Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều tại xã Phước Lưu, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn thực hiện nhằm đánh giá thực trạng việc thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều, chỉ ra những hạn chế, bất cập và nguyên nhân. Từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả trong công tác tổ chức thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều tại xã Phước Lưu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều tại xã Phước Lưu, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN THỊ HỒNG THẮM THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO ĐA CHIỀU TẠI XÃ PHƯỚC LƯU, HUYỆN TRẢNG BÀNG, TỈNH TÂY NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Hà Nội, năm 2020
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRẦN THỊ HỒNG THẮM THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO ĐA CHIỀU TẠI XÃ PHƯỚC LƯU, HUYỆN TRẢNG BÀNG, TỈNH TÂY NINH Ngành: Chính Sách Công Mã số: 8340402 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS BÙI THẾ CƯỜNG Hà Nội, năm 2020
LỜI CAM ĐOAN Trong quá trình thực hiện luận văn này, tác giả có nghiên cứu tham khảo, kế thừa và sử dụng những thông tin, số liệu từ một số tài liệu như: sách chuyên ngành chính sách công , luận văn, tạp chí, bài tham luận… theo danh mục tài liệu tham khảo. Tôi xin cam đoan các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình khoa học nào khác. Tác giả cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng mình và chịu hoàn toàn trách nhiệm về cam đoan của mình. Tác giả luận văn Trần Thị Hồng Thắm
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO ĐA CHIỀU ............................................................................................... 17 1.1. Cơ sở lý luận về giảm nghèo đa chiều ........................................................... 17 1.1.1. Khái niệm về nghèo ................................................................................ 17 1.1.2. Phương pháp đo lường nghèo đa chiều ở Việt Nam .............................. 18 1.1.3. Sự cần thiết giảm nghèo theo hướng tiếp cận đa chiều ......................... 20 1.1.4. Khái niệm nghèo đa chiều ...................................................................... 21 1.1.5. Phương pháp và tiêu chí đo lường nghèo đa chiều ................................ 21 1.2. Các nhân tổ ảnh hưởng đến nghèo đa chiều .................................................. 26 1.2.1. Điều kiện tự nhiên - kinh tế - xã hội của địa phương ............................. 26 1.2.2. Các chính sách của Nhà nước ................................................................ 27 1.2.3. Rủi ro thiên tai, dịch bệnh và các rủi ro khác ........................................ 28 1.2.4. Dân số và nguồn lao động ...................................................................... 28 1.2.5. Đặc điểm cơ sở hạ tầng kinh tế - kỷ thuật – xã hội ................................ 29 1.2.6. Đặc điểm về văn hóa - xã hội của hộ nghèo .......................................... 29 1.3. Cơ sở lý luận chính sách công và thực hiện chính sách công........................ 29 1.3.1. Khái niệm chính sách ............................................................................. 30 1.3.2. Khái niệm chính sách công .................................................................... 30 1.3.3. Khái niệm thực hiện chính sách công .................................................... 31 1.3.4. Thực hiện chính sách trong chu trình chính sách công ......................... 31 1.4. Thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều ................................................... 32 1.5. Quy trình thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều .................................... 36 1.5.1. Xây dựng kế hoạch tổ chức triển khai thực hiện chính sách .................. 36 1.5.2. Phổ biến tuyên truyền về chính sách ...................................................... 37 1.5.3. Huy động nguồn lực để thực hiện chính sách ........................................ 38 1.5.4. Phân công,phối hợp thực hiện chính sách ............................................. 38 1.5.5. Kiểm tra, đánh giá quá trình thực hiện chính sách ................................ 39
