Luận án Tiễn sĩ Triết học: Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:172

Thêm vào BST

Báo xấu

62
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài nghiên cứu nhằm trên cơ sở làm rõ tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và thực trạng vận dụng tư tưởng này trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam, luận án đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiễn sĩ Triết học: Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN PHẠM THỊ THU HẰNG VËN DôNG T¦ T¦ëNG Hå CHÝ MINH VÒ GI¸O DôC TRONG QU¸ TR×NH §æI MíI C¡N B¶N, TOµN DIÖN GI¸O DôC VIÖT NAM HIÖN NAY Chuyên ngành: Triết học Mã số: 92 29 001 LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC Người hướng dẫn khoa học: 1. GS.TS. Phạm Văn Đức 2. PGS.TS. Cao Thu Hằng HÀ NỘI – 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, dưới sự hướng dẫn của thầy GS. TS. Phạm Văn Đức và cô PGS. TS. Cao Thu Hằng. Các số liệu, tài liệu tôi đã sử dụng trong luận án là hoàn toàn trung thực, đảm bảo tính khách quan. Các tài liệu tham khảo d ng trong luận n c nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Tác giả Phạm Thị Thu Hằng
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình nghiên cứu luận án tiến sĩ với đề tài: “Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay”, tác giả luận án xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với GS. TS. Phạm Văn Đức và PGS. TS. Cao Thu Hằng đã trực tiếp hướng dẫn, truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận án này. Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban Gi m đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Khoa Triết học, cảm ơn tập thể các nhà khoa học tại Khoa Triết học đã đ ng góp những ý kiến quý b u để tôi hoàn thiện luận án này, cảm ơn Ph ng Quản lý khoa học và Ph ng Đào tạo sau Đại học đã giúp đỡ tôi về thủ tục hành chính trong quá trình tôi học tập và bảo vệ luận án. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày th ng năm 2021 Tác giả Phạm Thị Thu Hằng
MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .....................................................................................................1 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận n ..........................................................3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận n .......................................................4 4. Cơ sở lý luận và phương ph p nghiên cứu của luận án ..........................................5 5. Đ ng g p mới về khoa học của luận án ..................................................................5 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án .................................................................5 7. Kết cấu luận án ........................................................................................................5 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ...................................................................................................................6 1. Những nghiên cứu liên quan đến tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và tầm quan trọng của việc vận dụng tư tưởng đ trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay ................................................................................................6 2. Những nghiên cứu về thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục để xây dựng, đổi mới giáo dục Việt Nam .................................................................15 3. Những nghiên cứu về giải pháp nâng cao hiệu quả vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay...............19 4. Đ nh gi kết quả những công trình nghiên cứu trước đ đã đề cập và những nội dung luận án sẽ tiếp tục nghiên cứu ....................................................................20 Chƣơng 1: VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC TRONG QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI CĂN BẢN, TOÀN DIỆN GIÁO DỤC VIỆT NAM HIỆN NAY: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN .................................... 23 1.1. Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giáo dục: Cơ sở hình thành và một số nội dung cơ bản ..............................................................................................................23 1.1.1. Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục ................................23 1.1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục: một số nội dung cơ bản ....................31 1.2. Vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay – Một số khái niệm cơ bản ......................53
1.3. Tính tất yếu của việc vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay..........59 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 .........................................................................................67 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINHVỀ GIÁO DỤC TRONG QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI CĂN BẢN,TOÀN DIỆN GIÁO DỤC VIỆT NAM HIỆN NAY ....................................................................68 2.1. Những thành tựu trong vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay và nguyên nhân của nó ................................................................................................68 2.1.1. Thành tựu trong vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về mục tiêu giáo dục trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay ..................... 68 2.1.2. Thành tựu trong vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung giáo dục trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay ..................... 74 2.1.3. Thành tựu trong vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về nguyên tắc và phương pháp giáo dục trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay............. 86 2.2. Những hạn chế trong vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay và nguyên nhân của nó ................................................................................................98 2.2.1. Hạn chế trong vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh khi thực hiện mục tiêu giáo dục trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay ...............98 2.2.2. Hạn chế trong vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung gi o dục trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện gi o dục Việt Nam hiện nay ...........103 2.2.3. Hạn chế trong vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về nguyên tắc và phương ph p gi o dục trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay ..............................................................................................111 2.3. Một số vấn đề đặt ra trong vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay ............115 2.3.1. Nhận thức của các chủ thể về tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục còn có hạn chế. ..........................................................................................................115
