Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Đánh giá mô hình bán trú cho học sinh người Mông huyện Nậm Pồ

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:120

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đánh giá hiệu quả hoạt động của mô hình trường bán trú cho học sinh người dân tộc Mông tại huyện Nậm Pồ, đề tài đề xuất các biện pháp quản lý, tổ chức, đánh giá phù hợp, nhằm nâng cao chất lượng nuôi - dạy tại các trường bán trú cho học sinh người Mông, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển giáo dục trên địa bàn một huyện Nậm Pồ nói riêng và tỉnh Điện Biên nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Đánh giá mô hình bán trú cho học sinh người Mông huyện Nậm Pồ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH BÁN TRÚ CHO HỌC SINH NGƯỜI MÔNG HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH BÁN TRÚ CHO HỌC SINH NGƯỜI MÔNG HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn: GS.TS PHẠM HỒNG QUANG THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi. Các số liệu nêu trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác. Thái Nguyên, ngày 30 tháng 9 năm 2018 Tác giả Nguyễn Xuân Trường i
LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn, cảm ơn sâu sắc đến Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Hồng Quang đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên, Khoa Tâm lí giáo dục đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng GD&ĐT huyện Nậm Pồ, Hiệu trưởng các trường PTDTBTTHCS, GV, phụ huynh, học sinh các trường PTDTBT THCS, cán bộ cấp ủy, chính quyền địa phương trên địa bàn huyện Nậm Pồ đã quan tâm, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự chỉ bảo, đóng góp ý kiến của quý thầy, cô giáo để luận văn được hoàn chỉnh hơn. Thái Nguyên, ngày 30 tháng 9 năm 2018 Tác giả Nguyễn Xuân Trường ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 4 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 5 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 5 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 5 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 5 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 6 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 7 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH TRƯỜNG BÁN TRÚ CHO HỌC SINH NGƯỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ...................... 8 1.1. Lich sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 10 1.2.1. Khái niệm mô hình .................................................................................. 10 1.2.3. Đánh giá trong quản lý giáo dục.............................................................. 11 1.3. Các mô hình thực hiện giáo dục cho học sinh dân tộc thiểu số. ................ 14 1.4. Khái quát chung về trường PTDT bán trú .................................................. 17 1.4.1. Ý nghĩa của việc tổ chức mô hình trường bán trú đối với học sinh dân tộc ở vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn .......................... 17 1.4.2. Vị trí, vai trò của trường PTDT bán trú................................................... 18 1.4.3. Cơ cấu bộ máy ......................................................................................... 20 iii
1.4.4. Nhiệm vụ của trường phổ thông dân tộc bán trú. .................................... 21 1.4.5. Cơ sở vật chất và trang thiết bị của trường phổ thông dân tộc bán trú. ...... 21 1.4.6. Chính sách đối với trường phổ thông dân tộc bán trú ............................. 21 1.4.7. Đối tượng xét duyệt. ................................................................................ 22 1.4.8. Hoạt động dạy học và giáo dục. .............................................................. 22 1.5. Một số vấn đề lý luận về đánh giá mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc thiểu số .................................................................................................. 23 1.5.1. Mục tiêu đánh giá mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc thiểu số ...... 23 1.5.2. Nội dung, công cụ đánh giá mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc thiểu số ......................................................................................................... 