- C mqh nhn qu gia vic hng NK bn ph gi v thit hi ni trn
39. Chng bn ph gi trong thng mi quc t l g? ngha ca vic p dng cc bin
php chng bn ph gi trong thng mi quc t?
- Khi nim: l bin php phng v TM quc t nhm ngn chn hnh vi bn ph gi hng
ha NK vo nc mnh (l vic bn sp ca 1 nc sang 1 nc khc vi gi thp hn gi
bn thng thng ca hng ha ti nc XK)
VD: Bn ph gi
Trung Quc bn 1 chic xe my vo TT Vit Nam vi gi 1000USD/ chic trong khi bn
TT Trung Quc vi gi 1500USD/ chic
- ngha:
+ Cho thy sc bo v nn sx trong nc, th hin s quan tm ca NN i vi cc thnh
phn KD cng nh nhu cu vic lm ca ngi L
+ L bin php t v hu hiu i vi cc ngnh sn xut trong nc, c bit l cc
nc c nn kinh t nh v cha pht trin
+ Thc hin cnh tranh lnh mnh, bnh ng trong thng mi quc t
+ Thc hin tt vic chng bn ph gi s to c uy tn trn TG l a ch hp dn ca
cc nh u t
+ n nh TT ni a v trnh s xm nhp, nh gi thiu cn c ca hng ha nc
ngoi.
+ Thc y s sng to ca cc thnh phn kinh doanh ngy cng a dng.
40. Vit Nam b coi l nn kinh t phi th trng th c li hay gy bt li cho Vit Nam
trong cc v kin chng bn ph gi? V sao?
- Vit Nam b coi l nn kinh t phi th trng c cc chuyn gia v cc nh hoch nh
chnh sch coi l mt bt li cho Vit Nam trong cc v kin bn ph gi.
- V theo nguyn tc, xc nh sn phm nhp khu c bn ph gi hay khng cn phi
so snh gi ca sn phm c bn nc NK vi gi tr thng thng ca sn phm
khi bn cho ngi tiu dng th trng ni a nc XK. Nhng iu ny ch c p
dng cho sp c xut x t cc nc c nn kinh t th trng. Cn i vi hng ha nhp
18

khu c xut x t cc QG khng c nn kinh t th trng th c th khng s dng cc

cch thc ni trn xc nh gi tr thng thng, xc nh bin bn ph gi. Khi
, gi tr thng thng ca sn phm c xc nh bng cch so snh vi sn phm ca
nc th 3 c trnh pht trin tng t. iu dn n bin ph gi b phng i
(qua vic lm tng gi tr thng thng mt cch gi to). Thng thng gi ca sn
phm ca nc th 3 c chn so snh thng cao hn gi sn phm c sn xut
quc gia b n. iu ny c chng minh qua cc v kin m Vit Nam l b n.
VD: Trong thc tin, gi c basa Bangladet l cao hn gi c basa Vit Nam, giy da
do Brazil sx cso gi thnh cao hn gi thnh ca giy da do Vit Nam sx, Kt qu l
trong v hng Vit Nam b kin bn ph gi nc ngoi th bin bn ph gi thng
l rt cao.
41. Khi nim v ro cn k thut trong thng mi quc t? Nu mt s ro cn k thut
ch yu v cho v d minh ha.
- Khi nim: l quy nh ca nc NK v cc yu cu, tiu chun i vi hng NK c
thng quan vo TT ni a.
L 1 hnh thc bo h mu dch, qua vic nc NK a ra cc yu cu v tiu chun i
vi hng ha NK ht sc kht khe: tiu chun v quy cch, mu m, cht lng, v sinh,
an ton, mc gy nhim mt, Nu hng NK khng t c 1 trong nhng tiu
chun k trn th khng c NK vo lnh th 1 nc no .
- Cc nhm ro cn k thut ph bin
+ Ch tiu, thng s vn hnh ca my mc, thit b cng ngh, phng tin vn ti
+ Hm lng cc cht trong sn phm
+ V sinh an ton thc phm (ch tiu cm quan: mu sc, mi v, trng thi,; ch tiu
vi sinh: hm lng khng khun)
+ An ton trong s dng ( gia dng nh dng c lm bp, bn l,)
+ Cht lng hng ha
VD: Nht Bn ch nhp khu to nh
+ Bo v mt sinh thi
VD: M ch nhp khu tm nh bt m khng lm tn hi n loi ra bin
+ Nhn mc, bao b ng gi
+ iu kin lao ng: khng s dng lao ng tr em, nh sng, an ton lao ng c m
bo khng (nh trong dt may)

VD:
Sn lt v sn bt dng lm thc phm XK sang Trugn Quc phi c c quan c thm quyn
ca VN kim dch theo yu cu ca Trung Quc. C th:
+ V cm quan: phi c hng v, mu sc thng thng ca sp, v sinh sch s
+ D lng SO2 <= 0.03g/kg
Nc hoa qu NK vo Nht Bn phi o ng cc iu khon trong Lut V sinh an ton thc
phm. Nc hoa qu phi c dn nhn ph hp vi cc tiu chun theo lut, bt k dng hay
khng dng nhn mc ca Nht Bn v cht lng. Lon hoc hp ng phi ghi r vt liu c ti
sinh c hay khng
19

42. Phn tch tc ng ca tr cp xut khu?

- i vi nc XK:
+ Khi hng ha XK c tr cp th s m rng c TT ra nc ngoi, do hng XK c
li th cnh tranh v gi
+ Lng hng ha XK sang TT nc ngoi s tng ng k so vi hng NK gip cho cc
nh sx y mnh sx hng XKdo hng ha ca mnh gi thp hn i th cnh tranh m
khng b l, tuy nhin bin php ny li to ra s cnh tranh khng bnh ng i vi cc
DN trn TT.
- i vi nc NK: Sc p cnh tranh t hng NK s gy kh khn cho ngnh sx ca nc
NK, nh hng n ngnh sx trong nc v gy thit hi cho cc ngnh sx hng ha ni
a, gim khai thc my mc thit b, tng HH lu kho, gim lng, gim thu nhp, gim
vic lm, gim tc tng trng v kh nng thu ht vn,

CHNG IV
43. Phn tch cc c tnh ca dch v? Cho v d minh ha.
- Tnh v hnh: DV l mt hot ng m chng ta khng th cm, nm, nm, ngi, ngha
l khng th nhn bit bng cc gic quan thng thng, khng th nhn thy c trc
khi c quyt inh mua sm. Cht lng DV tt hay xu ch khi qua s dng mi nh
gi c.
VD: Cht lng ging dy ca mt kha o to, DV bo him
Tuy nhin, by gi, sn phm ca DV c th l hu hnh.
VD: Bn v l sn phm ca dch v thit k
- Tnh khng tch ri: l tnh gn kt gia qu trnh sn xut v qu trnh tiu th DV. Hai
qu trnh ny din ra ng thi c v thi gian v a im.
VD: Bc s khng th cha bnh nu bnh nhn vng mt; DV truyn hnh cp; DV gio
dc
Tuy nhin nh s pht trin ca CNTT, rt nhiu dch v c qu trnh cung ng v tiu
dng khng din ra ng thi.
VD: DV t vn qua email
- Tnh khng ct tr c: V c bn qu trnh sn xut v tiu dng gn lin vi nhau nn
chng ta khng th mang DV i ct tr trc khi tiu dng hoc khi khng tiu dng n
ging nh hng ha. Mc d sn phm khng th ct gi nhng kh nng cung cp DV
li c th, thm ch thc hin cng nhiu th cht lng cng nng cao.
VD: Kh nng khm cha bnh ca bc s: lc u c th cn long ngng nhng sau mt
thi gian th nhy v tay ngh gii hn.
Mc d vy, hin nay, sn phm DV vn c th lu tr.
VD: Cc thng tin, cc li t vn bng email, vn bn
- Tnh khng ng nht: xut pht t hai pha: ngi cung ng DV v ngi tiu dng DV
+ Ngi cung ng: cht lng DV ph thuc vo ngi cung ng v thi im cung cp.
Cng mt ngi cung cp trong mt ngy nhng vi cht lng khc nhau hay cng mt

20

dch v nhng trnh , tay ngh, kin thc ca nhng ngi cung cp khc nhau th khc
nhau.
VD: Nhn vin massage c tay ngh khc nhau; Trnh ging dy ca tng ging vin
khc nhau,
+ Ngi tiu dng: Yu cu ca mi ngi tiu dng DV khc nhau l khc nhau
mang tnh c nhn cao.
VD: Cng xem mt ca s biu din nhng c ngi thy hay, ngi thy chn v s thch
khc nhau. Tng t vi khi n mt mn n.
44. Phn tch cc phng thc cung cp dch v theo quy nh ca WTO? Cho v d minh
ha.
- Cung cp qua bin gii (Cross Border Trade): DV cung cp t lnh th nc thnh vin
sang lnh th nc thnh vin khc. Vi phng thc ny ch c bn thn DV l di
chuyn qua bin gii cn ngi cung cp DV khng c mt ti nc nhn DV. S di
chuyn DV c lp vi s di chuyn ca ngi cung cp v ngi tiu dng DV.
VD: Cung cp dch v t vn qua in thoi, Internet,
- Tiu dng ngoi lnh th (Consumption Abroad): Ngi tiu dng ca 1 nc thnh vin
(hoc ti sn ca h) tiu dng DV ti mt nc khc.
VD: Khch du lch sang nc thnh thnh vin tiu th DV khch sn, gii tr,
i du hc
Ra nc ngoi khm bnh
Gi bay bay ra nc ngoi sa cha
- Hin din thng mi (Commercial Presence): Mt cng ty nc ngoi thnh lp chi
nhnh, gp vn lin doanh hoc thnh lp cng ty 100% vn nc ngoi, cung cp
DV ti mt nc khc.
VD: Tp on Metro Cash & Carry, Lotte Mart, thit lp h thng phn phi Vit
Nam cung cp dch v bun bn.
Trng RMIT ca c xy dng trng hc Vit Nam cung cp DV gio dc
Cc ngn hng quc t m chi nhnh ti Vit Nam
- Hin din th nhn (Presence of Natural Persons): S hin din trc tip ca th nhn
mt nc thnh vin ti mt nc thnh vin khc cung cp DV.
VD: ca s sang nc ngoi biu din; lut s sang nc ngoi thc hin t tng;
chuyn gia y t,
45. Trnh by ni dung nguyn tc MFN v nguyn tc NT quy nh trong Hip nh
GATS ca WTO?
Nguyn tc ti hu quc (MFN)
iu 11 -1 Hip nh GATS quy nh: i vi bt k
bin php no thuc phm vi iu chnh ca Hip nh
ny, mi thnh vin phi ngay lp tc b khng iu
kin dnh cho cc DV v nh cung cp DV ca bt k
thnh vin no khc s i x khng km thun li
hn s i x m thnh vin dnh cho DV v cc
21

