Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tổ chức bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý các trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:120

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu lý luận và thực tiễn về tổ chức bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý trường trung học cơ sở theo chuẩn hiệu trưởng mới, đề xuất một số biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý các Trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tổ chức bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý các trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ––––––––––––––––––––––– NGUYỄN HỮU TUÂN TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO CHUẨN HIỆU TRƯỞNG MỚI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ––––––––––––––––––––––– NGUYỄN HỮU TUÂN TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO CHUẨN HIỆU TRƯỞNG MỚI Ngành: Quản lý Giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Tính THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Nguyễn Thị Tính. Các số liệu nêu trong luận văn là trung thực, được tổng hợp từ quá trình khảo sát, đánh giá. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được công bố trong bất kì công trình nghiên cứu nào khác. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Thái Nguyên, tháng 10 năm 2018 Tác giả luận văn Nguyễn Hữu Tuân i
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, em xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới cô giáo hướng dẫn PGS.TS. Nguyễn Thị Tính - Phó Hiệu trưởng trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên; Ban Giám hiệu, giảng viên Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên; cán bộ, công chức, viên chức Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Nậm Pồ; cán bộ quản lý, giáo viên các Trường Trung học cơ sở trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên và các bạn đồng nghiệp đã tận tình giúp đỡ, góp ý, cung cấp số liệu, tài liệu có liên quan và tạo điều kiện thuận lợi nhất để tôi hoàn thành luận văn “Tổ chức bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý các trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới”. Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản thân luôn cố gắng, lỗ lực hết mình nhưng không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong được sự góp ý, chỉ bảo tận tình của các thầy, cô và các bạn bè đồng nghiệp. Thái Nguyên, tháng 10 năm 2018 Tác giả luận văn Nguyễn Hữu Tuân ii
MỤC LỤC Lời cam đoan ........................................................................................................ i Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii Mục lục ............................................................................................................... iii Danh mục các từ viết tắt ..................................................................................... iv Danh mục các bảng.............................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 6. Giới hạn đề tài.................................................................................................. 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN HIỆU TRƯỞNG MỚI ....................................................................... 6 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu .................................................................. 6 1.1.1. Một số công trình tiêu biểu trên thế giới ................................................... 6 1.1.2. Những công trình khoa học nghiên cứu ở trong nước ................................... 9 1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................. 18 1.2.1. Chuẩn hiệu trưởng ..................................................................................... 18 1.2.2. Khái niệm về năng lực .............................................................................. 19 1.2.3. Bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý trường trung học cơ sở theo chuẩn hiệu trưởng mới......................................................................................... 20 1.2.4. Tổ chức bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý trường trung học cơ sở theo chuẩn hiệu trưởng mới ................................................................................. 22 1.3. Những vấn đề cơ bản về bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý trường trung học cơ sở theo chuẩn hiệu trưởng mới ...................................................... 23 iii