23 1.5.3. Phương pháp đánh giá mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc thiểu số ............................................................................................................... 27 1.5.4. Hình thức đánh giá mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc thiểu số .............................................................................................................. 28 1.5.5. Xử lý kết quả đánh giá mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc thiểu số ............................................................................................................... 28 1.6. Nhiệm vụ của hiệu trưởng trong hoạt động đánh giá mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc thiểu số. ................................................................. 28 1.6.1. Lập kế hoạch đánh giá ............................................................................. 29 1.6.2. Tổ chức hoạt động đánh giá .................................................................... 30 1.6.3. Chỉ đạo hoạt động đánh giá ..................................................................... 31 1.6.4. Kiểm tra hoạt động đánh giá ................................................................... 32 1.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động đánh giá mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc thiểu số ......................................................................... 33 1.7.1. Năng lực của hiệu trưởng ........................................................................ 33 1.7.2. Năng lực của đội ngũ tham gia đánh giá ................................................. 33 1.7.3. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật quản lý trường phổ thông dân tộc bán trú ................................................................................................... 33 iv
1.7.4. Đặc điểm học sinh dân tộc thiểu số ......................................................... 34 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 37 Chương 2: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG MÔ HÌNH BÁN TRÚ CHO HỌC SINH NGƯỜI DÂN TỘC MÔNG TẠI HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN ........................................................................................... 39 2.1. Đặc điểm các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ..................................................................................... 39 2.2. Khảo sát thực trạng mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc Mông huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ............................................................... 40 2.2.1. Tiến trình khảo sát đối tượng................................................................... 40 2.2.2. Mục đích khảo sát .................................................................................... 40 2.2.3. Đối tượng ................................................................................................. 40 2.2.4. Nội dung khảo sát .................................................................................... 41 2.3. Kết quả khảo sát ......................................................................................... 41 2.3.1. Đánh giá thực trạng công tác nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục của mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc Mông. .......................................... 41 2.5. Đánh giá thực trạng quản lý mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc Mông ............................................................................................................ 53 2.5.1. Thực trạng thực hiện chính sách cho trường phổ thông dân tộc bán trú..... 53 2.5.2. Thực trạng về năng lực tổ chức quản lý của Hiệu trưởng ....................... 56 2.6. Đánh giá chung thực trạng mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc Mông huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ......................................................... 59 2.6.1. Ưu điểm ................................................................................................... 59 2.6.2. Hạn chế và nguyên nhân.......................................................................... 60 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 63 Chương 3: BIỆN PHÁP ĐÁNH GIÁ VÀ HOÀN THIỆN MÔ HÌNH BÁN TRÚ CHO HỌC NGƯỜI DÂN TỘC MÔNG HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN .................................................................................... 65 v
