- Soạn bài: Tìm hiểu chung về văn nghị luận TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN NGHỊ LUẬN. - Nhu cầu nghị luận. - Để giải quyết các vấn đề được đặt ra dưới đây, em có thể dùng văn bản tự sự, miêu tả hay biểu cảm được không? Vì sao?. - Văn miêu tả dùng để làm gì? Văn miêu tả dùng để tái hiện lại sự vật, hiện tượng để người khác có thể hình dung một cách cụ thể về đối tượng ấy. - Các vấn đề được đặt ra ở trên không hướng tới điều này.. - Chỉ có thể giải quyết các vấn đề tương tự như thế này, người ta phải sử dụng nghị luận như một phương thức biểu đạt chính, với các lí lẽ chặt chẽ, thuyết phục. - Trên thực tế, chúng ta vẫn thường gặp các tình huống mà không thể không sử dụng nghị luận. - Đó có thể là lời phát biểu, nêu ra ý kiến, có thể là một bài xã luận, bình luận, đánh giá về một vấn đề nào đó của đời sống.. - Thế nào là văn bản nghị luận?. - Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:. - (Hồ Chí Minh toàn tập, tập 4, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2000) a) Bác Hồ viết bài văn này để làm gì?. - Gợi ý: Các câu văn mang luận điểm chính của bài văn:. - c) Để thuyết phục người đọc, người viết đã làm gì? Hãy liệt kê các lí lẽ của bài văn.. - Biến việc học thành việc làm rộng khắp, với các hình thức cụ thể có thể áp dụng mọi lúc, mọi nơi.. - Gợi ý: Để giải quyết vấn đề "Chống nạn thất học". - như trên, không thể sử dụng kể chuyện, miêu tả hay biểu cảm. - Sức thuyết phục chỉ có thể được tạo nên bằng hệ thống các luận điểm, trình bày với lí lẽ lôgic, chặt chẽ. - Nhiệm vụ giải quyết vấn đề đặt ra đòi hỏi phải sử dụng nghị luận.. - đ) Văn bản nghị luận là gì?. - Gợi ý: Văn bản nghị luận là loại văn được viết ra nhằm xác lập cho người đọc, người nghe một tư tưởng, quan điểm nào đó bằng những luận điểm rõ ràng, với lí lẽ chặt chẽ, dẫn chứng xác thực.. - a) Bài văn dưới đây có phải là bài văn nghị luận không? Vì sao?. - CẦN TẠO RA THÓI QUEN TỐT TRONG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI. - Có thói quen tốt và thói quen xấu. - là thói quen tốt.. - Hút thuốc lá, hay cáu giận, mất trật tự là thói quen xấu. - Có người biết phân biệt tốt và xấu, nhưng vì đã thành thói quen nên rất khó bỏ, khó sửa. - Chẳng hạn vì thói quen hút thuốc lá, nên cũng có thói quen gạt tàn bừa bãi ra nhà, cả trong phòng khách lịch sự, sạch bong.. - Một thói quen xấu ta thường gặp hàng ngày, ở bất cứ đâu là thói quen vứt rác bừa bãi. - Thói quen này thành tệ nạn. - Tạo được thói quen tốt là rất khó. - Nhưng nhiễm thói quen xấu thì dễ. - (Theo Băng Sơn, Giao tiếp đời thường) Gợi ý: Có vấn đề nào được đưa ra và giải quyết trong bài văn này không? Tác giả nêu lên ý kiến nào? Có mục đích thuyết phục người đọc về ý kiến ấy không?. - Văn bản trên là một văn bản nghị luận. - Tác giả bàn đến vấn đề tập thói quen tốt, loại bỏ những thói quen xấu trong đời sống hàng ngày.. - b) Tóm tắt những ý chính của bài văn. - Để tạo cho bài văn có sức thuyết phục, người viết đã trình bày các luận điểm với lí lẽ và dẫn chứng như thế nào?. - Luận điểm chính của bài văn thể hiện ở:. - Có người biết phân biệt tốt và xấu, nhưng vì đã thành thói quen nên rất khó bỏ, khó sửa.. - Luận điểm chính trên được triển khai với các lí lẽ:. - Trong cuộc sống, có thói quen tốt (dẫn chứng: dậy sớm, luôn đúng hẹn, giữ lời hứa, luôn đọc sách. - và có thói quen xấu;. - Cái gì đó mà thành thói quen thì rất khó sửa;. - Thói quen xấu sẽ gây hại đến cộng đồng, tác động tiêu cực đến môi trường sống;. - Hãy tự xem lại mình để loại bỏ thói quen xấu, tạo ra nếp sống đẹp, văn minh cho xã hội.. - c) Vấn đề mà bài viết trên bàn bạc có đúng với thực tế của đời sống không? Những gì mà người viết giải quyết trong bài viết có ý nghĩa như thế nào?. - Gợi ý: Vấn đề bảo vệ môi trường, giữ gìn nếp sống văn minh có phải là vấn đề nóng bỏng hiện nay không? Em có hay được nghe nói đến vấn đề này trên các phương tiện thông tin không? Với việc đó nên tán thành hay phản đối?. - Nhận xét về bố cục của bài văn trên.. - Gợi ý: Có thể chia bài văn thành mấy phần? Nội dung chính của từng phần là gì?. - Bài văn có bố cục 3 phần: Mở bài (Nêu vấn đề thói quen và thói quen tốt). - Kết bài (Kêu gọi mọi người loại bỏ thói quen xấu, tự điều chỉnh mình để tạo ra nếp sống đẹp, văn minh cho xã hội.). - Sưu tầm thêm một số văn bản nghị luận mà em biết.. - Bài văn sau đây có phải là văn bản nghị luận không?. - Người ta bảo ở bên Pa-le-xtin có hai biển hồ. - Biển hồ thứ nhất gọi là biển Chết. - Đúng như tên gọi, không có sự sống nào bên trong cũng như xung quanh biển hồ này. - Nước trong hồ không có một loại cá nào có thể sống nổi. - Biển hồ thứ hai là Ga-li-lê. - Đây là biển hồ thu hút nhiều khách du lịch nhất. - Nước ở biển hồ lúc nào cũng trong xanh mát rượi, người có thể uống được mà cá cũng sống được. - Nhưng điều kì lạ là cả hai biển hồ này đều được đón nhận nguồn nước từ sông Gioóc-đăng. - Biển hồ Ga-li-lê cũng đón nhận nguồn nước từ sông Gioóc-đăng rồi từ đó tràn qua các hồ nhỏ và sông lạch, nhờ vậy nước trong hồ này luôn sạch và mang lại sự sống cho cây cối, muông thú,. - Gợi ý: Mặc dù có sử dụng tự sự nhưng văn bản trên vẫn là một văn bản nghị luận. - Kể chuyện "Hai biển hồ". - Hình ảnh hai biển hồ mang ý nghĩa tượng trưng cho hai cách sống đối lập nhau ấy.