1.6. Kinh nghiệm giảm nghèo đa chiều ở một số địa phương và bài học rút ra cho Xã Phước Lưu – Huyện Trảng Bàng – Tỉnh Tây Ninh ................................. 40 1.6.1. Kinh nghiệm giảm nghèo đa chiều ở một xã biên giới giáp Campuchia (Xã Bình Thạnh – Huyện Trãng Bàng – Tỉnh Tây Ninh) ................................. 40 1.6.2. Kinh nghiệm giảm nghèo đa chiều ở Thành Phố Tây Ninh – Tỉnh Tây Ninh .................................................................................................................. 41 1.6.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Xã Phước Lưu – Huyện Trảng Bàng – Tỉnh Tây Ninh ................................................................................................... 44 Chương 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO ĐA CHIỀU TẠI XÃ PHƯỚC LƯU HUYỆN TRẢNG BÀNG – TỈNH TÂY NINH ............................................................................................................... 47 2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội .................................................. 47 2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên ............................................................... 47 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội........................................................................ 48 2.1.3 .Điều kiện phát triển văn hóa, xã hội ...................................................... 49 2.2. Thực trạng hộ nghèo đa chiều tại xã Phước Lưu – Huyện Trảng Bàng – Tỉnh Tây Ninh ............................................................................................................... 49 2.2.1. Phân tích tình hình hộ cận nghèo theo mức độ thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản ........................................................................................................ 49 2.2.2. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng nghèo ................................................. 57 2.3. Thực trạng công tác giảm nghèo đa chiều trên địa bàn Xã Phước Lưu giai đoạn: 2015-2019 ................................................................................................... 61 2.3.1. Chuyển đổi cách tiếp cận nghèo đơn chiều sang nghèo đa chiều ở xã Phước Lưu ........................................................................................................ 61 2.3.2. Một số chính sách giảm nghèo đa chiều được áp dụng trên địa bàn Tỉnh Tây Ninh ........................................................................................................... 62 2.3.3. Thực trạng giảm nghèo đa chiều tại xã Phước Lưu giai đoạn 2015 – 2019 .................................................................................................................. 65 2.3.4. Một số chính sách giảm nghèo đa chiều đã và đang được áp dụng tại xã
Phước Lưu ........................................................................................................ 66 2.4. Đánh giá kết quả giảm nghèo đa chiều tại xã Phước Lưu ............................. 69 2.4.1. Những kết quả đạt được ......................................................................... 69 2.4.2. Những tồn tại , hạn chế .......................................................................... 71 2.4.3. Nguyên nhân tồn tại, hạn chế ................................................................. 76 Chương 3: MỤC TIÊU, PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO ĐA CHIỀU TRÊN ĐỊA BÀN XÃ PHƯỚC LƯU – HUYỆN TRẢNG BÀNG – TỈNH TÂY NINH ........................................ 79 3.1. Mục tiêu, phương hướng thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều tại xã Phước Lưu – Huyện Trảng Bàng – Tỉnh Tây Ninh .............................................. 79 3.1.1. Mục tiêu về giảm nghèo đa chiều tại xã Phước Lưu .............................. 79 3.2. Phương hướng thực hiện giảm nghèo của xã Phước Lưu đến năm 2020 ...... 80 3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều tại xã Phước Lưu đến năm 2020 và những năm tiếp theo .............................................. 81 3.4. Kiến nghị, đề xuất ......................................................................................... 84 3.4.1. Kiến nghị ................................................................................................ 84 3.4.2. Đề xuất.................................................................................................... 86 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 92 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT GNĐC Giảm nghèo đa chiều HĐND Hội đồng nhân dân KT-XH Kinh tế xã hội UBND Uỷ ban nhân dân