3.1. Một số nguyên tắc chung đánh giá mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc Mông tại huyện Nậm Pồ ............................................................. 65 3.1.1. Đảm bảo tính mục đích............................................................................ 65 3.1.2. Đảm bảo tính hệ thống............................................................................. 65 3.1.3. Đảm bảo tính kế thừa............................................................................... 66 3.1.4. Đảm bảo tính hiệu quả ............................................................................. 66 3.1.5. Đảm bảo tính thiết thực và cụ thể. ........................................................... 66 3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính thống nhất và tính đồng bộ. ............................ 67 3.1.7. Nguyên tắc đảm bảo phù hợp với lứa tuổi và đặc điểm học sinh dân tộc bán trú .......................................................................................................... 67 3.2. Một số biện pháp xây dựng và tổ chức thực hiện mô hình bán trú cho học sinh người Mông .......................................................................................... 68 3.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng hoàn thiện cơ cấu tổ chức và cơ chế hoạt động của mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc Mông ........................... 68 3.2.2. Biện pháp 2: Quản lý, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện .............. 72 3.2.3. Biện pháp 3. Thực hiện tốt các chế độ chính sách cho học sinh người dân tộc Mông và cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên ........................... 77 3.2.4. Biện pháp 4: Đầu tư xây dựng hệ thống cơ sở vật chất trang thiết bị, phương tiện dạy học đồng bộ, hiện đại đáp ứng nhu cầu sinh hoạt về ăn, ở, vui chơi, học tập. Tạo dựng môi trường học tập an toàn, thân thiện................. 80 3.2.5. Biện pháp 5. Tổ chức hoạt động tăng gia sản xuất cải thiện đời sống và môi trường sống, giáo dục tinh thần quý trọng lao động, thành quả lao động ........ 82 3.2.6. Biện pháp 6. Huy động sự tham gia của cấp ủy chính quyền địa phương trong hoạt động chăm sóc giáo dục học sinh bán trú người dân tộc Mông ............ 84 3.2.7. Biện pháp 7: Thực hiện chức năng đánh giá hiệu quả mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc Mông ................................................................ 88 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất. ................................................... 90 3.4. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp hoàn thiện mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc Mông huyện Nậm Pồ .................. 91 vi
3.4.1. Mục đích .................................................................................................. 91 3.4.2. Đối tượng xin ý kiến ................................................................................ 91 3.4.3. Nội dung và hình thức xin ý kiến ............................................................ 91 3.4.4. Kết quả xin ý kiến .................................................................................... 91 Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 94 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 95 2. Khuyến nghị................................................................................................... 96 2.1. Với lãnh đạo tỉnh Điện Biên ....................................................................... 96 2.2. Với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên .............................................. 96 2.3. Với chính quyền huyện, xã có trường bán trú. .......................................... 