nh gi tnh hnh chi tiu cng Vit Nam nm 2008

LI NI U

i vi mi quc gia, d theo ch chnh tr no, Chnh ph vn phi quan tm

n tnh trng ca ngn sch Nh nc v c bit l chi tiu cng. Nm 2008 khp li
vi khng hong kinh t khng ch din ra Vit Nam m hu ht cc nc trn th gii.
gii nguy cho nn kinh t, chnh ph cc nc tung ra hng lot nhng gi kch
cu m ngun chi ch yu t ngn sch nh nc, mt trong nhng khon mc chi tiu
cng ca Chnh ph. Nm 2008, Vit Nam c bi chi ngn sch ln ti con s 8% GDP l
rt ng lu tm v cc nm trc Vit Nam vn kim sot bi chi ngn sch trong k
hoch di 5% GDP.
Vy, quyt nh chi tiu cng ca Chnh ph Vit Nam c hp l khng? Hiu qu
ca cc chnh sch trong chng trnh chi tiu ca Chnh ph nh th no? y l nhng
vn vn ang cn nhiu kin tho lun. Nhm lm r hn tnh hnh chi tiu cng ca
Chnh ph Vit Nam nm 2008, nhm chng ti quyt nh chn ti nh gi tnh
hnh chi tiu cng Vit Nam nm 2008.
Trn c s s liu tng hp c, nhm tm hiu v tnh hnh chi tiu cng nm
2008 ca Chnh ph Vit Nam xoay quanh cc vn : ni dung chi tiu cng nm 2008
din ra nh th no, tp trung chi tiu cho nhng vn g? Hiu qu ca chnh sch chi
tiu cng ca Chnh ph? Bn cnh , nhm cng mun nu ra mt s nguyn nhn dn
n thc trng chi tiu cng nm 2008, ng thi gii thch v tnh trng bi chi ngn
sch ln n 8% trong nm ny.
Phm vi bi vit: tp trung phn tch tnh hnh chi tiu cng nm 2008 ca Chnh
ph Vit Nam (hay ni cch khc ch cp n tnh hnh chi ca cp ngn sch trung
ng ch khng i su n tnh hnh chi ngn sch a phng Vit nam trong nm
2008). Trong phm vi bi vit ny chi tiu ngn sch cng chnh l chi tiu cng.
Ni dung bi vit gm 2 phn:
Phn mt: Khi qut chung v chi tiu cng. Qua phn ny, nhm mun gii thiu
s lc v chi tiu cng l g? Chi tiu cng gm nhng ni dung g? nh gi chi tiu
cng l nh gi nhng ni dung g? Bn cnh cng gii thch s lc v sao cn
phi nh gi chi tiu cng ca chnh ph?
Phn hai: Nu ln thc trng v tnh hnh chi tiu cng nm 2008 qua cc con s.
Bn cnh i phn tch nguyn nhn ca tnh trng chi tiu cng nm 2008 v a ra
mt vi kin ngh nhm nng cao hiu qu ca chi tiu cng trong thi gian ti.

Nhm: L Duy Tun, Phm Thy Trang, Mai Th Thanh Thy, Nguyn Th M Phng 1/13
 nh gi tnh hnh chi tiu cng Vit Nam nm 2008

NI DUNG

PHN MT: KHI QUT CHUNG V CHI TIU CNG

1. CHI TIU CNG V CC THNH PHN CA CHI TIU CNG

1.1. Khi nim chi tiu cng: l mt trong nhng thuc tnh vn c khch quan ca
khu ti chnh cng, phn nh s phn phi v s dng ngun lc ti chnh cng ca Nh
nc trong qu trnh cung cp hng ha cng (L thuyt ti chnh cng, PGS.TS S nh
Thnh&TS.Bi Th Mai Hoi, 2006:80)
Theo khi nim trn th nhng khon chi no c thc hin trong qu trnh cung
cp hng ha cng ca nh nc th mi c xem l chi tiu cng. V d nh chi u
t pht trin h thng ng s, cu cng, chi cho quc phng an ninh
Trong phm tr ti chnh cng, chi tiu cng c hiu l cc khon chi tiu ca cc
cp chnh quyn, cc n v qun l hnh chnh, cc n v s nghip c s kim sot
v ti tr bi Chnh ph. Chi tiu cng phn nh tr gi ca cc loi hng ha m Chnh
ph mua vo qua cung cp cc loi hng ha cng cho x hi nhm thc hin chc
nng ca Nh nc.
1.2. Phn loi chi tiu cng:
Nh chng ta bit, ngn sch Nh nc l mt b phn ca ti chnh cng, trong
ni dung ca cn i ngn sch Nh nc c tm lc bng di y:
Thu ngn sch Nh nc Chi ngn sch Nh nc
1. Thu thng xuyn (thu, ph v l ph) 1. Chi thng xuyn
2. Thu v vn (bn ti sn nh nc) 2. Chi u t
3. B p thm ht thng quan cc hnh thc: 3.Cho vay thun
- Vin tr (= Cho vay mi thu n gc)
- Ly t ngun d tr
- Vay thun (= vay mi tr n gc)
y, chng ta s i tp trung nghin cu nhng khon chi nm trong chi tiu cng
cng chnh l chi ngn sch Nh nc. D cn tn ti s khc bit v th ch chnh tr
cc quc gia trn th gii, trong thc t, lun c hai lnh vc m chi tiu cng hng n.
Khu vc th nht l chi tiu cng phc v trc tip cho pht trin kinh t. Nhng
khon chi chng ta vn thng gi l chi pht trin kinh t. Chng bao gm nhiu khon
mc khc nhau v tt c chng u c lin quan trc tip n vic thit lp mt nn tng
tt hn cho pht trin kinh t. Loi chi tiu cng ny c mong i l gp phn nng
cao sn lng ca nn kinh t. Cc khon chi tiu ny c bit n nh l cc khon chi
cho u t v pht trin. Mt s nhng khon chi tiu ny l chi tiu cho nng lm
nghip v pht trin nng thn, giao thng vn ti v thng tin, thng mi v cng
nghip, nng lng, v mt s khon chi khc. Bn cnh cc khon chi vo u t v
Nhm: L Duy Tun, Phm Thy Trang, Mai Th Thanh Thy, Nguyn Th M Phng 2/13
 nh gi tnh hnh chi tiu cng Vit Nam nm 2008