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Xác định nghèo đa chiều ở Việt Nam ...................................................... 23 Bảng 2.1. Phân tích hộ cận nghèo tại Xã Phước Lưu theo mức độ thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản năm 2018 ....................................................................................... 50 Bảng 2.2. Kết quả khảo sát sự thiếu hụt về nhu cầu y tế của hộ cận nghèo trên địa xã Phước Lưu ............................................................................................................ 51 Bảng 2.3. Kết quả khảo sát sự thiếu hụt về nhu cầu giáo dục của hộ cận nghèo trên địa bàn xã Phước Lưu ............................................................................................... 52 Bảng 2.4. Kết quả khảo sát sự thiếu hụt về nhu cầu nhà ở của hộ cận nghèo trên địa bàn xã Phước Lưu ..................................................................................................... 54 Bảng 2.5. Kết quả khảo sát sự thiếu hụt về điều kiện sống của hộ cận nghèo trên địa bàn Xã Phước Lưu .................................................................................................... 55 Bảng 2.6. Kết quả khảo sát sự thiếu hụt về nhu cầu tiếp cận thông tin của hộ cận nghèo trên địa bàn xã Phước Lưu ............................................................................. 56 Bảng 2.7. Ảnh hưởng quy mô hộ gia đình tới hộ nghèo (n=55) .............................. 58 Bảng 2.8. Ảnh hưởng của quy mô đất đai với nhóm hộ nghèo (n=55) .................... 58 Bảng 2.9. Ảnh hưởng của trình độ học vấn với nhóm hộ nghèo (n=55) .................. 59 Bảng 2.10. Nguyên nhân khác dẫn đến nghèo (n=55) ............................................. 60 Bảng 2.11. Tỷ lệ hộ nghèo Xã Phước Lưu theo tiếp cận đơn chiều và tiếp cận đa chiều .......................................................................................................................... 62 Bảng 2.12. Tổng hợp kết quả điều tra số hộ nghèo, hộ cận nghèo giai đoạn 2016 - 2019 ........................................................................................................................... 65 Bảng 2.13. Tổng hợp kết quả về tiếp cận các chính sách GNĐC năm 2018............ 72 Bảng 2.14. Tổng hợp ý thức khả năng thoát nghèo năm 2018 Xã Phước Lưu ........ 73 Bảng 2.15. Ý kiến đánh giá về kết quả thực hiện các chính sách GNĐC ................ 75 Bảng 2.16. Có cần thiết tiếp tục thực hiện các chương trình, dự án GNĐC đối với hộ nghèo nữa không? ................................................................................................ 76
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Khung lý thuyết quy trình thực hiện chính sách GNĐC ........................ 14 Sơ đồ 1.2. Khung lý thuyết về các nhân tố ảnh hưởng đến GNĐC .......................... 14
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong nhiều năm qua giảm nghèo vẫn là vấn đề cấp thiết cần giải quyết của Đảng và Nhà nước ta, thể hiện qua văn kiện của các nhiệm kỳ Đại hội Đảng như: Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định: “Thực hiện có hiệu quả hơn chính sách giảm nghèo phù hợp với từng thời kỳ; đa dạng hóa nguồn lực và phương thức để đảm bảo giảm nghèo bền vững, nhất là tại các huyện nghèo và các vùng đặc biệt khó khăn, khuyến khích làm giàu theo pháp luật, tăng nhanh số hộ có thu nhập trung bình khá trở lên. Có các chính sách và giải pháp phù hợp nhằm hạn chế phân hóa giàu nghèo, giảm chênh lệch mức sống giữa nông thôn và thành thị”. [16, tr.124-125] Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XII đã chỉ rõ: “Đẩy mạnh giảm nghèo bền vững, nhất là các vùng đặc biệt khó khăn và có chính sách đặc thù để giảm nghèo nhanh hơn trong đồng bào dân tộc thiểu số. Chú trọng các giải pháp tạo điều kiện và khuyến khích hộ nghèo, cận nghèo phấn đấu tự vươn lên thoát nghèo bền vững. Khuyến khích nâng cao khả năng tự bảo đảm an sinh xã hội của người dân”. [17, tr.300] Qua đó, vai trò của Nhà nước trong công cuộc giảm nghèo một lần nữa được khẳng định, chỉ có Nhà nước mới có đủ điều kiện, công cụ để chỉ đạo các địa phương thực hiện các chính sách hỗ trợ một cách đồng bộ, toàn diện thúc đẩy sự phát triển về chính trị, văn hóa, kinh tế, xã hội giúp khoảng cách giàu nghèo giữa các khu vực, các hộ gia đình được rút ngắn lại. Từ đó để chuyển đổi mạnh mẽ chính sách giảm nghèo theo hướng bền vững, năm 2015 Chính Phủ Việt Nam thông qua phương pháp tiếp cận đa chiều để đo lường nghèo đói bằng Quyết dịnh số: 59/2015/QĐ-TTg, ngày 19/11/2015 về việc ban hành chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều áp dụng cho giai đoạn 2016-2020. [52] thay thế Quyết dịnh số : 09/2011/QĐ-TTg, ngày 30/01/2011 về việc ban hành chuẩn hộ nghèo, hộ cận nghèo áp dụng cho giai đoạn 2011-2015.[49] Đây là một bước chuyển mình rất lớn của Chính phủ nhằm cải thiện và từng bước nâng cao điều kiện sống của người nghèo giúp họ vươn lên thoát nghèo một cách bền vững mà không tái nghèo. 1