Nguyn tc i ng quc gia (NT)

iu XVII v XVIII ca Hip nh GATS quy inh:
Cc thnh vin phi dnh cho cc DV v cc nh cung
cp DV nc ngoi s i x ging nh h dnh cho
DV v nh cung cp DV tng t trong nc

nh cung cp DV tng t ca bt c thnh vin no

khc. N c ngha l cc bn tham gia k kt cam kt
dnh cho nhau nhng thun li v u i khng km
hn nhng thun li v u i m mt bn ang dnh
cho bn th 3 no .
MFN c p dng ngay v v iu kin vi cc bn
tr cc trng hp c bit, tha thun c bit.
MFN da trn nn tng ca nguyn tc khng phn bit
i x trong quan h thng mi gia cc thnh vin
WTO. Vic p dng ch ny nhm y mnh t do
thng mi ha gia cc nn kinh t thnh vin WTO.
C mt s ngoi l m cc nc khng cn p dng
MFN trong mt s trng hp c bit, tha thun c
bit no c cho php bi WTO (Hip nh u i
song phng, Hip nh u i trong khun kh hp
tc khu vc)
VD: Vit Nam: DV vn ti bin (vn chuyn hng
ha bng xe ti trong ni a, kho v lu kho hng
ha, trm lm hng container) dnh cho Singapore
(10 nm)

NT c p dng dn dn, hn ch theo mt l trnh no

.
NT cng c xy dng da trn nn tng ca nguyn
tc khng phn bit i x.

46. Phn tch xu hng pht trin ca thng mi dch v quc t?

- TMDV s ngy cng pht trin v quy m v chim t trng cng tng trong TMQT
1980:
365,3 t USD 15,2%
2013:
4625 t USD 19,7%
Nguyn nhn:
+ CM KH-KT thc y s pht trin ca ngnh DV, lm tng sn lng trong ngnh
ny cng nh dn n xut hin nhiu loi hnh DV mi, m rng kh nng tiu dng
DV.
+ Chu k tng trng kinh t nhiu nc lm i sng nhn dn tng cao.
+ S pht trin mnh m ca thng mi hng ha quc t, cc quan h quc t v
trao i cng ngh, s pht trin ca th trng vn v sc lao ng.
- C cu TMDV:
+ Gim t trong DV vn ti v tu bin: 23,6% (2008) 19,6% (2013)
Do t trng hng nguyn vt liu th gim mnh trong TMQT
+ Tng t trng DV du lch: 25,2% (2008) 25,4% (2013)
Thu nhp dn c tng, c s h tng du lch pht trin v cc phng tienj i li ngy
cng hon thin
22

+ Tng DV khc: 51,2% (2008) 55% (2013)

V c cu a l:
+ Nhng QG pht trin ng vai tr chi phi trong TMDVQT.
+ Vai tr ca nhng QG ang pht trin trong TMDVQT ngy cng gia tng, ch yu nh
vo nhm nc NICs nh Hn Quc(DV t vn xy dng), Hng Kng v Singapore (ti
chnh,)
1990
2012
QG pht trin
80%
65%
QG ang pht trin
20%
35%
Xu hng t do ha TMDV din ra trn quy m ton cu
+ Khi nim t do ha thng mi : SGK/85
+ i vi tt c cc nn kinh t, li ch c c t t do ha TMDV l ln hn rt nhiu
so vi li ch c c t t do ha TMHH
Mc bo h ca TMDV cao hn so vi cc lnh vc khc v DV chim t
trng ngy cng ln hn trong nn kinh t.
Cc DV nh vin thng v vn ti c tm quan trng c bit trong vic sx v vn
chuyn hu ht cc hng ha th trng DV m ca hn na c th tc ng
mnh m n tng th nn kinh t.

47. Phn tch vai tr ca thng mi dch v quc t trong h thng cc mi quan h kinh
t quc t?
- Thc y TMHH pht trin
+ y l vai tr quan trng nht ca TMDV. a HH ra th trng cn c khi lng
ln DV t khu chuyn ch HH n hu mi
+ S lng v cht lng DV tham gia vo sx v tiu th HH c ngha ln i vi s
thnh cng ca HH TT nc ngoi.
- Gp phn chuyn dch c cu u t trn ton th gii
+ Do cc ngnh DV ngy cng tng v t sut li nhun so vi cc ngnh sx khc nn
u t trc tip i vi cc ngnh DV khng ngng tng ln.
+ TMDV pht trin ngy cng nhiu DV c em i trao i vi k mua bn thun
li hn tin vn vo sx v kinh doanh DV tng
Hnh thnh c cu u t ph hp vi TT
- To ra s lng vic lm ng k cho nn kinh t ton cu: Ngnh DV hin nay thu ht
khong 30% tng s lao ng ton TG. Ti cc nc pht trin, t l lao ng lin quan
n cc ngnh cung cp DV vn chim u th.

CHNG V
48. Phn tch khi nim u t quc t?
- TQT l mt hnh thc ca QHKTQT, trong din ra vic di chuyn ca cc phng
tin u t gia cc ch th ca QHKTQT trn phm vi th gii tin hnh cc hot
23

ng kinh doanh v cc hot ng khc, nhm mc ch thu li nhun hoc t c

nhng mc tiu KT-XH khc.
Ni dung:
Ch th ca TQT l nh u t.
+ Cc t chc kinh t, ti chnh quc t: EU, OPEC, ADB, WB, cc t chc ca LHQ.
+ Chnh ph cc quc gia: l ch th u t tch cc trong hnh thc vic tr, cc nc
pht trin vin tr cho cc nc ang pht trin.
+ T nhn: l cc cng ty, cc hang. u t ca t nhn c th l u t trc tip hay
u t gin tip thng qua mua c phiu, tri phiu ph bin nht l u t ca cc
cng ty xuyn quc gia.
+ Ngoi ra cn c cc t chc phi chnh ph.
Phng tin u t (vn u t) c gp di hnh thc:
+ Tin: c th ngoi t mnh, bn t
+ Ti sn hu hnh: t liu sx, nh xng, hng ha,
+ Ti sn v hnh: sc lao ng, cng ngh, nhn hiu,
Mc ch ca u t quc t:
+ Mc tiu li nhun (chnh lch gia thu nhp do u t em li vi chi ph)
+ Li ch x hi (chnh lch gia nhng g m g m x hi thu c vi nhng g m
XH mt i t hot ng u t)
49. Trnh by nguyn nhn hnh thnh v pht trin ca u t quc t?
- Trnh pht trin khng ng u ca LLSX v phn b khng ng u gia cc yu
t sx ca sn xut x h gia cc QG. l cc yu t: vn, SL, cng ngh, ti nguyn
thin nhin.
- Qu trnh ton cu ha ngy cng pht trin mnh m, to mt thun li cho s di chuyn
cc ngun lc, trong c u t, gia cc nc.
- S pht trin mnh m ca CM KH-KT. iu ny xut pht t vic yu cu u t ngy
cng ln i hi phi c s hp tc gia cc quc gia v vng i cng ngh ngy cng
ngn, dn n nhu cu u t v chuyn giao CN ra nc ngoi tng ln (c li cho c
i bn)
- TQT l phng thc hu hiu vt qua hng ro bo h ngy cng tinh vi cht ch
ca cc nc, xm nhp v chim lnh th trng, bnh trng sc mnh ca cc tp on
xuyn QG.
- L 1 hnh thc quan trng nhm nng cao uy tn quc t v thc hin cc mc ch chnh
tr.
- Tnh hnh bt n nh v chnh tr an ninh QG, cng nh nn tham nhng honh hnh
nhiu khu vc trn TG, nn ra tin, bo ton vn, phn tn ri ra.
- Th ch lut php ca cc nc v cc iu c quc t ngy cng hon thin theo hng
m bo an ton cho cc hot ng TQT.
50. Trnh by khi nim v c im ca FDI? T gc ca ch u t, hnh thc ny
c u v nhc im g?