pht trin, lnh vc th hai m chi tiu cng hng n l khon chi nhm mc ch ci
thin v nng cao i sng ca ngi dn trong nn kinh t. Loi chi tiu ny c xem
l chi tiu dng mc d n cng ng gp vo vic tng trng kinh t thng qua vic
nng cao nng sut ca lc lng lao ng trong x hi. V vy, loi chi tiu ny c
gi l chi u t vn con ngi (hay chi tiu dng). iu quan trng cn lu nhng
khon chi nh th ny phn nh mt trong nhng mc tiu chnh ca pht trin kinh t
cho bt k quc gia no trn ton th gii bi v, d bt k l do g, kt qu t c t
vic pht trin kinh t phi mang n li ch cho ton th nhn dn. Mt s khon chi
tiu biu l chi cho gio dc, sc khe, nhng dch v cng nh lut l v trt t x hi,
tr cp v nhiu khon chi khc.
Ti Vit Nam, Theo Khon 2 iu 2 ca Lut ngn sch nh nc nm 2002 ni
r: chi ngn sch nh nc bao gm cc khon chi pht trin kinh t x hi, bo m
quc phng, an minh, bo m hot ng ca b my nh nc; chi tr n ca Nh
nc; chi vin tr v cc khon chi khc theo quy nh ca php lut. Theo , iu 31
Lut ngn sch nh nc nm 2002 nu r nhim v chi ca ngn sch Trung ng
bao gm:
a. Chi u t pht trin:
- u t xy dng cc cng trnh kt cu h tng kinh t - x hi khng c kh nng thu
hi vn do trung ng qun l;
- u t v h tr cho cc doanh nghip, cc t chc kinh t, cc t chc ti chnh ca
Nh nc; gp vn c phn, lin doanh vo cc doanh nghip thuc lnh vc cn thit
c s tham gia ca Nh nc;
- Chi b sung d tr Nh nc;
- Cc khon chi khc theo quy nh ca php lut;
b. Chi thng xuyn:
- Cc hot ng s nghip gio dc v o to, y t, x hi, vn ha thng tin vn hc
ngh thut, th dc th thao, khoa hc v cng ngh, mi trng, cc hot ng s
nghip khc do cc c quan Trung ng qun l;
- Cc hot ng s nghip kinh t do cc c quan Trung ng qun l;
- Quc phng, an ninh v trt t, an ton x hi, khng k phn giao cho a phng;
- Hot ng ca cc c quan trung ng ca Nh nc, ng Cng sn Vit Nam v
cc t chc chnh tr - x hi;
- Tr gi theo chnh sch ca Nh nc;
- Cc chng trnh quc gia do Trung ng thc hin;
- H tr Qu Bo him x hi theo quy nh ca Chnh ph;
- Tr cp cho cc i tng chnh sch x hi do Trung ng m nhn;
- H tr cho cc t chc chnh tr x hi - ngh nghip, t chc x hi, t chc x hi -
ngh nghip Trung ng theo quy nh ca php lut
- Cc khon chi khc theo quy nh ca php lut;

Nhm: L Duy Tun, Phm Thy Trang, Mai Th Thanh Thy, Nguyn Th M Phng 3/13
 nh gi tnh hnh chi tiu cng Vit Nam nm 2008