Là một huyện nằm ngay cửa ngỏ của Tỉnh Tây Ninh, giáp với Thành Phố Hồ Chí Minh, huyện Trảng Bàng đã từng bước đi lên để trở thành Thị xã Trảng Bàng trong năm 2020. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển kinh tế xã hội, Trảng Bàng vẫn còn bộc lộ những hạn chế, đặc biệt là trong công tác giảm nghèo và giảm nghèo đa chiều một cách bền vững. Trong đó xã Phước Lưu là xã có tỷ lệ hộ nghèo tập trung cao nhất huyện. Với 4 ấp vùng gò và 1 ấp ven sông Vàm Cỏ Đông, khí hậu khắc nghiệt, lũ lụt thường xuyên xãy ra, cơ sở hạ tầng chưa được đầu tư, đời sống nhân dân trên 80% làm nông nghiệp, nên còn gặp nhiều khó khăn. Chính vì vậy tỷ lệ hộ nghèo hộ nghèo năm 2016 là 4,8 %, [71] ( so với tiêu chí hộ nghèo đạt xã nông thôn mới là dưới 1%) chiếm khá cao so với tỷ lệ hộ nghèo chung Huyện. Trong những năm qua với nhiều chính sách của Đảng và Nhà nước đã hỗ trợ, tạo điều kiện cho hộ nghèo vươn lên thoát nghèo bền vững. Song, một bộ phận không nhỏ dân cư xã đang chịu cảnh nghèo, chưa đảm bảo được những điều kiện tối thiểu của cuộc sống như : nhà ở, việc làm ăn, ở, đi lại... Để có thể hoàn thành mục tiêu giảm nghèo và giảm nghèo đa chiều một cách bền vững thì trước tiên phải rút ngắn sự phân hoá giàu nghèo. Chính vì vậy hộ nghèo cần có những chính sách xã hội cơ bản để tạo cơ hội cho họ tham gia vào quá trình phát triển kinh tế- xã hội của địa phương, để cho người nghèo có cơ hội và điều kiện tiếp cận các dịch vụ xã hội phát triển sản xuất tự vươn lên thoát nghèo. Phước Lưu là một trong những xã sớm triển khai thực hiện chương trình giảm nghèo đa chiều. Với nhiều hình thức khác nhau, chính quyền địa phương đã triển khai những chính sách từ Trung ương, đồng thời xây dựng những chính sách phù hợp với địa phương đến tận người dân để đưa ra lời giải đáp và cũng đã tìm ra được nhiều hướng đi hiệu quả trong công tác giảm nghèo đa chiều. Với lý do trên tôi xin đưa ra đề tài luận văn để nghiên cứu là "Thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều tại Xã Phước Lưu, Huyện Trảng Bàng, Tỉnh Tây Ninh." Để thấy những kết quả đã đạt được và những yếu kém cần khắc phục trong quá trình thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều. Từ đó có kiến nghị và đề 2
xuất giải pháp tốt hơn, có hiệu quả hơn trong công tác giảm nghèo đa chiều ở địa phương. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài 2.1. Các công trình nghiên cứu về xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam Công trình nghiên cứu “Chính sách xóa đói giảm nghèo – thực trạng và giải pháp” của Lê Quốc Lý (chủ biên) Nhà xuất bản chính trị quốc gia năm 2012 có nội dung phong phú liên quan đến thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo. Đánh giá tổng quát thực hiện chính sách xóa đói, giảm nghèo của Việt Nam giai đoạn 2001- 2010; giải pháp xóa đói, giảm nghèo ở Việt Nam thời gian tới. Tuy vậy, công trình này vẫn chỉ dừng lại ở việc đưa ra những bất cập và tồn tại của chính sách giảm nghèo Việt Nam trong giai đoạn đó và chưa đề cập đến cách tiếp cận nghèo đa chiều hay các biện pháp giảm nghèo bền vững.[31] Nghiên cứu “Định hướng và những giải pháp hoàn thiện chính sách giảm nghèo cho đồng bào dân tộc thiểu số ở Việt Nam giai đoạn 2016 - 2020” của Ngô Trường Thi (2016) đã phân tích hệ thống chính sách đối với miền núi, vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2011 - 2015, cụ thể đã phân tích những ưu điểm cũng như những hạn chế yếu kém trong việc thực hiện các chính sách này. Trên cơ sở đó tác giả đã đề xuất một số định hướng và giải pháp hoàn thiện chính sách giảm nghèo cho đồng bào dân tộc thiểu số ở Việt Nam giai đoạn 2016 – 2020. Tuy nhiên, nghiên cứu này chưa đề cập đến mối quan hệ ảnh hưởng giữa chính sách xóa đói giảm nghèo tới đồng bào dân tộc thiểu số. Hơn thế nữa, nghiên cứu này có quy mô trên phạm vi toàn quốc nên không nêu được thực trạng các chính sách cụ thể ở từng vùng. Do vậy, dù nghiên cứu này là một tài liệu có ích cho việc tổng quan các tài liệu luận văn của tác giả song cần thay đổi cách tiếp cận, phương pháp nghiên cứu, đối tượng nghiên cứu để đạt được mục tiêu nghiên cứu của luận văn mà tác giả đang tiến hành.[42] Nghiên cứu “Hoàn thiện chính sách xóa đói giảm nghèo chủ yếu của Việt Nam đến năm 2015” của tác giả Nguyễn Thị Hoa (2009) đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học như phương pháp thống kê, phương pháp phân tích định 3
