You are on page 1of 81
N°’ 56 Février 1922 NAM PHONG VAN-HOC KHOA-HOC TAP-CHI TONG-THUAT VE VIEC PHAI-BO BAC-KY DI QUAN-SAT DUONG XE-LU'A VINH — DONG-HA Trong ha-ludn théng hai lay, chnh-phit co cit mot phdi-b6 nhitng quan-thén Béc-ky dé di quan-sdt vé six ich-lgi duténg xe-lia Vink Béng-hd, va nhdn thé di toi kink-d6 Hu€ dé bé-kiéa Hodng-thirgng, ngd-hiu thay mit nhdn-dan Bac-ky 16 long ton Vua lnyén Chita. Ban-chi chii-bit Pham-qudn ed dy chdn vdo phdi-bé dy, khi v8 cé lam mét té trink bang Phdp-van dé lén quan Chénh-vain-phéng phi Toan-quysn t8ng-thuGt vé vige duelich ca phii-b. San day xin dich t trink &g ra quée-ngit dé cong-ddng-ldm. N-P. Ha-ngi, ngay 24 thang hai nim 1922 Kink trinh quan Cai-tri sung Chinh Van-phéng & phi Todn-quytr Han-ndi Trinh quan Chanh Viin-Phong, Chigu theo nhw ngai 441d ¥ cho tdi biét, toixin dé ngai to trinh sau nay loc-thude vé cng-viec phai-b6 Bac-ky méi & Hué vé may bita nay. CPrrii-vo cing toi 1 do quan Todn-quyén d3ng-§ voi quan Th5ng-sir Bac-ky ef dB di quan-sit vé su Igisich dwrdng xe-hod Vinh - Béng-ba, Phai-vién todn 1a phitng ngwei danb-gia thuge ve sf, nong, cong, thuong cic gidi, va fru-trung Ii cé nhiéu ng c6 chan Tw-van hdi-nghi Bac-ky. Phai-bé-truéng 14 quan Thai-tir thigu-bio Téag-d6c tinh Ha-ddog Hoane Tnonc-Pav; i dén quan Tran Vin- Tuone, (31g-dée sung c6-vin toa Thugng-thim Bick}; — éng Bac Tair Bros la nba chi tau e6 tiéng & Hai-phong ; — Ong Novvén Hiv-Tau, chi fan va nghi- trang Hoi Tu-Vin Bic-ky; — Ong Bo: Hoy-Tix, Hnb-truong thu khoan, chi d3n- di8o & Ha-tTah (giin dudng xe lira stp lam) va chit nha in Bie-lip & Hut; — ong Le vin-Pintc, chi oh in Dong-kink Gn quan; — Ong Praw-Quins, chi-bitt tap- chi Nar-Phong } dng Trin Vitt-Sosn, Iinh-trung thiu kboan, chit dén-dién ;— 4 KAM PONG ény HoANe Kne-Bino, quin-ly hoi buén Qudng-hwng-long; — ng Lé Van-Tavge, lire Néith-sioh, linb-trung thu-khoan & Hii-phong ; — 6ng Paam Manu-Xtno, tite Bong-phd, buon ban va cha d5n-dién ;— Ong NovvEn Van-TAn, quin-ly cdng-ti Aop-igi lam dd sit & Thanh-ti (Ha-dong) ; — Ong Taks Nooc-Bits, Moh-trung Kim e&e nha-liu end nha nude, hién da lamdinh quan Théng-str Bic-ky va duong lam nha TreéngTrung-hoc Ha-ndi. Litespdi, phai-b6 lai thém mfy dng nita: ladng NovvEn Hi-u-Nout, ttre Ciru-Nghi la mot nba cy-pha 6 Ha-noi ; — ong Tain Naoc- Tunes, linh-\reng thitu-khoan, von ngudi Bic-ky vao lap-nghiép & Bén-thiy (Nghe- an) di lau nim; — 6og Tain VAn-Quans, chi-but bao Thie-nkgi¢p; — dng Hoane Ticu-Tau, tro-bit bio Khai-héa ; — Ong Kuinu-Ky, 1 mot ob lam doh khéo, di hoc nghé anh lau nim & bén Phap, cling di theo phai-bo dé chup doh. Phai-bo tb-chite nbir thé, lai dirge bo-trudng 1a mot bac trong-thiia, cd tai giao-thi¢p nhw quan Tong-déc Hoax, that 1a dii tu-cdch thay mat cho c& dau Bac- ks, vi 14 g6m duoc ca cae nhan-ding trong nuée. True khi khdi-hanh mét ngay, cd pai-bo chang tei ed dén chao quan ToAn-quy8a Loxc dai-nhan, va quan ThOng-st Moxourcor dai-nhan, hai ngai lidp mot edeh rét an-clin trong-hau, gifing-giai cho nghe vé viéc lam durérng xe-lira Vinh — Béng-ha, chanb-phii Ify [am quan-trong Ja duéng vio, nhan thé noi dén vide cOng-thai nay cling lé vide hé-trong lim, vi cugc céng-thai cd thanh-cdng thi chanb-phii méi ¢6 dit tign ma kinh-ly vide hda-xa. Phai-bo khGi-hinh tir Ha-ndi ngiy thir niim 16 thing 2 tay, di ehuyén xe-lta thuong vé Vinh, co kem thém mot toa die-bigt cia phi Toan-quy8u 6 byng (st @® ring cho phii-b>. Phit Yoan-quytn loi c6 dt sin com tra & nbd ga Thanh ‘hoa va gitt sin budng gi & in cho cée phai-vién, Ba cdi xe 4-16 cho qang-ti Pham Vin-Phi di chyesin 6 Vioh. Cic quansit va quan tinh di duoc io i b6 déu tir miy hém truée va sira soan sin dé nghénb-lifp, ndi tom tal thei euge du-lich nay Chinh-phit that da stp ait mot cach rat chu-tit, Trong xe-lita v8 Vinh, cde phii-vién dirge edi may-miin glip quan Cong-chink kj-sw Vaterre cing di mot chuy6n, ngai chinh la ogudi chuyén-mon nghién-ciru ve durdng xe-lita Vinh-Dong-ha ; ngai média-d8 ra chi din cho phai-vién nghe duge obiéu ditu ich-loi v8 duéng xe lira sip dit va cae mitn kinh-qua. ey toi Vink, c6 quan Thirgng Nghé va quan Pho-sir da gi sia @ Ga, chi BiCoE cite nha khach-san cho phii-vién nghi. Ai andy x€p dit hanb-li, roi yao thiim quan Chénh-sir Méxaneav, B&n 7 git rudi thoi quan Thugng ust sao dy Gc trong dinh. Hal quan Thugog Hoang ‘trong-Phu va ‘Tran Vin-Thong théi ngut & dink quan Thugng Nghé, céc phai-vién khae thoi ughi & khach-san. Sém mai lingay 17, len xe 6-t6 ty Vinh di, c6 ba chige xe Cua Chanb-phii da xép sin va hai cai xe riéng cua 6ng Bach Thai-Bwrdi é Hai-phong dem lai va Ong Trin Ngoc-Thién 6 Béa-thiy dem theo, Quan tinh Ha-tinh cé phai quan Bé tinh ra Nghé dén phai-bo dé lam buéng-dao cho di xem mign Huong-khé, lA mitn xe- lita sé dit qua sau nay. Trrgc khidén tinh-ly Ha-tioh, xe ré ngang va di vao bong buyén Huong-khé, cho dén noi goi 1a Dia-lgi, tire la ché dd ngangtrén con song Ngan-Sau, sang dd thoi trong thay duwong xe Itta da dip, nén dat xong roi, chi coz doi duong sat nita thoi. Bén trira thi q h, quan Tuiin Nguyén Khoa-Tan tiép vao diohdé ain com trua. Com xong vao chao quan Sirbin- tinh la quan Corowuon, ngvroi phong-nha lim, tip phai-bo moledch an-clindije-bi¢t. én ba gid’ chi8u, doi Ha-tinh, di thiing vé Ddng-hoi (tinhty Quiing-binh) lachd phai nghi dém, Khoang dwdng tie Ha-tinh dén Bong-hdi 14 quiing hinh- thé kbi-khu, phong-cinh ngoan-muc hon nhgt, Xe bon-bon chay giita mot bén la nbitng adi cét tring xéa, cao nhy mii, mot bén la day noi cudi cig cia ring Tradng-son (chéne annamitique) di dén mot quang, thay mét riy nui sirag-swe cbin gita dwong, tire 1a nui Hoanh-son, tén tuc la Déo-ngang. Déo-ngang nay li mot noi co titng trong lich-sit nude ta, tr thé-ky thir 16 dén thé-ky thir 18, da tig miy muci phen quan Trinh quan Nguyén danh nhau & diy, khic nao nhw cai trrgng-thanh chiin ngang Nam-Bie, tre khi dire Thé-t6 Cao Hoang-dé (Dire Gia-long), kiém - tinh Bic-Nam, nhfl-thdng son-ha, gay - dung ra edi Viét- Nam dé - quée nay. Ding treéc nui Hoinh-son méi biétrd duge nhikng sw hiém-trov tir xwa dé nay di lam cho dan-t6c ching idi khé-khin moi tran duoe xudng phia ?-*i, dé thudn duéng « nam-tién» ma chinh-phyc dat Chiém-thanh ; efiug vi abS sr hitm-tro dy madéa sau khi BicNam di thOng - nbat rdi sir tha vua tr kinh-d6 ra Bie - thaoh di cue mau con phai dén hai moi ngiy méi téi noi. Mye-kich nhing cin son xuyén cach-trd nhur thé, méi that la bitu 16 swich-Igi dit xe lita dé lién-lae Bie-Nam, hon la gidng-gidi bing [oi noi. Dén Dong-hoi yao 8 gis t6i. Quan Bé-chanh Hoh To’n-phi tinh Quéng- dink Vuong Té-Bai di doi sin trong dinh dé dai lige. Ngai d& Urog & ngoai Bic, cae phéi-vien déu quen biét cd, doc gip mit ly lam vui - vé lim. Quan B6 nghénb-tiép mot cach trong-hau dén néi bao nbi¢u whitng chd dd ngang phai-b@ phai di qua d@u trén bin cim co trong dd két-th® ci, Quan Str Bong-héi lA dng Duruy kbéng dgi ching ti dén chao d& than-hinh dén tan dinh quan Bé dé mirag dén. Thdi com xong, cde phai-vién ngudi 96 NAM PHONG thi nghi & nba quan - ew, ngudi thi nghi & tai dinh ede quan tinh, Som hom! sau, cing vei quan BS va cié quan tinh, dixem noi sip lam nba geaa lia sau ny, cich tinn-ly vai cdy-Io - met, R&i di dao qua trong thank-pbé, xem noi «Liy- Thay» Ia mot cai traéng-thanh cé ling cia nude ‘Nath ngiy xua, ngay nay chi cdn cd hai‘céicita quan, vi-mdt cdi bia k¥-niéns, nhung 6 Ip vao trong so nha Thuong-chaah. Thoi com trira é,DBng-héi, Bi di thing vé Hué, d€n 6 gid chin théi tdi nei. . : ‘ Trude khi phan = pho ra c&e nha khach-san di dw ue slo, c& phai- b bop tai nha quan Thar Trong-Hue, Hoe-bd Throng-th,, ngai da ting & ngoti Bac lu nim, anh em may duge gip mit lly lam vui vé vo-cings: Bea diy méiduoe tin ring phi Kham-sir di lau Holing-thugng biét rlog phat bo vé, Nghi cd dit-An ban cho budi sém mai duge vio chiiu trong eung An-djnh, va truy8n cho vién Co-mat dit tie & Bo-Binh dt khoin - di Thanh - thugng di cé bung an-cin dén ké thiin-tir & xir Bae mot cach Qc - bigt nhir th, dng-nhan cling ti that 14 cim-ta khon xiét ke, va di niy stasoan dé dy cic dai-lé ngay mai, Gé méy ong biét liu true di dem sin fo thyng xanh trong va-lit. Con nhiing éng khie khong c6 thoi phai di mugnd wha ba con. Budi t6i hom ay & trong chinh-dirong Bo-hoc cé mot cai cdab-tugng efing Iq thay 1a cAi cdnh-ttrong mot eude diGn-nghi 1é bai-vong, cad may dng danb- gid ngodi Bic-ky xtra nay vin an ban dB tay ma bite dé cdi theo quéc-phuc- Sém mai lA ngay 19 phéi-bg vao quan Kham-st Pasquier ; Ngai titp dai mot céch tt nhi-nbin va dit tige champagne d® ming cdc phai-vién. Quan Pasquier d& qua Digt hiu hét cd ching (i, mea ngai ddi voi_ moi ngiei dtu boi han An-cdn, vt Gi voi ci phai-bd néi chuyén git Mau vé che van-d8 thuge v8 xe lika, v8 ee ve sir linha xir Trong-ky va duémy twrong-lai thé nao. Dén chin gid rwGi, 6-t6 dé truée otra Hi8o-nhan, ching téi di chin vao noi lG-vo & canh dign Thai-hda. AG réng cud ai nfly di dem déa dfy sin stag e%- Ht thay du c6i cf gidy tay d? mot hd, di vio gidy ta-va mic 4o thung xanb. By gid 6 mot dng quan én trong tri&u bude ra, tuyén-doc di chi-du cho phép of phai-vién duge vong-bii rude ngoi-rng. Hoang-thuong lai thé-tét ma chulinche ring n€u gip (réi mua thai duge phép lay 6 trong td-yu, khong phai lay & ngoti sin lon theo nbir If thudpg, dé 1a mét edi dic-An oni ‘Thanh-thiryng, céc phal- vign d@u ly Jam thdm-ia. Lai theo Iéi ttu cud cde quan daistho, Ngai chuda- mién cho dng Bach Thai-Budi vén c6 tit & chan va lay khong phai lay nhir'mel ngudi- May bika dy trbi lal tanh rdo cic phai-vien dn vong-bai ci ngoai sin thee Cc Phal-vien sau khi dy-yén & bp Binh Cae Phai-vién 6 truée cia t0a Kham-sir (Ditng gitra 1a quan Khamestr PASQUIER) O dwong vao Huorng-khé abne-rHuaT vE vite paired MZ abu 1¢-thuong. Ong Bach Thai-Budi tuy e6 (41 & chdn tay song cling muén tb Tong kinh trong Ngai Vua cing cd guong vai duge ba cai dé thay lay nim Ie. Ding mudi gid, ai nfly vin mie ao réng, bén 1én xe di thingra cung An- djoh &x6m An-curu, 1A noi HoAag-thirgng nghi mat. Toi noi di cé quan Ngy-titn thong-se Thai Van-Toin heéog-din. Hoang-thuong tiép phai-vien trong phong khaéch lén, bén bé cé vé nhitng birc tranh to hinh cée tn-ling. Quan phai-bd truéng Hoang Trong-Phu xa ba cdi, tau cii mue-dich cud phai-bg, ndi ring céc phdi-vien ly lam ham-hanh duge thay mat dan sir Bac dem long trung-thank kinh mén giditrwoe quan-virong. Doan rdi quan Hoang ding mot cdi hop son son thiép vang, trong ding mot cdi bién thinh-an va chiic-mirng Hoang-Thirong sp ngy-du Dai-Phép, bién lam bing chit nho, cdc phai-vién déu ky tén ca. Hoang-Thwong litn tirc-tich dién-thuyét 16i 1@ cao-thugng ré rang, dai-khdi néi ring Ngai cfm cai long trung-thanh cud quan-than xtrBic, va 16 cho dan Bic- ky biét ring Ngai vin co bung an-cln déa dain lim, Ngai noi kf v8 su Bac-ky Trung-ky v6n van co mat-thiét quan-hé va woe-no ring dirong xe lita sé mau xong d8 cho hai xir dure lidu-lge v6i nhau. Ngai ti-tra cho cdc phai-vién & phong khach bén canb, va voi quan Hoang Trong-Phu, quan Tran Vao-Thong, ong Bach ‘Thai-Budi va ng Ngayén Hitu-Thu cing véi cu Hiép Than yao phong khach riéng d? bau chuyén. 11 gié phai-bd & cung An-dinb ra, ai ndy déu hon-hd ve sw tiép dai ft an- clin trong-hau cud Ngd-Hoang. f Trua dy dai-yéu cua vign Co-Mat thigt trong BO Binh, cdc phai-vien dtu déng di cd, lai cd bén culén daithdn va ohiGu cic quan to trong Trigu, Hoang- the cé diic-phai quan Ngu-titn thong-str va quan Phd-ma kiém quan-ly trong Ndi dé tiép cde phai-vien. . Yén xong, ca budi chigu hém fy di xem cie cung-dién trong Noi. Trong phai-bd, qua nira pha ngwéi chua t6i kinh bao gid. Nay duge vao xem cae ung ido, hit 1a dign Phung-tiée, nba Thé-migu'ed cbin cai dinh'to hon dau ngwoi, Ai oily ly 1am la-ling ca, la ring ngay nay méi duge bikt cai 8 ‘Vin-minh ena niroc bha 48 gay dung nén duge nhimg cdng-trinh tét-d¢p to tat nbw thé. ‘Téi dir tied nha quan HO Dae-Trung, Cong-bo Thicong-thu, tige xong lai cd imtia Luc-dat, con hat & trong Noi dem ra- * ‘Budi sang hom sau 20, di cung-chiém cac tén-ling. Sang som mai da phai vé, thi gid ft lim, chi di xem duoc ba noi ling Bite ‘Thign-Tri, Bite 98 NAS PHONG Ty-Dire va Bite DOng-Khauh ma thi. Xem ling ciiag nhu-xem cung-di¢n, khigy, cho cic phai-vién d8u la-ling cdm-phyc ring céc bac Dé-vwong ta dvi xtra di tao- tae drgc nhirng cung-dién ling-tim bing-si nhu thé, céng-trinh vira to lon, eanb- tri lai xinh-dep. Tra dix tiéc 6 nba quan Than Trong-Hué, Hoc-bé Thwong-thu, ngdi tiép cic ban Bac-ky xem ra co y vni-mirng cam-dong. 5 gio chi8u; nha in Dae-ldp cia éng Bai Huy-Tin, cing 18 mot ngwéi trong phai-b¢, c6 dit tite Champagne dé mimg cic phai-vién, tie uay 1a ti¢e eudi cing trade khi déi Hué, Con budi tdi thei cic phai-vién ai nay di thm choi che ché quen biét, rdi sira-soan hanh-ly dé sang mai di sm cho chi8u vira toi Nghé. Song truge khi doi Hué, phdi-bd ching tdi mudn thira dip mé mot ude dién- thuy€t cong dé phd-bay cho than-si xi Hu€ nhitng sy quan-sat edm-giie cla ddng- nhan trong khi du-lich. Phai-bd cé cir toi ra dién-thuyét & nha Hi Qudng-tri. Diu bai ndi ve dudng xe lira lam cai day liéa-lac Bac-Nam. Cudc dién-thuyét nay do quan Thugng Nguyén Dinh-Hde, sung Tham-ta Co-mit, la hdi-traéog Héi Quang-tri. Ngai th-chire khéo lim, ngioi dén nghe ude téi ba trim ngwdi, lai cé quan Hoc-bd Than Dai-nhan 1am ebii-toa, Nghe noi ring lan nay Ia lin din d Kinh-d6 méi c6 dién-thuyét bing tiéng An-nam & tre ché edng-elning. 5 gid sang bira sau la 21 thang hai tay, phai-bd doi Hu@, Trua dén Ddng-héi, com trua & day, mot git Iai di, 6 gid chidu toi Vinh. Tir Hué toi Nghé, lic di mifft bai ngay, lie v8 chi mat cd mot ngay. Sang hom sau di xe lira Vinh 6 gid 1/2,5 gid 1/2 chibu toi Ha-ndi. ‘Thé 1a banh -trinh ching t6i gdm lai cd thay mot tuin 16, hanb - trinh dy 50 nim vé traée phai di toi mot thang. Ké cfing la mot six tién-bO hon Heh ot Nhirng ma sir tién-bd dy khong phdi la ai ai cling duge hudng. Khong phai adh cfing 18 phai-vién eta Chanh-phi cit di, Chanh-phii chju phi, di dén dau cd xe sin dé ché, nhasia dé & Néu phii di vé vige ri€ng, ngdi trong cai 6-6 hang, ¢hdng-chit t6i muoi muci-hai ngwdi ngdi Mio voi dd hAoh-ly, va ohigu khi clog khong chfc cé di chd ma di, thi quy€t lA cuge dutich khéng duge vui dirge tita nhu thé, Boi thé nén fn phai cd dudng xe lira, Phai cd dutng xe Ida chay qua nbitng xtr ménh - mong cing-tich cdi b8 vgodi thi trong 1A nghéo-nan im nbung ma néu co dudng giao - thong ti¢n-lgi thoi cing co tht tré nén git cd nhu cac x khac may-min hon. Phai cé duéng xe lita moi lién-lac drgcBic Nam, true lién-lge Trung-ky voi Bac-ky la hai xir tuy xa cach nhau nbung cing vin e¢ theo cai th®-théng chung, rdi lien-lae dén Bac-ky voi Nam-ky, Bie-ky ugudi TONG-THUAT VE VIEC PRAI-BO 99 nhi8u rudng it, khong dit the-cung, Nam-ky thai radng dt thi nbiéu, bd hoang v6 36; str lidn-lac dy xura nay ndi & diiu migng viét & tran gidy, mA chua thay thyc- hapb dirge ich-lgi, phai cb diréng xe-lika méi dung duge nto théng-nhat nue Vigt-Nam