2.3.2. Việc đ nh giá, tổng kết công tác vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay vẫn chưa được tiến hành thường xuyên và đồng bộ. .................................................116 2.3.3. Công tác học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay còn hạn chế ..........................................................................................................119 2.3.4. Sự phối kết hợp vai trò của gia đình – nhà trường – xã hội chưa đạt hiệu quả cao trong việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục ...............120 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 .......................................................................................122 Chƣơng 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN NÂNG CAO HIỆU QUẢ VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC TRONG QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI CĂN BẢN, TOÀN DIỆN GIÁO DỤC VIỆT NAM HIỆN NAY ............... 123 3.1. Nâng cao nhận thức của các chủ thể về tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục .....123 3.2. Thường xuyên đánh giá, tổng kết công tác vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay .129 3.3. Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay ...................................................................................................................138 3.4. Tăng cƣờng hơn nữa vai trò của gia đình, nhà trƣờng và xã hội trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam ...................................................140 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 .......................................................................................150 KẾT LUẬN ............................................................................................................151 DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ............................153 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................154
CÁC CHỮ VIẾT TẮT Bộ GD & ĐT : Bộ Gi o dục và Đào tạo QĐ : Quyết định NQ : Nghị quyết THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong thời đại quốc tế hóa, toàn cầu hóa với sự bùng nổ của khoa học công nghệ và thông tin, khi mà trí tuệ của con người trở thành yếu tố hàng đầu thể hiện quyền lực và sức mạnh của quốc gia, là nhân tố quyết định lợi thế cạnh tranh giữa các nền kinh tế trên thế giới, thì khi đ gi o dục càng đ ng vai tr quan trọng. Hiện nay, giáo dục không chỉ là phúc lợi xã hội, mà còn là nguồn “của cải nội sinh” và là động lực để phát triển kinh tế - xã hội của bất kì một quốc gia nào. C c nước muốn phát triển nhanh và bền vững thì phải quan tâm đến giáo dục, bởi nhờ giáo dục và thông qua giáo dục, những kinh nghiệm và tri thức nhân loại tích lũy trong thực tiễn cuộc sống được trao truyền lại cho nhau, con người ngày càng được hoàn thiện hơn về nhân c ch và được phát triển một cách toàn diện. Việt Nam đang tiến hành đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn liền với phát triển nền kinh tế tri thức nhằm theo kịp bước tiến của c c nước trên thế giới. Muốn thành công, chúng ta phải c được nguồn nhân lực chất lượng cao, bởi con người là yếu tố đ ng vai tr quyết định trong lực lượng sản xuất. Chính vì vậy, giáo dục cần phải được hết sức chú trọng và coi đầu tư cho gi o dục chính là đầu tư cho ph t triển. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhà hoạt động chính trị lỗi lạc, lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt Nam, đồng thời là nhà gi o, nhà văn ho lớn của thế giới đã từng khẳng định: “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu” [92, tr.7] và “Xã hội càng đi tới, công việc càng nhiều, máy móc càng tinh xảo” [101, tr.333]. Người chỉ rõ: “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người” [100, tr.528]. Qua đ cho thấy, Người đ nh gi rất cao vai trò của giáo dục nhằm đào tạo những công dân hữu ích, vừa có tài vừa c đức cho xã hội; đồng thời, thể hiện mong muốn phát triển con người Việt Nam một cách toàn diện. Không chỉ có vậy, Hồ Chí Minh chính là người đã đặt nền móng cho sự ra đời của nền giáo dục cách mạng Việt Nam với nhiều tư tưởng có giá trị. Những tư tưởng đ , cho đến nay, vẫn còn nguyên giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc, thể hiện được tầm nhìn xa vượt thời đại của Người. Điều đ thể hiện ở c ch x c định mục tiêu giáo dục là để làm người, để phát triển nhân c ch người học; về nội dung giáo dục toàn diện, là c c phương châm gi o dục gắn liền với thực tiễn. Đ c n là c c phương
2 pháp giáo dục hiện đại như tr nh lối dạy nhồi sọ sao cho dễ hiểu dễ nhớ, nhanh chóng và thiết thực, học suốt đời, không học gạo… Đặc biệt, khi hoàn cảnh trong nước và thế giới có sự thay đổi, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đưa ra nhắc nhở về việc sửa đổi chế độ giáo dục cho hợp với hoàn cảnh mới mới. Người cũng là người sớm đề cập đến tư tưởng coi giáo dục là giải ph p hàng đầu để giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội của một quốc gia. Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng vai trò của giáo dục, cũng như đưa vấn đề đổi mới giáo dục lên hàng đầu trong tiến trình phát triển của đất nước. Tinh thần coi trọng vai trò của giáo dục được Đảng ta khẳng định từ đầu thời kỳ đổi mới và qua c c kì đại hội. Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng kh a VII đã ra Nghị quyết số 04-NQ/HNTW ngày 14-1-1993 “về tiếp tục đổi mới sự nghiệp giáo dục và đào tạo” và đặc biệt, Đại hội toàn quốc lần thứ VIII của Đảng (tháng 6-1996), giáo dục đã được Đảng ta đặc biệt quan tâm. Tại Đại hội này, Đảng ta nhấn mạnh việc coi giáo dục và đào tạo là quốc s ch hàng đầu nhằm mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài. Trong nhiệm kì khóa VIII, Ban Chấp hành Trung ương Đảng họp Hội nghị lần thứ hai tập trung bàn và ra Nghị quyết số 02- NQ/HNTW ngày 24-12-1996 “về định hướng chiến lược phát triển giáo dục – đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và nhiệm vụ đến năm 2000”. Trong c c kì đại hội gần đây, đặc biệt từ Đại hội IX (2001), Đại hội X (2006), Đại hội XI (2011) và Đại hội XII (2016) vấn đề này vẫn luôn được Đảng ta coi trọng. Trong đ , Đại hội XI đã đặt vấn đề về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo. Vấn đề này đã được nhấn mạnh trong Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 04 th ng 11 năm 2013 của Hội nghị Trung ương 8 kh a XI, Ban Chấp hành Trung ương Đảng về “đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đ p ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục x c định một trong các nhiệm vụ trọng tâm là: “Tiếp tục thực hiện có hiệu quả ba đột phá chiến lược (hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao; xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ cơ cấu lại tổng thể và đồng bộ nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng” [37, tr. 218].