tính, phương pháp suy luận logic, dẫn giải trong quá trình phân tích. Trong đó, thống kê và suy luận logic, dẫn giải trong quá trình phân tích là hai phương pháp chủ đạo được tác giả sử dụng nhiều cho luận văn. Nghiên cứu góp phần bổ sung các vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác hoạch định chính sách xóa đói giảm nghèo, qua đó tác giả đã tập trung đánh giá tình hình thực hiện một số chính sách xóa đói giảm nghèo. Quá trình phân tích, đánh giá đã chỉ ra những ưu, nhược điểm mà mỗi chính sách mang lại đồng thời cũng tìm ra các vấn đề bất cập trong quá trình triển khai, thực hiện chính sách. Trên cơ sở đó đề xuất định hướng cũng như giải pháp hoàn thiện chính sách xóa đói giảm nghèo của Việt Nam đến năm 2015.[23] 2.2. Các công trình nghiên cứu Quản lý Nhà nước về giảm nghèo ở một số địa phương và huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh 2.2.1. Các công trình nghiên cứu Quản lý Nhà nước về giảm nghèo ở một số địa phương Luận văn Thạc sỹ chính sách công Châu Văn Hiếu ( 2016) đã giải quyết được các vấn đề về quá trình thực tế tại huyện An Lão đối với công tác thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững, những nguyên nhân và cả những mặt hạn chế, hiệu quả. Từ đó, đề xuất các giải pháp và thực trạng nhằm mang lại sự hoàn chỉnh về chính sách giảm nghèo bền vững cho huyện An Lão trong thời gian đến 2016 – 2020. [21] Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thế Tân (2015) “Quản lý Nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh", đã đề cập đến thực trạng việc thực hiện quản lý Nhà nước về giảm nghèo bền vững tại tỉnh Quảng Ninh, qua đó tác giả đã đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững tại tỉnh Quảng Ninh. [41] Luận văn của Nguyễn Út Ngọc Mai (2015) "Quản lý Nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ” đã đề cập tới một số nội dung lý luận liên quan tới giảm nghèo bền vững và cũng đề xuất được một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về giảm nghèo bền vững từ góc độ thể chế, tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ, nguồn lực, hoạt động thanh tra, kiểm tra giám sát gắn liền với địa bàn nghiên cứu. [33] 4
Luận văn thạc sĩ Liêu Khắc Dũng (2017) “Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn thị xã Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang” đã đánh giá hoạt động quản lý Nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn thị xã Hà Tiên dưới góc độ ban hành chương trình, kế hoạch và các quy định thực hiện giảm nghèo bền vững; việc kiện toàn tổ chức bộ máy và xây dựng đội ngũ làm công tác giảm nghèo; tổ chức thực hiện các quy định về giảm nghèo bền vững; kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách giảm nghèo từ 2011-2017 và đề ra các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường quản lý Nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn thị xã Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang trong giai đoạn tới.[12] Luận văn thạc sĩ chính sách công của Bùi Thế Hưng ( 2015) “Chính sách giảm nghèo bền vững từ thực tiễn quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng” nghiên cứu một số vấn đề lý luận về xóa đói giảm nghèo; thực trạng giảm nghèo trên địa bàn quận Lê Chân thành phố Hải Phòng; đánh giá những mặt được và chưa được và nguyên nhân; đồng thời đề ra các giải pháp tăng cường thực hiện chính sách giảm nghèo của địa phương. [29] Luận văn thạc sĩ Chính sách công của Phan Thị Kim Phúc ( 2016) “Chính sách giảm nghèo bền vững từ thực tiễn Quận Tân Phú, TPHCM” nghiên cứu một số vấn đề lý luận về xóa đói giảm nghèo; thực trạng giảm nghèo trên địa bàn quận Tân phú Thành phố Hồ Chí Minh; đánh giá những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân trong công tác giảm nghèo; đề ra phương hướng và một số giải pháp tăng cường thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững ở nước ta hiện nay. [38] 2.2.2 Các công trình nghiên cứu Quản lý Nhà nước về giảm nghèo ở huyện Trảng Bàng và tỉnh Tây Ninh Liên quan trực tiếp đến công tác Quản lý Nhà nước về giảm nghèo ở huyện Trảng Bàng có Luận văn thạc sĩ Quản lý kinh tế của Nguyễn Thị Thủy Cúc (2019) “Quản lý Nhà nước về công tác giảm nghèo bền vững ở Huyện Trảng Bàng- Tỉnh Tây Ninh” Luận văn đã đi sâu phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý Nhà nước về giảm nghèo bền vững và đề xuất các giải pháp tăng cường công tác quản lý Nhà nước về giảm nghèo bền vững ở Huyện Trảng Bàng – Tỉnh Tây Ninh trong thời gian tới.[11] 5