c. Chi tr n gc v li cc khon tin do Chnh ph vay thng qua cc hnh thc vay
nh pht hnh tri phiu Chnh ph, vay qua ngun vin tr ODA c hon li.
d. Chi vin tr;
e. Chi cho vay theo quy nh ca php lut;
f. Chi b sung qu d tr ti chnh ca Trung ng;
g. Chi b sung cho ngn sch a phng.
Vi nhng quc gia ang pht trin nh Vit Nam th ch yu l chi tiu cng dng
vo chi u t pht trin v chi thng xuyn nhm nng cao i sng cho ngi dn
cng nh pht trin c s h tng cho quc gia.
2. NH GI CHI TIU CNG
2.1. Khi nim nh gi chi tiu cng: nh gi chi tiu cng l vic nh gi cng tc
hoch nh chnh sch ngn sch v xy dng th ch. N l cng c ch yu trong vic
phn tch cc vn ca khu vc cng v l gii ti sao khu vc cng cn thit phi ti
tr cho cc hot ng kinh t - x hi (L thuyt ti chnh cng, PGS.TS S nh
Thnh&TS.Bi Th Mai Hoi, 2006:80).
S cn thit phi nh gi chi tiu cng: Cn i ngn sch Nh nc (NSNN) l
mt trong cc ni dung c bn nht ca nn ti chnh quc gia v l iu kin tin quyt
m bo s n nh lnh mnh cho nn ti chnh quc gia, trong chi tiu cng l
ch tiu quan trng nh hng trc tip n tnh trng ca cn i ngn sch. Mc ch
c bn ca nh gi chi tiu cng l gip cho Chnh ph s dng hiu qu hn cc ngun
lc ti chnh cng thng qua u tin ha cc khon chi tiu nhm em li li ch thit
thc v mc ch pht trin kinh t - x hi.
2.2. Ni dung nh gi chi tiu cng:
V mt tng th: nh gi chi tiu cng l mt qu trnh phn tch trn hai kha cnh:
- Kha cnh nh tnh: nh gi vic la chn nhng loi hng ha cng m Chnh ph
nn cung cp cho x hi.
- Kha cnh nh lng: xem xt chi ph b ra cung cp hng ha cng v li ch m
hng ha cng mang li. Trn c s phn tch chi ph v li ch gia cc hng ha
cng m Chnh ph cung cp, Chnh ph s c c s so snh v nhn nh chn
la cho ng loi
V chi tit: qu trnh nh gi chi tiu cng c tin hnh thng qua vic nh gi
nhng ni dung sau:
a. Phn tch chng trnh chi tiu cng: chng trnh chi tiu cng l c s thc
hin chi tiu cng. Chi tiu cng theo chng trnh s gip cho Chnh ph tp
trung dt khot vo s la chn trong s cc chng trnh c tnh cnh tranh. Cn
phn tch nhng ni dung sau: chng trnh chi tiu cng to ra loi hng ha g,
c thc s cn thit hay khng; li ch ca n mang li cho a phng, vng hay
ca quc gia; n c p ng i a s nguyn vng ca ngi dn hay khng.
b. Phn tch tht bi ca th trng: ni dung phn tch cn tp trung vo gn kt
nhu cu chi tiu thc hin chng trnh vi mt hoc nhiu tht bi ca th
trng nh: tht bi ca cnh tranh (tnh trng c quyn) gy ra cc tn tht v

Nhm: L Duy Tun, Phm Thy Trang, Mai Th Thanh Thy, Nguyn Th M Phng 4/13
 nh gi tnh hnh chi tiu cng Vit Nam nm 2008

phc li x hi; s thiu ht hng ha; ngoi tc tiu cc; th trng khng hon
ho. Da trn s phn tch nhng tht bi ca th trng trong qu trnh chi tiu
cng, chng ta nh gi nhng hnh thc can thip ca chnh ph v kt qu khc
phc khim khuyt ca th trng nh th no.
c. nh gi tnh hiu qu: tin hnh phn tch hiu qu ca chi tiu cng xt trn c
s tnh ton hiu qu kinh t v hiu qu x hi. Tc l, nu nh chi tiu cng
c xem l hp l, th cn nh gi nhng chi ph v li ch ca cc khon chi
tiu khc nhau nhm la chn nhng chi tiu to ra c nhiu phc li x hi so
vi khu vc t nhn c th em li. Trong qu trnh nh gi, cng cn ch r
nhng tc ng sau:
- Tc ng ca chi tiu cng n khu vc t nhn: s phn ng ca khu vc t i
vi chnh sch chi tiu cng c th tch cc hoc tiu cc. Nu l phn ng tiu
cc s lm suy gim phc li x hi th chnh ph nn iu chnh chnh sch chi
tiu cng ca mnh.
- Tc ng ti thu nhp v thay th: i vi mi chng trnh chi tiu cng ca
Chnh ph, vic phn bit tc ng thay th v tc ng thu nhp l rt hu dng
trong hoch nh chnh sch chi tiu. Trong mt s trng hp, Chnh ph khng
mun khuyn khch hoc mun km hm mt hot ng kinh t no th Chnh
ph c th thc hin chnh sch chi tiu cng sao cho t ti mc tiu tc ng
thay th ln. Cn nu Chnh ph ch quan tm ch yu n vic lm nh th no
mi ngi cng c li, th chng trnh chi tiu cng a thch l gy tc
ng thu nhp.
- Tc ng phn phi: trong mi chng trnh chi tiu cng ca Chnh ph, c th
c nhiu i tng hng li nhng mc khc nhau, nhng khng phi bao
gi cng d dng xc nh mt cch chnh xc. Tuy vy, khi nh gi tc ng v
phn phi cn quan tm hn n vic nng cao thu nhp cho nhng tng lp c
thu nhp thp trong x hi.
d. nh i gia cng bng v hiu qu: Trong nhiu chng trnh chi tiu cng
lun c s chn hay nh i gia cc mc tiu hiu qu v cng bng. Nhng bt
ng kin v mc tiu ca cc chng trnh thng xut pht t s khc nhau v
nhn thc cc gi tr c tnh chun tc trong vic cn nhc gia cng bng v hiu
qu. Nu x hi c thin hng la chn cng bng th phi chp nhn nh i s
hy sinh tnh hiu qu trong phn phi.
e. S la chn gia kinh t chnh tr v la chn cng: Trong x hi, qu trnh chnh
tr c tc ng nht nh n vic xy dng v thc hin cc chng trnh cng.
Nhn chung, cc chng trnh cng c chp nhn l do tha hip gia cc c
nhn, cc nhm ngi tham gia v thc hin cc chng trnh ca Chnh ph. Cc
ch th ny c nhng mc tiu v quan im khc nhau v s vn hnh ca nn
kinh t, do cn c s chn la gia kinh t chnh tr v la chn cng.