xtra kia cdc vua chiia ching tdi di d-tao dure mét phiin, ogay nay Qui- qu6c Bao-ho nén lm cho thanh-cdng tron ven, trade 18 gitip cho sx ti€a-héa tuain- tw é dan-toc chiing t6i, sau 1 Igicho cai chinb-sach t6t dep cud Qui-quéc. Sau bét clin phai co durong xe lira d® mé mang lay hét nbiing ngubn Igi con tiem-tang trong miéng dat Cb-Viét nay khi nao khai-kbin dege hét thei xi nay sé trd nén thinb-Igi hon cb kim. Aytrong khi xe lira chay v8 Ha-nOi, sau mot cude du-lich bay ngay & cae tinh mitn bic xir Trung-ky, cde phai-vién ching toi ngdi trong xe lira bin Iuan voi nbau oho thé. Nay kinb trinh. Bai nay nguyén lam bing chit Phap cud Ban-chi chi-but dua trinh quan Chanh Van-phong phi Toan-quy8a CuareL, ngai c6 giri cho cic bio tay trich-Iue. Day la cir nguyéa Phap-van dich ra quéc ngir. Bai biéu eta Bae-ky phai-bd Ching t6i la Bac-ky phai-bo vang ménh dithim duong thiti-l6, cui dau kink tau vi viée tinh-an va mirng Thanb-gia Au-du, xin wrong trén soi xét : Nay mirng thay : Gié mua héa thodn, non nuée thaag-binb. C3i Hoanb-son mimg t-Su-thap chu-xa, thang 16i tritu-thién may rudi; d&t Au-lue rip khai-hanh thanh-gié, con thay8n d6-bai séug ém. Buéng Bic Nam lién-lac tir day, thién-ba cing trong vin-phép; ngbia Phap Viéi dé-hué cing t6, Thanh-hoang mét cuge vui choi. Bang-quéc vé-vang, than-dan mirng ré | Kinb trong Hoang-dé bé-ha ; Bwong xuan-thu vira tudi anb-mioh, vi gia-quéc gay n&n hanh-phic, chin bé xa trong nghin dim, mét long soi thu mudn dan, Gié hoa bay cdi Bac c6i Nam, ng6 hep hang cing, thu dung Igi-hai ; 4n thin kh4p mi&n trén mi8n duéi, non cao bé la, thong 16i tran-ky. Thanh-hoang An-dire déi-dao, ngwéi si tai-trigu, ngwdi nOng tai-da ; thé-gidi giao-thong mo rng, bE trong tri-quée, b8 ngoai mye-lan. Hodng-gia gip van thanb-binh, cude thi-chinh (1) Nguyén-vin 4a dling bén phin chit Hin- 100 NAM PHONG thm nhan khuya sém ; ngu-gia dinh ngay du-lich, ngoai tring-duong ehi quan xa khoi. Chic r8i thy ! Thanh Ba-Lé dr cuge vui vay, muén née nhan-din 18 rang tai mat; ngirdi Qui-quéc phuléng tin-nghia, nghin nam dan-tocbitn-hién tinh-thin, Li chung t6i:Xa & bién-phwong, lam vaug phaiménh ; ngwoi thoi chire quan hanb-chinh, ké thoi ngh¢-ngbi¢p canh-néng ; ngudi thi 6 trong coi cong-thuong, ké thei giit v8 dong ugén-luan. Cai dau cita phugng, doc mot long nhat-huoag quickbuynh; ngita mijt xe loan, ding bon chiF: ha-thanh bdi-in. Li chting-t6i chue-tung boan-han, kink phung bai bita nay dang 1én soi xét. Ngay 23 thang Giéng nim Khai-Dinb thir bay. Thin-ding : Hoans Trowc-Paw Taks Van-Tuoxe Bach TuirBudt Nevyiy Htv-Tau Bus Hui-Tix Pray Quint Le Van-Paiic Lit VAn-Tuvoc (Nim Sinh) ‘Tna Vitr-Soan Hoaxe Knr-Bina Paaat Mana-Stno Nouyis Van-TAn TRAN Nogo-Diks Nevin Hév-Nom 5 Trax Neoc-THitn cdc TAL THO VINH BA TRAN THI-THO LOL TUYEN-CAO CUA HO1-BONG CHAM THO s Neay chit-nhat 19 Février vira roi, hoi~ dong chuing toi di xét cac bai tho cha ede bac thi-nhan vinh vé dau bai « thay mit pi-lou Bic-ky cdm on ba Tran Thi- Tho Nam-ky quyén tin cing hoi Khai-tri va gitp cho nba hd-sinh lang Phuong-trung hai nghin dong bye ». Pau bai fy 1d do cO Ngo Thi-Quyen khdi-y xuéng rama mudn nho cac bie thi-nhan lam-h6, vi thé, ed cé giti mot mén tin nhudn-bit, 42 ting bai nao duge gidi nhiit. ‘Trong cudc lam tho nay thi-nhan 107 nha, @iu-cio non 200 bai, hoi-ddngchung toi duge cai han-hanh doc tho c&e ngai ly lam vui mitng lim, Chang toi dinh s6diém tirIdén 20 lacing, nhung di¢m-duyét xong rdi, trir ra_nhitng bai bat- twing-cich nu la ca va tap Ki8n... thoi khéng chim dén, con thi kbong UOC THI THO VINE BA TAAN-THI-THQ 101 bai pao qua 13, lr 8diém dn 13 ditm thi ed 10 bai ma dH bj mot bai xuit-van (viin tray8n ghép yoi vin em) con ¢é chin bai mA théi, Ket thé thoi di bi&t nghe tho cling rat kho thay! Ching t6i khéng dam ty-ménb Ja thi-nban, nlumng cling thuéng doc tho; mi él trong eude tho nay thoi cling khong bai nao lay qua 13 diém. Cé 1é vi th tho thi-t§ug vin khé, ma dai-pghT vé tho thi-Uing lai khé nika, cho nén it cd bai tnyét-bat ching ? Chiing t0i thitt-nghi rfing th® tho fy thi nén chon bai nao trung-héu ma dfc- Abb. Trong chin bai noi trén kia : Nam-gidi 6 bai, Nir-gidi 3 biti. Nit-gigi ngay nay moi ding ngudi chen vai é chin vin-din, ta nén lay biel-tich ma dai, tréng chic béc thi-nban nam-gidi cling bién-dbng-tinh vay. Con vé nam-giGi thoi ching tdi xin e6 mély ai binb-nghi 48 hau cdc ngdi: Bai thir nha thei thith® nghe duc, bang cai ¥ ni-lru cém on ba Triu-thi khong duge dbi-dao, tuy ctu dé-nhj e6 hai chit « chi em », tng khéng thé eai-quit toan-d? dure, n€u trir hai ché dy ra thei co the goi la bai tho ctta nam-gici cim on ba Tr’in-thj. Va lai tho lam theo cb- tht nbw thé thoi vin dic-phap, ntemng trich-eti ra thoi e khong duoc rin-rdi_xtmg voi cb-th® cho lim; bai thir nbi thoi loi tho dan-giin khong duge néng- nan dim-da, nheng khong c6 ti, ya lai di am-gidi thay cho nit-gidi cam on a Triin-thi ma ed ham-y thay Idi cho ed QUYEN nia, higm vi thigu ¥ ni-gioi Bae=ky ta mot ba nit-hiép & Namrky ; bai thir ba thoi edu dé-nhft con non, cau dé-nhi khéng sting... «bac nghin mua chuge nghia non séng» . .- Ton séng 06 18 dangré lm w? Cau dé-tam thoi ba chirendi cau «irtng nwéc rong» e khong duge luyén, cOn may cau kia thoi deege; bai thir tw thoi hai cau dBu c6 ¥ cdnh-tioh peaoi dé, nhuchg Vkhiémeligp,, clu dé-tam ch dene! duge, inky clu his-e phikin; bai thir nim thd loi hoi ebét-phac, nhung duge y trung-hau. Bai thir sau thoi cau dé-nhj khong duoc rd, cau tam tt doe, may cdu dwéi e phiém. Két-qua endc chim tho, ching t6i xin chia tam hai phBa: nitgidi theo thi-ty nit-giéi; nam-giéi theo tht-tu nam-gidi. Ni tir thir nbat dén the ba; nam-gidi tir thir nbat dén thir sdu. Ay 1a ching ti biing-cr theo vin-hanh-cong-khi ma dinb thirty nhu thé, cdn viée thirdag méu titn nhudn-bilt th€ nao, thoi sé do dng ebi-bit Nam-Phong déi vei cb NGO THI-QUYEN ma ligu-dinh . 102 ‘NAM PHONG Ba bai the eba nii-giGi va s4u bai tho oiia nam-gidi, s& c6 dling vAo che bio ‘va bao Nam-Phong. nhan vé dip chéim tho, hoi-ddng ching 16i ed mffy 16i y-kige trinh voi cdc ban lang tho nhu sau nay + ‘Tho-van 14 mét thir mi-nghé, ma- thir mi-nghé fy cé th? khién cho ngudi him-dwéng-tinb-tinh durge, Céng-hin tho-vin 46i voi tinb-tinh cha ngudi. doi efing nh la am-nhac, am-nhac khong thé bo duge thoi tho-van ciing khéng tht bd, ma tho-vin Jai clin phai theo cai ty-nhién lugt-digu cfia minh. Tho ca nube ta, 16i van luc-bat van 1a nguyén-Am cia nude (a phal-khdi ra tir cdu hat ru em, ebéo dé, hii dav, ehinh 1a mgt digu « quéc-phong > tr-nhién vay. én cy HAN- THUYEN thu-thap tir-dién cha Tau lama tho chi n6m, tir fy taméi c616i thondm, nhung ngay xua thi 16i thor thét-ngon hoi lir-tuyét vin nhigu, con 16i trong. thien cb-th8 c6 1@ cdn-dai day mdi think. Ta tuy mé-phdng theo tirdiéu Tau ma tho ném cia cle cy ta ngay xua cing vin nbi’u bai thuyét-but khong khie gi tho Tau vay. Bai-pham 16; gi cling thé, md-phdng lau théi thinh tr-nbién, eho nén thude v8 16i lam tho tréng-thién dofn-thién, thét-ngon, ngit-ngon, ¢d-the, céin-the, cilia ngudi née ta lam ra bily lau nay, cling cé th8 goi la tur-nhién [ual digu cia lang tho Nam: Tho eke cy ngay truée lm bai phun chau nha ngoe, tham-trim, ly=thd biét la duéng nao. Nbw céch tho trnbién, 161 thitngon thoi nhe bai tye-thuét cia cu Thuong-tbw Tran Chi-Tin = iat vay. Tuoi téc nay da ngowi sdu musi, Hon ai ching dém dam thua ai, Hai ben tay trang lam nén the, M6t tam long son é véi dei. Lay phiic ma dong lo cting mét, C6 duyén thoi gap dé nha