Tiếp theo đó là Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ kinh tế của Nguyễn Thị Tuyết Mai (2011) “ Các nhân tố ảnh hưởng đến tình trạng nghèo ở các xã vùng biên giới trên địa bàn tỉnh Tây Ninh”, tác giả đã xác định rất rỏ các nhân tố ảnh hưởng đến tình trạng nghèo ở các xã vùng biên giới, để từ đó có những giải pháp riêng, đủ mạnh để hỗ trợ phát triển kinh tế- xã hội gắn với việc giảm nghèo bền vững, tạo điều kiện nâng cao mức sống của người dân vùng biên giới nhằm kéo giảm khoảng cách nghèo giữa các xã biên giới và các xã nội địa trên địa bàn tỉnh Tây Ninh.[32] Riêng ở xã Phước Lưu, chưa có công trình nào nghiên cứu về vấn đề này,đặc biệt các công trình nghiên cứu về giảm nghèo đa chiều thì lại càng chưa có. Như vậy, có thể thấy ở tầm nhìn vĩ mô, các nghiên cứu nêu trên đã nêu bật được những nội dung cơ bản và đưa ra những quan điểm, đề xuất về tính kịp thời và tầm quan trọng của công tác giảm nghèo. Tuy nhiên, đặt trong bối cảnh hẹp của một địa phương cụ thể như đề tài này đưa ra thì vấn đề này vẫn hết sức mới mẻ trên cơ sở xem xét những đặc điểm mang tính đặc thù của địa phương và sự đa dạng của công tác giảm nghèo đa chiều ở cơ sở. 2.2.3. Các công trình nghiên cứu như: sách, tạp chí, các báo cáo liên quan đến vấn đề giảm nghèo đa chiều theo hướng bền vững Lưu Thanh Hưng, Nguyễn Thị Minh Châu (2018) “Tình trạng nghèo đa chiều ở lao động nhập cư khu vực phi chính thức tại Thành Phố Hồ Chí Minh”, Tạp chí Khoa học xã hội, số 8, tr 53-68. Bài viết theo phương pháp tiếp cận nghèo đa chiều đang được áp dụng tại Thành Phố Hồ Chí Minh hiện nay, hầu hết người lao động nhập cư làm việc trong khu vực phi chính thức không nghèo đơn chiều (theo chuẩn thu nhập) nhưng lại nghèo các chiều xã hội (nghèo đa chiều), phổ biến nhất là nghèo về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, nhà ở. Một trong các yếu tố có thể ảnh hưởng dai dẳng đến tình trạng nghèo của những nhóm này là do họ chưa phải là các đối tượng được quan tâm trong các chính sách an sinh xã hội của Thành Phố Hồ Chí Minh, mặc dù Thành Phố Hồ Chí Minh là một trong những thành phố đi đầu về hệ thống chính sách hỗ trợ cho người lao động di cư. [30] Đặng Nguyên Anh (2015) “An sinh xã hội ở Việt Nam sau 30 năm đổi mới và định hướng đến 2030”, Tạp chí Xã hội học, (Số 2), Tr. 4-12. Bài viết phân tích 6
thực trạng an sinh xã hội của Việt Nam sau 30 năm Đổi mới. Từ đó, đề ra định hướng an sinh xã hội đến năm 2030.[1] Lê Thanh Ngọc (2017 ) Các nhân tố ảnh hưởng đến nghèo đói và giải pháp giảm nghèo bền vững vươn lên làm giàu tại vùng kinh tế trọng điểm vùng đồng bằng sông Cửu Long, Tạp chí Ngân hàng, (Số 11),Tr. 14-18. Bài viết nghiên cứu thực trạng và các nhân tố ảnh hưởng đến nghèo đói, từ đó đề ra giải pháp cắt giảm nghèo đói bền vững ở vùng kinh tế trọng điểm vùng đồng bằng sông Cửu Long. [37] Trần Anh Tuấn- Nguyễn Văn Xê – Lê Thanh Sang (2016) Giảm nghèo đa chiều ở Thành Phố Hồ Chí Minh vấn để và triển vọng, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, tr.150-161. Bài viết tập trung làm rõ sự cần thiết chuyển đổi phương pháp tiếp cận đo lường nghèo đơn chiều dựa vào thu nhập sang đo lường nghèo đa chiều ở Việt Nam. Sự chuyển đổi này bắt nguồn từ thực tế là việc đo lường nghèo của nước ta đã không còn phù hợp với xu hướng thế giới. Ngoài ra bài viết còn trình bày các nội dung chính của chuyển đổi phương pháp tiếp cận đo lường nghèo đơn chiều sang đa chiều ở Việt Nam, bao gồm: Mục đích và nguyên tắc tiếp cận phương pháp đo lường nghèo đa chiều, các tiêu chí trong tiếp cận đo lường nghèo đa chiều. Từ đó xác định chuẩn hộ nghèo và hộ cận nghèo giai đoạn 2016-2020. [63] Nguyễn Hoàng Bảo ( 2014) “Bất bình đẳng và tăng trưởng kinh tế vì người nghèo tại Việt Nam”, Tạp chí Phát triển kinh tế, (Số 289) Tr. 2-22. Bài viết dựa trên cơ sở dữ liệu của 63 tỉnh thành tại Việt Nam để phân tích mô tả và so sánh có kết hợp sử dụng hệ phương trình đồng thời để nghiên cứu vấn đề bất bình đẳng và tăng trưởng kinh tế vì người nghèo tại Việt Nam. Từ đó, phát hiện ra nguyên nhân của tình trạng nghèo và tác động của tăng trưởng kinh tế địa phương đối với việc giảm nghèo, đồng thời giúp nhận diện ở đâu thì tăng trưởng giảm nghèo - tăng trưởng vì người nghèo.[4] Bộ Lao động -Thương binh và Xã hội (2018), Báo cáo giảm nghèo đa chiều ở Việt Nam . Từ báo cáo này, tác giả có thể hệ thống được những khái niệm, tiêu chí đo lường đánh giá giảm nghèo theo hướng đa chiều và các chính sách giảm 7