3 Trên thực tế, kể từ khi Nghị quyết 29 ra đời và đi vào thực hiện, mặc d Đảng và Nhà nước đã c nhiều chủ trương, chính s ch về đổi mới song gi o dục Việt Nam vẫn chưa thực sự trở thành nền tảng và động lực cho ph t triển đất nước và đang đứng trước rất nhiều đ i hỏi, th ch thức lớn lao. Chất lượng c n thấp, chương trình học tập c n nặng về lý thuyết, ít chú trọng đến gi o dục kĩ năng sống, tình trạng mua bằng, chạy điểm, đua theo thành tích ảo c n diễn ra ở nhiều địa phương trên cả nước, chất lượng đội ngũ gi o viên c n hạn chế,... Theo nhiều nhà khoa học, gi o dục Việt Nam hiện đang trong giai đoạn khủng hoảng, thậm chí đang đi “lạc”. Từ đ , yêu cầu đổi mới văn bản, toàn diện gi o dục nước ta đang trở thành yêu cầu bức thiết nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn lực con người. Để đạt được mục tiêu đ , chúng ta cần phải xem xét, tham khảo, kế thừa những tư tưởng gi o dục trước đ . Trong qu trình này, c thể thấy, với những tư tưởng gi o dục vượt thời đại, tư tưởng Hồ Chí Minh về gi o dục, cho đến nay, vẫn c n gi trị trong vận dụng qu trình đổimới căn bản, toàn diện gi o dục Việt Nam hiện nay. Qu n triệt và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về gi o dục trong đổi mới căn bản, toàn diện gi o dục Việt Nam c ý nghĩa quan trọng trong việc quyết định sự thành công của công cuộc đổi mới, nâng cao nhận thức về mục tiêu và vai tr của gi o dục đối với sự ph t triển đất nước theo hướng bền vững, giúp chúng ta c được cơ sở lý luận quan trọng g p phần thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện nền gi o dục Việt Nam hiện nay. Bên cạnh những thành tựu đ ng ghi nhận thì gi o dục Việt Nam vẫn c n tồn tại rất nhiều hạn chế. Với thực trạng gi o dục nước ta hiện nay cho thấy cần c một sự đ nh gi tổng thể, chuyên sâu và c hệ thống để tìm ra nguyên nhân, đề xuất giải ph p nhằm nâng cao hiệu quả vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về gi o dục trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện nền gi o dục. Xuất ph t từ những nhận thức trên, t c giả lựa chọn vấn đề “Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay” làm đề tài luận n tiến sĩ triết học của mình. 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận án 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và thực trạng vận dụng tư tưởng này trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam, luận án
4 đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Thứ nhất, tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài; qua đ , đ nh gi gi trị của c c công trình nghiên cứu trước đ và những vấn đề mà luận n tiếp tục triển khai nghiên cứu. Thứ hai, làm rõ một số vấn đề lý luận về vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay. Thứ ba, đ nh gi thực trạng, nguyên nhân của thực trạng trong vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay và một số vấn đề đặt ra từ quá trình này. Thứ tư, đề xuất một số giải ph p chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án 3.1. Đối tượng nghiên cứu Vận dụng tư tưởng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục ở Việt Nam hiện nay. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Vấn đề đổi mới giáo dục được song hành cùng với qu trình đổi mới của Việt Nam từ năm 1986. Tuy nhiên, trong phạm vi nghiên cứu, đề tài chủ yếu xem xét việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam từ năm 2013, với sự ra đời của Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 04 th ng 11 năm 2013 của Hội nghị Trung ương 8 kh a XI, Ban Chấp hành Trung ương Đảng “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đ p ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại h a trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”.