97 2.4. Với các phòng Giáo dục và đào tạo. ........................................................... 97 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 98 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nội dung 1 BTDN Bán trú dân nuôi 2 CBQL Cán bộ quản lý 3 DTTS Dân tộc thiểu số 4 GD Giáo dục 5 GV Giáo viên 6 HSBT Học sinh bán trú 7 NV Nhân viên 8 PTBT Phổ thông bán trú 9 PTDTBT Phổ thông dân tộc bán trú 10 PTDTNT Phổ thông dân tộc nội trú 11 QL Quản lý 12 QLGD Quản lý giáo dục 13 TDTT Thể dục thể thao 14 TH&THCS Tiểu học và trung học cơ sở 15 THCS Trung học cơ sở 16 TPT Tổng phụ trách 17 UBND Ủy ban nhân dân 18 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Số lượng và đối tượng khảo sát, nghiên cứu..................................... 40 Bảng 2.2. Đánh giá của học sinh người dân tộc Mông về mức độ đáp ứng của mô hình bán trú ........................................................................... 42 Bảng 2.3. Tổng hợp số liệu học sinh bán trú người dân tộc Mông ................... 43 Bảng 2.4. Tổng hợp chất lượng học sinh bán trú người dân tộc Mông ............ 44 Bảng 2.5 Tổng hợp chất lượng học sinh bán trú người dân tộc Mông ............. 44 Bảng 2.6 Tổng hợp chất lượng học sinh bán trú người dân tộc Mông đạt giải trong các kỳ thi học sinh giỏi từ năm 2013 - 2018 .................... 44 Bảng 2.7. Tổng hợp chất lượng học sinh bán trú người dân tộc Mông thi đỗ phổ thông dân tộc nội trú, đi học THPT, học Trung cấp chuyên nghiệp.................................................................................... 45 Bảng 2.8. Đánh giá, nhân xét của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh về mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc Mông .......................... 46 Bảng 2.9. Đánh giá mức độ hài lòng của phụ huynh đối với mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc Mông................................................ 51 Bảng 2.10. Đánh giá của cấp ủy chính quyền địa phương về hiệu quả của mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc Mông .......................... 52 Bảng 2.11. Tổng hợp số cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên 10 trường có học sinh bán trú người dân tộc Mông................................................ 56 Bảng 2.12. Đánh giá thực trạng năng lực quản lý về tổ chức đời sống cho học sinh bán trú dân tộc Mông .......................................................... 58 Bảng 3.1. Tổng hợp kết quả xin ý kiến chuyên gia về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp hoàn thiện mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc Mông huyện Nậm Pồ .......................................... 92 v
DANH MỤC CÁC HÌNH Sơ đồ 1.1. Sơ đồ mô tả các chức năng quản lý .................................................. 11 Sơ đồ 3.1. Mô tả mối quan hệ của các lực lượng trong giáo dục, chăm sóc, nuôi dưỡng học sinh bán trú ............................................................ 87 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Sau hơn 30 năm đổi mới, đất nước ta đã vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, đạt được nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Nước ta đã thoát khỏi tình trạng yếu kém phát triển, bước vào nhóm nước đang phát triển có thu nhập trung bình. Tuy nhiên những thành tựu về kinh tế của nước ta chưa vững chắc, chất lượng nguồn nhân lực và sức cạnh tranh của nền kinh tế chưa cao, môi trường văn hóa còn tồn tại nhiều hạn chế, chưa hội đủ các nhân tố để phát triển nhanh và bền vững. Cũng trong khoảng thời gian trước và sau khi nước ta tiến hành đổi mới, thế giới chứng kiến những biến đổi sâu sắc về mọi mặt. Các cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba và lần thứ tư nối tiếp nhau ra đời, kinh tế trí thức phát triển mạnh đem lại cơ hội phát triển vượt bậc, đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức không nhỏ đối với mỗi quốc gia, nhất là các quốc gia đang phát triển và chậm phát triển. Mặt khác, những biến đổi về khí hậu, tình trạng cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường, mất cân bằng sinh thái và những biến động về chính trị, xã hội cũng đặt ra những thách thức có tính toàn cầu. Để đảm bảo phát triển bền vững, nhiều quốc gia đã không ngừng đổi mới giáo dục, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, trang bị cho các thế hệ tương lai nền tảng văn hóa vững chắc và năng lực thích ứng cao trước mọi biến dộng của thiên nhiên và xã hội. Đổi mới giá dục đã trở thành nhu cầu cấp thiết và xu thế mang tính toàn cầu. Trong văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI [1], với quan điểm, định hướng chiến lược được Đảng và Nhà nước đề ra “…Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc hiệu quả. Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, 1