nghèo đa chiều ở Việt Nam giai đoạn 2016 -2020. Bên cạnh đó, không những báo cáo còn đưa ra bức tranh tổng quan về giảm nghèo đa chiều ở Việt Nam, mà còn tập trung phân tích kỹ hơn về xu hướng giảm nghèo ở nhóm đồng bào dân tộc thiểu số và người khuyết tật. Báo cáo đưa ra một số đánh giá và khuyến nghị trong quá trình thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững và các chính sách giảm nghèo không để ai bị bỏ lại phía sau “giảm nghèo ở tất cả các chiều cạnh để đảm bảo cuộc sống có chất lượng cho mọi người”.[5] Vũ Cao Đàm, Phạm Xuân Hằng, Trần Văn Hải và Đào Thanh Trường (2011) Kỹ năng phân tích và hoạch định chính sách, Nxb Thế Giới. Những bài viết được chọn lọc từ những bài giảng ở các lớp tập huấn về phân tích và hoạch định chính sách do Trung tâm nghiên cứu phân tích chính sách thực hiện. Nội dung chính của công trình nghiên cứu này làm rõ: đại cương về phản biện xã hội, tiếp cận xã hội học trong nghiên cứu phân tích chính sách, mối quan hệ giữa cơ quan quyền lực Nhà nước và cơ quan hành chính Nhà nước trong việc hoạch định và ban hành chính sách; phân tích chính sách.[14] Phạm Quý Thọ và Nguyễn Xuân Nhật (2014) Giáo trình Chính sách công, Nxb Thông tin và Truyền thông. Gồm có 08 chương, hai tác giả đã nỗ lực phân tích làm rõ những vấn đề lý luận về: Chính sách công và hệ thống chính sách công; các chủ thể hoạt động chính sách công; đánh giá chính sách công; kết thúc chính sách công và chu kỳ chính sách công; công cụ chính sách công; hoạch định chính sách công; thực thi chính sách công; các tác giả cũng đã khái quát sơ lược về chính sách công cũng như một số chính sách công tại Việt Nam.[53] Phạm Ngọc Hòa (2017) “Những thay đổi trong chính sách giảm nghèo ở Việt Nam”, Tạp chí Thông tin Khoa học xã hội, số 3, tr.14-18. Bài viết nói đến đói nghèo là một trong những rào cản lớn làm giảm khả năng phát triển con người, cộng đồng cũng như mỗi quốc gia. Người nghèo thường không có điều kiện tiếp cận các dịch vụ xã hội như việc làm, giáo dục, chăm sóc sức khỏe, thông tin,v.v… và điều đó khiến cho họ ít có cơ hội thoát nghèo. Những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu về xóa đói, giảm nghèo, được quốc tế ghi nhận và đánh giá cao như là 8
điểm sáng về giảm nghèo. Từ năm 2016-2020, Việt Nam bắt đầu chuyển sang giai đoạn mới hướng tới giảm nghèo bền vững, tiếp cận đa chiều theo xu hướng chung của các nước trên thế giới. Đây là phương pháp tiếp cận mới, tiến bộ hơn, có tính nhân văn, tác động toàn diện hơn đến người nghèo, nhưng cũng là thách thức mà Việt Nam phải đối mặt. Bài viết làm rõ quan niệm của Việt Nam về giảm nghèo đa chiều, đồng thời đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo đa chiều ở Việt Nam hiện nay.[25] Huỳnh Ngọc Song Minh, Tạ Thị Thanh Trà, Nguyễn Đức Lộc ( 2019) “Phương pháp tiếp cận nghèo đa chiều ở tỉnh Bình Dương”, Tạp chí Khoa học Thủ dầu một tỉnh Bình Dương, số 2(41), tr.14-21. Bài viết nêu lên những nổi bật mà tỉnh Bình Dương đã thực hiện công tác giảm nghèo trong thời gian qua là đã không còn hộ nghèo theo tiêu chuẩn thu nhập đơn chiều quốc gia. Tuy nhiên việc đánh giá đơn chiều này chưa thực sự phản ánh hoàn toàn nhu cầu của người nghèo dẫn đến khả năng giảm nghèo chưa bền vững. Bài viết này đánh giá tình trạng nghèo của tỉnh Bình Dương theo phương pháp tiếp cận đa chiều. Kết quả cho thấy mặc dù ở góc độ đa chiều, Bình Dương vẫn còn tồn tại một tỉ lệ hộ nghèo nhất định nhưng nhìn chung tỉ lệ vẫn thể hiện tính hiệu quả trong công tác giảm nghèo của tỉnh Bình Dương. Ngoài ra, bài viết còn cung cấp các số liệu phân tích sâu ở mỗi chiều cạnh nhằm gợi mở hướng điều chỉnh khung nghèo mới phù hợp hơn.[34] Như vậy, những công trình nghiên cứu được đề cập nói trên đã đi sâu và làm sáng tỏ những vấn đề về nghèo đơn chiều đến cách tiếp cận nghèo đa chiều từ đó đề ra phương hướng và giải pháp để xóa nghèo theo hướng bền vững của Việt Nam nói chung cũng như của tỉnh Tây Ninh nói riêng. Trên cơ sở tiếp tục tiếp thu có chọn lọc các nguồn tài liệu có liên quan đến đề tài, tác giả đi sâu nghiên cứu một khía cạnh cụ thể trong thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều tại Xã Phước Lưu - Huyện Trảng Bàng - Tỉnh Tây Ninh một cách đầy đủ và chi tiết. Từ tổng quan về tình hình nghiên cứu đã cho tác giả những gợi ý cả về lý luận và thực tiễn để tác giả lựa chọn nghiên cứu trong luận văn của mình nhằm góp phần thực hiện thành công mục tiêu của chính sách giảm nghèo đa chiều tại xã Phước Lưu trong thời gian tới. 9