5 4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận án 4.1. Cơ sở lý luận Luận án dựa trên quan điểm của chủ nghĩa M c - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; c c quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về giáo dục; về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Luận n sử dụng c c phương ph p nghiên cứu của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; trong đ chủ yếu là phương ph p lịch sử và logic, phân tích và tổng hợp, phương ph p hệ thống, phương ph p so s nh… 5. Đóng góp mới về khoa học của luận án - Luận án góp phần làm rõ tầm quan trọng của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay. - Luận án góp phần làm rõ thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam và một số vấn đề đặt ra từ quá trình này. - Luận n đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án - Ý nghĩa lý luận: Luận án góp phần vào việc làm rõ nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và việc vận dụng tư tưởng đ trong qu trình đổi mới căn bản toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay. - Ý nghĩa thực tiễn: Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho công tác nghiên cứu, học tập và giảng dạy tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục nói chung và vấn đề về vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong qu trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam nói riêng. Luận n cũng c ý nghĩa khuyến nghị trong việc nâng cao hiệu quả việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay. 7. Kết cấu luận án Ngoài phần mở đầu, tổng quan, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ
6 lục, luận án gồm 3 chương, 10 tiết. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1. Những nghiên cứu liên quan đến tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giáo dục và tầm quan trọng của việc vận dụng tƣ tƣởng đó trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay Thứ nhất, những công trình nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục là một nội dung quan trọng trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh. Trên thực tế từ trước đến nay đã c rất nhiều công trình nghiên cứu về tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục của các học giả, nhà khoa học, nhà triết học dưới c c g c độ khác nhau. Về cơ bản, có thể kể đến một số công trình tiêu biểu sau. “Hồ Chí Minh về vấn đề giáo dục” (Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội, 1990) đã đưa ra một hệ thống quan điểm, lý luận của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục rất đa dạng, phong phú. Các tác giả cho rằng, tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục là một hệ thống c c quan điểm toàn diện và sâu sắc của Hồ Chí Minh về những vấn đề cơ bản của giáo dục Việt Nam, từ giáo dục dân chủ nhân dân tiến lên giáo dục xã hội chủ nghĩa. Đ là tư tưởng về vai trò, vị trí, mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung, phương ph p gi o dục.v.v.. Theo các tác giả, mục đích trọng tâm và xuyên suốt tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh là vì con người, cho con người, là xây dựng con người mới. Mục đích cao cả của Chủ tịch Hồ Chí Minh – mục đích mà Người nguyện suốt đời phấn đấu – là nhân dân có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc. Cùng là một trong những cuốn s ch đi sâu giới thiệu các bài viết, bài nói của Hồ Chí Minh về giáo dục - đào tạo, cuốn “Bách khoa toàn thư Hồ Chí Minh” do Phan Ngọc Liên biên soạn, Nguyễn An bổ sung (Nxb Từ điển Bách khoa, Hà Nội, 2000),một mặt, tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục - đào tạo; mặt khác, tìm hiểu nội dung và phương ph p dạy học bộ môn văn học, lịch sử về Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh trong nhà trường. Cuốn “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục” của Đào Thanh Hải, Minh Tiến (Nxb Lao động,Hà Nội, 2005) lại đi sâu tìm hiểu vị trí, vai trò của giáo dục và đào