choi. + Xwa nay con tao xoay-vdn nhi, Hed r6i day cling thanh-thoi. ove TAL THO ViNH BA TRAN TH] THO 103 L6i ngii-ngon cb-thd thi nh bai dng thi-st & Binb-thuan. tién nguei ban vé Quang-nam : Tréi mau (rén mii, chy ad ng cika Phan-giang. Ong di ve ngodi né, trong tong 16i ching an, Bao gis éng tré v6, gap nhau & giita ding. Ném tay ndt chayén choi, ung ragu cardi nghénh-ngang. L6i tho diéu-khfiec nhu bai tho tA cinh ring: , Ngon nurée chity xudi trdi tat aga, manh tréug tip sapadt ném nghiéng.» Gan dy that cé kém gi cau tho chit ‘Tau rang: « Nguyét mink thién thugng ha. phim Mn ngan ldy dng =. Bai tho’ dike Die-tén ngu-ché diéu mot ba Phi cd cdu rang : «Bp cd-kinh ra tim lity bong, x¥p tan yiai d? dank hoi», Thoi cau tho didu-khéc ma chi-tinh, Gin day nw thoey Yén-dB cing cic bic danb-nhan khdc efing nia bai tuyét-tac, chiing t6i khong k@ cho hét duge. Oi! di-am du-van cia cie b§e danh- thi ngay treée¢ nay hay con vang-vang bén tai clung ta vay. Hudng chi ngay nay ladwong thinh vé vin quéc-ngét, tho ea day cae 16 bao, ngam vinh khap cdc hang ngudi, nbu thé thdi clingding cho 1a thai-dai cwe-thioh cia lang viin-thi-gidi vay. Nhurog ngay xia cic cy lam tho hink nh kbé ma ngay nay cdc bac van-si lam the ewe dé; ngdm thank agit od te, dung pid nbat-sinh-tim, mot cau tho 1a mdt khdi tam-huy@t, vi thé van it cé tho ma bac thi-gia lam ra trong nim by mudi bai, hoa ching chon dirgc niim ba bai d& trayto-thé, Tho ngay nay ngdm-vioh da 6 ma truyén-thé rift dé, mign thio xong thdi lai-cdo ding bao agay, hink nhw nha lip tho d@ nhap-thiin ma xudt-khau thanb-chiong, cho nén méi tiét nhiag lei clim-tam ti-khu cla minb, khong n& phd-thac cho binh-tuorng md-but- Tho- viin ra déi rift dé-dang nhwthé, thi cdi dai-gia t&t phai ré ho ngayxura, Vi thé, xd- héivgay nay thue:gl&y hai chit« vin-si » mA mia-mai cae ban lang tho, lai cn nhitu ngwéi bidu Him dy cfu “rang-dai » ma dd va lay cho cdc cy nia. Va- Igi cao-son ltru-thiiy it ai tri-ky, thoidan Ba-Nha cling phai rit day, khue hat donog-xuan kho tim & chén tri-oa thap-bd. G61é vi thé ma ta muén doc mot bai tho-vin gi cho gidi-mudn, ein pbai 6n Iai tho-vin éfia ede ey ngay xtra. Nhung ching t0ithiét-twéng réng khong nén thay thé ma voi chan ngh8 ngam vinh ya khong nén tim lei ma bai-xieh cfc nba ngam-vinh, t@ nén di-ngai cho 404 1AM PHONG nghé nghim-vinh pgay uay mA dem long (agn-irong vay. Tno-vaa la init} cé mét phiin vé quéc-tay ma chinh IA edi vé dep cia quéc-van ta, Khuyén 44 yy. nbéin ta ai co chi vé nghé dy, cling nén gia-cdng khio-ctra vi Iuyén-lip; nghia la la khong nén coi ré ngh® lam tho. Néu ta cé long throug quée-van, b3i-thye cho quéc - vin, thoi phai ging cong cd site ma khong khiéa cho mot cai vé dep ciia qnée-vin kia phii bj \hoai-héa, vi cai vé dep dy la cdc cu agay xwa dd mugen tranh nude ngursi ma truy® -thifn cho ching ta lim gong, thé thi ching ta nea chigu theo grong dy ma lam cho thém xinh thém dep vay: ¢ BANG CHIN BAI THO TRUNG CACH, CHIA RA NAM GIOT 6 BAL, NU*-GIO13 BAI Nam-gidi 6 bai I Cing néi Dong-Lae gidng varg da; Chi em hai xt+ nhu' mét nha. Dem tai sdnh nghia, tai coi nhe, Cha it léng ahiéu, ta gitp ta. Giap eéng khai-héa buéi van-minh, Gitp tién m& mang viée vé-sinh. « Khua chuéng giye-gia hn say tinh. Bé cing td mat hdi dua tranh. No lang Phwong-trung, tinh Ha-déng, Kia hi Khai-tri thanh Thang-long. T&m léng phie dang ha-sa ay, Ngan thu bia da con ghi e6ng, Ngwoi Bae ngwoi Nam eiing mét da. Bé 4i nguén An kh6n xiét ta, cugc TaI THO Non séng edn dé nghia con dai, _Mugn but chép ghi loi cam ta. THO-KHOI NGUYET-LINK-TU u Ba cd chen vai ganh qua cau, Dau rang phan gai cing lo au. Tréng mong nguoi Viet theo duong [méi, Gidp dé con Héng néi nghiép sau. Danh nghia ven toAn vi bung tét, H@i lang vui vé eAm on sau. Dam xin thay mat. phuéng khan yém; Muén dam chung tinh goi biét nhau. ‘Thj-déc link Chii-syr au Ministre de'intérieur NGUYEN-HUU-HIET Mi Cing giéng vang-da eting m4-héng, Bge nghin mua chuée nghia non séng. Giap céng day dé con nha Viét, D6 sire nang niu tritng nwée rong. Té mat anh-thu thién-ha biét, Lam gwong céng-ich thé-gian tréng. 106 NAM PHONG Nuée non xa cach long khéng each, Xin tac ngan ném mét chit déng- Huyén Hoan =long, tbng Chung, thn Tho, [xf Yén-thai, PHUNG-GIU Iv H4 phai nhuw ai chi vu-danh, Nghia coi la trong eiia 1a khinh. Phwong-trung Khai-tri déi nén phe, Nhj-thiy Mé-giang m6: bén tinh. Son phan cing chen duéng tién-héa, Tién réng cang rang vé van-minh. Treo tranh n&-gidi léng guong sdng, Bdi voi gid'i Nam béng tho-tinh, 17 phd hang Thiée NGUYEN-DINH-ctu V Bae Nam ndi giéng ¢6 xa dau, Phie dire nhw ba han song lau. H6 xa Phirong-trung treo nghia ea, Gidp phan Khai-tri tac an sau. Hai nghin bae trang chia d6i viée, MGt tam long son xé do nhau. cugc THI THO Thay mat chi em ngwéi x Bae, Goi IA ky-niém mét vai cAu. Song-phyeng, DUONG-BINH-TIEN 88, Thai-hi-fip — Ha-Dong VI Ay citing méi-son eting ma-héng, Tiéng livng ngoai Bac khap Nam (Trung. San léng yéu giéng mong noi kha, Vi nghia dem tién gidp viée cong. Ha nhirng tu-mi la khi-khai, MGi hay ean-quae eciing anh-hing. Lam guong cho kh&ch soi kim cé, Géng-dire nhu ba ¢6 hiém khong? VU-TICH-CONG chez M, Hung-ky, Hanoi NU*-GIOT 3 BAI : I ¢ Chi em Héng-Lae ban thoa-quan, Nghia trong tai khinh e6 ehj Tréh. X@ bae xay chung nén tién-dire, Rae vang vun lay edi sinh-nh&n. Dé du khan yém long quan-tir, Gép vi rau may nghia quée-dan. 316 NAM PHONG Fi Bacthom lay cing ban gai, Gié Nam muon bit giai niém an. 62, Rue de Ha-Trang, Ha-ndj NGUYEN-THETUYEN 1 Bem sire quar-thoa ganh nué'e non, Hai nghin bae trang mdt long son. Nghin thu Tién-dwe an dam-thim. Mu6n dam Phiong-trung phic ven [tron. Tinh gtri My-ha may baét-ngat, Danh treo Ning-linh dé chon-von. Nhiét-thanh nir-gidi 1a ai dy. Cdn nui Nam-son k¥-niém edn. ap-clu nii-gido-hoc Bao-thoa TRAN THI-CHAM ML Bac nhitng hai nghin ha mét déng, Cia riéng dem cing dé tiéu chung, Phuong kia da eam bao nhiéu dire, H6i ng con ghi mét t&m long. Con gai ho Tran hao 14m nhit Chi em xr Bae phuc hay khéng ? Khen thay ma lai nén on lam, Bung théo thom lay ban ma héng, Naw phé Yén-ldm, buyén Dong-tridu, Hai-D ong NGUYEN TAI-NHUNG BAL HAT TIEN-BANE : 109 BAI HAT TIEN-HANH Nhdndip Ban-chi chit-bitl Pham Thugng-chi tién-sinh tdy - hank vd Nguyén Tide-dda tién-sink nam-qui, ddng-ligt che thén-hita 6 nght may bai hat ndi de lin-hanh, luc-dang nfur sau ndy : i Thweng-chi tién-sinh téy-hanh Ngdi ma dém eb-lai danb-si, doe miy ong Tu-MaT&-Trnong? GAm xtra nay mau kinh - thé vin-chwong, ¢6du-lich s€ nén givéng mdi lai. Due hoc TH Triéng viin-khi gid, te HT se KR KW A, cht ung titn hoc Tk-Truéng du- Bie A ® F $ MW, Hudng ngdy nay trén mit dja-ciu, nao Kim-son tan- thé-giéi, nao Thach-phi cd-danh-d6, ndo phdn-hoa noi Ngi-hai, nto hinh-thing 48 Tam-chau, ngudi tué-nhdn dan-dau 1a hoe ed. Vin-vat Paris nay ding diw thién-ha, chiie cho ai nén phim-gia vin-chuong, Troi Nam may 6 Ti-Tradng. Ddng-li¢t kin tién Tang-van kinh thio I 2 Tiéu-du tién-sinb nam-qui ‘Ti thj Trang-an haoh-lac xir, ngao-ngin thay ké @ ngudi di. Khach tao-din vira t6 mit tuong-tri, birt-ritt nhé tuong-Ai twong-ly tuong-phing tuong-tdng ! Hodng-chau xvdn-sde ha lai mong, SHH Ak & A ® thanh-thé van-chuong biét hitu-tink 3 tk 3% HW A A. Con Ja chi Ta gidng tai-danb ? Vi hai chit hao-hoa ngo-ngan ! Khi Nam-hai chiéu-van bdng-nhat cfm, mau Bong-d6 xuan- thity Iuc-ba binh. Nuéc non nhitng ning vi Usb, Ddng-liet kink én Tang-van kinh thio 110 NAM PHONG BAL HAT LUU-GIAN Tiéuedie tiénesink nam-qui cé lueu-gidn hai