- TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG Trang 25.
- Bộ môn Hệ thống Thông tin, Khoa Công nghệ Thông tin, Trường Đại học Nha Trang
[email protected].
- Bài viết nhằm đề xuất một vài ý kiến đề xuất đổi mới giáo dục theo định hướng cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư góp phần nâng cao chất lượng đào tạo trong việc phát triển nguồn nhân lực ngành Công nghệ Thông tin theo định hướng cách mạng công nghiệp 4.0..
- Từ khóa: cách mạng công nghiệp 4.0, giáo dục, đào tạo nhân lực, Công nghệ Thông tin, nâng cao chất lượng đào tạo....
- Đặc biệt đối với giáo dục.
- Sứ mạng của giáo dục là trang bị cho con người năng lực, khả năng thích nghi, khả năng sử dụng và quan trọng hơn hết là khả năng tạo ra những sản phẩm thông minh ấy! Vậy giáo dục đã thay đổi để có thể hoàn thành sứ mệnh chuẩn bị nguồn nhân lực cho tương lai chưa? Liệu “lớp học thông minh”,.
- Trong bài viết này, tư cách là một giảng viên (GV), theo quan điểm cá nhân, tôi xin đề xuất một số ý kiến về đổi mới giáo dục theo xu thế của cuộc cách mạng lần thứ tư này..
- Ngày nay, ta có thể chọn mua bất kỳ sản phẩm gì, bất kỳ nơi nào và được giao đến tận nhà.
- Chợt nghĩ đến sự thay đổi hành vi mua hàng, bản thân tôi tự hỏi: Liệu các chương trình học, các khóa học có thể được xem như một mặt hàng? Mua hàng ngày nay không còn cần tem phiếu! Và thực tế cũng đã cho thấy nhiều trường hiện nay không cần đến điểm tuyển sinh mà chỉ xét học bạ, thậm chí không cần điều kiện gì cả! Chỉ cần anh chọn mua một khóa học, đạt điều kiện là được cấp chứng chỉ, tích lũy đủ chứng chỉ sẽ được cấp bằng tốt nghiệp.
- Theo quan niệm chủ quan của cá nhân tôi cho rằng: có lẽ đã đến lúc ta phải thay đổi, phải đón đầu xu thế này: cung cấp các khóa học như một món hàng để người học có thể chọn mua mọi nơi, mọi lúc, và “giao hàng” đến tận tay người học..
- Cung cấp các khóa học mọi nơi mọi lúc để người học có thể chọn lựa theo nhu cầu của mình và giao đến tận tay cho người học.
- Người học có thể được học ngay tại địa phương, có thể vừa làm, vừa học, giảm chi phí đi lại.
- Định kỳ có thể gặp nhau để cùng chia sẻ, để giảng viên có thể giải đáp những thắc mắc ngoài những thắc mắc được trao đổi trên diễn đàn, nhóm học tập qua.
- TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG Trang 26 mạng xã hội.
- Được đào tạo ngay tại chỗ, người học không cần phải đến thành phố để học tập, những người khởi nghiệp sẽ được tạo ra tại chỗ, họ sẽ tạo việc làm tại địa phương.
- Điều này sẽ giúp đa số người học không có điều kiện có thể tiết kiệm chi phí đi lại để tiếp cận được với các khóa học vốn nằm ngoài tầm với của họ.
- Góp phần xây dựng một nền giáo dục cho tất cả mọi người, “đảm bảo cho tất cả mọi người có được cơ hội công bằng để tiếp cận với nền giáo dục chất lượng cao, một nền giáo dục toàn cầu.
- Thiết kế chương trình đào tạo theo “chứng chỉ”.
- Vậy nên, ngoài chương trình đào tạo theo “tín chỉ”, ta nên thiết kế chương trình đào tạo theo “chứng chỉ” như trình bày ở [14].
- Chương trình đào tạo gồm một số “chứng chỉ” nào đó..