24

Khi nim: u t trc tip nc ngoi l hnh thc u t quc t trogn ch u t

nc ngoi u t ton b hoc 1 phn vn ln vo d n u t, cho php h ginh
quyn qun l hoc trc tip tham gia qun l d n u t.
c im:
+ T nhn
+ Ch u t ginh quyn kim sot hot ng ca DN u t. Nh u t nc ngoi
u t 100% vn ca mnh hoc gp mc vn ti thiu trong vn php nh.
+ Quyn iu hnh qun l DN ph thuc vo mc gp vn/ t l vn gp trong tng s
vn php nh.
+ Li nhun ph thuc vo kt qu kinh doanh ca DN m ch u t b vn u t v
c chia theo t l vn gp.
u v nhc im t gc ca ch u t:
u im:
+ Ch ng v nng cao hiu qu s dng vn
+ C th chim lnh TT tiu th sp, khai thc ngun nguyn liu, nhn cng gi r
v nhng li th khc ca nc nhn u t
+ Tranh th nhng u i ca nc nhn u t, s dng c ch qun l thu i
vi hot ng u t nhng nc khc nhau m cc nh u t m cc cng ty
con cc nc khc nhau thc hin chuyn giao nhm ti a ha li nhun.
Nhc im:
+ Nh u t chu trch nhim hon ton v d n u t ri ro cao hn
+ Thu hi, chuyn nhng vn s kh khn hn.

51. Trnh by cc hnh thc ca FDI theo cch thc hin u t? Cho v d minh ha.
- u t mi (Greenfield Investment): l vic nh u t tin hnh xy dng cc c s
kinh doanh hon ton mi nc ngoi hoc m rng c s kinh doanh hin c Hnh
thc truyn thng.
VD: D n t hp cng ngh cao Samsung-Thi nguyn
D n Cng ty TNHH in t Samsung CE Complex do nh u t Samsung Asia
Pte.Ltd Singapore u t TP.HCM
D n cng ty TNHH Dewan International do nh u t Hong Kong u t ti
Khnh Ha
u t vo KCN VSIP Bnh Dng
- Mua li v sp nhp (M&A: Merge and Acquysition): l hnh thc u t di dng nh
u t tin hnh mua li v sp nhp cc DN hin c nc ngoi vo c s KD ca
mnh, hoc mua c phiu tham gia iu hnh cng ty .
Cc hnh thc sp nhp:
+ Sp nhp theo chiu ngang: l hnh thc sp nhp din ra gia cc cty trong cng 1
ngnh KD hay gia cc i th cnh tranh cng chia s 1 dy chuyn sx v TT nh nhau.
VD: Southern Bank sp nhp Sacombank
+ Sp nhp theo chiu dc: l hnh thc sp nhp ca cc cty khc nhau trong cng 1 dy
chuyn sx ra sp cui cng.
Sp nhp theo chiu dc c 2 loi lin kt:
Lin kt ngc: lin kt gia nh cung cp vi cty
25

 Lin kt xui: lin kt gia cng ty vi nh phn phi

VD: Vinamilk thu tm lun cty cung cp b sa
+ Sp nhp t hp: sp nhp gia cc cty KD trong cc lnh vc khc nhau a dng
ha lnh vc hot ng v thng thu ht s ch ca cc cty c lng tin ln.
VD: Unilever sp nhp vo Apple
52. Trnh by phn loi FDI theo hnh thc php l?
- Hp tc KD trn c s hp ng hp tc kinh doanh (Contractual Business Cooperation)
- Doanh nghip lin doanh (Joint Venture Enterprise)
- Doanh nghip 100% vn nc ngoi (Enterprise with 100% foreign-owned capital)
- BOT: Hp ng xy dng Kinh doanh Chuyn giao (Build Operate Transfer)
- BTO: Hp ng xy dng Chuyn giao Kinh doanh (Build Transfer - Operate)
- BT: Hp ng xy dng Chuyn giao (Build Transfer)
53. Phn tch tc ng tch cc ca FDI i vi ngi nhn u t?
- Vi cc nc pht trin:
+ Gp phn tng cng c s vt cht, k thut, nng lc CN hin i ca nn kinh t
+ Gp phn gii quyt c nhng kh khn v kinh t - x hi: vic lm, tng thu ngn
sch, lp l hng c cu
+ To ra mt cnh tranh t thc y s i mi CN, pht trin kinh t
+ C th trng tiu th sn phm
- Vi nc ang pht trin
+ Gii quyt vn thiu thn pht trin kinh t
+ Pht trin sx v chuyn dch c cu kinh t theo hng CNH
+ To vic lm v pht trin ngun nhn lc
+ Pht trin kinh t, nng cao thu nhp quc dn, tng thu ngn sch
+ Tip nhn CN mi, k nng kinh nghim qun l ca nc ngoi
+ Thc y hi nhp, pht trin v m rng cc hnh thc kinh t i ngoi khc, c bit
l TMQT
+ Gip cc nc hin i ha c s h tng
54. Phn tch tc ng tiu cc ca FDI i vi ngi nhn u t?
- Cc nc ang pht trin rt d ri vo tnh trng n nn chng cht, mt kh nng thanh
ton
- Nc nhn u t d ri vo tnh trng ph thuc v vn, cng ngh, th trng v chnh
tr
- Nc nhn u t phi chia s li ch, quyn li
VD: Trong khai thc du la, mc d ngun ti nguyn l ca nc mnh, nhng khng
kh nng t khai thc, chng ta buc phi chia sp cho pha i tc nc ngoi
- Nn kinh t c th ri vo tnh trng pht trin lch lc, mt cn i (cc nh u t chy
theo mc tiu li nhun, nn c nhng d n rt cn thit cho nhn sinh nhng khng a
li li nhun tha ng nn khng thu ht c u t nc ngoi)
- Nc nhn u t c th tr thnh bi rc cng ngh
- D b ng ha v vn ha, li sng,
55. Trnh by khi nim v c im ca FII?
26

Khi nim: u t gin tip l hnh thc u t quc t trong cc ch u t nc

ngoi u t vn nhng khng tham gia trc tip vo vic iu hnh qun l i tng
u t. Nh u t thu li nhun thng qua thu nhp ca chng khon hoc li sut ca
s tin cho vay. Quyn s dng v quyn s hu vn tch ri nhau
c im:
+ i tng tham gia: Chnh ph, cc t chc quc t, cc t chc phi chnh ph v t
nhn.
+ Ch u t nc ngoi b khng ch t l vn gp ti a, vi mc vn h khng
c trc tip tham gia iu hnh d n. Mc gp vn khng ch thng 10-30% vn
php nh.
+ Nc nhn u t c hon ton ch ng trong qun l v iu hnh d n thun
li nhng cng l hn ch v kh hc tp, tip cn vi nhng tin b trong qun l,
KHCN,
+ Thu nhp thng thng di hnh thc tin li hoc c phiu khng km quyn biu
quyt.

56. Trnh by cc hnh thc FII?

- u t chng khon: l hnh thc TQT trong ch u t ca mt nc mua chng
khon ca cc cng ty, cc t chc pht hnh 1 nc khc vi mt mc khng ch nht
nh thu li nhun nhng khng nm quyn kim sot trc tip i vi t chc pht
hnh chng khon.
C 2 hnh thc:
+ C phiu: l 1 loi chng khon xc nhn quyn s hu v li ch hp php ca ngi
s hu c phiu i vi ti sn hoc vn ca 1 cty c phn.
+ Tri phiu v cc cng c ti chnh khc (VD: chng ch qu u t): Tri phiu xc
nhn ngha v tr n khi n hn ca t chc pht hnh Nh u t nm gi tri phiu
tr thnh ch n, khng c quyn tham gia qun l cty v hng thu nhp di dng li
sut tri phiu.
- u t di dng cho vay tn dng quc t: l 1 hnh thc ca TQT, trong ch u
t nc ngoi vay vn v thu li nhun thng qua li sut t s tin cho vay
+ Vn vay ch yu di dng tin t nn d chuyn thnh cc phng tin u t khc.
+ Ch u t nc ngoi khng tham gia vo qun l s dng ngun vn u t
+ Ch u t c thu nhp n nh thng qua li sut ca s tin cho vay
- ODA hnh thc tn dng quc t c bit: l tt c cc khon vin tr khng hon li,
vin tr c hon li v tn dng u i ca cc CP, cc t chc thuc LHQ, cc t chc
kinh t t chnh quc t, cc t chc phi chnh ph dnh cho cc nc ang v chm pht
trin nhm h tr cho s pht trin kinh t ca cc nc ny.
+ Phng thc cung cp: h tr cn cn thanh ton, h tr chng trnh, h tr d n
+ c im:
Tnh u i: li sut thp (0,5-5%/nm), thi gian cho vay (hon tr vn) di,
thi gian n hn di (ch tr li, cha tr n gc). ODA ch dnh cho cc nc
ang v km pht trin, v mc tiu pht trin.

27

Tnh rng buc: ODA c th rng buc (phi chi tiu nc cung cp vin tr),
hoc khng rng buc (c th chi tiu bt k u), hoc c th rng buc mt
phn (mt phn chi tiu nc cp vin tr, cn li chi bt k u)
L ngun vn c kh nng gy n: Khi tip nhn v s dng vn ODA do c
tnh u i nn gnh nng n nn thng cha xut hin. Mt s nc do khng
sd hiu qu ODA, c th to nn s tng trng nht thi, nhng sau 1 thi gian
li lm vo n nn do khng c kh nng tr n.