1.3.1. Cấu trúc khung năng lực của cán bộ quản lý trường trung học cơ sở theo chuẩn hiệu trưởng mới................................................................................ 23 1.3.2. Mục tiêu, quy trình, nội dung bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý trường THCS theo khung năng lực chuẩn hiệu trưởng mới ............................... 26 1.3.3. Nguyên tắc, phương pháp, hình thức bồi dưỡng năng lực cho năng lực cho cán bộ quản lý trường THCS theo khung năng lực chuẩn hiệu trưởng mới ................................................................................................ 27 1.3.4. Hình thức, phương pháp bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý trường THCS theo khung năng lực chuẩn hiệu trưởng mới ............................... 28 1.3.5. Đánh giá kết quả bồi dưỡng..................................................................... 30 1.4. Tổ chức bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý trường THCS theo khung năng lực chuẩn hiệu trưởng mới .............................................................. 30 1.4.1. Lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý trường THCS theo khung năng lực chuẩn hiệu trưởng mới ...................................................... 30 1.4.2. Tổ chức bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý trường THCS theo khung năng lực chuẩn hiệu trưởng mới .............................................................. 32 1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý trường THCS theo chuẩn hiệu trưởng mới ........................................................ 34 1.4.4. Kiểm tra đánh giá các kết quả bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý trường THCS theo chuẩn hiệu trưởng mới ........................................................ 35 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý trường trung học cơ sở theo Chuẩn hiệu trưởng mới ........................... 36 1.5.1. Những yếu tố chủ quan ............................................................................ 36 1.5.2. Những yếu tố khách quan ........................................................................ 37 Kết luận chương 1.............................................................................................. 38 Chương 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHO CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO CHUẨN HIỆU TRƯỞNG MỚI ..... 39 2.1. Khái quát về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát ................................. 39 2.1.1. Khái quát về giáo dục THCS của huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên .......... 39 iv
2.1.2. Tổ chức khảo sát ...................................................................................... 42 2.2. Thực trạng năng lực và nhu cầu bồi dưỡng của đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới ..... 44 2.2.1. Thực trạng năng lực đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới ....................................... 44 2.2.2. Thực trạng nhu cầu bồi dưỡng của đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới ................. 54 2.3. Thực trạng tổ chức bồi dưỡng của đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới ................. 57 2.3.1. Lập kế hoạch bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới ............................ 57 2.3.2. Tổ chức bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới ....................................... 59 2.3.3. Chỉ đạo bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới ................................................ 61 2.3.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả của hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới ......................................................................................................... 63 2.3.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới ........... 64 2.4. Đánh giá chung về thực trạng bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới ................. 67 2.4.1. Về thuận lợi ............................................................................................. 67 2.4.2. Về khó khăn ............................................................................................. 67 Chương 3: BIỆN PHÁP TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHO CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO CHUẨN HIỆU TRƯỞNG MỚI................ 69 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý trường trung học cơ sở theo Chuẩn hiệu trưởng .............................. 69 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ......................................................... 69 v