định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời…” Thực hiện Nghị quyết của Đảng, Quốc hội và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, chương trình giáo dục phổ thông mới được xây dựng theo hướng phát triển phẩm chất và năng lực của người học, tạo môi trường học tập và rèn luyện, giúp học sinh phát triển hài hòa về thể chất lẫn tinh thần, trở thành người học tích cực, tự tin, biết vận dụng các phương pháp học tập tích cực để hoàn chỉnh các tri thức và kỹ năng nền tảng, có ý thức lựa chọn nghề nghiệp và học tập suốt đời, có những phẩm chất tốt đẹp và năng lực cần thiết để trở thành người công dân có trách nhiệm, người lao động có văn hóa, cần cù, sáng tạo, đáp ứng nhu cầu phát triển của cá nhân và yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước trong thời đại toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0. Tuy nhiên, Giáo dục và Đào tạo tại các vùng kinh tế xã hội khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới còn gặp rất nhiều khó khăn thách thức do nhận thức của người dân chưa quan tâm đến nhiệm vụ hoc tập của con cái, cơ sở vật chất trường lớp học, các công trình phụ trợ như nhà ở nội trú học sinh, nhà vệ sinh, sân chơi, bãi tập, trang thiết bị dạy và học còn rất thiếu. Hủ tục lạc hậu, cha mẹ chưa quan tâm đến trẻ em gái, mất công bằng về giới tính, nạn tảo hôn là những rào cản bước chân học sinh tới trường. Chính vì vậy, Giáo dục học sinh dân tộc, sự công bằng trong chất lượng giáo dục được Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm. Công bằng trong giáo dục được Nhà nước ta đầu tư quan tâm đặc biệt, hàng loạt chính sách về giáo dục được ban hành như: Giáo dục cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, trẻ em khuyết tật, giáo dục cho người dân tộc thiểu số, giáo dục cho người nghèo với hàng loạt chính sách thiết thực như cho sinh viên, học sinh được vay vốn để trang trải chi phí cho học tập. Học sinh, sinh viên nghèo, học sinh, sinh viên dân tộc thiểu số được miễn, giảm học phí, được 2
cung cấp các trang thiết bị học tập, được hỗ trợ tiền ăn, gạo, hỗ trợ sách giáo khoa, vở viết. Tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để mọi thể hệ trẻ người dân tộc thiểu số có đủ điều kiện và cơ hội được tham gia hoc tập tại các trường trong hệ thống giáo dục quốc dân từ bậc học mầm non, giáo dục phổ thông đến giáo dục chuyên nghiệp. Nậm Pồ là một huyện miền núi, biên giới, nằm về phía Tây bắc của tỉnh Điện Biên, cách thành phố Điện Biên Phủ khoảng 140 km, có diện tích tự nhiên là 149.559,12 ha, có đường biên giới Quốc gia dài 119,7 km, có 2 cửa khẩu phụ thông sang nước Cộng hòa dân chủ Lào. Dân số 50.752 người, huyện có 8 thành phần dân tộc, trong đó dân tộc Mông chiếm tỷ lệ cao nhất 69,18%; tiếp đến là dân tộc Thái 18,50%; dân tộc Dao 4,15%; dân tộc Kinh 3,21%; 5% còn lại là các dân tộc Khơ Mú; dân tộc Hoa; dân tộc Kháng; dân tộc Cống. Tổng số hộ 9.655 hộ, tỷ lệ hộ nghèo năm 2017 còn 67,97%. Bà con sinh sống dải dác trên địa bàn toàn huyện; tập quán canh tác chủ yếu là làm nương, ruộng bậc thang theo mùa vụ và chăn nuôi gia súc, gia cầm. Với đặc thù miền núi địa hình bị chia cắt bởi suối sâu, vực cao, với đặc thù dân tộc Mông chiếm tỷ lệ cao nhất 69,18% sống dựa chủ yếu vào rừng, nên phân bố dân cư ở các vùng, xã, thôn, bản không tập trung, dân cư sống dải dác tại các khe suối, bìa rừng, sườn núi tại nương dãy... Sự phân bố này ảnh hưởng rất lớn đến huy động trẻ em trong độ tuổi đến trường. Phần lớn học sinh phải đi học xa nhà từ 6 km trở lên, thậm chí có em xa nhà đến 30 km. Khoảng cách này là rào cản rất lớn để huy động các em đến trường học tập, nâng cao tỷ lệ chuyên cần, đảm bảo chất lượng giáo dục. Để huy động tối đa số trẻ trong độ tuổi học sinh Tiểu học, THCS đến trường và đảm bảo tính chuyên cần học sinh trên lớp, nâng cao chất lượng giáo dục cho các xã đặc biệt khó khăn. Mô hình trường bán trú cho học sinh người dân tộc thiểu số nói chung và dân tộc Mông được hình thành và phát triển mạnh, mô hình này được đại đa số nhân dân đồng thuận, được cấp ủy chính quyền địa phương đặc biệt quan tâm. Đây thực sự là giải pháp hữu hiệu đế nâng 3