bai ludl-thi dd ding bén phi che han. Nay Béu-chi dich ra hai bat hat néi ahr san nay ; Tr Duyén dau gip g& lam ehi 14, mirng eho taan mi lai bd cho than. Con hii au bay liron bay nbién Lia, tri phong-vii lai tdi gla thién-nhat. Long teang-thuje nhieng mong ba dao dat, lei ly-u may thdu dén tai troi. Tran mua dio cash ‘cho-moc lai thém tuoi, Iugng xudn rng cho od néi hoa héo lén thugng-nyta. An nfing d3i-dio, tinh rigng ngao-ngén, tdm-ag nay xin ng3 cing al- Coa ave con nude con ngudi. i ‘Tam oiim viin-mie, chgt phen nay xacdch dit Déng-d6. Ngon nam-buda | som dén chiéu dua, cuéi ai dé mén ai ching dé? Maa nhGn yén-hoa thu Bae! Wh WH YE UK te, fri tam mink-nguyél kg Tég-hd. So A A HY Duyén béo may tan hop khach lang tho, long mu-ai ai ai cling mot da. Nh Huong-ha bie nam doi agi, nhiing wée-ao khoi tac cho li8n; thing ngay obi® ea dua tin. 4 Toxc-Van kinb dich < mM Tién phdi-b6 trong hbi Khai-tri Tay hank Yem-bae ky vi thién-ba si, dc thap nién b&t nbuge nhal hao-du. Babi eino-théng trén mit dia-ciu, hop Béng-A Tay-Au lam mot hoi. Tai kinb-thé ai mang trong tri gidi, khéo dal-quan thu ldy méi tinb-tbiin, diréng tién-dite bade ae dat mucedich [gi 1a phiin kbai-tri, vii-try-ndi giai ago phdn-s¥, mM chan ma vang vé ngbin thu, tie-phuong la chi trgng-phu. . Cit-Tuann kinb tien. 5 ca pONG-Y vi CAU-pOr HOI KAAL-TRI 11 chu BONG-¥ vi CAU-DOl HOI KHAI-TRI Gin day Hoi-ddng tri-sy hoi Khai-tri Ti&n-dite 6 diy toi dgt sdu doi chu-ddi db treo nha Héi-quan cia H¢i é phd hang Tréng Ha-noi. Toi co nho cae bie vin-hita dit hd, di d3t duge miy cau nhw sau nay. Nhung t6i thiét-nghi ring nba boi K. T- T. D. 1a mt nha Hgi-quin chung ci toin-quéc, cau-déi_ nha HOi co quao-hé 4€n tinh-thin vin-hoe mOt née ma nb&t li cd quan-hé dén phn danh- dy cia cc be vin-nhan trong née. Vi thé ching foi khong dam ty-chuyén, xin tuyén-edo clihg cae ngai dé trung-chu dBag-y ;nghia 1a thanh-tam ma ¢u-ctn voi cde nba v&n-hoc trong nuée hole new trong bdi, ngudi ngoai hoi vi su eong-ich ma -chi bao ri¢ng cho ching ti dé ching 16i tim duge cau xirng-ding rbi sé trinh Hi, chir khong dam bat-chuée cach treo gihi huy8n-thiréng ma d6i v6i cdc ngai vay. Ching toi nghi duoc miiy cau, cing ly lam chia vira ¥, hoe cé chit con swong-siing, hoje c6 chit hoi phiém, nbimng vistre dén diy la cing, xin cac ngai phit-chinh, hoiic 14 chita dBi lai thé nao, hoc 14 dit ra cau khac. Vjjhoi elin-ding eda-d6i trong mét ky-han hoi chéng, cho néa ching tdi chi cé thé dgi tin day bao cia cae ngai kb tir ngiy 616i tuyén-cito nay tré di trong ban mt thing mA théi. Néu trong han &y ma cdc ngii kbong phii-chinb cho, thei bat-dae-di chuing téi phai dem cau-d6i minh dE dit rama teioh HOl, ki By 18i biuh-philm thé mdo, xin ede gai nén chia mOt phan trach-nhiém vay. Troe khi trinh edu-déi xin luge-k8 dai-y du bai - mye-dich HOi a lien~ Ige céchang ngudi trong ba ky va duog-hgp tinh-y cia dio bai nude 48 md-maog Irithiec, duy-tri dao-dite. Nha héi-quan & Ha-ndi 14 oba Hoi chanh, dt tam efi co- quan cia Héi-vién tap-hep. Phong-cdnh nba H6i& phd hang Tr6ng 1a mgt chd 112 NAM PHONG trang-tam cila dd-thi phOn-hoa, gin hd Hoan-kiém va 6canh dén vna Le; songean- Gi cia HOi doh 1am vq efu-46i con hinh 14 sen qné bitu mani trie v. v. cho nén dit cing ngin cAng hay, wecedu tho bay chit la vira ; Hoidinh ding céu-d6i chit nom, chi khong ding hiin-viin, vi tiéng nom 1a ban-Am eta née nha. 3° ae 6 7 May cdu-ddi cla ching t6i lam-nght Ba ky mOt hdi, Trung, Nam, Bac ; Hai née nghin nim, an, ngbia, tinh. Nét yé lau-dai, chude lay mau tinh-tay ; ' Bitc thén son-thily, treo gira dat phon-hoa. Tri rap nhing khai, nao si. nao néng, naocéng, nao thirong, qua cira vin-minh vao cdi giée 5 Bire mong sao titn, nay quan, nay dan, nay tan, nay cwu, bac thang than-ai trd dung tu. May cau-ddi tap-kiéu Trén dwéi vi dan vi née ; S8n-sing 06 da c6 cay. Rung tia bui hing bat-ngat ; Gié quang may tanh thdah thei. Con nwéc, con non, bon phirong phang-lang ; Dac-trung déc-hiéu. hai cht d6i-dao: Khi gid gac, kbi tr&ng sa, trite mai xum-hop; C6 son-hd, c6 cb-thy, ngay thang thank-nhan, Ay ta may can ctia ede nha vitz-hétu hopaght. Novyin Ba-Tnic phung-trinh. st-HOA NHAN-V[NH 113 St'-HOA NHAN-VINH © (Dich tho triga Lé) VO 92. — Kim-ling bat cdnh 1 Pili Kim-ling nay la tr doi nha ! Tin nha Han cho dén doi Lyc-tritu | vain khen rang danb-thing thi nbat | ving Giang-nam, canh dep bay cdn | ditich Iai nhieu lim, twong-truyén cd | 16 caob, nhitng ngréi d@-vinh xua | nay cfing nhi€u, trong cb tam canh | thye dep, lot qua xemcé vinh thoea. I Chung son long -ban (Wai Chang-son hinh-thé nbc Bring) | V8 phia biic ngoai thinh nim dim, C6 Chung-son mot ring cao-cao. Ge tir nti Nbitp chay vao, Qua dong: bic lai lon vao tay-nam. BEn Dgi-giang Tam-giang thi chi, Chay vongquanh nhu thé khie ring. Um-thim nhifng tnic cing thong, Non ldng vé ngoe cay chung sic vang. High-thé goi long-ban 1a dé, Kfong-minh xa da hoa dur-dd. Twong-truyén thing-cinh danh- [ao, Xém xong ta deco tho lua = ae: Khf thiéng nghi-ngdt ki6itring-triag, ‘Ah dé hinh alr kbi ngge xéng. ‘Khée din quanh thinh Ian Nhj-thiy (2), Thé vong diimuée nggn tam phong (3)- Méy tuduké dé miu xanb ga, Mura rdylirng cdy sfc tréiag long. 2) Nh hal ogon 450g. ) To piong = be neon a sits )Ton-Quyto xumng hiing mOt phi ba ph 6) fa doi nha Tin, thd lt o6 igi t-ahidn tay maui dgng it ra. 8 Xem Nam-Phong tir sf 48. Diu cil trai bao nén dé ba. Twong truyn danb-thang n)at7Son-d0ng. Bis Thaeh-thanh h6 er (Thauh dé him nhac kB ngbi gite the) Ngoai hai dim gin noi phi-tri, Co Thach-thanh binb-thé la thay [ Géc tir Chung-linh mot day, Qua Lu-long-triin phia tay chay dai. Khen tao-hoa an-bai cing la, Két thanh hinh mot qué da to. ‘Tén-Quyén thiia tric voa Ngé, May trén nui dy thimh to mfy tring. Lén dinh nui ma trong ting phia, Dai Ngwu-son trong ké mit may. Khing-minh xa dén nai nay, Chit dé « Ad-cit » dén nay hay con. Bem tinh giai véi nui non, " Ngwoi xva cdpb efi vin con nhe in- Ngi-ling ai tac may tritng-phong ? Nii nhip-nb6 cao a4 ch§p-chBng. Gi6 thdi hing-phong hang chinh-bic, Nanh nhe khf-thé ngon trifu.dong. Thanh xiy daquyét ba chia (4, ving, Géc gitka cdntranh mOt mit (4) bing. Him-cfc (5) ché khoe binh-thing vi, Noi nay diatyi (6) 04 oban-e6ng (7). Il Yén-ti lam-hra (Nii hink chim Yénsa xaBng déng séng) Mit tay-biic gin noi thanh-phi, Yén-tit-sen 1a nui bitu-danb. 114 naw rxoxc (gOc Chia RRRDR) Némroi (8)chi agai dit ding stu. ae Dong mtg shy “Hs Doc ngang trdidat khong kim-cd, DEn Quan-Am-linh aot ngay mot bau. Tinea’ Lae ema ee bs ‘Thy khuat-khite dong theo da ndi, | Stor teenuyeaian ka Ip nig6 (9), Tréng hinh ohw yén ln sang se | Gi6 trang rang t6 mgt In than. Bau non bong rep ngan thong, y 6 tréncé miéa mat trong sang chita. Dinh Dirong-thiy mp-mé sautruise, Bach-I6 bire-trigu Bén Piéu-eo egon nude voi | (Cai 83 hink com ed nga mit séng) Chan troi gée be 1a day, Pie < Xem xongta lai vin ngay mat bai. eee phi, Vong quanh muéc siu dim du, Chay theo hai dai chia tix Lo-chau. Trén dong nude thirong-lea lap . [chen, Tir xua truyén thién-hiém la day. Thudng-tim Bach-1¢ hai dinh, Bén trivi hang nben lic nam.hodn (6). Tay ray dé nat con hinh d&u xwa~ Vv Thuyéo mét ld chéo thira séng nhe, Tréng bén bén nhir th® bau trot. Lu-long mét. dai nut lan-tan, ies Trang-giang thién-tam Cm sao d6bén thanh-thoi, Dé linldng sdug nude chita-chan. Lui bén thira-trdo (1) phun séng agirgc, Canh bing tim-thity (2) phd dong agang. LOng(3) thog may phi nén thién-vign (4), Cot da réu my bai dida-can ;, Dgo buréc 1én dink