Qun l v bo tn a dng sinh hc

Vit Nam c nh gi l mt trong 15 nc c a dng sinh hc (DSH) cao trn th gii. Nhng
do tc ng ca nhiu yu t t nhin, nhim mi trng, sinh vt ngoi lai xm nhp, nht l tc
ng ca con ngi qua cc hnh thc nh ph rng, khai thc qu mc... c coi l nhng
nguyn nhn chnh dn n tnh trng suy gim DSH ngy mt gia tng.
Thng k cho thy, c nc hin c hn 21 nghn loi thc vt; gn 16 nghn loi ng vt; 3.000 loi vi
sinh vt v nm tp trung ch yu ti mt s khu vc c DSH cao, nh: Dy ni Hong Lin Sn, bc
Trng Sn, Ty Nguyn, vng ng Nam B... Tuy nhin, Vit Nam cng nh nhiu nc trn th gii,
ang phi i mt tnh trng suy gim trm trng cc h sinh thi giu DSH. Tng s cc loi ng vt,
thc vt hoang d trong thin nhin ca nc ta ang b e da hin nay l 882 loi (c ghi trong Sch
nm 2007), tng 161 loi so vi ln xut bn Sch trc y (nm 1992 - 1996). ng lo ngi, hin
c chn loi ng vt (t gic hai sng, b xm, heo vi, cy ri c, c chp gc, c chnh Nht, c l thn
thp, hu sao, c su hoa c) v hai loi lan hi c xem l tuyt chng ngoi t nhin...
Theo cc chuyn gia trong lnh vc ny, nguyn nhn dn n tnh trng nu trn l s ph v v mt ni
c tr do suy gim cht lng rng. Thc t cho thy, d tng din tch rng hng nm tng ln, nhng
cht lng rng ngy mt suy gim do hot ng khai thc g v lm sn ngoi g tri php ang din ra
ngy cng trm trng, kh kim sot i vi tt c loi rng. Din tch rng nguyn sinh nc ta ch cn
khong 570 nghn ha phn b ri rc, chim 8% tng din tch rng c nc. Rng non mi phc hi cha
n nh, cht lng cy g v DSH cha cao, trong khi , nhng khu rng t nhin t b tc ng, rng
nguyn sinh c gi tr cao v DSH thng tp trung cc khu rng phng h, cc khu rng bo tn.
Ngoi ra, vic sn bn, bun bn v xut khu cc sn phm ng vt, thc vt, k c nhng loi qu him
cn bo v vn gia tng. V vy, dn n tnh trng mt s loi nh h, bo, kh, vn... ngy cng him v
ang ng trc nguy c tuyt chng. Nhiu loi ng vt thng thng nh t t, ra, rn, k ... b sn
bt xut khu sang mt s nc trong khu vc, vi s lng ln cng nh hng nghim trng ti s
bo tn DSH. Tnh trng mi trng b nhim do cc cht thi khc nhau khng c x l v trc
tip ra mi trng l nguyn nhn gy cht, gim s lng c th, hy hoi ni c tr v mi trng sng
ca nhiu loi sinh vt hoang d...
S liu thng k ca Cc Bo tn DSH (Tng cc Mi trng) cho thy: C 94 loi thc vt v 48 loi
ng vt thy sinh ngoi lai xm hi. c bit, c nhng loi thy sinh vt ngoi lai vo Vit Nam vi s
lng ln, nh c bu vng, cy mai dng..., do khng c kim sot, kim tra cht ch cho nn
xy ra tnh trng bng pht trong t nhin. Hu qu, cc loi ngoi lai ny ln t, lm suy gim cc loi sinh
vt, ngun gien, ph v cu trc, chc nng ca h sinh thi. Ph hi ma mng, gim nng sut cy trng,
vt nui, thm ch nh hng sc khe con ngi...
Ch nhim y ban Khoa hc, Cng ngh v Mi trng ca Quc hi Phan Xun Dng cho bit: Vic bo
v, qun l DSH hin nay ang tr thnh mi quan tm hng u ca nhiu quc gia trn th gii. Xut
pht t nhn thc , thi gian qua, Vit Nam lun quan tm cng tc qun l DSH bng vic ban hnh
nhiu vn bn php lut, cc c ch, chnh sch, cng nh a cc gii php nhm ngn chn tnh trng
suy gim DSH. Bn cnh l vic xy dng h thng t chc cc cp; tng cng u t ngun nhn
lc, ti chnh, trang thit b cho cng tc ny.