7 tạo ở Việt Nam cũng như những tư tưởng, quan điểm phát triển nền giáo dục của Bác Hồ. Công trình cũng tập hợp một số bài thơ, thư, bài n i chuyện về phát triển giáo dục và đào tạo của Bác Hồ. Bài viết “Mấy vấn đề cốt lõi trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục”của Nguyễn Quang Hoài (Tạp chí Lý luận chính trị, số 5, 2002) đã khẳng định, Hồ Chí Minh là một nhà giáo dục vĩ đại. Tư tưởng giáo dục nổi bật của người là tư tưởng “trồng người”. Theo tác giả, cái cốt lõi nhất, bao trùm nhất trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục là tình thương yêu con người, niềm tin sâu sắc vào bản chất tốt đẹp, bản thiện của con người. Tác giả cho rằng, tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục là chủ nghĩa nhân văn cao cả và triệt để, giáo dục do mọi người, vì mọi người và cho mọi người, thực sự dân chủ, lấy dân làm gốc, là sự phát triển toàn diện con người, coi trọng cả đức lẫn tài, cả dạy chữ và dạy người, lấy xây dựng đạo đức, phát triển tính thiện làm nền tảng cho xây dựng nhân cách; là giáo dục gắn chặt với thực tiễn, với cuộc sống, chống mọi kinh viện gi o điều, bệnh thuộc làu, mọt sách và thói hợm chữ, huênh hoang bằng nọ bằng kia, không lấy thực tiễn làm mục đích, không d ng học vấn để giúp ích cho đời, mà chỉ lo chạy vạy vun vén cho cái tôi cá nhân nhỏ bé, ích kỷ, thấp hèn. Đặc biệt, phương châm “học đi đôi với hành, lý luận đi đôi với thực tế, nhà trường gắn liền với xã hội” được coi là đặc trưng tiêu biểu nhất của phong cách Hồ Chí Minh. Tác giả khẳng định, phương ph p gi o dục Hồ Chí Minh là phương pháp tiếp cận sâu sắc với con người, vì sự tiến bộ và phát triển của con người. Đặc biệt, Người luôn đề cao phương ph p lấy phần thiện ngay trong chính từng con người để đẩy lùi và chiến thắng phần c, làm cho con người ngày càng hoàn thiện, tiến bộ. Trong bài viết “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục – Những nội dung cơ bản” (Tạp chí Giáo dục, số 114, 2005), tác giả Hoàng Trang đã nhận định, tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh là sự kế thừa, tiếp thu có chọn lọc, sáng tạo và phê phán từ các tiền đề: Một là, chủ nghĩa yêu nước, truyền thống văn ho , gi o dục và tinh thần nhân ái Việt Nam; Hai là, triết lý giáo dục phương Đông, đặc biệt là triết lý nhân sinh của Nho, Phật, Lão; Ba là, những tư tưởng tiến bộ thời kỳ cận đại. Nhưng tiền đề quan trọng nhất, cái tạo nên sự phát triển về chất trong tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh là chủ nghĩa M c - Lênin. Trên cơ sở đ và c ng với quá trình hoạt động thực tiễn cách mạng sinh động, phong phú của mình, Hồ Chí Minh đã đưa ra quan điểm hết sức sâu
8 sắc và mới mẻ về vai trò, mục đích, nội dung và phương ph p gi o dục. Cuốn “Bác Hồ với sự nghiệp giáo dục” của tác giả Nguyễn Khánh Bật, Nguyễn Thị Kim Dung, Trần Thị Huyền (Bộ Giáo dục và đào tạo, Hà Nội, 2007) gồm 5 phần: Phần 1 giới thiệu những bức thư, điện của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi ngành giáo dục, giáo viên, học sinh, sinh viên; Phần 2 là những tác phẩm, bài nói, bài viết tiêu biểu của chủ tịch Hồ Chí Minh về giáo dục; Phần 3 là biên niên sự kiện Hồ Chí Minh về giáo dục; Phần 4 là những mẩu chuyện về tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh; Phần 5 là lược trích một số văn bản chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh với ngành giáo dục. Với nội dung 5 phần trên các tác giả đã kết hợp giữa nghiên cứu tìm hiểu tình cảm và sự quan tâm đặc biệt của B c đối với ngành giáo dục với việc học tập, vận dụng và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; đồng thời, qua đ thể hiện lòng kính trọng sâu sắc của các thầy giáo, cô giáo, cán bộ quản lý giáo dục, học sinh, sinh viên đối với Bác. Ngoài c c công trình trên, công trình “Hồ Chí Minh: về giáo dục đào tạo” (PGS.TS Lê Văn Tích, TS. Nguyễn Thị Kim Dung, CN. Trần Thị Nhuần, Nxb Lao động xã hội, Hà Nội, 2007) cũng đã g p phần vào công tác nghiên cứu tư tưởng và kinh nghiệm Hồ Chí Minh về giáo dục đào tạo để “tạo được chuyển biến cơ bản về giáo dục đào tạo”như Nghị quyết Đại hội đại biểu của Đảng lần thứ X đã chỉ ra. Cuốn sách bao gồm 3 phần tương ứng với 3 nội dung lớn: Phần thứ nhất: Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục - đào tạo là phần tổng luận gồm một số bài của những nhà quản lý, nhà nghiên cứu có nhiều kinh nghiệm về Hồ Chí Minh với giáo dục và đào tạo; Phần thứ hai: Hồ Chí Minh về giáo dục – đào tạo là phần trích dẫn những bài nói, bài viết của Hồ Chí Minh về giáo dục và đào tạo, lấy từ bộ Hồ Chí Minh, toàn tập, xuất bản lần thứ hai; Phần thứ ba: Nghiên cứu, học tập và vận dụng tư tưởng Hồ ChíMinh về giáo dục – đào tạo gồm các bài viết, bài nói của c c đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các cán bộ làm công tác giáo dục – đào tạo qua các thời kỳ và bài viết của các nhà nghiên cứu về chủ đề này. Trong đ , tập sách còn kế thừa kinh nghiệm của nhiều tác giả trước đ , đặc biệt là của GS.TS Phan Ngọc Liên – Nguyễn An với công trình “Hồ Chí Minh với giáo dục – đào tạo” và GS. TS Phan Ngọc Liên (chủ biên) với công trình: “Hồ Chí Minh về giáo dục”. Cuốn sách không chỉ