Van-thiy ngam, Hirng-tinh ¢é vinh mét bai thi ca. Dong di quanh quét biét bao 1a, Choi say mim lau bong map my, Hai dai ngim in a6 1idu-thu (10), Ba @3o béng In s6ng do-hoa (11). ‘Ban cd thilp-thodng con cao thip, ‘Ma éch om thom tiéng-¥ a. Canh ch khé tim ngedi Cénh budm tho-thin bai binh-sa. VI Tan-hoai thu-phigém™ (Song Tin-hodé mia thu ngwét ta hay ché ‘thayiin dong mat) (lon sénig dat nine tréi gin dja gid) B6n miroi dim phia thanh tay-bic, Dai trang-giang trong the dai ghé. Ngu6n tir Dan-linh chay ve, Hop cing Hin-vy di v8 déng-nam. Quanh tdy-bic qua lan séng toa, Dén dong-luu rét ck mot dong. Tréng ra song nwée méng-ménh, Chia déi nam bic nbu binh tréi ngin. Neuy Viin-dé xua phan dja-hiém, Con song nay thién-tam goi tén, Trong khi séng ci quay thayén, ‘Tréng theo dong nuée ta lien e6 the. Tri ngao nam-bie dai tring-lvu, Phia déng-nam quanh thanh mgt Rén chita Giang Hoai née tring phan, [dai, Chén stching cin trang lwdi (7) rong, Nuréc thao-thao trim phai chay vao= theo dang nue. 40 at bo aux mace (6) Nam-totn —nhan thy rt bay VB same “ CO) meting tw she a phéog) tuyta ge dl qu (8) Kot ong BD-Kiéa nha Th inh Tho, qua abog Tring-giang ¢6 dwong’ thaoh-Iné n6i ring ném ol 4&1 dupe ddng ang, (9) Lovinidp 1h tien sang séog. 99 Hal ben a6 trbag lita. 11) Séng ln whi hoa die. SU-HOA NAN: Gin bén c6 bén song Dio, Hoan-Y-thdi séo méi chao Vuong- Huy. Bay hai dip clu kia cuo thap, Tir Tan-hoang xay dip nim xua- Dioh-dai thap-thoang bén hd, Thuy’n bé xan-xat nhfp-nhd caoh budm, Nguoi choi dao chiéu hom nhu mic, Nuée sui reo rée-rich thiu ngay- Biic-tri8u phong-vi la day, Hing tivh ta cé vin ngay mét bai : Béng trang vfing-vac nue thao.thao, Thwiag-cdoh du-nhan rn tiéng chao, ‘Toi dgo ohn hbng (1) be bén Thiy, S6m nghe cung djeh (2) khde sing Bao. Bing lau thiip-thoing du day chao, Tigng thac leng-chirng ngon gi6 cao, Métvé dinh Ai tréng ching chin, Ré-ring phong-vj ehén thién-tridu (3). Vil Béng-son thang - thy (Noi cnn dep & niii BOng-s0n) Tay nam thanb ba moi dim 1é, Nui Ngoe-sorn mot vé trong xinb. COi-ké qué nui ign thaoh, Lanci Ong Ta ph6ng-tinh ngay xia. Khi cing cy BS danh c&, hi thiggidt di thin-tho lung déo. Rimg tric hoa thong reo cira thi, Nui Bat-dm tring ri tt-vi. Ngiim tréng phong-cinh cfing ky, ‘Ta lin ngdu-vioh ca - thi mét bai. Khen ai khéo chon bai quan-ba, Tw phia méng-ménoh cdi m&t xa. Van-thu lung déo hinh ¢d-mée, Bitim quanh thy yé sin-ca. (Cy chwra dbi cage tréa réu a4, ‘Bi mun tréu ngwdi diréi bong hoa. Q) hip eka elia yon TRo-hoding shy ttn. (2) Tidng so ele Ong Bodn-y thbi mbt & ) Tite-trita = net cung dijo nbd van (1) dag to-hn vi Ong BO-T-HusBa 185 Vurong-Buy 1 115 ‘Thiip-rhoing di thiah vang uguy#t-bach, Cdn nge Ta BE méi hdi xa (4). Vill Bao-An cd-tit (Chia Bao-dn adi xia) Phia nam thanh 6 chia eb-tu, Tén Bao-An hai chit ranh-ranh. Ton-Quyén kbi truée lap thanh, La noi ¢d-tr mét thinh Giang-nam. Khéo x@p dat trirde am san dién, Twong trén toa An-hién tram pho. Chin ting may rh&p-nh6 ngon thép, Clu sau dén irim nbip bie pgang. Trong ra moi vé trang-hoang, Thuyén viraquay mii ta lign vinh tho. Toyét agoc long-lanh tya vé bang. Lrong-dai Tin-uysn (5) phai diy chang. Lau in dng liéu ding yéu-thiry. Thép ln tng may ngon hba-ting. Qué-ki’p soi cling gureng tug-ohéa, Sidu-sinb (6) th3i nhe béng td-hing, Buong hoa bét-ngét mdi Thién-vi, Mét minh tria-tdm rira sgch Jang. 98.—NgAm cnh song Bao-nguyén Ché nay tire 1a ha - ngan trung- nguyén, vé phia ta song Hoang-ha, tir con séng nhanh cia s6ng Hoang - ha, di qua huyén Thanb-ha, Bao - nguyén méy huyén ay roi chay tudt di, chd nay tréng chi nhitg binh-dé; khong c6 edy e6i gicd, chi cd mot bili cat chay dai, khong co méy dan-thén& ca. “Thuyén di teiddy, bay gid vita gip Trung - thu, ngai trén thuy8n ngdm cinh rdi vinh mot bai. Len-Ibi ding khe cdnh ving teo, Vii-Ling trréo mat ngg thén Bao (8), Im bang ohgn-inh Jan thup bing, inh 2d, Afa 16k quay xe ve (9) pa mwée Larong, Vrdm nude Téa, hal edoh rit dep> (6) Khdt net djenngus (8) Thon Bao thcdi tide S 116 NAM Chemfi ngw-dag gite ngi kbéo. Cat ping awée xa cdi ph6 magn, Gi6 cao trang nbat khéi sing chito, Tam long iie-thit ciing aité, Ng@i twa trén mui ngimcdi sao, 94.— Dé miéu éng Thue Tién-chia Thye Tién - chia tte 14 ong Luu- Bj vé doi Tam-quéc. Bay gié thuyén theo doc séng, trong én trén be o6 miéu thé, méi dirng chan lai len yé- miéu rdi c6 dé mot bi Nit tedi migu.mgo bong nguy-nga, Gdn teréng ay-ngbi lic Héa-gia. Va-try thu v8 d& t6m mgt (1), Giang-son nhur vé vac chia ba (2). b con dubag truvo, Ide biiy git. 8 gin, -anequa (3) Bi vé Déng- Budi hOi Tay-xuy: Tidn-djoh c6 tr ti ‘Mot ban quét sach | | 95. — D&n ctu aI-kiém nhé ng | Trvong-Lyong | Chu way cach cia séng Ha- mudi dim, tirc li ché Ong Truong- Luong in & day ngay xwa. Khi ong di gi dong mit, c6 gipmét dng cu ten la | Hoang-Thach - phi - cong cho may | quyén sich, roi sau dng Truong- Luong ra giip nhd Han, thanh duge ngbi¢p dé, r8i Jai theo éng Sich-Tong- te In tién, Kbi thny8o di dén Di-kigu, ta sire ngh¥ dén Ong Truong Tt-Phong, 6 vink mot bai. | Birvng Sgn gio bay khéi byi ling, | Léi vio tién-cimb mat longing. | | i Ghan dung (4) mbar ve trén bon dé, Tin-b§ (5) edn age doi béng tring. (1) biadd unie-tndag 40) ona Tita. Q) dy gi dng tare-Di 6 mot phita-ba (3) can qua Id'mbe vi gis teoug bi dak @ Cniocdvogis blob ngubie PHONG At (6) chin may d4u ding té, (Tugwei cd phil déy chang. Trén edu gige kbden ngwbi qua zi, Mt diitrin-tim quét sgeb lang. 96. — Nhan-vinh canh séng Nghi Thuyéa dén cita Ha-dp thidau Ii, Cita song nay hai bé cé nti cao, gitta dang c6 thac, lai c6 cia mé cho nuée ra vao duoe,dén ky nwéc to,canh cita mé rong, thi mac dang cao dén val thue, im-fm roi xuéng nhw thac ehdy lung tréi, thuy®n di qua phai c6 dé 100 [én phu bét site reo ho kéo lén, thithuyén mdi di qua duge, nhitu khi kéo dén noi dirt ca day neo tbuyBn. Bay gio dau thuyén lai, 42 ch chitu nuéc, nganh ra ti-phia, thy huong sen ngAo-ngat, cy ngo- dng larang (4-toi, Burong khi séngvb tung - hoanh, nhin xem phong- clah ngam thanh mfy cfu. Gira Ap uci may rat bidm-nan, Quanb-co tring-thiy Ii tring-san 8). Nbip-nhé sen nd hoa pho ngge, ic-de ngé bay Ii rung vang. Thic roi lung tri kbi cinhmé, Thayia neo ngon née tiéng hd vang, Biob-sinh da vitng ldng trung-tin (9), Theo cub budmxudi dip-dip khos 97, — Bi dén huyén Bai ngdu-vjnh ‘uyén Bai 1a ch6n qué vasa Hao Cao-t8, khi yua Cao-18 ban-vi edn lam dinb-truéng thi vin & day, sau kboi- binh daoh dep nim nam troi rot lay derge eA thién-ha méi lam wua. Thuy®a qua dfy, ngin vjnh mdt bai: a BYE mal urd {hl bay gity cia gl sy phong-ba. s-HOA NHAN-VINE ‘ 117 Béithdob hinh-thé that kj-quan | Bing gifp TS Yin bie gifp Han. di sng ngdn ding TH-thiy, Mgt hang ndinggo nggn Chfusan, Diu lang thang-mge (1) birong cdn nga, Gye @htchung-linh (2) kht chika san, ‘rds ait khéo xdy nn dé-b4, Co-@b nghigp Hin bon tram hon. 698, — Mua thu ngdm cAnh dat Sorn-dong Khi thuy@n vio dia-gidi tinh Son- dong, (rong ra mot cdi dat rudng, ling xém tit mixa, mal trong khong thiy, rung nuong thi tréng nhitng ia mi, Iva chiém, virng, dau, v-v., edy c6i thi nhitng hde, lién, tong, bach; viing fy rét lim, ede dan-thou thi lim mot kibw nba rat la, nbu xéy vudng b6n mit, dréi lat nén gach, trén khong nbi ndc, xaygach bit kin. cao do 15 trugng, trong binh oh cai thap vuéng tren khong céngon. Thaytn qua diy oban cinh thu nén ¢6 vinh mot bai. Dii ait xa trong ngiit mot phuong, Budog ao NgO So chn binh-duong. ‘Ping non Khdi phi tang may bide, hia béng phoi bii c&t