57. Trnh by khi nim v c im ca ODA? (Xem cu 56)

58. Trnh by tng quan cc xu hng ca u t quc t? Phn tch nhng biu hin
ca xu hng t do ha u t?
- u t quc t c tc tng trng nhanh v tr thnh mt hnh thc quan trng trong
QHKTQT.
- Xu hng t do ha u t ngy cng pht trin mnh m
T do ha u t l qu trnh cc QG gim bt v xa b dn nhng ro cn tron lnh vc
u t, to ra mt thun li, thng thong cho s di chuyn ca cc lung vn u t gia
cc quc gia.
+ Trn bnh din quc gia: nhng tr ngi i vi u t dn c d b, ng thi cc
QG k kt nhng H dnh cho nhau nhng u i v i x QG.
+ Trn bnh din khu vc v lin khu vc: thnh lp nhiu khu vc u t t do, nhiu
H v khuyn khch v bo h u t c k kt gia cc QG. Bn cnh k kt cc H
song phng, cc QG cn n lc k kt nhng H u t quc t (IIAs), thnh lp cc
khu vc u t t do.
+ Trn bnh din ton cu: vai tr WTO, WB, IMF v nhiu t chc khc trong hot ng
TQT ngy cng tng.
- C s thay i v i bn u t, trong phn ln dng chy vn u t vo cc
nc cng nghip pht trin:
+ Trc CT TG II, dng vn v cc nc ang pht trin khai thc ti nguyn v
lao ng.
+ Trong thp nin u TK 21, xu hng u t ngy cng vo cc nc cng nghip
pht trin.
Nguyn nhn:
S pht trin ca KH-KT lm cho ngha ca L, nguyn vt liu r gim dn
cc nc ang pht trin tr nn km hp dn hn so vi cc nc pht trin.
Dung lng TT ca cc nc pht trin rt cao, nhu cu a dng d dng cho
cc nh u t bn hng
Mi trng u t cc nc pht trin thun li hn (n nh v hon thin hn)
- Lnh vc u t c s chuyn hng t cc ngnh truyn thng sang cc ngnh mi c
bit l DV
+ TQT vo nhng ngnh khai thc ti nguyn thin nhin gim nhng gn y c xu
hng tng li, c bit du kh
+ u t vo nhng ngnh cng nghip ch to gim dn.
28

+ u t vo cc ngnh DV tng nhanh.

Cc nc chu Thi Bnh Dng, c bit Trung Quc tr thnh khu vc thu ht u
t nc ngoi.
+ Khu vc hp dn FDI nhiu nht th gii (chim khong tng vn FDI vo cc
nc ang pht trin)
+ Trung Quc v Hng Kng l 2 im hp dn nht, nhng cng bt u di chuyn
sang Nam v ng Nam
Nguyn nhn:
Khu vc ny lun duy tr c tc tng trng kinh t cao, l khu vc pht
trin nng ng nht TG (Trung Quc 9,5%; n - 6%). Cng vi li th
v lc lng lao ng r, tr, k nng ngy cng nng cao, tc tng trng
s tip tc duy tr trong nm ti.
Qu trnh t do ha chnh sch u t trong khu vc din ra mnh m (r rt
nht nhng ci cch ca Hn Quc, In, Thi Lan, Philipin v Vit Nam)
Cc hip nh khuyn khch v bo h u t, cc hip dnh v nh thu hai
ln gia tng nhanh chng trong khu vc.
u t ra nc ngoi ca cc nc ang pht trin c xu hng tng
+
1985-1989:
6% tng u t ra nc ngoi TG
2003:
1/10 tng u t ra nc ngoi TG
+ Cc nc OPEC: c ngun ngoi t di do t XK du m. tn dng ngun ngoi t
ny, u t trogn nhiu lnh vc M v chu u
+ Cc nc NICs: Hn Quc, Singapore, Hong Kong tch cc u t sang cc nc ln
cn trong khu vc
+ Trung Quc thu ht FDI ln nht TG nm 2004, nhng cng u t ra nc ngoi do
gi c trong nc tng ln.
+ Ngay c Vit Nam cng u t ra nc ngoi, tuy quy m vn rt khim tn
C s thay i ln trong tng quan lc lng ca cc ch u t quc t
+ u TK XX: Anh, Php, M, c, H Lan
+ Gia TK XX: M, Anh, Php
+ T thp nin 70: Nht Bn
+ Mt s nm gn y: cc nc ang pht trin bt u u t ra nc ngoi
Thng qua FDI, gia tng quc t ha cc hot ng nghin cu KH-CN ca cc TNCs v
ngy cng gi vai tr quan trng trong TQT: chim n 90% FDI ca TG
Trong chin lc hp th vn FDI ca tt c cc QG trn TG hin nay u hng ti hiu
qu s dng ng vn so vi quy m thu ht c.

59. Trnh by tng quan cc xu hng ca u t quc t? Phn tch s thay i v a

bn u t? (Xem cu 58)
60. Ti sao khu vc chu Thi Bnh Dng li thu ht c nhiu FDI (xt trong
khu vc cc nc ang v km pht trin)? (Xem cu 58)

CHNG VI
29

61. Trnh by cc yu t cu thnh cng ngh?

- Phn cng (Technoware): my mc, thit b, cng c, h tng k thut
+ L hnh thi vt cht ca cng ngh
+ Gip tng nng lc c bp (nh my c in) hoc tng tr lc ca con ngi (nh my
tnh in t)
+ Thiu thit b th khng c cng ngh nhng s lm ln nu ng nht cng ngh vi
thit b
- Thng tin (Infoware): l dng th hin v mt t liu ca cng ngh bao gm t liu, thit
k, quy trnh, phng php, hng dn k thut, m t sng ch, b quyt, catalogue, bn
thuyt minh, th hin trong cc n phm, bn v cc phng tin lu tr thng tin
khc.
- T chc (Orgaware): l phn cng ngh th hin trong khung th ch xy dng cu
trc t chc. Hay ni cch khc, l s t chc, sp xp, b tr sn xut v cc quan h,
cc mi lin quan nhm to ra mng li hot ng, vn hnh, qun l v tiu th sn
phm.
Bao gm c cu t chc b my qun l cng ngh, trch nhim, quyn hn ca cc
thnh phn trong b my, c cu iu hnh trong qun l cng ngh, chnh sch khch l,
kim tra, phn b ngun nhn lc,
- Con ngi (Humanware): l kin thc, k nng hm cha trong cng ngh
+ i ng nhn lc vn hnh, iu khin, qun l phn my mc, cng c,
+ Yu t ny bao gm: kin thc, trnh i ng, k nng, k so, kinh nghim, k lut
cng ngh, tnh sng to, ti ngh,
62. Trnh by nguyn nhn hnh thnh v pht trin hp tc quc t v khoa hc v cng
ngh?
- S khc bit v nng lc KH-CN ca cc nc
Thnh tu ca CM KH-CN to s bin i su sc n nn kinh t TG. Tuy
nhin, s bin i ny din ra khng ng u gia cc nc do vic ng dng thnh tu
KH-CN khng ch ph thuc vo kh nng tip cn m cn vo nng lc KH-CN ca QG
, v d nh c s h tng, th ch, php lut,
+ Nhm cc nc khoa hc tin tin
+ Nhm cc nc thnh tho v khoa hc
+ Nhm cc nc ang pht trin v khoa hc
+ Nhm cc nc chm pht trin v khoa hc
S khc bit trong nng lc KH-CN l nguyn nhn chnh khin cc QG c s hp
tc tip nhn v trao i cc thnh tu KH-CN
- Chi ph khng l ca cc nghin cu khoa hc:
+Qu trnh ton cu ha kinh t khin cnh tranh ca cc QG ngy cng gay gt.
+ Khai thc tri thc khoa hc v ng dng cng ngh ng vai tr then cht cc QG
thc hin mc tiu kinh t-XH.
+ S ra i cc ngnh cng ngh cao c t trng ngy cng tng, i hi u t ngy
cng ln trong pht trin v i mi cng ngh.
- Xu th quc t ha hot ng nghin cu v pht trin th hin vic phn b cc ngun
lc nghin cu v pht trin xuyn bin gii, bao gm tri thc, cng ngh, con ngi v
30

t bn. Biu hin ca hot ng ny c minh ha r nt thng qua dy chuyn ton

cu.
Quc t ha nghin cu v pht trin l xu th mi ca nn kinh t ton cu v c xem
l 1 hnh thc mi ca u t trc tip nc ngoi
63. Trnh by c im ca hp tc quc t v khoa hc v cng ngh?
- Mang tnh cht tru tng, i tng tn ti di dng v hnh: Kh xc nh, lng ha
c quy m ca hnh thc ny
Hiu qu ca QHQT v KH-CN phn ln ph thuc vo kh nng v iu kin ca
mi nc trong qt ng dng KH-CN vo sx v i sng, vo trnh cc bn tham
gia vo mqh ny.
- Din ra trn quy m ton cu:
+ Hot ng ny din ra theo nguyn tc pht huy u th ca tng ngi v c iu
tit, qun l bi nhng nguyn tc chung mang tnh ton cu.
+ Cc nc cng nhau hng li trn phm vi ton cu i vi thnh qu nghin cu,
khai thac KH-KT v CN theo nguyn tc v iu kin chung.
- Din ra trong nhiu lnh vc, di nhiu hnh thc rt a dng
+ Din ra trong hu ht cc lnh vc ca i sng kinh t, x hi nh y t, bo v mt, pht
trin kinh t, an ton an ninh, v bao trm tt c cc ngnh nh vt l, sinh hc, i
cht, khoa hc x hi,
+ Th hin di nhiu hnh thc khc nhau nh hp tc a phng, hp tc song phng,
chuyn giao cng ngh,
- Cc nc cng nghip pht trin v cc cty xuyn quc gia ng vai tr thng tr v ch
o.
+ Chi ph cho nguyn cu v pht trin cng ngh mi ca cc nc cng nghip pht
trin chim phn ln tng chi ph ca ton TG trong lnh vc ny.
VD: Nm 2002, ch ring nhm cc nc G7 chim trn 83% chi ph nghin cu v pht
trin ca OECD v chi ph ca 3 nc ln nht l Hoa K, c, Nht chim ti 70%
nghin cu ca OECD.
+ Cc cty xuyn QG chim vai tr ch o, chi phi qu trnh nghin cu v pht trin
vi tm nh hng ln trn phm vi ton cu.
VD: Nm 2004, 320 cty xuyn QG u t 331 t USD v chim hn 50% tng s chi
tiu R&D.
64. Trnh by cc hnh thc ca hp tc quc t v khoa hc v cng ngh?
a. Khng mang tnh cht thng mi
- Trao i kinh nghim, cc ti liu, cc thnh tu KH-KT gia cc QG trn c s cho
khng
VD: Nhng vn mang tnh ton cu nh thay i kh hu, kim sot i dch bnh trn
TG, Cc hot ng ny thng c tin hnh thng qua cc chng trnh vin tr
nghin cu hoc di dng ODA.
- Phi hp chnh sch KH-KT, phi hp nghin cu v tin hnh cc cng trnh nghin cu
chung gia cc QG
31