3.1.2. Đảm bảo tính đối tượng ........................................................................... 69 3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................ 70 3.2.4. Đảm bảo tính hệ thống............................................................................. 70 3.2.5. Đảm bảo tính hiệu quả ............................................................................. 71 3.2. Các biện pháp cụ thể................................................................................... 72 3.2.1. Tổ chức khảo sát năng lực và nhu cầu bồi dưỡng cán bộ quản lý trường trung học cơ sở theo chuẩn hiệu trưởng mới ......................................... 72 3.2.2. Xây dựng nội dung, chương trình bồi dưỡng cán bộ quản lý trường trung học cơ sở theo chuẩn hiệu trưởng mới ..................................................... 74 3.2.3.Huy động nguồn lực để tổ chức bồi dưỡng cán bộ quản lý trường trung học cơ sở theo chuẩn hiệu trưởng mới ..................................................... 77 3.2.4. Chỉ đạo đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý trường trung học cơ sở theo chuẩn hiệu trưởng mới ..................................... 81 3.2.5. Xây dựng cơ chế giám sát, đánh giá kết quả nhằm tạo động lực cho hoạt động bồi dưỡng cán bộ quản lý theo chuẩn hiệu trưởng ........................... 85 3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp. ............................................................. 88 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp .......................... 88 3.3.1. Mục tiêu khảo nghiệm ............................................................................. 88 3.3.2. Đối tượng và nội dung khảo nghiệm ....................................................... 89 3.3.3. Phương pháp khảo nghiệm ...................................................................... 89 3.3.4. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 90 Kết luận chương 3.............................................................................................. 92 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 92 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 96 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBQL : Cán bộ quản lý CNTT&TT : Công nghệ thông tin và truyền thông GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo NLQL : Năng lực quản lý PTDTBT : Phổ thông dân tộc bán trú QL : Quản lý QLGD : Quản lý giáo dục QLNT : Quản lý nhà trường THCS : Trung học cơ sở UBND : Ủy ban nhân dân CBQL : Cán bộ quản lý NQ-CP : Nghị quyết Chính phủ CBQLGD : Cán bộ quản lý giáo dục NLTH : Năng lực thực hành NLQT : Năng lực quản trị THPT : Trung học phổ thông PTDTBT THCS: Phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô trường, lớp, cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên, học sinh năm học 2018-2019 ................................................... 41 Bảng 2.2. Đánh giá của cán bộ quản lý cấp phòng và cấp trường về năng lực nghề nghiệp của cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ .......... 44 Bảng 2.3. Đánh giá của cán bộ quản lý cấp phòng và cấp trường về năng lực quản trị nhà trường của cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ .................................................................................... 46 Bảng 2.4. Đánh giá của cán bộ quản lý cấp phòng và cấp trường về năng lực quản trị nhà trường của cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ .................................................................................... 48 Bảng 2.5. Đánh giá của cán bộ quản lý cấp phòng và cấp trường về năng lực phát triển mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội của cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ ....................................... 50 Bảng 2.6. Đánh giá của cán bộ quản lý cấp phòng và cấp trường về năng lực sử dụng ngoại ngữ và tin học của cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ .................................................................................... 52 Bảng 2.7. Nhu cầu bồi dưỡng năng lực đáp ứng Chuẩn hiệu trưởng của cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ............... 55 Bảng 2.8. Đánh giá của cán bộ quản lý cấp trường và cấp Phòng về công tác chỉ đạo bồi dưỡng cán bộ quản lý theo Chuẩn hiệu trưởng mới .............................................................................. 