- Trong đó, mỗi “chứng chỉ” chứng nhận SV có thể làm được những vị trí việc làm cụ thể và được công nhận bởi bên thứ 3 là một công ty lớn thuộc lĩnh vực ngành nghề.
- Người học có thể tùy ý chọn học khóa học theo nhu cầu.
- Sau khi hoàn thành “chứng chỉ” nào, SV sẽ được cấp “chứng chỉ” đó và có khả năng làm việc được ngay trong môi trường làm việc chuyên nghiệp với công việc tương ứng chứ không phải chờ đến khi hoàn thành cả chương trình đại học, được cấp bằng đại học mới làm được việc.
- Đối với những “chứng chỉ” không cần kiến thức tiên quyết, SV có thể đăng ký học tùy ý “chứng chỉ” nào trước để đáp ứng nhu cầu của bản thân.
- Khi nào SV hoàn thành tất cả các “chứng chỉ” của chương trình đào tạo, nhà trường sẽ cấp bằng đại học..
- Việc xây dựng chương trình đào tạo theo “chứng chỉ” giúp SV có khả năng làm việc được đúng chuyên môn ngay cả trong khi đang học tập.
- Hiện nay, trường đại học trực tuyến Funix chuyên đào tạo về Công nghệ Thông tin, thuộc đại học FPT đã thực hiện điều này [11] và nhiều SV làm được việc ngay khi chưa tốt nghiệp đại học [12]..
- Với chương trình đào tạo theo “chứng chỉ” như đã trình bày ở trên, ngay từ bậc phổ thông, HS có thể đăng ký học chứng chỉ nào đó để đáp ứng nhu cầu của cá nhân như để thử mình có phù hợp với ngành nghề hay không, học vì sở thích hoặc HS có hoàn cảnh khó khăn có thể học trước vài chứng chỉ theo đúng ngành nghề mình yêu thích để chuẩn bị tham gia vào thế giới việc làm nhằm trang trải chi phí học tập khi vào đại học.
- Với sức mạnh của công nghệ, HS có thể đăng ký học các “chứng chỉ” này qua mạng và có thể sắp xếp thời gian học mọi nơi, mọi lúc, trên mọi thiết bị..
- Việc thiết kế chương trình đào tạo theo “chứng chỉ” là hoàn toàn phù hợp với Công văn hướng dẫn áp dụng cơ chế đặc thù đào tạo các ngành thuộc lĩnh vực CNTT trình độ đại học giai đoạn 2017-2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo “Nghiên cứu việc công nhận một số học phần mà người học tích lũy được từ các khóa đào tạo cấp chứng chỉ CNTT tương đương với một số môn học, tín chỉ trong chương trình đào tạo đại học thông qua quy trình đánh giá và công nhận tín chỉ của các cơ sở đào tạo.” hay “đưa nội dung đào tạo các chứng chỉ nghề có uy tín trên thế giới (ví dụ: chứng chỉ của Microsoft, Oracle, Cisco.
- vào nội dung đào tạo thực hành để đáp ứng chuẩn đầu ra khi tốt nghiệp”,.
- TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG Trang 27 3.
- Với thành tựu vĩ đại của Công nghệ Thông tin và Truyền thông, trên nền tảng Internet kết nối vạn vật, sự ra đời của nhiều công cụ hỗ trợ học tập, ta hoàn toàn có thể đưa lớp học đến với người học.
- Ngày nay, người học có thể học mọi nơi, mọi lúc, học suốt đời với chiếc điện thoại thông minh vốn có của mình.
- Tận dụng thành tựu của cuộc cách mạng 4.0, GV có thể “giảng”,.
- Bên cạnh việc đào tạo trực tiếp, ta có thể thiết kết các lớp học trực tuyến được trang bị đầy đủ tài nguyên học tập và công cụ tương tác để có thể đào tạo trực tuyến, đáp ứng nhu cầu học tập cho nhiều đối tượng người học.