Nhm: L Duy Tun, Phm Thy Trang, Mai Th Thanh Thy, Nguyn Th M Phng 5/13
 nh gi tnh hnh chi tiu cng Vit Nam nm 2008

PHN HAI: THC TRNG TNH HNH CHI TIU CNG

VIT NAM NM 2008 V MT S KIN NGH

1. TNH HNH CHI NGN SCH NM 2008

Trong nm 2008, kp thi trin khai cc gii php nhm kim ch lm pht, n
nh kinh t v m, m bo an sinh x hi v pht trin bn vng, Chnh ph tp
trung ch o cc B, c quan Trung ng v a phng thc hin iu hnh chi NSNN
nm 2008 vi ch trng tht cht chi tiu, r sot, sp xp gim chi u t cc d n
cha thc s cp bch tp trung vn cho cc d n cn thit, cp bch, cc d n c
kh nng hon thnh v a vo s dng trong nm 2008; thc hin tit kim thm 10%
chi thng xuyn; s dng d phng ngn sch cc cp v ngun tng thu NSNN nm
2008 thc hin cc chnh sch an sinh x hi nhm h tr ngi ngho, ng bo dn tc,
ngi lao ng c thu nhp thp vt qua kh khn do nh hng ca lm pht. Trong
:
1.1 r sot li danh mc cc d n, cng trnh u t; nh hon v gin tin
thc hin trong k hoch nm 2008 l 1.968 d n, vi tng s vn l khong 5.992 t
ng, bng 8% k hoch nm 2008. Ton b s vn dnh ra t vic nh hon, ngng
trin khai v gin tin thc hin ny c tp trung b tr cho cc d n hon thnh v
c kh nng y nhanh tin hon thnh a vo s dng trong nm 2008, cc d n
cn thit, cp bch, c hiu qu.
Bn cnh , r sot, iu chnh gim 25% k hoch vn u t t ngun tri
phiu Chnh ph cho cc cng trnh giao thng, thu li v nng cp bnh vin tuyn
huyn so vi mc Quc hi quyt nh; ring tri phiu gio dc iu chnh gim 5,6%
so vi mc Quc hi quyt nh.
1.2 R sot li danh mc d n c vay tn dng u i ca Nh nc. nh hoc
gin tin cp vn tn dng cho cc d n khng trin khai, trin khai chm hoc khng
mang li hiu qu. Hn ch cp bo lnh Chnh ph cho cc d n khng thuc i tng
cp thit v trng yu ca nn kinh t.
1.3. Thc hin tit kim thm 10% d ton chi thng xuyn cn li trong 8 thng
cui nm 2008 ca cc B, c quan trung ng v a phng. Ngun kinh ph tit
kim b sung thc hin cc chnh sch an sinh x hi; phng, chng, khc phc hu
qu thin tai, dch bnh. Cc B, ngnh, a phng ch ng s dng d ton c
giao x l nh hng do tc ng ca lm pht, khng b sung ngoi d ton, tr cc
nhim v cp bch m bo quc phng, an ninh, phng chng thin tai, dch bnh,...;
hn ch chuyn ngun chi t nm 2008 sang nm 2009 i vi nhng nhim v khng
thc hin hoc thc hin khng ht d ton, tr nhng trng hp c ch quy nh
hoc cn thit, cp bch.
Kt qu thc hin mt s lnh vc chi ch yu nh sau:
D ton Quc hi quyt nh l 398.980 t ng, c thc hin c nm t 474.280
t ng, vt 18,9% so vi d ton, tng 22,3% so vi thc hin nm 2007. Trong :

Nhm: L Duy Tun, Phm Thy Trang, Mai Th Thanh Thy, Nguyn Th M Phng 6/13
 nh gi tnh hnh chi tiu cng Vit Nam nm 2008