62 Bảng 3.1. Khảo nghiệm về tính cần thiết của các biện pháp đề xuất ......... 90 Bảng 3.2. Khảo nghiệm về tính khả thi của các biện pháp đề xuất ............ 91 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Về lý luận Nhà giáo, cán bộ quản lý là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục, bởi công cụ chủ yếu của lao động sư phạm là nhân cách người giáo viên, nhân cách người cán bộ quản lý và cụ thể hơn là năng lực của giáo viên, cán bộ quản lý. Vì vậy đánh giá đúng năng lực giáo viên, cán bộ quản lý nhà trường theo chuẩn, trên cơ sở đó tổ chức đào tạo, bồi dưỡng giáo viên, cán bộ quản lý đạt chuẩn là vấn đề luôn đặt lên hàng đầu trong phát triển giáo dục. Phát triển giáo dục dân tộc chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng, nước ta với 54 dân tộc anh em, trong đó tỉ lệ đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tới 14%. Để đạt được mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục dân tộc, đồng thời “...giúp con em gia đình các dân tộc định cư lâu dài tại vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn nhằm góp phần tạo nguồn đào tạo cán bộ cho các vùng này”[26] theo yêu cầu tại Điều 61, Luật Giáo dục năm 2005 được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI, thông qua tại kỳ họp thứ 7 ngày 14/6/2005, thì cần phải thực hiện nhiều giải pháp, trong đó để nâng cao chất lượng giáo dục thì cần phải nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý, tuy nhiên đại đa số cán bộ, công chức, viên chức được bổ nhiệm làm quản lý lại không được đào tạo chuyên sâu về công tác quản lý có chăng cũng chỉ được đào tạo về chuyên môn hay lý luận chính trị [16] … do vậy để đáp ứng yêu cầu đổi mới của xã hội hiện nay thì cần phải có giải pháp bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý đáp ứng yêu cầu chuẩn hiệu trưởng mới: “...không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao phẩm chất đạo đức nghề nghiệp, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, năng lực lãnh đạo, năng lực quản lý và năng lực xây dựng mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội”, đồng thời “Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng cần bổ sung, ban hành các tiêu chuẩn Hiệu trưởng phù hợp theo yêu cầu đổi mới hiện nay. 1
1.2. Về thực tiễn Thực hiện Nghị quyết số 45/NQ-CP ngày 25/8/2012 của Chính phủ, về việc điều chỉnh địa giới hành chính để thành lập đơn vị hành chính cấp xã, cấp huyện thuộc tỉnh Điện Biên [21]. Huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên dược thành lập từ năm 2013 trên cơ sở chia tách 05 xã thuộc huyện Mường Chà và 10 xã thuộc huyện Mường Nhé, với 40 trường học trong đó có 12 trường Phổ thông cấp THCS gồm 12 Hiệu trưởng và 22 Phó hiệu trưởng [2]. Đội ngũ cán bộ quản lý nói chung và đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ thông cấp THCS nói riêng đã được quan tâm xây dựng và bồi dưỡng. Song, vẫn còn có những hạn chế, bất cập: Đội ngũ cán bộ quản lý đa phần tuổi đời còn trẻ, kinh nghiệm công tác quản lý chưa nhiều; cán bộ quản lý hầu hết chưa được đào tạo hoặc bồi dưỡng qua các lớp về nghiệp vụ quản lý; Công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, luân chuyển, tạo nguồn cán bộ kế cận chưa được quan tâm đúng mức. Chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ thông cấp THCS còn hạn chế, chưa đủ năng lực để đáp ứng yêu cầu về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục Việt Nam theo yêu cầu tại Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII [20]. Bản thân tác giả của luận văn này, đang là một chuyên viên phụ trách mảng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý và giáo viên của Phòng Phòng Giáo dục và Đào tạo, với tâm huyết tìm ra những biện pháp tốt nhất để phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các Trường Phổ thông cấp THCS cho Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên, tôi đã chọn đề tài “Tổ chức bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý các trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới” để làm Luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về tổ chức bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý trường trung học cơ sở theo chuẩn hiệu trưởng mới, đề xuất một số biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý các Trường THCS 2
huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý các Trường THCS theo chuẩn hiệu trưởng mới 3.2. Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý các Trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận của tổ chức bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý trường THCS theo chuẩn Hiệu trưởng mới Khảo sát và đánh giá thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý các trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới. Đề xuất một số biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý các trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới. 5. Giả thuyết khoa học Công tác tổ chức bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới bước đầu được quan tâm triển khai, tuy nhiên còn thể hiện những bất cập ở một số nội dung công việc. Nêu đề xuất được các biện pháp khảo sát đánh giá năng lực và nhu cầu bồi dưỡng của cán bộ quản lý; xây dựng nội dung chương trình bồi dưỡng; huy động nguồn lực bồi dưỡng; tổ chức đa dạng hóa các hình thức bồi dưỡng và tăng cường giám sát hoạt động bồi dưỡng sẽ góp phần nâng cao chất lượng bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý trường THCS nhằm đáp ứng chuẩn hiệu trưởng mới. 6. Giới hạn đề tài Đề tài này tập trung nghiên cứu những biện pháp bồi dưỡng năng lực đội ngũ cán bộ quản lý (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng) các Trường Phổ thông cấp 3
THCS của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Nậm Pồ (12 trường; 12 Hiệu trưởng và 22 Phó hiệu trưởng và 10 cán bộ Phòng Giáo dục và Đào tạo) Thời gian: Khảo sát thực tiễn lấy số liệu từ năm 2014 trở lại đây. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Bằng việc sưu tầm, nghiên cứu các văn kiện của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, các tài liệu về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục Việt Nam, các tài liệu và công trình khoa học về lĩnh vực quản lý, quy hoạch, quản lý nguồn nhân lực, quản lý giáo dục, Chuẩn hiệu trưởng mới; quản lý và bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý các trường phổ thông nói chung, từ đó xác định cơ sở lý luận về tổ chức bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý các trường phổ thông cấp THCS theo chuẩn hiệu trưởng. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Bằng việc điều tra, nghiên cứu và xin ý kiến thầy, cô, tổng kết kinh nghiệm, thu thập và phân tích số liệu... nhằm mục đích khảo sát và đánh giá thực trạng công tác tổ chức bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý các trường Phổ thông cấp THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên đáp ứng chuẩn hiệu trưởng mới; Sử dụng phương pháp nghiên cứu sản phẩm và phương pháp phỏng vấn để làm rõ thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý trường THCS huyện Nậm Pồ tỉnh Điện Biên theo chuẩn hiệu trưởng mới. Sử dụng phương pháp khảo nghiệm xin ý kiến chuyên gia để khẳng định mức độ cần thiết, khả thi của các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý các Trường Phổ thông cấp THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên đáp ứng chuẩn hiệu trưởng mới. 7.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ Thống kê các số liệu và phân tích các số liệu. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương: 4
Chương 1: Cơ sở lý luận của tổ chức bồi dưỡng cán bộ quản lý trường trung học cơ sở theo chuẩn hiệu trưởng mới. Chương 2: Thực trạng tổ chức bồi dưỡng cán bộ quản lý trường trung học cơ sở huyện Nậm Pồ theo chuẩn hiệu trưởng mới Chương 3: Các biện pháp tổ chức bồi dưỡng cán bộ quản lý trường trung học cơ sở huyện Nậm Pồ theo chuẩn hiệu trưởng mới. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN HIỆU TRƯỞNG MỚI 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Một số công trình tiêu biểu trên thế giới Henri Faylor (1841-1925), một kỹ nghệ gia người Pháp có công trình “Tổng quát về quản lý - hay Thuyết quản trị” [10] (Adiministration Industriell or Generale) xuất bản năm 1916 mà cống hiến lớn nhất của ông là đưa ra 5 chức năng cơ bản quản lý, 16 quy tắc về chức trách quản lý và 14 nguyên tắc quản lý hành chính. Theo ông, nếu người quản lý có đủ phẩm chất và năng lực, kết hợp nhuần nhuyễn với các chức năng, các quy tắc và nguyên tắc quản lý thì thực hiện được mục tiêu quản lý, từ đó dẫn đến thực hiện được mục tiêu của tổ chức. Vì vậy, Ông nhấn mạnh vai trò của GD&ĐT, trước hết là đào tạo CBQL một cách chính quy và có hệ thống, nhằm nâng cao năng lực cho người CBQL. Giữa thế kỷ 18, một số nhà khoa học người Anh như: Nhà xã hội không tưởng vĩ đại Robert Owen (1771-1858), nhà toán học Charles Babbage (1792- 1871), đã đưa ra những quan điểm: tìm giải pháp quản lý với việc nâng cao năng suất lao động và nâng cao trình độ NLQL. Trên cơ sở xem xét những yếu tố văn hoá