 vic qun l, bo tn DSH bn vng v hiu qu, cc cp y, chnh quyn a phng, cc b, ngnh
cn tip tc thc hin nghim tc Ch th s 286/1997/CT-TTg ca Th tng Chnh ph v tng cng cc
bin php cp bch bo v v pht trin rng; Ngn chn tnh trng cht ph, t rng, khai thc rng
tri php. Trin khai Quyt nh s 1250/Q-TTg ca Chnh ph v vic ph duyt Chin lc quc gia v
DSH n nm 2020, tm nhn n nm 2030. y mnh cng tc tuyn truyn gio dc nhm nng cao
nhn thc, trch nhim ca cng ng tham gia bo v rng; ngn chn ph rng bo v mi trng
ca cc loi ng vt, thc vt; hn ch vic sn bn, khai thc cc loi ng vt, thc vt, nht l cc loi
qu him. Tip tc xy dng cc vn thc vt, vn quc gia, khu bo tn nhm bo v cc ngun gien
ng vt, thc vt qu him; xc nh cc vng c h sinh thi t nhin quan trng, nhy cm, d b tn
thng, b suy thoi c k hoch bo v v phc hi... Nghin cu, s dng cc phng php, cng c
v p dng cc m hnh mi, nht l phng php tip cn da vo h sinh thi thch ng bin i kh hu.
Cc c quan chc nng cn thng xuyn t chc cc cuc thanh tra, kim tra, ngn chn v x l kp thi
cc hnh vi sn bt, vn chuyn, tiu th ng vt tri php. ng thi, hon thin c ch phi hp gia
cc c quan c lin quan trao i, x l tng tr t php v iu tra hnh s i vi cc ti phm mua
bn, vn chuyn lm sn, ng vt tri php v kim sot cht ch vic nhp khu cc sinh vt ngoi lai
vo nc ta...
HUY SN
http://www.nhandan.org.vn/khoahoc/khoa-hoc/item/25626902-quan-ly-va-bao-ton-da-dang-sinh-hoc.html

Quan trc a dng sinh hc: H thng

cnh bo sm bo tn bn vng
Cc chuyn gia mi trng khng nh, bo tn v s dng bn vng DSH, cn thit phi thc
hin quan trc thng qua vic theo di cc ch th DSH, cc kt qu quan trc mt mt xc nh
c xu th bin i ca bin i ca DSH, mt khc cn nh gi c hiu qu qun l DSH.
T nhn thc ti hnh ng
Quan trc DSH c lp i lp li trc tip hoc
gin tip mt cch c h thng cc ch th phn nh
hin trng, xu hng bin i ca DSH, cc nh
hng bt li i vi ti nguyn DSH t
gip cc nh hoch nh chnh sch c cc hot
ng u tin, ci thin cng tc qun l cc h sinh
thi, cc loi v ngun gen.
Quan trc a dng sinh hc l mt lnh vc mi m

Vit Nam nu so vi nhng nghin cu v iu tra

c bn v ti nguyn thin nhin ni chung v iu
tra v ng thc vt rng, ng thc vt bin v
ven bin ni ring c chng ta tin hnh t rt
lu. Quan trc a dng sinh hc ch thc s ni ln
nh l mt yu cu cp bch, l s cn thit cho cng cuc bo v mi trng, s dng hp l ti nguyn
thin nhin v pht trin bn vng ca cc quc gia t khi Cng c quc t v a dng sinh hc (CBD)
chnh thc yu cu v hng dn cc quc gia thc hin quan trc a dng sinh hc vo nhng nm u
ca th k 20.
Nghin cu v thc hin quan trc a dng sinh hc ca Vit Nam ch yu c thc hin thng qua mt
s d n, chng trnh nh l. Gn y, cc nghin cu c tnh tng quan lin quan n phng php