+ Mc ch chung: Trnh trng lp trong nghin cu khoa hc, tp trung ngun lc cho
vic nghin cu cc cng trnh khoa hc ln, i hi chi ph ln
+ Hp tc gia cc nc pht trin nhm: tm ra gii php gii quyt nhng vn
chung mang tnh ton cu nh bo v mt, nghin cu thm him v tr, cng ngh ht
nhn,
+ Hp tc gia cc nc ang pht trin nhm: tranh th thu ht vn u t, cng ngh
tin tin, o to cn b, nng cao trnh qun l kinh t, tm th trng n nh mua
nguyn vt liu v tiu th sp.
Thng qua cc chng trnh KH-CN trong khun kh lin kt khu vc
Tin hnh trao i chuyn gia, cn b khoa hc gia cc QG. Trong cc hot ng vienj
tr nghin cu hay h tr k thut, cn phi c mt i ng cc chuyn gia giu kinh
nghim, ng vai tr quan trng trong cc hot ng hp tc.
Ngoi ra, vic cc QG pht trin h tr o to ngun nhn lc cht lng cao cho cc
QG ang pht trin cng c xem l 1 hnh thc ca QHQT v KH-CN.
VD: Nm 2002, c 895000 sv nc ngoi theo hc h C-H chu u (tng 19% so
vi nm 1999).
b. Mang tnh cht thng mi: Cc hot ng ny ang din ra trn quy m v phm vi
ngy cng su rng, trong hnh thc ph bin v quan trng nht l hot ng
chuyn giao cng ngh.

65. Phn tch vai tr ca hp tc quc t v khoa hc v cng ngh?

- Tit kim vn u t v thi gian
+ Trnh c s trng lp khng cn thit trong vic nghin cu v ng dng nhng tin
b KH-CN
+ S dng ngay nhng tin b KH-CN cso thng qua hnh thc QHQT.
- Gip cc nc gn kt nghin cu vi ng dng, nghin cu vi trin khai, nghin cu
vi sx
+ mt s nc, do ngn sch thp nn h khng c kh nng ng dng hiu qu nhng
nghin cu ca mnh thnh nhng h thng cng ngh c ng dng trong sx.
+ Thi gian a cc tin b KH-CN vo sx ngy cng ngn
- Cc QG c th y nhanh qt CNH-HH
+ Cc nc ang pht trin thng khng k sng to cng ngh mi, tin tin.
Con ng ngn nht l NK cng ngh ca nc ngoi y nhanh qt CNH-HH
+ Trc y phi mt hng trm nm cc nc hon thnh qt CNH-HH. Ngy nay,
cc nc NICs ch mt 20-30 nm bi h thc hin CNH da trn cng ngh sn c ca
nc ngoi m khng phi mt thi gian sng to v tm ra cng ngh.
66. Quyn s hu tr tu bao gm nhng quyn lin quan n vn g?
- Quyn tc gi v quyn lin quan n tc gi: l quyn ca t chc, c nhn i vi sn
phm do mnh sng to ra hoc s hu v quyn ca t chc, c nhn i vi cuc biu
din, bn ghi m, chng trnh pht sng, tn hiu v tinh mang chng trnh c m
ha.

32

Quyn s hu cng nghip: l quyn ca t chc, c nhn i vi sng ch, kiu dng
cng nghip, thit k b tr mch tch hp, nhn hiu, ch dn a l, tn thng mi, b
mt kinh doanh do mnh sng to ra hoc s hu v quyn chng cnh tranh khng lnh
mnh.
Quyn i vi ging cy trng: l quyn ca t chc, c nhn i vi ging cy trng
mi do mnh chn to hoc pht hin v pht trin hoc c hng quyn s hu.

67. Quyn tc gi l g v pht sinh khi no?

- Quyn tc gi cho php tc gi v ch s hu quyn tc gi c c quyn khai thc tc
phm, chng li quyn sao chp bt hp php.
- Cc tc phm c bo h l cc tc phm khoa hc, vn hc hoc ngh thut th hin
di bt k hnh thc no; bi ging, bi pht biu; tc phm bo ch; tc phm m nhc;
tc phm in nh,
- Ni dung quyn tc gi:
+ Quyn c t tn tc phm, ng tn tc phm v bo v s ton vn ca ni dung
tc phm.
+ Quyn cho hay khng khng cho ngi khc sd tc phm
+ Quyn s dng bao gm quyn cng b, ph bin, trnh din, sao chp, ci bin,
chuyn th, ghi m, ghi hnh, pht thanh truyn hnh, cho thu tc phm.
Ngoi l:
+ Tc phm c cng b, ph bin v khng b cm sao chp.
+ Vic sd nhng khng nhm mc ch kinh doanh
+ Vic sd khng nh hng n vic khai thc bnh thng ca ch s hu quyn tc gi
+ Ngi sd nhc tn tc gi v ngun gc tc phm
- Quyn tc gi bao gm:
+ Quyn nhn thn (quyn tinh thn): gn lin v nh hng trc tip n uy tn v danh
d ca tc gi; khng c chuyn giao v c bo h v thi gian.
+ Quyn ti sn: lun c bo h trong mt thi gian nht nh v c th chuyn giao
khi cn trong thi gian bo h.
Quyn tc gi pht sinh t khi tc phm c sng to v c th hin di mt hnh
thc vt cht nht nh. Ngha l, quyn tc gi ng nhin pht sinh m khng cn phi
qua bt k mt th tc no, vic ng k bn quyn ch l chng c gii quyt khi c
tranh chp xy ra ch khng c gi tr php l.
68. Trnh by khi nim, u v nhc im ca chuyn giao cng ngh ngang (D&D)?
Cho v d minh ha.
- Khi nim: Chuyn giao CN t c s sn xut ny n c s sn xut khc.
y l knh chuyn giao ch ph bin t cc nc pht trin sang cc nc ang
pht trin.
- u im:c tin cy cao, t mo him v y l cng ngh c p dng trong thc
tin sn xut

33

Nhc im: hnh thc ny i hi bn nhn cng ngh phi c trnh tip nhn cao
(phi c nng lc cng ngh ni sinh) trnh nhng sai lm trong qu trnh chuyn giao
cng ngh.
V d: Tp on Satake cng ty chuyn sn xut my ch bin thc phm ca Nht
k kt h tr CN xay xt v ch bin go cho cng ty CP bo v thc vt An Giag gm
vic chuyn giao trang thit b v h tr CN trn 4 phn on nh sy kh, nh bng,
phn tch v qun l cht lng go.

69. Trnh by khi nim, u v nhc im ca chuyn giao cng ngh dc (R&D)? Cho
v d minh ha.
- Khi nim: l chuyn giao CN t c s nghin cu thc nghim vo c s sx.
y l ngun chuyn giao ni b gia cc nc cng nghip pht trin vi nhau
v thng l chuyn giao cng ngh gia cc tp on xuyn QG, a QG.
C th t cc nc ang pht trin sang cc nc CN pht trin v nhng nc
ny c k p dng hn.
- u im: Hnh thc chuyn giao ny mang n cho ngi sn xut 1 CN hon ton mi,
nu vic p dng CN ny vo sx thnh cng th s cho ra nhng sp c sc cnh tranh cao
v s thu c nhng thng li ln trn TT.
- Nhc im: i hi ngi sx phi chp nhn mc mo him cao v y l CN cha
c s dng ln no trong sx.
- V d: Prezista do cng ty Johnson & Johnson unit Tibotec Pharmaceuticals Ltd. Sn
xut l loi thuc mi c kh nng ngn chn s nhn bn ca HIV bng cch c ch cc
haotj ng ca enzim protease. Nghin cu v Prezista (Daranavir) c thc hin di
s ch dn ca TS. Bonaventura Clotet, thuc bnh vin Univeritario Germans Trias I
Pujol, Barcelona, Ty Ban Nha.
70. Trnh by cc hnh thc ca chuyn giao cng ngh theo mc chuyn giao?
- Chuyn giao gin n: l hnh thc chuyn giao CN theo ngi bn trao cho ngi
mua quyn c s dng CN trong khong thi gian v phm vi hn ch.
+ Ngi mua CN khng c quyn bn li CN c chuyn giao
+ Ngi bn vn gia quyn sd CN v cn c th chuyn giao CN cho ngi khc
+ Gi CN thng thp
- Chuyn giao cng ngh khng c quyn: l hnh thc chuyn giao CN theo ngi
bn trao cho ngi mua quyn sd CN trong 1 phm vi lnh th nht nh v trogn phm
vi ngi mua c ton quyn sd CN ny.
+ Ngi bn CN khng c bn CN cho cc i tng khc trong phm vi a l quy
nh trong hp ng
+ Ngoi phm vi ngi mua khng c c quyn v quyn sd CN vn thuc j v
ngi bn.
+ Gi thng kh cao.
- Chuyn giao cng ngh c quyn: l hnh thc chuyn giao cng ngh theo ngi
bn chuyn giao ton b quyn sd CN cho ngi mua
34