- Tuy nhiên để có thể triển khai giáo dục trực tuyến, ta phải tìm cách khắc phục nhược điểm của nó, trong đó cần chú ý việc giáo dục trực tuyến phải đơn giản, đảm bảo và không tốn kém, vừa túi tiền và những công cụ sáng tạo phải được phát triển không phụ thuộc vào việc truy cập mạng, vốn chưa có khả năng để có sẵn cho số đông người học [4]..
- Tại Việt Nam, học trực tuyến phát triển khá nhanh trong việc dạy Công nghệ Thông tin và Ngoại ngữ, một số trường ĐH đã triển khai hiệu quả phương thức đào tạo trực tuyến này.
- E- learning đã tạo nên một xu thế học tập, đào tạo hiệu quả, không chỉ trên thế giới mà còn có một lực hút khá ấn tượng tại Việt Nam hiện nay (bên cạnh phương thức giáo dục- đào tạo truyền thống quen thuộc)..
- Đặc biệt, phương thức đào tạo kết hợp (blended learning) có thể tận dụng được ưu điểm của cả hai phương thức giáo dục trực tiếp và trực tuyến như mô hình lớp học đảo ngược (Flipped classroom).
- Sử dụng các hệ quản lý lớp học, tiến tới xây dựng mô hình đại học toàn cầu không có phấn trắng bảng đen, không có cố định địa điểm học tập, học ở bất cứ nơi nào và bất kỳ thời gian nào, và học giờ đây không chỉ là những năm tháng tại trường phổ thông và đại học - học nghĩa là học tập suốt đời: học để sống.
- Việt Nam cần nhanh chóng “đi tắt đón đầu”, hội nhập với thế giới, từng bước tham gia Siêu Đại học Toàn cầu.
- Khi đó một sinh viên ngồi ở Nghệ An vẫn có thể tham gia học ở Đại học trung tâm Hà Nội.
- Cuộc sống vốn phong phú hơn những điều chúng ta tưởng, giáo dục Việt Nam nếu không được xây dựng trên nền tảng khoa học vững chắc sẽ phải trả một giá đắt [18]..
- Để có thể thực hiện yêu cầu “Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong đào tạo nguồn nhân lực CNTT.
- khuyến khích các trường liên kết với các trường đại học nước ngoài đào tạo CNTT” [1].
- Tổ chức khai thác và ứng dụng các nguồn học liệu MOOC (Massive Open Online Course) là các nguồn bài giảng trực tuyến, phổ biến đại chúng.” (Thông tư hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ Công nghệ Thông tin năm học Việc tổ chức khai thác các nguồn học liệu mở từ các trường đại học nổi tiếng trên thế giới góp phần đáp ứng mục tiêu cung.
- TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG Trang 28 cấp các chương trình đào tạo, tài nguyên học tập theo chuẩn quốc tế.
- Ngoài ra, có thể mua các khóa học trực tuyến đóng, xây dựng nguồn học liệu dùng chung nếu cần..
- Có thể kết hợp với doanh nghiệp cùng chung tay xây dựng chương trình đào tạo, nguồn học liệu có chất lượng nhằm nâng cao chất lượng đào tạo.
- Bài viết trên trang tuoitre.vn [13] của tác giả Đàm Quang Minh, nguyên hiệu trưởng trường Đại học và cộng sự cảnh báo rằng: Trong bối cảnh của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, với cuộc lấn sân mạnh mẽ của robot và đại học doanh nghiệp, các trường đại học nếu không muốn bị “thua trắng” ngay trên sân nhà truyền thống thì cần phải tìm cách đổi mới chính mình.
- Hệ quả là sau khi ra trường SV không làm được việc ngay mà phải tốn nhiều thời gian, tiền bạc để đào tạo thêm xảy ra tình trạng SV tìm việc không có, doanh nghiệp tìm người làm không ra.
- Vì vậy, để đáp ứng nhu cầu về nhân sự, nhiều doanh nghiệp phải tự đào tạo và dần dần trong doanh nghiệp hình thành luôn cơ sở đào tạo của riêng mình như BBC Academy hay Microsoft Virtual Academy, tập đoàn FPT....