lun, cch tip cn trong quan trc a dng sinh hc phn ln do Cc Bo tn a dng sinh hc trc thuc
Tng cc Mi trng (B TN&MT) ch tr v iu phi.
Hot ng quan trc a dng sinh hc c thc hin trn mt s i tng nh: Hot ng gim st,
quan trc chim Vit Nam ti VQG Ba B (Bc Kn), Khu BTTN Na Hang (Tuyn Quang), Khu BTTN
Hong Lin Vn Bn, Khu BTTN ng Sn K Thng Hot ng gim st, quan trc cc nhm loi
qu him, c nguy c tuyt chng nh loi h, gu (VQG P Mt- Ngh An), th linh trng VQG Phong
Nha - Qung Bnh; qun th Voc u trng Vn quc gia Ct B - Hi Phng Quan trc a dng sinh
hc h sinh thi bin ti Khu bo tn bin Nha Trang. Trong khun kh d n do GEF/Ngn hng Th gii
ti tr, cc t kho st ton din nht Vit Nam v cc loi v sinh cnh trong vng vnh Nha Trang
hon thnh .
Nhng thnh qu to tin quan trng
ti Nghin cu xy dng mt s thng s, quy trnh phc v quan trc a dng sinh hc quc gia do
TS. Hong Th Thanh Nhn Ph Cc trng Cc Bo tn a dng sinh hc lm Ch nhim ti thu
c mt s kt qu quan trng.
ti xy dng c b ch th quan trc a dng sinh hc t ngp nc p dng cho Vit Nam gm
25 ch th thuc nhm p lc, hin trng v p ng trong c 17 ch th bt buc p dng. Cc ch th
gm c nhng ch th phn nh cc yu t mi trng cng nh cc yu t a dng sinh hc, ng thi b
ch th cng phn nh c cc tc ng ca con ngi n cc h sinh thi t ngpnc thng qua cc
ch th v mt dn s, cc hot ng khai thc cng nh cc chnhsch tc ng n h sinh thi t
ngp nc.
Vn dng kinh nghim quc t v cn c vo tnh hnh thc tin Vit Nam, ti tin hnhxy dng quy
trnh quan trc a dng sinh hc t ngp nc cho b ch th ng thi xut 51 im quan trc trong
mng li quan trc vi cc mc u tin khc nhau. Vic p dng th nghim b ch th quan trc a
dng sinh hc t ngp nc ti Vn quc gia Xun Thy v Khu bo tn thin nhin Vn Long khng
nh nhn chung, b ch th c th o c v quan trc.
Trong khun kh ti cng xut n quan trc a dng sinh hc t ngp nc Vit Nam. Bi theo
nh gi ca cc chuyn gia, hin nay, t ngp nc ang b tc ng bi rt nhiu yu t lm thay i a
mo, ch thy vn v c tnh ca t, c bit l tc ng ca vic chuyn i mc ch s dng t,
c khi lm thay i bn cht ca h sinh thi t ngp nc. Nhng tc ng ny l nguyn nhn gy suy
gim DSH.
t ngp nc rt nhy cm vi cc yu t mi trng. Do , vic quan trc DSH t ngp nc l mt
cng c quan trng phc v cng tc qun l t ngp nc, c bit l cng tc bo tn h sinh thi v
DSH.
Quan trc DSH cn phi c tin hnh thng xuyn, nh k c cc s liu, thng tin mt cch h
thng v lin tc, gip cho vic phn tch, nh gi din bin v DSH ca t ngp nc, t xut
cc gii php bo tn c hiu qu hn, m bo thc hin qun l t ngp nc theo cc mc ch v
chc nng ca c xc nh.
Ngun: Phng Anh - Monre.gov.vn
HoangHue