+ Ngi mua tr thnh ch thc s ca CN sut thi gian cn li v c th bn li CN

cho ngi khc
+ Ngi bn t b quyn li ca mnh i vi CN
+ Gi thng rt cao
+ i tng chuyn giao: quyn sd cc sng ch, gii php hu ch, kiu dng CN, nhn
hiu ang cn thi gian bo h

CHNG VII
71. Trnh by c im ca ch bn v vng?
- Bn v vng l 1 hnh thc t chc quan h tin t m vng l thc o gi tr ca ng
tin. Cc QG n nh c nh gi tr ng tin ca mnh vi vng.
VD: Gi 1 ounce vng nguyn cht (M) = $20.67 S c tin Hoa K sn sng khng hn
ch mua v bn vng ti mc gi quy nh
- Bn v vng gia 2 ng tin tr thnh t l trao i
VD: 1 ounce vng (M) = $20.67
1 ounce vng (Anh) = 4.2474
$ 20.67/ounce of gold
T l trao i = 4.2474 /ounce of gold =$ 4.8665/ 1
-

Hot ng XNK vng din ra t do khi t gi hi oi vt ra ngoi bin cc im

vng th cc nc c th kim li nh chnh lch gi khin t gi trao i trn TT t do
khng bin ng ng k so vi bn v vng
Tin do NHTW pht hnh c m bo bng vng 100% v tin c chuyn i t
do khng hn ch ra vng.
NHTW ch tng lng tin khi c lung vng t dn c chy vo ngn hng S
nng ng ca NHTW trong vic iu tit lng cung tin b hn ch r rt

Hn ch:
+ Nhng pht hin v cc m vng mi l nguyn nhn gy tng cung ng tin v tng t l
lm pht mt cch t bin.
+ nhng nc khan him vng th lng cung tin s b hn ch v tr thnh nguyn nhn
km hm tng trng kinh t.
72. Trnh by c im ca h thng tin t Bretton Woods?
- Ch t gi c nh c iu tit v hnh thnh nn 2 t chc quc t mi l Qu tin t
quc t (IMF) v Ngn hng th gii (WB)
- H thng BWS thc cht l ch bn v la vng.
- Vng ng vai tr l phng tin thanh ton cui cng gia cc quc gia. Bn cnh ,
ng USD l phng tin thanh ton v d tr quc t.
- $35 = 1 ounce (ng USD c nh vi gi vng)
- Mi QG n nh 1 t gi trung tm vi USD v c php dao ng +/-1%, v sau c
m rng ln +/-2.5%
- Cam kt khng ph gi tin t
35

Khi cn cn thanh ton quc t b mt cn i th QG c th ph hoc nng gi ng tin

nu t gi thay i 10% th IMF s khng c kin, cn nu cao hn th phi c s
chp thun ca IMF.
73. Trnh by c im ca th trng ngoi hi?
L ni din ra hot ng mua v bn ngoi t.
- L TT ton cu v hot ng 24/24 do s chnh lch v mi gi gia cc khu vc trn th
gii.
- Trung tm ca th trng ngoi hi l Th trng lin ngn hng vi doanh s giao dch
chim 85% tng doanh s giao dch ngoi hi ton cu, gm cc thnh vin ch yu l
cc NHTM, cc nh mi gii ngoi hi v cc NHTW.
- Hot ng nh cc phng tin thng tin lin lc vin thng
- Lng giao dch rt ln v lin tc tng ln
- T gi c nim yt trn cc TT khc nhau hu nh l thng nht vi nhau (c chnh
lch khng ng k) do TT c tnh ton cu
- ng tin c sd nhiu nht trong giao dch l USD, chim trn 40% tng s cc ng
tin tham gia giao dch
- y l TT nhy cm vi cc s kin chnh tr, kinh t, tm l, x hi nht l vi chnh
sch tin t ca cc nc pht trin.
- Khong 50% cc giao dch ngoi hi quc t c thc hin qua 3 TT ln nht TG l
London, New York v Tokyo
74. T gi hi oi l g? Cc cch yt gi trn th trng ngoi hi? Cho v d minh ha.
- T gi l gi c ca ng tin 1 nc c biu th thng qua ng tin ca 1 nc khc.
T gi th hin tng quan so snh gia 2 ng tin ca 2 QG khc nhau.
- Vic cng b gi c ca ng tin ny so vi ng tin khc c gi l yt gi.
C 2 cch thc hin:
+ Yt gi trc tip: l gi c ca 1 n v ngoi t th hin bng 1 s n v ni t. a s
cc QG sd cch ny.
VD: Ti Vit Nam, t gi USD/VND l 21.550. iu c ngha l 1USD = 21.550 VND
+ Yt gi gin tip: l 1 n v ni t th hin bng 1 s n v ngoi t
VD: Ti Anh, 1 GBP=1.99 USD. C ngha l 1 bng Anh = 1.49 USD
75. Trnh by cc chc nng ca th trng ngoi hi?
- Cung cp DV cho cc KH c nhu cu thc hin cc giao dch TMQT Phc v TMQT
- Gip lun chuyn cc khon u t, tn dng quc t, cc giao dch ti chnh quc t khc
cng nh giao lu gia cc QG Phc v lun chuyn vn quc t
- Thng qua hot ng ca TT ngoi hi c th xc nh sc mua i ngoi ca ng tin
mt cch khch quan theo quy lut cung cu TT Ni hnh thnh t gi
- Cung cp cc cng c phng nga ri ro t gi cho cc khon thu XK, thanh ton NK,
cc khon u t bng ngoi t v cc khon i vay bng ngoi t thng qua cc H k
hn, hon i quyn chn tng lai Ni kinh doanh v phng nga ri ro t gi
- L ni NHTW tin hnh can thip khi cn iu chnh t gi theo hng c li cho nn
kinh t Ni can thip ln t gi

36

CHNG VIII
76. Trnh by khi nim v nguyn nhn hnh thnh lin kt kinh t quc t?
- Khi nim:
+ LKKTQT l 1 qt pht trin mang tnh tt yu khch quan c quyt nh bi nhu cu
pht trin ca lc lng sn xut trn quy m quc t to ra 1 chnh th kinh t ti u
cho c cng ng cng nh mi nc thnh vin tham gia
+ L qt ch ng gn kt nn kinh t v th trng ca tng nc vi nn kinh t khu vc
v th gii thng qua cc n lc t do ha v m ca TT hng ha, dch v, u t,
trn cc cp dn phng, song phng v a phng.
- Nguyn nhn hnh thnh:
+ Do s khc bit v trnh pht trin, ngun lc ca cc QG thnh vin nn cc
LKKTQT c hnh thnh nhm tn dng cc li th ca cc bn v tng thm sc
mnh ca cc bn tham gia lin kt to k cho cc nc pht huy y u th, tit
kim lao ng x hi, lm cho yu t sx c phn b hp l, nng cao hiu qu kinh t,
thc y kinh t pht trin.
+ Xut pht t 2 mc ch: mong mun m rng TT tiu th v da vo ng minh
bo h nn cc nc tch cc tham gia v hnh thnh nn cc LKKTQT.
+ Cc vn khu vc v ton cu ha kinh t (v ti chnh, kinh t, ro cn thng mi,
k thut, mt,) l nguyn nhn thc y s hnh thnh LKKTQT.
77. Phn tch cc c trng ca Lin kt kinh t quc t?
- Hnh thnh v pht trin l do s ph thuc ln nhau gia cc QG ngy cng gia tng
- L 1 hnh thc pht trin cao ca phn cng lao ng quc t
Cch mng
V chiu
PCLQT
khoa
rng:
hc
pht
phm
ktrin
thut
vi khng
c v chiu
gian ca
rngqtv
PCLQT
chiu su
ngy cng ln, ngy cng c nhiu nc

Quc t ha i sng kinh

Vt
chiu
th gii
su: PCLQT n tng chi tit sn phm vi trnh chuyn mn h
-

L mt hot ng t gic ca cc CP trn c s nhn thc c nhng li ch tch cc do

qt ny mang li:
+ M rng TT ngoi nc
+ Tng kh nng cnh tranh
+ Thu ht c cc ngun lc bn ngoi phc v cho s pht trin
+ Khai thc c cc tc ng ca cc qt cnh tranh v c b sung c cu kinh t cho
nhau.
+ Gim c cc chi ph giao dch
+ Hn ch vic sd lng ph cc ngun lc x hi, tng tng phc li ca ton th cng
ng
+ Gp phn loi b tnh bit lp ca nn kinh t v ch ngha cc b ca tng quc gia
trong nn kinh t th gii
37

L gii php trung ha mqh c tnh cht i nghch gia xu hng t do ha mu dch v
xu hng bo h mu dch trong chnh sch TMQT.