- Mô hình “đại học doanh nghiệp” này đã và đang khẳng định vị thế trong xã hội.
- Mới thành lập năm 2006, là một đại học trẻ nhưng trong một thời gian ngắn đã nhận được nhiều giải thưởng, bằng khen về giáo dục trong đó có Bằng khen của Bộ trưởng Bộ KH-CN và mới đây nhất - ngày trường đã được nhận bằng khen của Thủ tưởng Chính phủ nhờ những thành tích trong đổi mới chương trình và phương pháp đào tạo..
- Cũng theo ông Minh và cộng sự, lựa chọn sống còn của đại học truyền thống là đại học truyền thống phải kết hợp với doanh nghiệp để tạo ra một mô hình đại học mới: “đại học doanh nghiệp” (entrepreneurial university) hoặc đầu tư, khuyến khích các nhóm khởi nghiệp trong SV để từ đó có thể xây dựng các doanh nghiệp để dần hình thành “đại học doanh nghiệp”..
- Theo quan điểm cá nhân, tôi nghĩ rằng khi chưa thể thành lập “đại học doanh nghiệp” thì đại học phải xây dựng chương trình đào tạo theo đặt hàng của doanh nghiệp để có thể “dạy những gì thị trường cần”, thậm chí dự đoán để “dạy những gì thị trường sẽ cần”, giảm đào tạo những ngành nghề sẽ bị robot thay thế..
- Giúp đảm bảo tiêu chí “thời gian đào tạo thực tế tại doanh nghiệp phải đảm bảo ít nhất 30% tổng thời gian đào tạo” [1]..
- Theo Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, [7] trong xu hướng giáo dục toàn cầu hiện nay, chúng ta có thể nhập, chuyển giao giáo trình, công nghệ đào tạo, thậm chí mời cả giáo sư, giảng viên từ nước ngoài.
- Điều này, giúp các trường có thể thiết kế những chương trình tiên tiến, chất lượng cao, toàn cầu hóa giúp đào tạo SV theo chuẩn quốc tế, nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực..
- Và các ý kiến được trình bày trong [16] nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo trong việc phát triển nguồn nhân lực Việt Nam theo hướng chuẩn hóa quốc tế như: Chương trình đào tạo kết hợp với doanh nghiệp, Nội dung đào tạo toàn diện, Phương pháp dạy học trên tinh thần tự học với sự hỗ trợ của công nghệ, Công cụ hỗ trợ trên nền tảng Công nghệ Thông tin.
- TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG Trang 29 và Truyền thông, Vấn đề về văn hóa đọc của sinh viên.
- Đặc biệt nội dung đào tạo toàn diện trên nền tảng CNTT và TT, sự kết nối, chia sẻ, dùng chung những bài giảng tốt nhất để người học có thể được đào tạo “sâu hơn một chút và rộng hơn một chút”.
- Nội dung đào tạo toàn diện trên tinh thần tự học.
- yếu về giáo dục tư tưởng, đạo đức, lối sống, lịch sử dân tộc, tư duy sáng tạo, kỹ năng thực hành, kỹ năng sống.
- Nhóm tác giả Hồ Bảo Quốc, Lê Hoài Bắc, Khoa Công Nghệ Thông Tin, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG-HCM qua bài viết Một số kinh nghiệm xây dựng đề cương môn học theo CDIO nhận định rằng: “Đề cương môn học của chúng ta thể hiện cái mà chúng ta muốn dạy, cái chúng ta hiểu và tâm đắc và thường chúng ta chỉ chú trọng vào các kiến thức khoa học và kỹ thuật.
- Thực tế, khi ngỏ lời giới thiệu SV đến các doanh nghiệp, doanh nghiệp trả lời rằng: họ cần SV có tinh thần kỷ luật, đam mê, sáng tạo hơn là SV chỉ giỏi kiến thức vì nếu thiếu kiến thức họ có thể đào tạo được.