giữa con người với con người đã xuất hiện công trình nghiên cứu của William (Giáo sư trường Đại học California, Mỹ). Ông đã khẳng định, yếu tố quan trọng của văn hoá trong quản lý và nêu ra 7 yếu tố có ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý được mô tả trong sơ đồ 7S: Strategy (chiến lược), Skills (kỹ năng), Style (cách thức), System (hệ thống), Structure (cơ cấu), Shared value (các giá trị chung) và đặc biệt là Staff (đội ngũ). Thông qua mô hình và phân tích đặc điểm của 7 yếu tố trên để đánh giá NLQL của đội ngũ người quản lý. Ngày nay, với sự phát triển của khoa học công nghệ, sự bùng nổ thông tin, các nhà khoa học nghiên cứu về quản lý đã có các công trình về quản lý 6
trong môi trường luôn biến đổi, quản lý theo quan điểm hệ thống, quản lý tình huống và vấn đề chất lượng người quản lý thực sự đã được đề cập tới với những yêu cầu và cách thức nâng cao chất lượng đội ngũ. Harold Koont, Cyri Odonell, Heinz Weihrich với tác phẩm nổi tiếng: “Những vấn đề cốt yếu của quản lý”[8], công trình này đề cập nhiều hơn về yêu cầu chất lượng của người quản lý. Ngoài ra, một số nhà khoa học nổi tiếng ở Liên Xô như: Ilina T.A với tác phẩm Giáo dục học (tập 3: Những cơ sở của công tác giáo dục)[13]; Savin N.V với tác phẩm Giáo dục học (Chương 22, tập 2: Những vấn đề cơ bản của QLNT) [24] đã đề cập đến những vấn đề như: quan niệm về quản lý, bản chất quản lý, những nguyên tắc quản lý và các phương pháp quản lý. Peter Drucker là cây đại thụ về quản lý thời hiện đại của Mỹ. Ông là người tiêu biểu của trường phái quản lý kinh nghiệm chủ yếu của phương Tây. Các công trình và ý tưởng quản lý của ông được xếp là 155 tinh hoa quản lý thế giới trong thế kỷ XX. Trong các công trình của mình, Ông đề cập đến nhiều vấn đề từ mục tiêu quản lý, tổ chức quản lý, nguyên tắc thiết kế tổ chức quản lý, chức năng cơ bản của tổ chức quản lý, năng lực, kỹ năng quản lý và tự quản lý. Trong tác phẩm: “Những thách thức của quản lý trong thế kỷ XXI ”, đề cập đến người quản lý, ông nhấn mạnh 5 nhiệm vụ cơ bản của họ đó là: Xác định mục tiêu, đồng thời quyết định những điều cần làm để đạt được mục tiêu đó và truyền đạt đến những thành viên có liên quan; tiến hành công tác tổ chức, tức là phân loại công việc, xây dựng cơ cấu tổ chức tương ứng, tuyển chọn nhân viên; khích lệ cán bộ, công nhân viên, liên kết công việc, liên kết mọi người với nhau; phân tích kết quả của đơn vị theo mục tiêu vạch ra; làm cho các thành viên đều trưởng thành[22]. Thuật ngữ năng lực gắn với lịch sử ra đời của xu hướng năng lực bắt nguồn từ sự thay đổi bối cảnh kinh tế và chính trị vào cuối những năm 60, với khái niệm “NLQL - managerial competency” được sử dụng nhiều theo tác phẩm của McClelland (1973) và nhóm tư vấn McBer (thập kỷ 1970 - xem Horton, 2002). Boyatzis đã xác định 19 năng lực gắn với việc thực hiện quản lý ở mức trung bình, 7
chia thành năm nhóm: Mục tiêu, hành động quản lý, lãnh đạo, quản lý nguồn nhân lực và hướng dẫn nhân viên. Những ý tưởng này phổ biến rộng ở Anh nhờ chính phủ, ban đầu là báo cáo Đánh giá Chứng nhận Nghề nghiệp (De Ville, 1986), sau đó là phát triển và thực hiện trong Tiêu chuẩn Nghề Quốc gia (NOS) trong quản lý (Sáng tạo, Chức năng, Quản lý, 1987, 1997). Cách tiếp cận năng lực này phát triển nhanh trở thành một trong các mô hình chủ đạo trong phát triển và đánh giá quản lý và lãnh đạo ở Anh (Miller, 2001; Rankin, 2002). Dù cùng nguồn gốc và tương tự về thuật ngữ được sử dụng ở Anh và Mỹ, tuy nhiên, thập kỷ 80 và 90 có sự khác biệt trong tính chất khi áp dụng của các thuật ngữ quanh khái niệm năng lực. Theo các tác giả, năng lực là một khái niệm có nhiều thuật ngữ gần nghĩa và được định nghĩa đa dạng. Hơn nữa, do sự phát triển của khoa học và mở rộng của thuật ngữ, khái niệm năng lực cần gắn với các khía cạnh hoặc lĩnh vực cụ thể để xác định, nghiên cứu và vận dụng, trong đó có năng lực của hiệu trưởng được kết nối qua nhiều khái niệm khác nhau nhằm chỉ ra những năng lực cơ bản của người hiệu trưởng. Tác giả nêu ra 70 lời bàn về NLQL và bồi dưỡng NLQL và có những lời khuyên cho người hiệu trưởng trong hoạt động thực tiễn để nâng cao NLQL như: Bạn đang là hiệu trưởng một nhà trường (hay người kế nhiệm của chức vụ này). Bạn hãy luôn luôn suy nghĩ: Cái khó không phải đạt được cho nỗ lực của mình, mà là đạt được hiệu quả theo sứ mệnh của mình; phải huy động năng lực vào việc duy trì và tăng cường mọi chức năng của tổ chức. Thiếu năng lực thì đi dần đến chỗ hỗn độn; kết quả đạt được phụ thuộc vào môi trường hoạt động của tổ chức mà môi trường thì thay đổi. Phải có tư duy quản lý sự thay đổi. Phải “dĩ bất biến, ứng vạn biến”. “Bất biến” trong nhà trường là nhân cách người học, “vạn biến” là phương pháp giáo dục; quản lý. Kiên trì thì luôn luôn thắng; lập kế hoạch kỹ lưỡng thì rất ít khi thất bại hoặc ít khi bị sai lầm. Hầu hết các thất bại trong nhà trường là do quản lý độc đoán mà không phát huy được “dân chủ” ở khâu vạch kế hoạch. 8