Nhng mi e da i vi a dng sinh hc Vit Nam

VN HO (TTXVN/VIETNAM+) LC : 13/01/15 16:36 BN IN

Ngi dn lng Hp, huyn KBang, Gia Lai, trng rng trn vng t trng i trc. (nh:
Vn Thng/TTXVN)
Vit Nam vi gi tr a dng sinh hc cao v c cng nhn l mt trong cc quc
gia cn c u tin cho bo tn a dng sinh hc ton cu.
T nm 1994, Vit Nam tham gia Cng c a dng sinh hc (CBD). K t
n nay Chnh ph Vit Nam quan tm, u t ng k v c nhn lc, ti chnh
thc thi cc cam kt v ngha v ca mnh i vi Cng c.
Tuy nhin, trong tin trnh cng nghip ha v th ha v ang tc ng xu
n vic bo tn a dng sinh hc Vit Nam, i hi phi c nhng gii php kh
thi v s n lc hn na ca cc c quan chc nng t Trung ng n a phng
i vi cng tc ny.
Bi 1: Nhng mi e da i vi a dng sinh hc
a dng sinh hc Vit Nam ang i mt vi rt nhiu e da. Vic gia tng dn
s v tiu dng l p lc dn ti s khai thc qu mc ti nguyn sinh vt, cng
vi s pht trin kinh t-x hi nhanh chng lm thay i cnh quan thin
nhin. Vic thay i phng thc s dng t, xy dng nhiu c s h tng

lm gim ng k din tch sinh cnh t nhin, tng s chia ct cc h sinh thi,
lm suy gim mi trng sng ca nhiu loi ng vt, thc vt hoang d.
Thiu c s khoa hc v chuyn i s dng t, mt nc
Vic chuyn i t rng v cc vng t ngp nc thnh t canh tc nng
nghip, trng cy cng nghip hoc nui trng thy sn; qu trnh th ha v
pht trin c s h tng cng dn n vic mt hay ph v cc h sinh thi v cc
sinh cnh t nhin, lm suy gim a dng sinh hc. Vic chuyn i rng ngho
kit sang trng cao su lm gim ng k din tch rng khp Ty Nguyn v rng
t nhin nhiu vng trong c nc.
Theo bo co ca ngnh kim lm, nm 2008 khu vc Ty Nguyn chuyn
150.000ha rng ngho kit sang trng cao su. n nay cc tnh chuyn i mt
din tch kh ln nh k Lk chuyn 69.557ha, trong c hn 53ha rng
khp; Gia Lai 51.000ha, Bnh Phc 42.000ha. Theo thng k, t nm 2008 n
nay c khong 100.000ha rng khp - kiu h sinh thi c th ca th gii
Ty Nguyn, b hy dit.
t sn xut nng nghip ca Vit Nam bnh qun din tch ch t 0,11 ha/ngi
nhng li b thu hi chuyn i xy dng th, khu cng nghip v cc dch v
khc. Trung bnh mi nm qu t nng nghip b mt khong 0,43%, t to p
lc tng nng sut bng cch s dng nhiu phn bn ha hc, thuc tr su; hu
qu l gy nhim t, nc, lm suy thoi cc h sinh thi v a dng sinh hc.
Vng ct ven bin l kiu h sinh thi c th ca cc tnh duyn hi Trung B hu
nh b bin i, gim cc chc nng nh ngn chn ct bay, chng xi l b
bin, lu gi nc ngt. Theo thng k, ring din tch vng ct t H Tnh n
Ninh Thun 85.100ha. T 1999 n nay do pht trin nui tm trn ct v khai
thc sa khong ilmenite, xy dng cc khu ngh dng ph hy hng nghn ha
vng ct ven bin Trung B, din tch rng phi lao phng h ven bin b suy gim,
lm tng nhanh tc ln ct su vo t lin, tc ng ti cc h sinh thi nng
nghip.
Cc kt qu iu tra cho thy, mt trong nhng nguyn nhn ch yu lm gim
din tch rng ngp mn l do b chuyn i lm m nui tm... Cc bi triu
t nhin rng ln cc vng ca sng chu th Bc B v Nam B cng b thu hp
thnh cc bi nui ngao. Thi gian gn y, mt din tch mt nc ng k
trong vVnh H Long, Bi T Long c s dng pht trin ngh nui thy sn
bng lng, b. Cc hnh thc nui ny cng l mt trong nhng nguyn nhn lm
suy gim mi trng nc, lm mt i cc h sinh thi rn san h, c bin vn
pht trin y.
Vic nui c tra, c basa vi mt nui cao ng bng sng Cu Long l
nguyn nhn gy nhim mi trng tim tng, nh hng n a dng sinh hc.
D tha thc n cho c vi hm lng ln cht dinh dng cao khng tiu hy ht