9 phục vụ cho chiến lược giáo dục – đào tạo, xây dựng con người mới ở nước ta, mà c n c ý nghĩa tích cực góp phần phục vụ cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh do Đảng ta ph t động. Cuốn “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục” của PGS.TS Đặng Quốc Bảo ( Nxb Giáo dục, Hà Nội, 2008) gồm có 2 phần: Phần một - “Hồ Chí Minh: Anh hùng dân tộc – danh nhân văn h a thế giới”; Phần hai -“Tư tưởng cơ bản của Hồ Chí Minh về giáo dục”. Trong công trình này, t c giả đã làm rõ tư tưởng giáo dục vĩ đại của Hồ Chí Minh qua các luận điểm sâu sắc của Người: Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu; Xây dựng nền giáo dục làm phát triển hoàn toàn những năng lực sẵn có của học sinh Việt Nam; Kế hoạch giáo dục phải gắn liền với kế hoạch kinh tế; Vì lợi ích trăm năm thi phải trồng người, Nhà trường Việt Nam – “Học đi với lao động – Lý luận đi với thực hành – Cần c đi với tiết kiệm”, Gi o dục lòng nhân ái, các phẩm cách của con người Việt Nam mới, Con đường tự học. Từ đ , t c giả chỉ ra mô hình biểu thị sự gắn kết 3 phạm tr “Con người – Cách mạng – Giáo dục” qua lời dạy của Bác Hồ và chỉ ra ba vấn đề “Tu thân – Xử thế - Dưỡng sinh” trong sự phát triển nhân c ch theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Cuối cùng, tác giả tổng hợp một số tứ thơ tiêu biểu thể hiện tinh thần “Dục thành đại sự nghiệp” của Hồ Chí Minh. Cuốn s ch được tác giả coi là kim chỉ nam trong việc thực hiện qu trình đổi mới giáo dục Việt Nam. Trong công trình Tư tưởng Hồ Chí Minh về phát triển con người toàn diện (Nguyễn Hữu Công, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2010), tác giả cũng cho rằng, tư tưởng giáo dục, đào tạo của Hồ Chí Minh cũng là sự kế thừa những giá trị tư tưởng giáo dục, đào tạo của lịch sử dân tộc ta. Đ là kế thừa một số phạm tr , đạo lý làm người, một số nội dung tích cực trong phương ph p gi o dục, đào tạo,… Cuốn sách đề cập đến quan điểm giáo dục, đào tạo toàn diện của Hồ Chí Minh với vai trò là một trong những con đường hình thành và phát triển con người toàn diện. Cuốn: “Bác Hồ với sự nghiệp giáo dục đào tạo” được Phạm Văn Đồng, Lê Khả Phiêu, Phạm Minh Hạc.v.v… (Nxb Lao động xã hội, 2013) trình bày nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, đào tạo và phát triển giáo dục, đào tạo theo tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời giới thiệu c c văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước
10 và Chủ tịch Hồ Chí Minh về giáo dục, đào tạo. Ngoài các công trình trên, còn có các công trình của các tác giả sau: Hoàng Ngọc Di với “Học tập quan điểm của đồng chí Hồ chủ tịch” (Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội, 1962); GS. Nguyễn Lân với cuốn “Hồ Chủ tịch – Nhà giáo dục vĩ đại” (Nxb Khoa học và xã hội Hà Nội, 1990) là một công trình nghiên cứu những luận điểm lớn, ý kiến lớn của Hồ Chí Minh về giáo dục trong qu trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam; “Tư tưởng Hồ Chí Minh với sự nghiệp phát triển giáo dục” của Vũ Văn Gầu (Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005; Nguyễn Như Ý – Nguyễn Thị Tình “Bác Hồ với giáo dục” (Nxb Giáo dục, Hà Nội, 2006); “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục” của Lê Văn Yên (chủ biên) – Nxb Lao động, Hà Nội, 2006;v.v.. Sau này còn có một số các cuốn s ch như “Hồ Chí Minh với ngành giáo dục” của Nguyễn Vũ tuyển chọn (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2009, PGS. Hoàng Linh với “Có một giáo dục học Hồ Chí Minh” – Kỷ yếu hội thảo liên khoa, Học viện chính trị Hà Nội, 2009; “Tư tưởngHồ Chí Minh về giáo dục” (Nxb Từ điển Bách khoa, Hà Nội, 2012) của GS,TS. Phan Ngọc Liên và TS Bùi Thu Hà biên soạn, tuyển chọn không chỉ những bài nói, bài viết của Hồ Chí Minh về giáo dụcmà còn phân tích quá trình hình thành, phát triển và những nội dung cơ bản trong tư tưởng giáo dục của Người. Bên cạnh đ c n c c c bài viết tiêu biểu như: "Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục - đào tạo" của TS Nguyễn Khánh Bật, Tạp chí Giáo dục, số 4 (tháng 5-2001); GS Phan Ngọc Liên với bài: "Hồ Chí Minh với việc xây dựng một nền giáo dục mới của Việt Nam", Tạp chí Lịch sử Đảng, số 11 - 2003; Nguyễn Thị Thúy với bài viết “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục” - Tạp chí Giáo dục lý luận, số 5, 2006; bài viết:“Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục” của Trịnh Doãn Chính -Tạp chí Giao thông vận tải số 11, 2007; Nguyễn Th i Sơn với bài “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên”- Tạp chí Triết học số 5, 2008; PGS,TS B i Đình Phong với bài viết "Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục - đào tạo, giá trị toàn cầu và ý nghĩa thời đại", Đặc san Hồ Chí Minh học, số 4-2012; v.v... Về cơ bản, các công trình này đều đã trích dẫn các bài nói, bài viết của Hồ Chí Minh về giáo dục: nguồn gốc hình thành, mục đích, nội dung, phương ph p gi o dục của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, giáo dục thanh niên, bồi dưỡng chăm lo thế hệ trẻ cho đời sau. Giai đoạn những năm gần đây, khi gi o dục Việt Nam đứng trước yêu cầu
11 phải đổi mới tư duy gi o dục, quan điểm về "triết lý giáo dục" được đưa ra bàn luận, đ nh gi rất nhiều. Cùng với đ là sự nghiên cứu tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh và triết lý giáo dục của Người. Đây là một vấn đề mới mẻ nên mới chỉ có một số ít bài viết tiêu biểu đi sâu tìm hiểu như: "Triết lý giáo dục Hồ Chí Minh" của GS, TSKH Phạm Minh Hạc, Tạp chí Cộng sản, số 828 (tháng 10 - 2011) hay "Triết lý giáo dục Hồ Chí Minh" của GS Song Thành, Tạp chí lý luận chính trị, số 6-2014... Các bài viết nhìn chung đã bước đầu đã c những quan điểm kh i qu t, định hướng và đưa ra những đề xuất trong nghiên cứu về nội dung triết lý giáo dục Hồ Chí Minh. Cùng nội dung này, trong công trình Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và vận dụng vào đào tạo đại học hiện nay (Hoàng Anh chủ biên, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2013), các tác giả khẳng định, gia đình, quê hương, v ng đất giàu truyền thống và hiếu học đã hun đúc những giá trị sâu sắc trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục. Tư tưởng giáo dục của Người còn là sự tiếp nhận từ dân tộc Việt Nam một triết lý giáo dục sâu sắc – chú trọng đạo làm người, phương c ch ứng xử trong đời sống, trong quan hệ xã hội, gia đình, bạn bè, tôn sư trọng đạo. Đ c n là tinh hoa gi o dục phương Đông, phương Tây, chủ nghĩa M c – Lênin; là chính bản thân nhân cách Hồ Chí Minh. Cụ thể hơn, trong công trình này, c c t c giả cũng trình bày qu trình hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục. Theo các tác giả, quá trình hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục có thể phân thành 4 giai đoạn: Giai đoạn 1: thời kỳ 1890-1910 là thời kỳ Hồ Chí Minh chịu ảnh hưởng của môi trường gia đình và nhà trường; Giai đoạn 2: thời kỳ 1911-1930 là thời kỳ Hồ Chí Minh đến với tư tưởng giáo dục của chủ nghĩa M c – Lênin. Giai đoạn 3: thời kỳ 1930-1945 là thời kỳ tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục tiếp tục phát triển, phục vụ đắc lực cho cuộc đấu tranh giành chính quyền; Giai đoạn 4: thời kỳ 1945-1969 là thời kỳ hình thành một triết lý Hồ Chí Minh về giáo dục. Đặc biệt gần đây, Cuốn sách "Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục với vấn đề đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay", Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2017 do tác giả Lý Việt Quang (chủ biên) cũng phân tích làm rõ những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trên c c phương diện về vị trí, vai trò, mục tiêu, nội dung, phương châm, phương ph p gi o dục... Nhìn chung, tất cả các công trình và bài viết trên đây đều có một điểm chung