(1) Chi u t pht trin: d ton 99.730 t ng, c thc hin c nm t 117.800
t ng, tng 18,1% (18.070 t ng) so vi d ton, chim 24,7% tng chi NSNN
(chim 7,9% GDP), tng 5,0% so vi thc hin nm 2007.
Chi u t pht trin thc hin tp trung ch yu cho vic thc hin an sinh x hi,
tng cng kh nng phng, chng v gim nh tc hi thin tai nh: b sung vn u t
xy dng cc cng trnh x l st l , k, phng chng lt bo; b sung vn cho cc d
n u t thuc chng trnh 135 v cc d n h tr pht trin vng; tng u t c s
h tng v x l n xy dng c bn ca cc a phng t ngun tng thu tin s dng
t v ngun thng vt thu ca ngn sch Trung ng cho ngn sch a phng theo
ch ; b tr tr cc khon n, li n hn; h tr sn xut - kinh doanh v xut khu, b
sung d tr quc gia nh: (i) b sung vn iu l cho Ngn hng Chnh sch x hi
cho vay cc i tng chnh sch; (ii) tng cp b chnh lch li sut tn dng u i
thc hin chnh sch tn dng i vi h ngho v hc sinh, sinh vin c hon cnh kh
khn; (iii) tng mua b sung d tr quc gia v lng thc nng mc tn kho lng
thc d tr quc gia, m bo an ninh lng thc v ch ng ng ph trong trng hp
cn thit...
Tin gii ngn chi u t xy dng c bn nm 2008 l chm, ch yu do s bin
ng ca gi nguyn vt liu gy kh khn cho c cng tc t chc u thu v vic
xc nh gi b thu ca cc nh thu; mt s ch u t tr hon thi gian u thu
iu chnh tng mc u t. Tnh hnh trin khai v gii ngn vn u t t ngun tri
phiu Chnh ph cng chm. c c nm, tng vn Tri phiu Chnh ph thc hin
khong 20.000 t ng, bng 70% k hoch iu chnh.
Tng hp ngun vn Tri phiu Chnh ph, ngun u t t x s kin thit v
ngun vn cn i NSNN, tng chi u t pht trin t NSNN nm 2008 c t 144.300
t ng, bng 30,3% tng chi NSNN, bng 9,7% GDP
(2) Chi pht trin cc s nghip kinh t - x hi, quc phng, an ninh, qun l hnh
chnh (bao gm c chi iu chnh tin lng theo mc lng ti thiu 540.000
ng/thng): d ton 237.250 t ng, c thc hin chi c nm t 262.580 t ng,
tng 10,7% so vi d ton, tng 23,6% so vi thc hin nm 2007. Cc B, c quan
Trung ng v a phng nghim tc thc hin chi trong phm vi d ton c giao,
k c vic tit kim chi thng xuyn theo ch trng chung, hn ch ti a vic b sung
ngoi d ton. S tng chi ngoi d ton ch yu thc hin cc chnh sch an sinh x
hi nh: h tr du ha thp sng i vi ng bo dn tc thiu s, h thuc din chnh
sch v h ngho cha c s dng in; h tr tin du cho ng dn; thc hin chnh
sch bo tr x hi; min vin ph cho tr em di 6 tui, nng mc bo him y t cho
ngi ngho, ngi cn ngho; cp hc bng cho hc sinh dn tc ni tr, bn tr; nng
mc tin n i vi h s quan, chin s lc lng v trang; h tr kh khn cho ngi
lao ng c thu nhp thp; b sung kinh ph phng chng, khc phc hu qu thin tai,
dch bnh,
(3) Chi b l kinh doanh mt hng du nhp khu: thc hin kim ch tc
tng gi tiu dng, Chnh ph quyt nh chm iu chnh gi bn l xng du trong
nc trong iu kin gi du th gii tng cao, tip tc b l du pht sinh nm 2008.

Nhm: L Duy Tun, Phm Thy Trang, Mai Th Thanh Thy, Nguyn Th M Phng 7/13
 nh gi tnh hnh chi tiu cng Vit Nam nm 2008

CHI NGN SCH NH NC

n v : T ng

DT TH
Stt Ni dung chi DT 2009
2008 2008
A B 1 2 3
A CHI CN I NSNN 398,980 474,280 491,300
I Chi u t pht trin 99,730 117,800 112,800
Trong : Chi u t xy dng c bn 96,110 110,050 107,540
II Chi tr n v vin tr 51,200 51,200 58,800
1 Tr n trong nc 39,700 39,700 47,630
2 Tr n ngoi nc 10,700 10,700 10,370
3 Chi vin tr 800 800 800
III Chi thng xuyn 208,850 262,580 269,300
Trong :
1 Chi SN gio dc - o to 54,060 67,330
2 Chi Y t 16,643 23,360
3 Chi dn s KHH gia nh 615 710
4 Chi khoa hc, cng ngh 3,827 4,390
5 Chi vn ho, thng tin 2,440 2,740
6 Chi pht thanh v truyn hnh 1,420 1,560
7 Chi th dc, th thao 880 1,320
8 Chi m bo x hi 35,793 52,931
9 Chi s nghip kinh t 15,622 24,730
10 Chi s nghip mi trng 3,883 5,150
11 Chi qun l HC, ng on th 28,438 33,629
12 Chi tr gi mt hng chnh sch 763 930
IV H tr ti chnh kinh doanh xng du 28,500
V Chi d phng 10,700 13,700
VI Chi b sung Qu d tr ti chnh 100 100 100
VII Chi ci cch tin lng 28,400 36,600
VIII Chi chuyn ngun 14,100
B CHI QUN L QUA NSNN 47,698 31,059 46,960
C VAY NN V CHO VAY LI 12,800 12,425 25,700
TNG CNG (A+B+C) 459,478 517,764 563,960

Vi thc trng chi tiu cng nm 2008 ca Vit Nam gp phn lm tng bi chi
Ngn sch nh nc cao hn nhng nm trc vi 8%GDP. Vy u l nguyn nhn?
Ch c xc nh r nguyn nhn th chng ta mi c th a ra gii php ph hp c.