cng vi sn phm bi tit t n c nui, dn ti nhim hu c, tc ng ti h

sinh thi v qun x thy sinh .
V cng trnh thy in, tnh n nm 2010, trn c nc c hn 1.020 d n thy
in (tng cng sut 24.246 MW) c quy hoch, trong c 138 d n trong
Quy hoch bc thang thy in trn dng chnh cc sng ln c B Cng Thng
ph duyt. gc sinh thi v bo tn a dng sinh hc, cc nghin cu u
cho rng tc ng ca vic xy p, h cha ti vng sng h lu sau p kh ln.
Lm thay i cc kiu ni c tr nh vc sng-sui, ghnh, bi ct trn sng, ng
bng ngp lt ven sng, lng sng dn n thay i cu trc thnh phn loi thy
sinh. Nhp sng ca thy sinh vt nh thi k sinh sn, sinh trng, kim mi v
cc phn ng khc vi mi trng sng b thay i. Nhiu loi thy sinh vt, c
bit cc loi c tp tnh di c di, c tp tnh di chuyn kt ni theo chiu dc sng
b nh hng. Thay i dng chy to iu kin thun li cho cc loi ngoi lai xm
nhp vo h sinh thi sng.
Vic xy dng cc h cha cho thy in bn cnh lm mt i cc khu rng t
nhin, ngn cn ng di c ca c, phn ct dng sng. Nhiu cng trnh h cha
thy in khi i vo hot ng khng vn hnh ng quy trnh nh ch x
l, bo m dng chy mi trng gy ra cc thit hi v ngi, v kinh t, nh
hng n cc h sinh thi vng h lu. Ngoi ra, vic pht trin c s h tng cn
lm tng dn s c hc to ra tc ng gin tip n suy thoi a dng sinh hc.
Sc p t gia tng dn s
Theo d bo, dn s ca Vit Nam c th tng ln ti gn 122 triu vo nm 2050.
Hin Vit Nam l nc c mt dn s cao, vo khong 240 ngi/km2. Mt
khc, xu th bin ng dn s cn lin quan ti hin tng di c trong ni vi t
nc. Ty Nguyn v min ng Nam B l ni din tch rng ln nht cng l ni
c s lng ngi di c ti nhiu nht.
Theo bo co ca B Nng nghip v Pht trin Nng thn, t nm 2005 n 2008,
tng s h di c t do vo Ty Nguyn l 9.551 h vi 40.782 nhn khu, bnh
qun mt nm l 2.413 h vi 10.195 nhn khu. Di c t do vo Ty Nguyn trong
nm 2006 gim mnh so vi nm 2005 nhng li tng tr li vo cc nm 2007,
2008 v cho n nay vn cha chm dt.
Vi hu ht ngi di c, c bit l i vi ng bo cc dn tc min ni pha Bc,
kinh t ch yu da vo khai thc ngun ti nguyn thin nhin nh khai thc g,
sn bn th rng. Khi dn s tng cao, p lc khai thc, s dng v tiu th ti
nguyn cng ln hn. Sc p ln nht l nhu cu s dng t canh tc nng
nghip, chn nui ngy cng tng, dn n vic cht ph rng kh kim sot cht
ch. Do , ti nguyn sinh vt ngy cng cn kit, s lng cc loi hoang d
ngy cng t i, khi lng cc qun th sinh vt ngy cng suy gim, ngun gen
ngy cng ngho nn.