78. Trnh by cc hnh thc ca Lin kt kinh t quc t ln?

LKKTQT ln l lin kt gia cc QG thng qua vic k kt cc Hip nh quc t
- Cn c vo phng thc iu chnh
+ Lin kt gia cc nh nc (Interstate)
+ Lin kt siu nh nc (Superstate)
- Cn c vo mc lin kt
+ Khu vc mu dch t do (FTA Free Trade Area):
Cc nc thnh vin tha thun vi nhau v vic gim hoc xa b hng ro thu quan v cc
bin php hn ch v s lng trong bun bn gia cc thnh vin trong nhm, t tin ti
hnh thnh 1 TT thng nht v hng ha v dch v
Cc nc thnh vin vn gi c quyn c lp t ch trong quan h bun bn vi cc nc
ngoi khu vc. Ni cch khc, nhng thnh vin ca FTA c th duy tr nhng thu quan ring
v nhng hng ro thng mi khc i vi th gii bn ngoi.
VD: AFTA (Khu vc mu dch t do ASEAN), NAFTA (Khu vc mu dch t do Bc M)
+ Lin minh thu quan (CU Custom Union):
L hnh thc LKKTQT trong cc QG cam kt cc nd hp tc nh trong FTA (ct gim v xa
b thu quan v hng ro phi thu quan) nhng li p dng biu thu quan v cc quy nh phi
thu quan chung cho ton khi trong QHTMQT.
Hng ha NK t cc nc bn ngoi vo trong khi s chu 1 mc thu quan v cc quy nh phi
thu quan ging nhau
Cc nc thnh vin p dng 1 chnh sch TM thng nht, hay ni cch khc cc nc b mt
quyn t ch trong quan h bun bn vi cc nc ngoi khi.
VD: Lin minh thu quan Nga, Belarus, Kazakhstan (2007)
+ Th trng chung (CM Common Market):
L lin kt quc t mc cao hn lin minh thu quan, p dng cc bin php tng t lin
minh thu quan (mc d cam kt cc nd hp tc trong FTA nhng li p dng biu thu quan v
cc quy nh phi thu quan)
Ngoi ra, cc thnh vin cn tha thun v cho php di chuyn t do cc yu t c bn ca sx:
hng ha, dch v, t bn v LLL gia cc nc thnh vin, xy dng c ch chung iu tit
TT v tng bc hnh thnh TT khu vc thng nht
VD: Th trng chung Chu u EC (1967)
+ Lin minh kinh t (EU Economic Union):
L lin kt quc t mc cao hn so vi TT chung v s t do di chuyn hng ha, dch v,
t bn, cng ngh, thng tin v LLL gia cc quc gia thnh vin, thng nht biu thu quan
chung gia cc thnh vin
Cc nc thnh vin thc hin thng nht cc chnh sch kinh t, ti chnh, tin t, thay th 1
phn chc nng qun l kinh t ca CP tng nc nhm to ra 1 khng gian kinh t thng nht,
mt c cu kinh t ti u, xa b dn s chnh lch v trnh pht trin kinh t gia cc nc
thnh vin.
VD: Lin minh Chu u (EU)
38

+ Lin minh tin t (MU Monetary Union): l hnh thc lin minh ln nht hin nay
vi cc c im ging lin minh kinh t, ngoi ra cn c 1 s c im sau:
Hnh thnh nn ng tin chung thng nht thay cho ng tin ring ca cc nc thnh
vin
Sp nhp qu d tr ngoi hi
Xy dng h thng ngn hng chung thay cho cc NHTW ca cc nc thnh vin
Xy dng chnh sch ti chnh, tin t, tn dng chung i vi cc nc ng minh v cc
t chc tin t quc t v tin ti thc hin lin minh chnh tr.
VD: Lin minh kinh t tin t Chu u (EMU)
79. Phn tch tc ng tch cc ca Khu vc mu dch t do?
- To mt thun li v khuyn khch pht trin TM ni b khi, nhm thc y TM cc
nc thnh vin pht trin do vic ct gim thu quan v phi thu quan gim gi hng
XK ca cc nc thnh vin trn TT ca nhau, to cho chng c li th cnh tranh hn so
vi sp cng loi ca cc nc khng phi l thnh vin ca khi
- Nng cao nng lc cnh tranh ca nn kinh t cc thnh vin trong qu trnh hi nhp
kinh t ton cu
VD: nng cao nng lc mng vin thng ca Vit Nam khi tham gia AFTA
- To mt thun li thu ht u t t bn ngoi v khuyn khch u t ni b khi, bi v
FTA to 1 mt thng nht rng ln hn so vi TT 1 nc nn cc nh u t sn sng u
t khi c 1 TT tiu th hng ha ln nh vy.
80. Trnh by cc c trng ca Khu vc mu dch t do?
(Xem cu 78)
81. Trnh by cc c trng ca Lin minh thu quan?
(Xem cu 78)
82. Trnh by cc c trng ca th trng chung?
(Xem cu 78)
83. Trnh by cc c trng ca Lin minh kinh t?
(Xem cu 78)
84. Trnh by cc c trng ca Lin minh tin t?
(Xem cu 78)
85. Phn tch tc ng tch cc ca lin kt kinh t quc t nh?
LKKTQT nh l hnh thc lin kt gia cc cng ty ca cc QG khc nhau
- Thc y nhanh qu trnh nht th ha nn kinh t th gii pht trin TMQT
- Lin kt gia cc tp on kinh t ln ca cc QG thc y qt tch t v tp trung t bn
quc t pht trin cuc CM KH-KT ton cu
- Cc cng ty quc t:
+ nh hng n s chuyn dch c cu kinh t ca cc QG theo hng hiu qu v tnh
cnh tranh c nng cao
+ nh hng n chnh sch hi nhp KTQT ca cc QG theo hng bnh ng
+ Cung cp vn cho cc nc ang pht trin thng qua u t trc tip v gin tip
Ko gn dn khong cch v KH-CN gia cc QG thng qua vic chuyn giao v u t
cng ngh (VD: gp vn CN trong lin doanh, bn sp cng ngh n cc nc ang pht
trin)
39

Gip cc nc khai thc v sd li th ca mnh: ti nguyn khong sn, nhn lc mt

cch c hiu qu nht.

86. Phn tch tc ng tiu cc ca lin kt kinh t quc t nh?

- Nhng cng ngh c chuyn giao ti cc nc ang pht trin hu ht l CN lc hu.
VD: tu cnh ngm cao c Vng Tu l sp chuyn giao ca 1 cty ti Lin X (c) c
sx cch y 30 nm.
- Hin tng chuyn gi trong ni b h thng cc chi nhnh v cng ty con vi cng ty
m cc QG khc nhau nhm trn thu thit hi cho ngn sch cc quc gia
- Cc cty quc t thng nm gi cc ngnh kinh t ch cht ca 1 QG nh hng tiu
cc n i sng v hot ng chnh tr ca 1 QG
- Cc cty quc t thng ch ch trng khai thc li ch ca QG nhn u t khng ch
trng nh hng n c cu cc ngnh kinh t quc gia v nhim mt
VD: Cty Vedan vi quy trnh x l nc thi tinh vi, trnh s kim sot ca cc lc lng
chc nng v gy nhim nghim trng mt nc v t.
87. So snh GATT v WTO?
- Ging nhau:
+ T chc quc t qun l lut l gia cc QG trong hot ng TMQT
+ Ly MFN l nguyn tc php l quan trng nht ginh s u i cho cc QG thnh
vin
+ L h thng cc quy nh quc t chung, din n thng lng a phng ln nht, c
ch kim im chnh sch TMQT ca cc QG thnh vin nhm thc y qu trnh t do
ha thng mi gia cc thnh vin
+ Nn tng xy dng cc vng m phn a phng gia cc QG thnh vin
VD: Vng m phn Uruguay (1986 -1994) tin ti thnh lp WTO t GATT
+ Hp tc vi cc t chc quc t nh IMF, WB trong vic hoch nh chnh sch v d
bo xu hng pht trin ca kinh t ton cu
+ a 1 s ngoi l v min tr quang trng i vi MFN khi p dng vi cc nc ang
pht trin
- Khc nhau:
TIU CH
C cu

GATT
Khng c th ch, ch c Ban th k nh
thnh lp t chc TMQT vo nhng
nm 40

Bn cht

p dng cc hip nh mang tnh tm thi (thay i v b sung qua cc vng

m phn)
L nhng cng c a phng, p dng mang tnh chn la
c p dng cho TM hng ha

Phm vi p
dng

40

WTO
C cu r rng: b my t chc: Th k
thng trc, 450 nhn vin c lnh
o bi 1 Tng gim c v 4 tng gim
c
Mang tnh cam kt c nh v vnh vin
(gm gi 56 vn kin Hip nh m tt
c cc thnh vin phi p dng)
L nhng hip nh a bin, p dng
mang tnh bt buc
p dng cho c thng mi hng ha,
thng mi dch v, s hu tr tu, bin

Phng thc Khng qun l lut l TM ca cc thnh

hot ng
vin
Gii quyt tranh chp kh khn, khng
da trn c ch chun mc

php u t lin quan n TM

T chc qun l lut l gia cc QG
trong hot ng TM
Gii quyt tranh chp nhanh chng: c
quy trnh v v thi gian biu cht ch