Nhm: L Duy Tun, Phm Thy Trang, Mai Th Thanh Thy, Nguyn Th M Phng 8/13
 nh gi tnh hnh chi tiu cng Vit Nam nm 2008

2. MT S NGUYN NHN DN N BI CHI NGN SCH NM 2008:

a. Nhng cam kt ca Chnh ph khng c thc hin:
Theo b K hoch v u t, trong nm 2008 Nh nc cam kt ct gim 2.700
t ng chi thng xuyn (bao gm quc phng, an ninh, qun l nh nc, ng), v
5.992 t ng (tng ng 8% k hoch nm) chi cho u t pht trin (bao gm cc cng
trnh c s h tng). Tuy nhin, trn thc t th tuy cam kt ngng, hon tin s
tin 5.992 t ng cho cc d n pht trin, nhng s tin u t thc t khng gim do
ton b kinh ph tit kim c t vic nh hon d n li u t sang cng trnh khc.
Ngoi ra, mc d Chnh ph ch o tit kim 10% chi thng xuyn nhng con s
ny vn tng 13,3% so vi d ton v 26,6% so vi 2007 trong thc t.
Nh vy, c th kt lun rng cc c quan nh nc bao gm cc b, ngnh, a
phng khng thc hin ct gim u t cng, ng ngha vi vic chnh sch ti
kho khng c thc hin nghim tc nh cam kt ban u.
b. Cc khon chi tiu khng hp l ca cc c quan nh nc:
Mc d kinh t kh khn, bi chi ngn sch nh nc ln nhng theo phn tch ca
y ban Ti chnh - ngn sch trong bo co thm tra, chi thng xuyn ca cc c quan
nh nc vn tng cao, c bit phi k n cc khon chi khc tng n 154%, chi
qun l hnh chnh tng 8%...
Chi khc l khon chi m cc c quan nh nc c th dng cho cc cng vic tip
khch, t chc cc hi ngh, hi tho v cc khon chi khng c trong danh mc chi
chnh thc... Chi qun l hnh chnh l chi cho cng vic hng ngy ca cc c quan
hnh chnh.
Chi khc tng c ngha cc hi ngh, hi tho v cc hot ng t c tn chnh thc
c th c ngn sch thanh ton vn nhiu, chi hnh chnh tng chng t cng vic
ca b my hnh chnh nhiu ln nhng cng c th l bo hiu b my hnh chnh cha
tinh gn v p dng cng ngh km...
3. HU QU CA CHI TIU CNG KHNG HP L:
Vi ngun thu ngn sch c hn, nu chi tiu cng khng hp l v khng c
kim sot tt chc chn s dn n tnh trng bi chi ngn sch nh nc-y l tc ng
trc tip. t nc ta ang trong giai on pht trin, rt cn hot ng chi tiu cng ca
nh nc, c bit l chi u t pht trin. Bn cnh , bi chi ngn sch c xem l
cn thit v khng phi l vn xu ca mt nn kinh t ang pht trin. Tuy nhin, a
ra mc bi chi hp l v kim sot trong mc bi chi a ra rt quan trng, n khng
ch nh hng n khu vc cng m n cn tc ng n khu vc t. Vi tnh trng bi
chi ngn sch nh hin nay, nu vic chi tiu cng vn tip tc khng tt s ko theo
nhng h ly sau y t tnh trng bi chi ngn sch nh nc:
- Gy ra lm pht nu nh nc pht hnh thm qu nhiu tin b p bi chi
NSNN. c bit, khi nguyn nhn bi chi NSNN l do thiu ht cc ngun vn i
ng u t cho pht trin gy "tng trng nng" v khng cn i vi kh nng
ti chnh ca quc gia.

Nhm: L Duy Tun, Phm Thy Trang, Mai Th Thanh Thy, Nguyn Th M Phng 9/13
 nh gi tnh hnh chi tiu cng Vit Nam nm 2008