Trong tác phẩm: “Những thách thức của quản lý trong thế kỷ XXI ”, P. Drucker nhấn mạnh đến vấn đề đào tạo, bồi dưỡng năng lực cho CBQL. Ông cho rằng nhà trường trong bao nhiêu thế kỷ nay đã được tổ chức dựa trên giả định: Có một cách học đúng đắn và là cách học chung cho mọi người nhưng theo ông mỗi người có cách học riêng và ít ai giống ai. Theo ông, công việc của người đứng đầu một đơn vị là rất phức tạp. Mỗi công việc mà họ thực hiện đều đòi hỏi điều kiện và tố chất khác nhau. Do vậy, không thể yêu cầu người quản lý hiểu đầy đủ mọi vấn đề trong thực tiễn công tác. Chính vì vậy, người quản lý phải biết tự mình trau dồi năng lực cho bản thân, đồng thời các cấp quản lý phải tổ chức bồi dưỡng cho họ. Người CBQL phải biết nắm chắc thế mạnh của mình, luôn tự hoàn thiện phẩm chất, năng lực để xử lý có hiệu quả những vấn đề thực tiễn nảy sinh[22]. 1.1.2. Những công trình khoa học nghiên cứu ở trong nước Trần Thị Bích Liễu (2005), “Quản lí dựa vào nhà trường: con đường nâng cao hiệu quả và chất lượng giáo dục, ĐHSP Hà Nội” [15] nghiên cứu về vai trò của Hiệu trưởng đối với việc nâng cao trình độ chuyên môn của giáo viên, tổng hợp các nghiên cứu của nhiều nhà nghiên cứu trên thế giới, đã chỉ ra tầm quan trọng của Hiệu trưởng trong việc chia sẻ trách nhiệm và bồi dưỡng giáo viên thành những nhà lãnh đạo chuyên môn, đồng thời chỉ ra những giải pháp bồi dưỡng nâng cao năng lực cho hiệu trưởng. Luận văn đã chỉ rõ ra hai lí do như sau:  Hiệu trưởng không thể có đủ thời gian để lãnh đạo toàn bộ các hoạt động dạy học và họ không thể nắm rõ nhu cầu của lớp học như là giáo viên.  Giáo viên là người am hiểu chuyên môn của môn học mà họ dạy và học hiểu rõ hơn bất kì ai học sinh và đặc thù lớp học của mình Vai trò lãnh đạo của giáo viên được các nhà nghiên cứu xem xét từ ba góc độ: (1) giáo viên là những người quản lý, lãnh đạo trung gian ở các vị trí tổ trưởng chuyên môn, chủ nhiệm khoa hay chủ tịch, tổ trưởng công đoàn,...; (2) là chuyên gia môn học, con chim đầu đàn để kèm cặp các giáo viên khác; 9
(3) là người xây dựng và duy trì văn hóa chia sẻ, cộng tác và học tập suốt đời để thực hiện tốt quá trình dạy học trong Nhà trường. Giáo viên chính là người thực hiện các kế hoạch, phương hướng của Nhà trường. Vì vậy, con đường thành công nhất để phát triển chuyên môn cho giáo viên trong Nhà trường là bồi dưỡng vai trò lãnh đạo chuyên môn cho họ và bản thân cán bộ lãnh đạo cũng phải thường xuyên được bồi dưỡng. Theo dự án SREM, Bộ tài liệu tăng cường NLQL trường học đã xác định một người quản lý, lãnh đạo nhà trường cần có các năng lực cụ thể như sau: Năng lực xác định tầm nhìn, mục tiêu, sứ mệnh của nhà trường; năng lực xây dựng chiến lược phát triển nhà trường để hoàn thành mục tiêu và sứ mệnh; năng lực giám sát, đánh giá tiến độ thực hiện mục tiêu; năng lực xây dựng và duy trì một môi trường giáo dục theo định hướng kết quả; năng lực chỉ đạo chuyên môn; năng lực định hướng các hoạt động của nhà trường vì sự tiến bộ của tất cả học sinh; năng lực xây dựng môi trường cộng tác trong nhà trường; năng lực tập trung các hoạt động hàng ngày vào các hoạt động của học sinh; năng lực thiết lập và duy trì bầu không khí làm việc tích cực trong nhà trường; năng lực đảm bảo một môi trường học tập an ninh, an toàn; năng lực tuyển chọn, lựa chọn và duy trì tập thể cán bộ giáo viên có chất lượng; năng lực giám sát và đánh giá cán bộ; năng lực thúc đẩy và chỉ đạo việc phát triển chuyên môn của cán bộ giáo viên; năng lực khuyến khích giáo viên và những người khác làm lãnh đạo; quản lý tài chính, cơ sở vật chất và trang thiết bị; NLQL và ứng dụng công nghệ thông tin; quản lý hành chính; phẩm chất đầu tàu gương mẫu; hiểu biết về xã hội và pháp luật. Các nhà khoa học cũng đã có nhiều nghiên cứu, đề xuất những giải pháp xây dựng và phát triển đội ngũ CBQL nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển sự nghiệp giáo dục. Tác giả Nguyễn Văn Đạo luận giải về cơ sở của khoa học QLGD, QLNT tác giả Đặng Quốc Bảo nêu lên cái nhìn tổng quan về tổ chức và quản lý; tác giả Mai Hữu Khuê đã khái quát những vấn đề cơ bản của khoa học quản lý giáo dục và quản lý nhà trường [5]; 10