88. Phn tch nhng nguyn tc hot ng ca WTO?

5 nguyn tc c bn
- Nguyn tc khng phn bit i x:
+ Quy tc ti hu quc (MFN): nu 1 nc dnh cho 1 nc thnh vin mt s i x u
i no th nc ny cng s phi dnh s u i cho tt c cc nc thnh vin
khc.
Ngoi l:
Mu dch bin gii
H thng u i ph cp GSP
Cc tha thun khu vc (RTA)
+ Quy tc i ng quc gia (NT): mi nc thnh vin ca WTO cam kt dnh cho i
tc nhng u i tng t nh nc ch nh v hng ha, dch v, u t v quyn s
hu tr tu
- Nguyn tc m ca/ tip cn th trng: Cc nc phi m c TT hng ha, dch v v
u t nc ngoi cho cc quc gia khc
- Nguyn tc cnh tranh cng bng:
+ Hn ch tc ng tiu cc ca cc bin php cnh tranh khng bnh ng nh bn ph
gi, tr cp hoc ginh c quyn cho mt s nhm doanh nghip nht nh
+ Cho php cc nc p dng cc bin php tr a, t v nh p dng thu i khng,
thu chng bn ph gi, thu chng tr cp XK
- Nguyn tc xy dng mt kinh doanh d d on
+ Cc cng ty, CP, nh u t t nim tin ln hn vo vic cc ro cn thng mi s
khng c dng ln ty tin
+ Ngy cng c thm nhng cam kt php l trogn vic gim thu sut v m ca TT
trong WTO
- Nguyn tc dnh 1 s u i v TM cho cc nc ang v km pht trin
+ Ginh u i v thu NK khi thm nhp vo TT cc nc cng nghip pht trin (GSP)
+ Khng phi thc hin y ngha v ca WTO nh cc quc gia cng nghip pht
trin
+ Thi gian qu iu chnh Chnh sch kinh t v thng mi cho ph hp vi
WTO di hn

89. Trnh by khi nim, c im ca H thng u i ph cp (GSP)?

- Khi nim: l ch u i c bit ca cc nc CN pht trin dnh cho cc nc ang
pht trin khi a hng ha vo cc nc ny
- c im:
41

+ Khng mang tnh cht cam kt

+ Ch dnh cho cc nc ang pht trin
+ Ch do cc nc pht trin t xc nh k c quy m, mc , hnh thc u i ln
danh mc quc gia c coi l ang pht trin v c hng u i GSP
+ Ch GSP khng mang tnh c i c li
90. Trnh by nhng ngoi l nguyn tc MFN trong WTO? Khi cc nc ASEAN dnh
cho nhau thu sut thp hn thu sut nh vo hng ha ca cc nc ngoi
ASEAN th c vi phm nguyn tc MFN khng? V sao?
- Nhng ngoi l nguyn tc MFN trong WTO:
+ Mu dch bin gii: c dn hai bn bin gii ca cc nc lng ging c php bun
bn khng theo nhng quy nh XNK thng thng. Cc nc lng ging thng c
nhng chnh sch ring to k cho quan h thng mi ca c dn 2 bn bin gii v
nhng chnh sch ny khng phi p dng i vi nhng nc khng c cng bin gii
+ H thng u i ph cp: l ch u i c bit ca cc nc CN pht trin dnh
cho cc nc ang pht trin khi a hng ha vo cc nc ny
+ Cc tha thun khu vc (lin minh thu quan, khu vc thng mi t do): Cc th ch
thng mi khu vc v ang c hnh thnh trn nhiu khu vc theo iu khon
XXIV ca GATT 1994 (quy nh v p dng theo lnh th, vn chuyn bin gii, lin
minh quan thu v cc khu vc thng mi t do)
- Gii thch:
iu ny l hon ton khng vi phm nguyn tc MFN, m l 1 trng hp ngoi l ca
n. V:
+ Theo iu 24 ca GATT th quy nh cc quc gia thnh vin trong cc hip nh
thng mi khu vc c th dnh cho nhau s i x u i hn mang tnh cht phn bit
i x vi nhm nc ngoi khu vc (nc th 3)
+ Tuy nhin, MFN vn c ngha v phi thc hin trong cc tha thun khu vc, thu
sut u i dnh cho 1 nc tha thun khu vc th phi p dng ng u cho tt c cc
QG trong khu vc .
91. Phn tch tc ng ca WTO i vi Vit Nam sau 7 nm gia nhp?
C HI: C 9 nhm c hi ln n vi nn kinh t Vit Nam
- Vit Nam c hng ngay thnh tu, kt qu m phn ca GATT v WTO: Sau gn 60
nm tn ti v pht trin, t chc c trn 50 H a phng nh GATT, GATS, TRIMs,
TRIPs,
- Vo WTO mang li ng lc cho ci cch nn kinh t Vit Nam
+ Thc y Vit Nam hon thin h thng php lut theo chun mc quc t pht trin
c ch kinh t th trng
+ Xy dng mt kinh doanh bnh ng gia cc thnh vin
+ Minh bch v coogn khai c ch, chnh sch
+ N lc v kin quyt hn trong vic chng tham nhng
+ Ci cch b my NN theo hng ngy cng gn nh, gim bt th tc hnh chnh
trong kinh t v hot ng doanh nghip
+ Thay i t duy kinh t theo hng m ca
42

+ T kinh t nh nc sang kinh t t nhn ng lc pht trin kinh t

+ Pht trin hn c ch TT ngy cng hon thin
Doanh nghip c mt khinh doanh thun li pht trin
+ C hnh lang php l y , mang chun mc quc t mt cch ng b
+ Khng b phn bit i x, tt c u phi hot ng theo c ch TT
+ C c hi tip cn TT trong v ngoi nc
+ C mt hnh chnh cng khai v n gin hn
+ H tng c s kinh doanh tt hn
Vit Nam ngy cng hp dn cc nh u t nc ngoi
+ Mt kinh doanh mang tnh php l chun mc quc t
+ Nhng nh u t gin tip nc ngoi c quyn u t nhiu hn vo TT ti chnh,
ngn hng, chng khon,
+ Nh u t nc ngoi khng b phn bit i x (thng qua MFN)
+ Nh u t nc ngoi c cam kt bo v quyn li hp php
Chi ph kinh doanh ca DN c k gim
+ Thu NK gim chi ph nguyn vt liu, cng c dng c, my mc thit b s gim
+ Mt cnh tranh cao cc DN u t i mi cng ngh, my mc, qun l tt hn chi
ph kinh doanh
+ Chi ph cho th tc hnh chnh t hn (VD: gim c th tc nhiu tng rc ri trogn
NK)
+ Tham nhng c kim sot cht ch hn gim chi ph ca sau hay di bn
+ Gim chi ph c s h tng (do NN trc tip u t cc hng mc quan trng)
Xut khu d dng hn
+ Nng lc cnh tranh tt hn
+ Ro cn cc QG nhp khu t hn
+ Hng ha NK ca Vit Nam c i x cng bng hn trn TT th gii
+ Hng ha NK khng cn b kim sot bi hn ngch
+ DN d dng tip cn thng tin hn v th trng NK (quy nh cng khai chnh sch
ngoi thng ca WTO)
Hng ha v DV nhiu hn: Do nh cung cp c m rng nn DN v NTD c nhiu s
la chn hng ha v DV hn v gi c, cht lng, mu m,
DN c k bo v quyn li
+ DN c k bo v quyn li hp php ca mnh tt trn TT trong v ngoi nc\
+ Quyn s hu tr tu c coi trng v bo v
i sng nhn dn c ci thin
+ Nhiu c hi v vic lm hn, thu nhp gia tng
+ Nhiu hng ha v DV hn vi mc gi cnh tranh, tha mn tt hn nhu cu ca NTD
+ C thm k hc tp, y t, du lch, tip cn thng tin v cc phng tin thng tin gii tr
THCH THC: C 6 im c bn c xem l mt tri ca qt hi nhp ny
S l thuc ca nn kinh t Vit Nam vo tin trnh ton cu ha gia tng
+ Xy dng h thng lut php kinh doanh, thng mi phi theo khung ca chun mc
quc t
+ Chnh sch, c ch kinh t chu s gim st ca WTO

43

+ Mi s bin ng, c bit l v kinh t ca khu vc v th gii s tc ng mnh n

kinh t Vit Nam, ch yu l cc DN
S cnh tranh khc lit hn: Gim bt cc hng ro thu quan v phi thu quan, gim
bo h, tr cp hng ha v DV vo Vit Nam nhiu hn, u t nc ngoi vo Vit
Nam d dng hn
Cnh tranh s khc lit hn gia hng ni v hng ngoi
Mt kinh doanh phc tp hn
+ DN phi nm r lut l c trong nc v quc t
+ Nm r thoogn tin hn v hi nhp, s bin ng ca kinh t ton cu v cc i th
cnh tranh c trong v ngoi nc
Ro cn XK tinh vi v phc tp hn
+ Chi ph cho xc lp quyn s hu tr tu, xy dng thng hiu
+ Chi ph u t nng cao nng lc cnh tranh
+ Chi ph xy dng cc tiu chun qun l cht lng: ISO-9000, ISO-14000, HACCP,
GMP,
+ Chi ph thu ht v o to nhn lc
+ Chi ph tip th, qung co, duy tr v pht trin th phn
Nhiu mu thun mi pht sinh
+ Gia bo h ni a v m hi nhp
+ Gia bn sc dn tc v vn ha quc t
+ Gia yu cu pht trin chung v li ch ring (VD: vic n b gii ta t u t xy
dng c s h tng ti nng thn)
+ Gia li ch quc gia v li ch quc t
+ Khong cch giu - ngho trong nn kinh t m s gia tng

44