Vit Nam ang trong thi k i mi mnh m trn mi kha cnh kinh t v x hi.
Tri qua mt thp k ci cch kinh t, GDP hng nm ca Vit Nam tng trung
bnh 7%, cao th hai chu . Tc tng trng kinh t nhanh chng to nn
nhng tc ng tng hp i vi a dng sinh hc, trong c vn lm gia tng
nhu cu s dng v chuyn i ti nguyn thin nhin vi mt tc cha tng c
trc y.
S liu thng k ca Tng cc Lm nghip cho thy, trong khong thi gian t nm
2000 ti nm 2009, sn lng khai thc g tng hn nhiu so vi giai on trc
, trung bnh sn lng khai thc g v lm sn ngoi g hng nm l 3,247 triu
m3. Ring nm 2010, sn lng khc thc g, lm sn ngoi g c tnh 4,950m3.
Nhm hn ch suy gim din tch v cht lng rng t nhin, Chnh ph Vit Nam
ban hnh hng lot cc quy nh kim sot khai thc g thng mi. Mc d
vy, cc hot ng khai thc g lu vn din ra ti mt s a phng. Vic xy
dng cc ng vn chuyn g li thng to iu kin d dng hn cho cc hot
ng sn bt ng vt v khai thc lm sn ngoi g, gy p lc cng ln i vi
cc qun th ng, thc vt hoang d vn b nh hng nng n bi s suy
thoi
v
chia
ct
sinh
cnh.
Khong 1/5 dn s Vit Nam sng da vo nh bt thy sn sinh sng, cc
hot ng ny cng ng gp mt phn rt ln cho nhu cu thc phm ca nhn
dn v xut khu. Tuy vy, vic gia tng mc tiu th, cng vi vic qun l
nh bt cha hiu qu dn ti vic khai thc thy sn qu mc nhiu vng
lm suy gim ngun li thy sn v ph v nhng rn san h ven b. Nhiu loi hi
sn c gi tr cao b suy gim nghim trng nh tm hm, bo ng, ip... nh
bt mang tnh hy dit nh dng cht n, cht c v sc in nh bt c vn
cn din ra c trong ni a v vng duyn hi, e da hn 80% rn san h ca
Vit Nam.
Bo co Mi trng quc gia nm 2010 v Tng quan mi trng Vit Nam cng
ch ra rng, nhim mi trng gia tng nhiu lnh vc nh nhim hu c
cc lu vc sng; nhim ti cc th; cc khu, cm cng nghip, lng ngh; sn
xut nng nghip; vng ven bin. Mi trng nc mt hu ht cc th v
nhiu lu vc sng b nhim cht hu c v c thng s nhim c trng vt
tiu chun cho php nhiu ln, c bit l cc lu vc sng Nhu-y v sng
ng Nai.
nhim trong sn xut nng nghip ngy cng gia tng vi trung bnh mi nm
thi ra mi trng hn 19.600 tn v bao thuc bo v thc vt v phn bn.
Lng phn bn dng trong nng nghip tng 517% trong vng 25 nm qua, trong
2/3 s lng phn bn khng c cy trng hp th.
Cng vi , Vit Nam l mt trong nm quc gia chu nh hng nng nht ca
bin i kh hu ton cu. Trong iu kin bin i kh hu, cc h sinh thi b chia
ct chc chn s phn ng km ci hn trc nhng s thay i ny, c th s
khng trnh khi s mt mt cc loi sinh vt vi tc rt cao

Cc nh khoa hc chng minh c s di c ca mt s loi do s m ln ca

Tri t. Theo kt qu iu tra s b (t nm 2003-2007) ti Vn quc gia Hong
Lin, ang c s dch chuyn ln cao ca mt s loi cy c trng thuc cc ai
thc vt khc nhau. Hin tng ny c gi l hin tng dch chuyn vnh ai
nhit ln cao." Trong s , c loi thng Vn San Hong Lin (loi c hu), trc
y ch sinh trng cao 2.200-2.400m, th nay ch c th gp cao 2.4002.700m. Cc loi thng thch Xi-Pan, thng thch Sa Pa v mt s loi khc cng
ang c xu hng dch chuyn dn ln cao.
Nhit tng cn lm gia tng kh nng chy rng, nht l cc khu rng trn t
than bn va gy thit hi ti nguyn sinh vt, va gia tng lng pht thi kh
nh knh lm gia tng bin i kh hu. Bin i kh hu cng vi s suy gim din
tch rng u ngun, s dng ti nguyn nc khng hp l dn ti hin trng l
lt, l qut, st l t xy ra ngy cng nhiu, hu qu ngy cng nghim trng
i vi i sng con ngi v mi trng.
Hn hn, thiu nc in hnh ko di lin tc nhiu thng xy ra trong cc
ma kh gn y 2004-2005 v 2010 lm cho chy rng xy ra trn din rng;
cy trng b hn hn 254.000ha, trong c trn 25.000ha la, 178.000ha cph,
nhiu khu rng ln b chy, b kh cn, b cht lm nh hng rt ln v lu di
n a dng sinh hc v cc h sinh thi./.
http://www.vietnamplus.vn/nhung-moi-de-doa-doi-voi-da-dang-sinh-hoc-o-vietnam/301852.vnp