ving, ‘Nang dam tranh treo sirorng dim ld, Thip cao ngoc ri tuyét in trtng. Xanh xanh m6t rang chin tri ding, ‘Ting DAM xuyén may lidu ra drag 99.8 miéu thay Trong-Do Migu nay & irén song Tit ouroe L6, ve ving dire thanh Kbdng day hoc. ‘Thay Trong-Do la hoe-trd bac cao ciia dire thanh, tinh néng-nay crrong- trie, long trung-tin thing-tbin, thé cha me rat higu, thé vua rit trong, lam. quan chinh-sw that gidi, khi mft c6 miéu the & diy. khi thuy8o di qua, ngai lén xem mi&u ri dé mot bai. Chon.von mt mix ngit ting may, Nii Bai sng Van (3) kni we day. Vang dé (4) nira Iinon nai nang, Vua cha mgt byng qui thin (5) hay. Tai khoe nghin ¢5 (6) khong nhweng ban, Ch di ba quaa (7) mun thirthay, Trib dtitkhéng chug nay Ii trade, Nghio nim nghingét kh6i hwong bay. 100... Vinh c&nh thu doe dwong Vé mia thu, thay®n ty tinh Giang- nam li€n-hanb, xudi dd séng Giang sang song Hoai, quasong Ha vao bd, budm theo ngon gid, sng v6 lan séng, ménh-méng song nude tuyél voi, trong ra goc bé chan trdi xa xa. Ben khién dimng thuy’n, ngim cin thu, biét bao thu-da tho-thanh, thu-son thu-thiy, mi gine nén thu-hoai thu-cim thu- {i thu-linh ma ngam nén mot bai, Non séug uhtr give ttt bdi-hdi. Troi be xa xa chdngide nhai (8), Chay gao edch bb reo ting ning, Dip xéuh hda gid din canh dai Bén khéu lanh-j:9) thu horn mira, Gira roi bau-quang (10) nguy§t cbira phai. Cau pha Au-dwong (#1) ngam canh sém, MAi @an-sworng a0 didm hoa mai 412), (1) che qué okt wun, cht Hy tia musa cht v2 vie tl 99i- (2) Kitu ast s6t @) Nai Dp adn Van & vEdinephiin mange La (4) miptttr, n61 bu ahr ang de (5) wre ast efing em cdeh Ling hiustrung. (6) xéies tii giup owe tom U7) Néiod thi gidh ve wife ted pe (8) Noi gée bE chin tro. (9) Tiét thu sp tanh trie (10) Bing tring: (119 Ong Au: Duroag ¢6 Him bat pha thuthan’~ $12) Noi swong xuting trkng du. ANB 404, — Tire-cdnh thanh Son-déng Thanh Son-dong nay tire 14 thanb nue L6 déi sua, 14 noi sinh ra dire thanhKh&ng. Thanh nay non song dep- dé, chung-dye kbi anb-linh, dit rong dan gidu, nguei tbudn thoi tol, trong nhuw hity can phang - phiit co canh- tugng thinh - hin ddi xwa, nhitng quang-canh khong thé thuat héi direc, Nhio nhitog canh trong thiy ma tire-cfinh mot bai. Nou xanh awée bifccinh thém wa, Chan bude lwog-ci dng de ngln-ngo- Quang-cigh triéu nay nban-vat méi, Chung link du cf thinh higaxwa, Soug khai mat ligu Iku chidu khch, yj ving bbe nga chay thor, ma triri thm thang chin, Lén cao bdi-vong béng direng (1) mir. 402. — Trong dwéng Lam-thanh Theo con séng chanh di hon 300 dim, dén ¢oan Lim-thanh, ché na bai bén be toan mii cd, gitta co mot lach nude nh, thudng hay can luén, cé dat cita dé nude di lai, lang 6 quanh quil nhu vong dé. M mia thu nude can, ngudi git © trrée may nghy phai dong cita cing lai, doi khi thuyén dén moi mé cia cho ntrée chay, bién bay gié cd may ngudi chic sin é cika ap dé kéo day, thi thuyén moi di qua dirge, ché nay thuytn di nguy-hiém lim, nén me truytn yan «6 cau ring: « Khong sq duéng Kinh-bitc xa, chi lo née trong ngoai can », tre 1a ed nay, Kbi j thny8n vira d&n diy thi bong @& xé chiéu, trong phong-cdnh co vinh mot bai- | NG: ngim viug 6 g&e mai tty, Cl mao phay-pray gié nam bay. | M§t ving thén-d& lin swerng pha, Bén mét thaon-son bGag nude lay. Bye dike xnbog yi ahw bing mit trod mda tu, ) Thit“kinh tire 1A Yénekink BBA Minh, 6 ‘Bgi-quan 1a chb phi coal dep thm. NAM PHONG \ Thu khéa cira hang tring kbép mé, Nu6e khan khe Iach edt voi day. Giang-sorn thu wht trong ngdi bit, Gang tic than-kinh (2) sp téi day. 103. — Bau thuyén & thanh Lam-thanh ‘Thanh nay cfing la mét noi thing- canh, trén duéng thi ngwa xe r6n-rj dudéi séng thi thuyn bé ngdn- ngeoee bén bé cé bén tudn- quan, la chon quan quan canh gic. e6 cim mot la ee todé bOnchit: «Du-quoc théng-thurang» nghia 1A bén cae nuée théng-thuong, va lai phd nao ngoai etka cling ed xay hai cdi cét dng-tru cao, treo cai kbanh to, khidanh vao thi ken hay lim, lai nue séng fly suét tir-thdi bao gid cling fm, nguoid day hay lay nvec fy Him gi, got la duong Berog aay) yay mdi vink ring : Dwéi bén thayBn bé klip ogda-ngang, Khéi may aling dam née ménh-mang, Budm theo bong nhat bay nghin 1a, Nude ngam hoi song ta mot lan. Vong gic sang canh hdi trong nbiit, Béa chia goi t6i tiéng chudng khoan. Bigt Dao quang-cinh tm con mat, ‘Thye chén son-xayén mOt dai-quan (3), 104, ... Miu nay 6 trén thinh Han, tite la chau Thanh vé dat noc Te ij xua, - déi nha Han goi 1a huyén Binh- nguyén, dng Liu Huy8n-Dike xtra lam quan Uy & buyén dy, nay diog lam dén, trongd&n fyeé dap trong baéng: Laru-Bi, Quan - Cong va. Truong - Phi dinh Béc-buu ngay xua ; vao yét miéu rbi d8 ring : Dé miu Tam-nghia ‘Tréa miéu uy-nghi trong 43 ngdn, Khoi hong aghiagit Wn vang son. 78 cig trbi dit Dog sau través, Ngng véi non song ugha khudt con. S0-HOA NHAN-VINH ToLti vedn Gio rnin dA 140, Phit-pho-cdnh lidu dang cdn non, ‘Yoa téi dé ban gong kim cb, Diu of nghin thu @4 chika mon. 105. Thanh nay lap tai song Tam-ha, dudicé thuy8n bé clin cGng, 1a chd vong-canh cua tudin-quan. Duong thity duéng bo giao-thdng, ngwoi buén ban tir dong bé di lai, ké mua ngwdi ban, dong dic sudt ngay, ngwoi dong vat thioh, Wr dy dén Yen - kinh di qua vinh Trirong-gia-dai 270 dim. ‘Theo cira Tam-ha mOt ngon vao, ‘ThuySa béxan-xit ting xOn-xao, Cau Lir ngang bén s6ng nbw Iya, ip phiin theo doug nwéec tyra sao. La-lrgt ching Ngwu trén tré gidt, pap-diad Chifo dui ng’ chao Bai ai 18 g& Quan-Binh (1) day, Chi néo cho abau biét bén vao. 106. — Tréng tuyét troi Khi thuy8n di dn sau thon Tra, bily gid troi dong thing gia, gid thdi swong pha, suét dém mura tuyét lanh~ lung, chim img &n ting, may léng bong cao, budn-ba thay edi dém dong, nhdn vioh mét bai, Tire-canh thanh Thién-tan Tadog kh han-quang méoh minh roi, Lpn m@@hién-dja v8 toi-boi Néi non mét dai in miu née, Boa cé mun cay nhugm sac trbi. May nai quét trong khong bong vét, Chim ritng x8o-xa0 ving (im hoi. Bon bi cinh.ste nher t6 méi. Moon dim néatranh kb6 ve voi. 107.—Sém ngii day & tod hdi-déng Bay giv tro & quan Yén-dai mot dém, che dén mai vao chiu, phiin thi la can Ja nha, phan thi vang ménh (1) Xara ed nguti & tet be te ‘Gey gue gut ted 0 hiéu-ngwa tran tel Ahify mbt chide thayo obi Watfieh, mat end Hen, 13 D€a. nudes chi thily e6 mot nguéi din DA nym soi vi mot ngwiri con tral gift tra. Nghiém Quin-Bioh 18 oot nde, thi Quda-Bioh trd bdo rag : tly Ub bug Thi 119 quén-vuong, khfc-khoai suét nim eanh khéng nga durge, trong ra tri di rang sang, mdi ngfu-vinh rang. hie ibodithdu dém mag ching thnh, Binh dau bong nguyét gée chénb-chénh Lung trbng i6 thBi long chin rét, Ciks 5 tranglia mgt ghéxanh. Git liu khua tai chiéu kh6 agi, Theva r6i rudt Itic tan can. Thite dim méi biét Adm daiabi, Giai v6i phong siong mOt tic thinb, 108.—Sém ngay dgi & Ngo-mén etra BO vio dau tréng eanh nim, mang long thanh-ciin d6i voi ishi tinh-minb, dei bse dén chén tay-lang ngoai cits Ngo-mon, dt dgi dén sing r6 rdi vio chau cOng, trong khi ché dgi eb ngau-vinh rang. Thim-thodt d3ag-bd giot trong khinh, Lung trai diob-ligu b6e tinb-quyab. Béng tuéng cao anb Liu Nam-miéa, Chudi din quay theo née Bic-thiah, ‘Thfp-thoang déa trdi nei chin be, Vin-vo hin phach hic o%m canh, Tiuva chet thify ngoai thank glue, V6i-va xu-xtrwng chdn dign-dinh. 109. — O nha Kim-dai gap tét Nguyén-dan Khi ngai da vao chau yua Tau 1¥i, lai ra tro nha Kim-dai 6 quan Yen- kinh, d& doi ménh vua Tau, ri tr vB nude Nam, by gid giip vao téNguyén- dan, nhan d6i cinh ma yjoh rang. Nim d&n ngay dwonglai thing dong, Xuiin vira ba chye cimh thidu-quang, Tinh-thiia s-ditm luag bau rego, Phiim-vj thom-tho motnén hwong. Mma mée ém-d%m on vid, Aoxiém rue-ré hé y-thiréng. ‘Troi nam xaagé nghin mun dim, Khi tia hUng-vain rire Gt pluoog. trdi dia mét noi ir SL gard thy 6d 1A s ngudl ngim sgi 1A vi ane 120 110.