- Vậy mà có thể vì chưa nhận thức được tầm quan trọng của các chỉ số ngoài IQ hoặc đã nhận thức nhưng trường học chưa kịp cập nhật chương trình, nội dung đào tạo nên các nội dung này vẫn còn mờ nhạt..
- Albert Einstein đã để lại di ngôn giáo dục rằng “Đào tạo một người một ngành chuyên môn thì không đủ.
- Được đào tạo như vậy người đó có thể trở thành một cái máy hữu dụng chứ không phải một nhân cách phát triển hài hòa.
- Sinh viên phải học để hiểu những động lực sống của nhân loại, những ảo tưởng và những khổ đau của họ để có được mối quan hệ đúng với từng cá thể đồng loại và với cộng đồng nhân loại.” Trong [5] thì với đại học Harvard, “việc dạy cho sinh viên bản lĩnh, kỹ năng… luôn được đưa lên hàng đầu, được chú trọng hơn là dạy những kiến thức cụ thể.”.
- Vì vậy cần chú trọng đào tạo toàn diện năng lực và phẩm chất cho SV, đặc biệt là các nội dung về Đức dục.
- Trong [20] đã chỉ ra nhiều điều SV Việt Nam còn thiếu như ở Nhật thì đức dục được dạy đến hết đại học.
- TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG Trang 30 chính là ăn cắp và lừa gạt hay đào tạo trí dục và thể dục như bài Chuyện ở West Point ở [19]..
- Vậy bằng cách nào đó để ngoài kiến thức chuyên môn, người học có thể được đào tạo hoặc tự đào tạo toàn diện để người học được trang bị động lực học tập, kỹ năng mềm, đạo đức nghề nghiệp,....
- Albert Einstein đã từng nói: “Tôi không bao giờ dạy học trò, tôi chỉ tạo điều kiện để họ tự học”, theo Isaac Asimov thì:“Chỉ có thể bằng con đường tự học sinh viên mới có thể học hỏi được điều gì đó.
- Nếu như không làm được điều này, Nhà trường sẽ đánh mất ý nghĩa tồn tại của mình.” và ThS Nguyễn Hoàng Khắc Hiếu - Giảng viên khoa tâm lý giáo dục, đại học Sư phạm TP.HCM đã kết luận: “Đại học là tự học”.
- Bác Hồ cũng đã căn dặn nhà giáo rằng: Ở lứa tuổi thanh niên, sinh viên, việc giáo dục đào tạo không phải là “cầm tay chỉ việc”, uốn nắn từng chút một, mà quan trọng là phải truyền được cho các em tinh thần tự học, tự khám phá, chủ động, sáng tạo, giúp các em định hướng được mục đích của việc tự học tập, tự xác định được con đường phấn đấu cho tương lai.
- Chỉ như vậy các em mới có thể kiên trì trên con đường học tập theo phương châm.
- Nếu trước kia người ta có thể sử dụng thời gian 4, 5 năm đại học để trang bị một vốn tri thức về một nghề nghiệp cao cấp nào đó cho một sinh viên để anh ta sử dụng hầu như trong cả cuộc đời hành nghề của mình, thì ngày nay điều đó là hoang tưởng….
- Hãy nhanh chóng nghiên cứu triển khai các phương pháp giảng dạy với sự hỗ trợ của công nghệ, hãy tận dụng công nghệ để tự động hóa những phần việc của GV mà có thể tự động được.
- Hãy kết nối, dùng chung! Có như vậy GV mới có thể dành nhiều thời gian cho những việc mà máy móc không thể thay thế như: tạo động lực, thiết kế, tổ chức, phát hiện và hỗ trợ kịp thời, thay đổi hình ảnh một lớp học thụ động.
- “Muốn nghĩ khác, làm khác, phải học khác!” đó là phương châm của một website cung cấp các khóa học đại học online chất lượng quốc tế cho mọi người với hầu hết các khóa học miễn phí có đáng để những nhà giáo dục chúng ta phải suy ngẫm?!.