cao chất lương dạy và học, nâng cao tỷ lệ chuyên cần cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn người dân tộc nói chung và học sinh dân tộc Mông nói riêng. Tuy nhiên trong công tác chỉ đạo, triển khai thực hiện các hoạt động chăm sóc, nuôi dạy, giáo dục học sinh bán trú tại mỗi đơn vị trường còn nhiều lúng túng, còn mang tính chủ quan của cán bộ quản lý, gia đình học sinh phó mặc cho nhà trường và các thầy cô giáo, cấp ủy, chính quyền địa phương chưa quan tâm. Trước yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện Giáo dục và Đào tạo, trước thực tiễn yêu cầu phải nâng cao chất lượng giáo dục cho học sinh dân tộc thiểu số người Mông trên địa bàn huyện Nậm Pồ, để góp phần quan trọng vào nhiệm vụ đổi mới giáo dục chung của ngành thành công, đáp ứng nhu cầu về giáo dục ngày càng cao của xã hội, tạo sự cân bằng trong giáo dục giữa các dân tộc trong địa bàn huyện Nậm Pồ với mục tiêu đào tạo lực lượng lao động có chất lượng và xây dựng nguồn cán bộ cho các xã trong huyện. Vì vậy tôi lựa chọn đề tài: “Đánh giá mô hình bán trú cho học sinh người Mông huyện Nậm Pồ” để nghiên cứu, với mong muốn đánh giá hiệu quả mô hình bán trú cho học sinh người Mông trong những năm qua về công tác quản lý, chỉ đạo, hoạt động chăm sóc nuôi dưỡng, giáo dục...của học sinh bán trú người Mông, góp phần vào mục tiêu nâng cao được chất lượng giáo dục toàn diện của huyện một cách bền vững. Tiếp đó đề xuất các phương án đánh giá, quản lý, xây dựng, tổ chức các hoạt động chăm sóc, nuôi dướng, giáo dục học sinh bán trú thật hiệu quả, phù hợp với điều kiện thực tế của huyện Nậm Pồ. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở đánh giá hiệu quả hoạt động của mô hình trường bán trú cho học sinh người dân tộc Mông tại huyện Nậm Pồ, đề tài đề xuất các biện pháp quản lý, tổ chức, đánh giá phù hợp, nhằm nâng cao chất lượng nuôi - dạy tại các trường bán trú cho học sinh người Mông, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển giáo dục trên địa bàn một huyện Nậm Pồ nói riêng và tỉnh Điện Biên nói chung. 4
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình đánh giá mô hình trường bán trú cho học sinh người Mông 3.2. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động đánh giá, tổ chức mô hình trường bán trú cho học sinh người Mông tại các trường PTDTBT THCS tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 4. Giả thuyết khoa học Mô hình bán trú cho học sinh người Mông tại huyện Nậm Pồ đã được chú trọng triển khai trong những năm gần đây, bước đầu đã đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên thực tiễn còn nhiều vấn đề khó khăn, bất cập, hiệu quả giáo dục chưa cao. Nếu xây dựng được những biện pháp quản lí hoạt động của mô hình bán trú phù hợp sẽ góp phần nâng cao chất lượng của mô hình này tại địa phương, phát huy tối đa tính ưu thế của mô hình này đối với thực tiễn giáo dục của huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1 Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về đánh giá mô hình bán trú cho học sinh người dân tộc thiểu số. 5.2 Thực trạng đánh giá mô hình bán trú cho học sinh người người Mông trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 5.3 Đề xuất các biện pháp đánh giá và hoàn thiện mô hình bán trú cho học người dân tộc Mông huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên Đề xuất và khảo nghiệm các phương án khả thi trong tổ chức, chỉ đạo, quản lý, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục phù hợp trong đánh giá mô hình bán trú cho học sinh người Mông tại huyện Nậm Pồ. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1 Đề tài tiến hành nghiên cứu mô hình bán trú cho học sinh người Mông cấp THCS của huyện Nậm Pồ tỉnh Điện Biên. 5