12 đ là đã tổng hợp và phân tích được những nội dung căn bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục. Hầu hết các tác giả đều khẳng định, tư tưởng giáo dục của Người, sự chỉ đạo hành động thực tiễn của Người, một mặt, kế thừa tinh hoa văn hóa của dân tộc; mặt khác, lại thâu g p tinh hoa văn h a của thời đại hướng tới việc xây dựng và phát triển một nền giáo dục Việt Nam toàn dân quán triệt các mục tiêu dân chủ, nhân văn, hiện đại; một nền giáo dục làm “ph t triển hoàn toàn những năng lực sẵn c ” của thế hệ trẻ Việt Nam. Có thể nói, di sản mà Người để lại là kim chỉ nam cho việc thực hiện công cuộc đổi mới giáo dục và chiến lược giáo dục, chiến lược phát triển con người. Đây là những tài liệu tham khảo hữu ích cho nghiên cứu sinh trong quá trình triển khai viết luận án. Thứ hai, những nghiên cứu về tầm quan trọng của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay. Bước sang thập niên thứ hai của thế kỷ XXI, tư tưởng của Hồ Chí Minh về giáo dục lại ngày càng được chú ý, khi Đảng ta đang bàn vấn đề đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng khẳng định: “Đổi mới chương trình, nội dung, phương ph p dạy và học, phương ph p dạy và học, phương ph p thi, kiểm tra theo hướng hiện đại; nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lý tưởng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kĩ năng thực hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội”. Đã c những công trình bàn về tầm quan trọng của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam hiện nay. “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức vừa "hồng", vừa chuyên cho thanh niên trí thức”- bài viết của Lâm Quốc Tuấn, Trần Văn Toàn (Tạp chí Lý luận chính trị, số 10, tr.9-10; tr. 16, 2005) đã phân tích làm rõ nội dung cũng như tầm quan trọng của tư tưởng Hồ Chí Minh trong việc bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau. Các tác giả khẳng định, Người đặt lên hàng đầu vấn đề bồi dưỡng lý tưởng và đạo đức cách mạng. Theo Hồ Chí Minh, để xứng đ ng là lực lượng kế tục sự nghiệp cách mạng của các thế hệ cha anh thì phẩm chất hàng đầu cần có ở thanh niên là sự trung thành tuyệt đối với lý tưởng, ý chí kiên định đấu tranh cho thắng lợi của lý tưởng và đạo đức cách mạng để làm gương lôi cuốn quần chúng. Lý tưởng mà Hồ Chí Minh quan tâm giáo dục cho thanh
13 niên là suốt đời làm cách mạng phấn đấu cho đất nước hoàn toàn độc lập, làm cho chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản thắng lợi hoàn toàn trên tổ quốc ta và trên thế giới. Tuy nhiên, lý tưởng và ý chí cách mạng chỉ có thể duy trì và phát triển trên nền tảng đạo đức cách mạng. Thiếu đi nền tảng này, tuổi trẻ chưa trải qua dạn dày đấu tranh sẽ không đủ sức vượt qua những thăng trầm, kh khăn của hoàn cảnh để kiên trì phấn đấu đến c ng cho lý tưởng. Trong Di chúc, Người lưu ý: “Đảng cần phải chăm lo gi o dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”. Cuốn sách“Hồ Chí Minh về giáo dục và đào tạo: Hưởng ứng cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” do Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng biên soạn - Nxb Lao động xã hội, Hà Nội, 2007 gồm 3 phần: Phần thứ nhất, là phần tổng luận gồm một số bài của những nhà quản lý, nhà nghiên cứu có nhiều kinh nghiệm về Hồ Chí Minh với giáo dục và đào tạo; Phần thứ hai là phần trích dẫn những bài nói, bài viết của Hồ Chí Minh về giáo dục và đào tạo, lấy từ bộ Hồ Chí Minh, toàn tập, xuất bản lần thứ hai; Phần thứ ba gồm các bài viết, bài nói của c c đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các cán bộ làm công tác giáo dục – đào tạo qua các thời kì và bài viết của các nhà nghiên cứu về chủ đề quan trọng này. Cuốn s ch được biên soạn với mục đích g p phần đưa những tư tưởng giáo dục – đào tạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào sự nghiệp giáo dục – đào tạo con người Việt Nam phục vụ cho sự nghiệp công cuộc cách mạng công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta, thực hiện lời kêu gọi của Người là “Phải làm cho dân tộc Việt Nam trở thành một dân tộc thông th i”. Qua đây cũng cho thấy vị trí, vai trò và tầm quan trọng cả về mặt lý luận và thực tiễn của việc vận dụng tư tưởng của Người về giáo dục vào trong thực tiễn nước ta. Cùng chủ đề giáo dục – đào tạo, trong công trình Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và vận dụng vào đào tạo đại học hiện nay, các tác giả khẳng định, trong bối cảnh giáo dục Việt Nam hiện nay còn nhiều vấn đề cần phải xem xét, như nội dung giáo dục, mục đích gi o dục, phương ph p gi o dục, thì việc nghiên cứu, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục có tầm quan trọng đặc biệt, nhằm khắc phục những hạn chế của giáo dục Việt Nam. Trong bài viết “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục với việc phát triển nền giáo dục Việt Nam trong những thập niên đầu thế kỉ XXI” (Nguyễn Thị Nga, Tạp chí