- Việc chuyển đổi từ một nền giáo dục chỉ phù hợp với một thế giới ít biến động như trước đây sang một nền giáo dục phù hợp với thời đại công nghiệp 4.0 là một điều không dễ dàng ngay cả với một đất nước tiên tiến như Đức..
- TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG Trang 31 Tuy nhiên, không dễ không có nghĩa là chúng ta không làm.
- Bởi, có thể nhắc lại lời của Giáo sư Đê-rếch Bốc (Derek Bok) nguyên Hiệu trưởng Trường đại học Há-vợt (Harvard) khi nói về sự cần thiết của việc số hóa giáo dục, chúng ta hoàn toàn có thể nói với những ai còn ngần ngại với việc đổi mới: “Nếu bạn cho rằng giáo dục 4.0 là quá tốn kém, thì bạn cứ thử đứng ngoài xem hậu quả ra sao”..
- [1] Công văn số 5444/BGDĐT-GDĐH, V/v áp dụng cơ chế đặc thù đào tạo các ngành thuộc lĩnh vực CNTT trình độ đại học giai đoạn Bộ Giáo dục và Đào tạo .
- [2] Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2015, Thông tư 4983/BGDĐT-CNTT V/v Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ CNTT năm học 2015–2016..
- [3] Phạm Ngọc Tuấn (chủ biên), Nhập môn về kỹ thuật, NXB Đại học Quốc gia TP HCM, 2015..
- [6] 8 điểm yếu của giáo dục Việt Nam, http://giaoduc.net.vn/Giao-duc-24h/8-diem-yeu-cua- giao-duc-Viet-Nam-post99986.gd.
- [7] Giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đại học, http://giaoducthoidai.vn/giao-duc/giai- phap-nang-cao-chat-luong-giao-duc-dai-hoc-2785832-c.html, 7/01/2017.
- [10] Đại học FPT Đà Nẵng và FPT Software Đà Nẵng đề xuất mô hình đào tạo mới cho nguồn nhân lực CNTT, Tạp chí http://ict.dsp.vn/chi-tiet?articleId .
- của đại học truyền thống, http://cuoituan.tuoitre.vn/tin/van-de-su-kien/20160907/cach-mang-cong-nghiep-40-va- nguy-co-thua-trang-cua-dai-hoc-truyen-thong/1165108.html.
- [14] Nguyễn Thủy Đoan Trang, Một vài đề xuất triển khai giáo dục định hướng nghề nghiệp- ứng dụng, Hội thảo Đổi mới đào tạo Định hướng nghề nghiệp-ứng dụng, Trường Đại học Thái Bình Dương, 2017..
- [15] Nguyễn Thủy Đoan Trang, Giải pháp thúc đẩy tinh thần tự học của sinh viên trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0, Hội thảo Khoa học Quốc tế về Khung trình độ quốc gia Việt Nam và Phát triển Chương trình đào tạo đại học, tháng 3, 2017..
- [16] Nguyễn Thủy Đoan Trang, Một vài đề xuất nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, Tạp chí Dạy và Học ngày nay, ISSN tháng 10, 2017..
- [17] Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, http://nivt.org.vn/index.php/nghien-cuu-khoa- hoc/hoat-dong-khoa-hoc/item/320-aao-taaao-nguaaan-nhaan-laaac-chaaat-l-aaang-cao- khaa-kh-n-vaa-thaach-thaaac.
- [18] Ngô Tứ Thành, Lê Thị Minh Thanh, Mô hình giáo dục Đại học trên nền tảng hội tụ các phát minh khoa học và bài học cho giáo dục đại học Việt Nam, Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Xã hội và Nhân văn .
- TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG Trang 32 [20] Tony Buổi Sáng, 2016, Trên đường băng, Tái bản lần thứ 8, NXB Trẻ..
- [21] Vũ Thị Phương Anh, Giáo dục trong thời đại công nghiệp 4.0, Báo nhân dân, http://nhandan.com.vn/xuan2017/item/31893602-giao-duc-trong-thoi-dai-cong-nghiep-4- 0.html, 2017