6.2 Đề tài tiến hành khảo sát tại 10 trường PTDTBTTHCS của các xã Nà Khoa, Nà Bủng, Nà Hỳ, Na Cô Sa, Nậm Tin, Phìn Hồ, Nậm Khăn, Chà Tở, Pa Tần, Tân Phong có học sinh người Mông học tập tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp lí luận Thu thập và nghiên cứu các tài liệu lý luận, hệ thống văn bản pháp quy, các công trình nghiên cứu khoa học về đánh giá nhà trường nói chung và đánh giá hiệu quả của mô hình trường PTDTBTTHCS nói riêng, từ đó hình thành nên cơ sở lý luận của đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp quan sát: Sử dụng phương pháp này để thu thập thông tin từ thực tiễn hoạt động tổ chức, quản lý các hoạt động chăm sóc nuôi dưỡng, giáo dục HSBT ở trường PTDTBTTHCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. Phương pháp điều tra bằng bộ phiếu hỏi: Sử dụng mẫu phiếu kháo sát để xin ý kiến CB Phòng GD&ĐT Nậm Pồ, CBQL, GV 10 trường PTDTBTTHCS, phụ huynh, học sinh ở BT đánh giá về hoạt động giáo dục, chăm sóc, nuôi dưỡng học sinh bán trú là người dân tộc Mông. Phương pháp xin ý kiến chuyên gia: Xin tư vấn thêm từ các chuyên gia, các nhà quản lý về hoạt động tổ chức quản lý, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục học sinh bán trú người dân tộc Mông. Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn CBQL, GV, PHHS, HS, lãnh đạo địa phương để làm rõ thực trạng mô hình trường PTDTBT học sinh người dân tộc Mông tại huyện Nậm Pồ tỉnh Điện Biên. 7.3. Phương pháp bổ trợ Thống kê toán học, xử lý số liệu để định hướng chính xác cho từng nội dung khảo sát thực trạng và các nội dung lấy ý kiến chuyên gia; Phân tích, đánh giá nhằm nâng cao tính thuyết phục và tính cụ thể của dữ liệu. 6
8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Kiến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, nội dung chính của luận văn được cấu trúc thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về đánh giá mô hình trường bán trú cho học sinh người dân tộc thiểu số. Chương 2: Đánh giá thực trạng mô hình bán trú cho học sinh người Mông tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên Chương 3: Đề xuất các biện pháp đánh giá và hoàn thiện mô hình bán trú cho học người dân tộc Mông huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 7
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH TRƯỜNG BÁN TRÚ CHO HỌC SINH NGƯỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ 1.1. Lich sử nghiên cứu vấn đề Huy động tối đa số trẻ trong độ tuổi Tiểu học, THCS đến trường và đảm bảo duy trì sĩ số, cải thiện chất lượng giáo dục và đảm bảo duy trì tốt các tiêu chuẩn phổ cập giáo dục THCS tại các xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn đã được Đảng, Nhà nước và các cấp quản lý giáo dục địa phương, các nhà trường, đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên đặc biệt quan tâm. Những trường THCS có học sinh bán trú theo quy định đã và đang được hình thành và phát triển tại địa bàn của các xã đặc biệt khó khăn trên phạm vi cả nước, bước đầu mang lại hiệu quả thiết thực và được nhiều địa phương áp dụng. Đây là giải pháp tối ưu, mang tính đột phá để việc cải thiện và nâng cao chất lượng giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi tại các xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Qua nghiên cứu tài liệu trong nước, bản thân tôi đã nhận thấy có một số công trình nghiên cứu bài viết, tài liệu tập trung phát triển trường PTDTBT như: Tài liệu tại Hội nghị về trường PTDTBT dân nuôi [26], ngày 17/7/2009, Phó Thủ Tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Thiện Nhân đã chủ trì Hội nghị về trường PTDTBT tại thành phố Điện Biên, tỉnh Điện Biên. Tại Hội nghị Phó Thủ tướng đánh giá cao về giải pháp thực hiện mô hình bán trú dân nuôi của tỉnh Điện Biên, đồng thời chỉ đạo bắt đầu từ năm học 2009-2010, phải tập trung thực hiện ngay phương châm: “ba đủ” (đủ ăn, đủ quần áo, đủ sách vở) cho học sinh miền núi đến trường. Hội nghị đã mở ra một cơ hội “3 đủ” để học tập cho con em các dân tộc ít người thuộc vùng núi được thụ hưởng chính sách ưu việt và yên tâm đến trường. Sau Hội nghị Thông tư số 24/2010-TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quy chế và tổ chức hoạt động trường PTDTBT, Quyết định 8