- Gim kh nng u t ca khu vc t: khi bi chi ngn sch cng nhiu th Nh nc

s tng ngun thu- ch yu t thu. Nu nh thu cng cao th tit kim ca khu vc
t s gim, khi m tit kim gim th s gim u t, nghim trng hn na s trit
tiu ng lc ca cc doanh nghip trong cc ngnh sn xut kinh doanh v lm mt
i kh nng cnh tranh ca nn kinh t trong nc i vi cc nc trong khu vc v
trn th gii. Do , nh nc nn cn nhc tht k lng li ch v chi ph khi tng
thu thu.
- Gp phn vo vic lm thoi ha o c con ngi Vit Nam: Nh nc khng pht
huy c vai tr kim tra, gim st v qun l trong chi tiu cng s lm tng hin
tng tham nhng, ly ca cng lm ca ring mnh (iu ny c chng mnh qua
hng lot v lin quan n tham nhng PMU18, sp cu Cn Th). C th khng
nh, vn ny mang tnh cht ch quan nhiu hn khch quan, c ngha l n ph
thuc vo nhn cch con ngi. Tuy nhin, nh nc c th hn ch tnh trng ny
nu c c ch hp l.
- Khng cng bng gia cc th h: vi bi chi ngn sch, b p Nh nc vay n
trong v ngoi nc. Vay n trong nc s lm tng li sut, v ci vng n - tr li -
bi chi s lm tng mnh cc khon n cng chng v ko theo gnh nng chi tr ca
NSNN cho cc thi k sau. Vic vay n nc ngoi qu nhiu s ko theo vn ph
thuc nc ngoi c v chnh tr ln kinh t v lm gim d tr ngoi hi qu nhiu
khi tr n, lm cn d tr quc gia s dn n khng hong t gi v gnh nng n v
lu di. Hn th na, ngun vn ODA khng hon li km theo kh nhiu yu cu
t pha Chnh Ph cc quc gia khc khng c li cho Vit Nam. Tuy nhin, nhng
vn ny hin ti cha bc l nhc im m ngi gnh chu c th l con chu
chng ta sau ny. Do , trong vic kim sot u t cng, khng nn i vay u t
vo nhng d n khng to ra ngun thu.
4. MT VI KIN NGH NHM NNG CAO HIU QU CHI TIU CNG
TRONG THI GIAN TI:
1. V mt nh hng:
- Xy dng cc th ch qun l chi tiu cng trong tng thi k cho ph hp vi
mc tiu pht trin kinh t ca t nc: vi t cch l mt cng c trng tm ca chnh
sch ti chnh quc gia v lin quan n vic thc hin phn b v s dng cc ngun lc
ti chnh cng, nn vn xuyn sut ca qun l chi tiu cng phi thc hin c cc
mc tiu ca Chnh ph ra v ph hp vi mc tiu pht trin kinh t trong tng giai
on.
- Cc khon chi tiu cng cn hng n nhng lnh vc mang tnh tin phong v c
kh nng thc y cc lnh vc khc cng pht trin.
- Cn phi c s chuyn dch nhng khon chi tiu cng t nhng lnh vc khng
hiu qu n nhng lnh vc hiu qu hoc hiu qu hn tit kim chi tiu.?
- Chnh ph phi qun l cht ch vic s dng ngn sch bng vic quy nh r
rng quyn hn v gii hn ca a phng trong vic quyt nh cc khon chi.
- Bo co v chi tiu cng phi c kim tra thng xuyn nhm m bo tin
n c ni cn n nhm hn ch tham nhng, chim dng ti sn cng.

Nhm: L Duy Tun, Phm Thy Trang, Mai Th Thanh Thy, Nguyn Th M Phng 10/13
 nh gi tnh hnh chi tiu cng Vit Nam nm 2008

- Cn iu chnh lut ngn sch Nh nc cho ph hp vi iu kin v yu cu ca

nn kinh t hi nhp.
- Nng cao tnh minh bch, dn ch, trch nhim trong chi tiu cng, m bo tnh
hiu qu v hiu lc ca nhng chng trnh v cung cp hng ha, dch v cng cho x
hi chi tiu cng thc s tr thnh thc o nng lc, hiu qu qun l kinh t x hi
ca Nh nc.
- Nh nc phi nng cao nng lc qun l, xy dng cc th ch chnh sch nhm
to ra mt khu vc cng nng ng, xy dng chin lc qun l chi tiu cng theo cc
tiu ch:
+ Tnh tng th v tnh k lut: ngn sch phi bao qut tt c nhng hot ng ti
chnh ca Chnh ph. Trong ngn sch, nhng quyt nh ti chnh m Chnh ph a ra
cn phi da vo c s gii hn cng ca ngn sch v c s cnh tranh, nh i gia
cc nhu cu v mc tiu v ch nn tp trung nhng ngun lc va mc cn thit.
+ Tnh linh hot: thuc v hot ng: nhng ngi qun l cn c quyn lc i vi
nhng quyt nh qun l; thuc v chng trnh: cc c nhn B trng cn c trao
thm quyn lc i vi nhng quyt nh chng trnh.
+ Tnh tin liu: cn ch n s cn i gia ngn hn v di hn. Chnh sch ti
kha phi ch n nhu cu lm chc chn dng chy ca cc qu tin t n cc
chng trnh, d n ng lc.
+ Tnh trung thc: yu cu ngn sch nn xut pht t nhng d ton khng c s
thin v. S thin v ny c th bt ngun t nhng vn thuc v chnh tr ln k thut.
+ Thng tin: thng tin tt s lm vng chc thm tnh trung trc v a ra quyt
nh tt. Thng tin chnh xc v kp thi v chi ph, u ra v kt qu l rt cn thit trong
qun l chi tiu cng.
+ Tnh minh bch v tnh trch nhim: yu cu cc quyt nh cng vi c s kt
qu v chi ph ca n c th tip cn r rng v c thng tin rng ri cho cng chng.
Tnh minh bch i hi nhng ngi ra quyt nh phi c tt c nhng d liu v thng
tin thch hp. Ngi ra quyt nh phi c trch nhim v thc thi quyn lc c
trao.
- Xc lp li quy m khu vc cng v phm vi can thip ca Nh nc vo nn kinh
t, t do ha kinh t, x hi ha cc hot ng dch v cng.
- Trao quyn t ch cho cc nh qun l trong vic iu hnh hot ng ca h v
nng cao tnh t chu trch nhim ca h v kt qu. Nhng kt qu cn c chi tit ha
trong ngn sch v trong nhng k hoch ti chnh c lin quan, qua to iu kin cho
nhng ngi qun l thy trc kt qu thc hin v gip cho chnh ph so snh c kt
qu mc tiu v kt qu thc t.
- Tng cng cng tc qun l, thanh tra, kim tra, kim ton cc d n u t cng:
kim ton nh nc v cc c quan thanh tra, kim tra ti chnh cn tng cng cng tc
chuyn mn nghip v thm nh, i chiu, so snh, pht hin v ngn chn kp thi
cc hnh vi vi phm php lut. Kin quyt xut ton cc khon chi sai mc ch, khng
ng khi lng, n gi, khng ng tiu chun nh mc, vt d ton ln. Cn thc
hin ch trch nhim vt cht, k c trch nhim i vi nh thu, t vn gim st
trong vic xc nhn thanh ton khi lng thiu trung thc, khng ng quy nh. Vic