Vì vậy, đề tài mà tác giả lựa chọn để nghiên cứu không trùng với các công trình nghiên cứu đã công bố. Song, có thể khẳng định rằng, những tài liệu, những công trình nghiên cứu đã được công bố sẽ làm cơ sở lý luận, nền tảng chung, có giá trị khoa học và thực tiễn quan trọng trong quá trình tác giả thực hiện đề tài nghiên cứu của mình. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn thực hiện nhằm đánh giá thực trạng việc thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều, chỉ ra những hạn chế, bất cập và nguyên nhân. Từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả trong công tác tổ chức thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều tại xã Phước Lưu. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu và hệ thống hoá các cơ sở lý luận, thực tiễn về chính sách công trong công tác giảm nghèo đa chiều tại Xã Phước Lưu. Phân tích một số quan niệm lý luận về các cách tiếp cận nghèo theo nghèo đa chiều. Nghiên cứu khung lý thuyết về quy trình tổ chức thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều. Phân tích nhận diện những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tổ chức thực hiện chính sách giảm nghèo ở Việt Nam, những kinh nghiệm các địa phương khác có thể học tập, áp dụng trong thực hiện chính sách giảm nghèo. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao kết quả thực hiện các bước trong quy trình thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều tại Xã Phước Lưu. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là thực trạng thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều tại Xã Phước Lưu. Khi nghiên cứu quá trình thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều, luận văn tập trung đi sâu nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều, hạn chế, nguyên nhân . Từ khung lý thuyết về các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách, luận văn đề 10
xuất các giải pháp nhằm nâng cao kết quả thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều theo hướng bền vững đến năm 2020 và những năm tiếp theo. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu là chính sách giảm nghèo đa chiều tại Xã Phước Lưu- Huyện Trảng Bàng- Tỉnh Tây Ninh. - Về nội dung Trên cơ sở kế thừa kết quả từ những nghiên cứu của các học giả trong và ngoài nước về thực hiện chính sách, tác giả nghiên cứu thực trạng công tác giảm nghèo đa chiều, làm cơ sở để đánh giá quá trình thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều tại Xã Phước Lưu. Từ khung lý thuyết về quy trình thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều, luận văn tập trung phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều theo các bước trong quy trình tổ chức triển khai thực hiện chính sách. Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao kết quả thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều đến năm 2020 và những năm tiếp theo. - Về không gian. Luận văn tập trung nghiên cứu hộ nghèo 5/5 ấp trên địa bàn xã Phước Lưu – Huyện Trảng Bàng – Tỉnh Tây Ninh -Về thời gian: Trong giai đoạn từ năm 2015 đến 2019 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Cơ sở lý luận của luận văn là Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, kết hợp với các quan điểm, đường lối chính sách của Đảng về phát triển kinh tế - xã hội nói chung và các chính sách công liên quan đến Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững, luận văn còn sử dụng cách tiếp cận đa ngành để đánh giá nghèo đa chiều theo hướng bền vững, cách tiếp cận chính sách công để hệ thống hóa các cơ sở lý luận về thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách giảm nghèo tại Xã Phước Lưu. Đồng thời, sử dụng những kiến thức chính sách công về thực hiện chính sách giảm nghèo đa chiều. Ngoài ra, luận văn còn khai thác, kế thừa có chọn lọc những 11