Nhm: L Duy Tun, Phm Thy Trang, Mai Th Thanh Thy, Nguyn Th M Phng 11/13
 nh gi tnh hnh chi tiu cng Vit Nam nm 2008

thanh ton vn u t phi c tin hnh theo ng quy trnh v phng thc thanh ton
theo tin thc hin.
- C ch ti mnh nng cao trch nhim ca ngi quyt nh u t: ngi
quyt nh u t sai, gy lng ph, tht thot phi b x pht hnh chnh, cch chc hoc
truy cu trch nhim. Ch u t phi chu trch nhim ton din v hiu qu, cht lng
ca d n, chm dt tnh trng giao cho ngi khng iu kin nng lc v chuyn
mn nghip v thc hin qun l d n. Sp xp Ban qun l d n theo ng cc tiu ch
v tiu chun ph hp. Ch u t phi c trch nhim kim tra, gim st thng xuyn
Ban qun l d n, pht hin kp thi nhng vn pht sinh v xut cc bin php x
l kp thi.
- Kin ton b my qun l khu vc cng: khon chi ph hnh chnh v qu lng
cho cc c quan hnh chnh Nh nc nhm to ra s ch ng trong vic b tr nhn s,
ci cch tin lng cng chc, m bo tr lng tng xng vi s ng gp ca mi
ngi, xy dng ch tin lng sao cho khuyn khch ngi lm vic c hiu qu. To
ra nhng n by kinh t khuyn khch nhng ngi qun l ci thin v nng cao cht
lng hot ng.
2. Bin php c th i vi giai on hin nay:
1) Vit Nam ang pht trin nn rt cn xc nh chi u t xy dng c bn l rt cn
thit, c bit chi xy dng c s h tng. Tuy nhin, thc s mang li hiu qu th
Nh nc cn phi tin hnh lp ngn sch, thm nh cc d n cng (nu cn thit c
th thu nhng t chc chuyn thm nh c lp thm nh mang tnh cht khch
quan hn).
2) Gim chi cho gio dc v y t bng cch thc hin sm c phn ha cc n v ny,
mt mt l nng cao nng lc hot ng ca cc n v, mt khc l nng cao tim
lc ti chnh cnh tranh vi nhng t chc nc ngoi.

Nhm: L Duy Tun, Phm Thy Trang, Mai Th Thanh Thy, Nguyn Th M Phng 12/13
 nh gi tnh hnh chi tiu cng Vit Nam nm 2008

KT LUN

Lm th no qun l c hiu qu tnh hnh chi tiu cng Vit Nam? y khng
phi l vn mi, nhng n lun i hi Chnh ph phi quan tm, bi v n khng ch
tc ng n nn kinh t trc mt m n cn l c s ca s pht trin bn vng ca
mi quc gia. Trong bi cnh nn kinh t ton cu ang c nhng bin ng ln nh hin
nay, vn qun l hiu qu chi tiu cng li cp bch hn bao gi ht.
Trn thc t, c rt nhiu kin ng gp Chnh ph c th tham kho cho
vic hoch nh cc chnh sch c th nhm nng cao hiu qu qun l chi tiu cng. Tuy
nhin, t c iu ny, Chnh ph cn th hin s quyt tm trong vic thc hin
cc gii php kinh t bn cnh cc bin php hnh chnh trn c s kinh nghim thc tin
ca nc nh v kinh nghim qun l ca cc nc tin tin trn th gii.

Nhm: L Duy Tun, Phm Thy Trang, Mai Th Thanh Thy, Nguyn Th M Phng 13/13