—Vinh sing ming mét t&t | Ming mot (ét, day som nghT dén | tiée nha, doug léng thwong-nhd, | 6 vinh mt bai. \ Gié dong phay-piy ngon co bay, | Kudu Gi déng qua si-ménb ehily. Cink t8isém pay honsém trude, | Chia tréi nfm ogodi kém ndm nay. (im long ¢6-quée kit ng@i ding, | Chiéc g6i the-hrong gic tinh say. | ‘The vin regu day tinh hing bét, Luga-lé din yén didn lan may. { I | I i 411. — Thuat hoai khi tro & Yén-kinh Kbi con & lai Yen-kinh chira duge ménh vé, c6 thudt-hoai mét bai : Ba thu rong-ri difm xa khoi, ‘Thang lai nimqua coh la ngudi. Bit khach chi-chi trong béng nha, Khi thon: Mm-ap mot bau tréi. Chidu agwéi xuan higo du trim v8, Méa khich chim ca dé moi lei, Use duge chi-nam (1) xe motcd, Thahd gioog-rudi birée thank thoi. NAM PHONE 4112. — Bai hdi- trinh Khi duoc méoh vua Taw hg - ebf cho v8 nuve nha, bay git duong tie xuan, vio lay ta vua Tau, chio mirng cic quan, biét bao obiéu tim Jong bén-hé, te da vui-mimng, kbi dung of sir-titt [én duréng, trong ve c6-quéc, tuéng chirng ohu bide mot bude dén nha, trong khi fy 6 ngim mot bai. Then trdi rong méchin Ma may, Sir ti6t lui tir Déngoe nay Quen mit chao néo hoa aba sfe, Buachan hén-hé lida givong may. Budm treo ngon séng thuy®a xa agi. Gié théteung duéng ngua muba bay. Ao duom miti hrong hoi duom rugu, ‘MOt doan hoa-kbi mat bay-bay, Hét Licong-ngoc Vo Bien dich TRUYEN KIEU GOT (Dang chit trayén Ribu md rit lai mét edu bon chit, bdn edn hai vain; cong 284 ea) Gdm duyén ky-ng6, Tac-hop co trai. Lam guong cho khach, BE bia mudn Adi, Rai may Au cing, Ghét bé gi nhau. ‘Nhe-nhang ng trade, ‘Twong-phing kigp sau, C6 nhavién=ngogi, Von dong nho-gia. Mét trai con thir, Hai a t6-nga. * Bi mai ca-ngim, Nbi danh tai-sic. Phi-qui ai bi, Phong-lra rét myc- Van xem trang-trong Neét ngai nd-nang. Kitu cing sfe-xio, Ngoc néi doan-trang. Lin xem phong-cioh, Trong titt Thanh-minh- Ngdn-ngang go déng, No-nire yén anh. (1) Xe cd kim chi v8 hiroag nam, xa ag Chu-edng ché rad? tidn sir An-nam. Bam-tién nang fy, Nim dat bén dong. X6t pgwéi ménh bac, O duai sudi vang- Doi ngwai dén thé, ‘Trong thily cing thuong Tan-ngin dao g6t, Gap g6 git. dudng. Ho Kim tén Trong, Phong-nhi hAo-hoa. Kbich da xuéng ngwa, Kitu nép dwéi hoa. Xuan-lan thu-etic, Quée-sic thién-tai. Cang nhan trong mit, Ra tinh deo-dai. Sinh thi dao got, Nang méi kip doi. Tua ng6i bén trién, Nhbwéng co bong ngudi. Thay mot tidu-kivu, Vang trinb hdi-chi. Mit ngudi vo-duyén, Doan-trang 1a sd. Cit trong méng-trigu, Kiet ndi kinb hodng ! loi khuyén-gidi, THE y lo-ludng. Bong liu. bay ngang, Con oanh hoc ndi. La théi hiru-tish, DE ai g6 méi. N6i nang canh-canb, Gée béng chénb-chéah. Negdn-ngang trim méi, Duyén ng ba-sioh. Long tho Jai-lang, Riéng nhing ban-hoan. May Tan khéa kin, Lam-kitu [in sang. ravytw Riko cor 121 Budng khong bé ving, Du-hoc héi thué- May thay gidi-cfu, Ligu néo di ve. Twdng dong lay dong, Béng ngwdi thwét-tha. Lin theo triréng giim, Nhe thy kim-thoa. Kiu con ago-ngan, Sinh ¥ doi-cho. Ching duyén chua dé, Lén ling xa dua, Nao cia may muoi, Tién day xin mot. Nhin mit them tuoi, Dirng chan gan chit. Long xudn phoi-phéi, Séng tinh xiéu-xidu. Ray lin mai lita, Nbé it téng nbida- Dinh-ninh bai miéng, DA phi mudi nguyen. Min-ma nét bait, Diu-dit tay tien. Mot lai gin-bé, ‘Trong cudc truy-hoan. Kitu tir dao got, Sinh vé bé-tang. Nang nguy8n non song, N6i nha tang-téc. / Kot 1igu vi hoa, Gin ving git ngoe- N6i Ong val - v4, Gap hic Inu-ly. Gém tay then dét, Het Wi thi-phi. Hi ra méi biét, Bude vao ty-nbién. Day rang cir phép, Ch&ng qua vi tien. 492 NAM PHONO Phie cim ndi khach, Tite thay gid (ring, Them tite ndi nha. Lai gip hdi den. Hiiy cho dé thiép, Khic mau ké qui, Tim duéng ctru cha. Sa nghfa phan hen- Va gi mot doa, Dem thiu ding-diing, Quyét dén ba xudo. Tai phan boi-boi. Dé toan tron ng, N6i niém tam-si, DE bay dudng troi. Ngé voi bing-ohan. Liéu loi kbuyén-giai, Tinh cuge yuéng tron. Xot than liéu yéu, Doi ngay dao non. Co my Tuba, Mai ngoai ho Ma Dage méi ban bud, Giddanh hiu-ha. Day cho ma phin, Dua dén In hong. Bén bé xudn khoa, Bat-ngat xa tréng. Day vin day vil, Can slic edn tai. M@i ring gid dang, Ai mit tin hoai. Nhé coh gia-huong, Bong dau di xé. Biét ndi nude nay, Nhj dao da bé. | | | | Tin lung a 6, | Thay den kbd gi? | Nai nha bio-dap, | Thuong ugudi leu-ly, | Chita rao chéa ving, Gée tréi thim-thim, Bi danh phan bac. Noi o8 riu-riu. Dau ndi biét-ly, Cou ving tring bac, Cam long lilacs Rii bite rém chau, NOi ridng riéng nhitog, Tring gia doc-d Mat mo dau da, Muop dang mot phiréng. Con tien tich-vigt, DA r€ day cong. c Hoa du r& canb, Cam da bén day. Oi Kim-langhéi! Mugn Thiy-Van thay. Hoa khéo rit diy. Bat phong-triin phais Nhikng ngh®-nghiép hay. Lac bude biréc ra. Hoai cong ning Bao quan mua sa. Liéu chan hoa ché, Ong qua bm lai. Mot gic mo-mang, Nika doi n€m trai. Sen vang daing-ding, May bac xa-xa. Throng tinh con tré, Riéng gidn tri gia. Hoa vio thuy8n lai, Tien bén tay pham. Thi vin canh quit, Chet 48 gikog cham, S6 con ning nghiép, Trao Iai Thie-sinb, Gié dinb trong nguyét, Cam bé titu-tinh. Tren co nha thong, Xé gi lidu ngo. Mat bac kiém dwéng, Lin xanh lai bd. Thwa rng cinit phan, C6 1é cm long. Bat-binh ndi ‘Than vao viru eong Qai tse sn hoa, TrOng 1én mit silt. Baa riu cing cam, Trac-con ra site. Ring nang chat phav, Nb@ lugng ngwoi thirovg. Muga miu son phin, Cling mach thy-huong. Nghe loi vita y. Hn c6 thé thi Mée-gia hay thir, Cau thita néi thi. Khen tai nha ngoc, Dang gia nghin ving. Than 6i tai sic, Dep tay Thi Trwong ThOi ditng trac dit, Neén mua lity Quan trén nhém xuéng, Ongtiing ém tai. Ligu bai mé etka, Vang day trude san. Hoa soi ngon duéc, Ngay lai them xnan, Vira mitng duoe chén, Nay néi chi-trrong- Vi bling thu that, Truc phai li¢u duong. in chang li¢u kip, Phan thiép da danh, Mot minh lwéag-lr, Chige béng nam canh. es niu aor 123 DuGng sinh déi ng, Khi da da moi. Toc may mot ude, DA chim ngong vai. Long nay ai 16? Than dén thé nay | Lita burong biét 06, Vuéng tron ma hay. Phai tay vorcd, Chon mit gia-nhan, To tim ritt rot, Day thim bude chan. Khuyén Ung hai dira, Dao ly mot cinh, Chia loan ré tniy, Lay yén lam oanh. Chang vé xem ¥. Chita dim ri riing- Tranh niém nhé cduh, Bude lin dim bing. Minh duong dai nga, Dung ct quang xién, Yen naira thing giong, Meo lira da mic. Phai gam b3-hon, Nhu nung gan sit. Chang Thitc ma thong, Tiéu-thwr lai gid. Bude vaio tdi ngrroi, Lam ra con 8. Chita xong cue rirgn, Lai ép cung dan, Giot dai giot ngan, Nhu khée nhw than. 124 R&p dem ménb bac, én trrée phat-dudng. Can dong 1a thim, Giot made canh durong. Nang tir lanh got, Sinh moi Ién ra. Xut-xdi gid n8i, Tro-trayén lan-la. Bang khi biit-y, Noi trot ding ra. ‘That tang bat duge, Ligu chiyng nhit qua. Lira tim cang néng, Mau ghen ai cting. Can ngon tien hao, Téc to bat dong- Chude dau o6 chuée, Tinh moi r6 Unb. Nahi di nghi Iai, Tinh quan tinh quanh. O day tai vac, Rén buée ngon trong. Chia dau tréng thay, ‘Sw trudng litn thong. Day dem phap-bao, Moi dd kim-ngan. Cang nhau nwong cia, Cho ning chia chan. Phai di’n edu phat, C6 ngéi tinh-ma. Chung ving kbanh bac, Ké cfip ba gia. Giae-Duyeén nghe nai, Nang méi gidi long. Pb4n hén may ri, Nhé long bao-dong. Giti than duge chén, Chilp citnh ao bay. Ciing ti8u him mat, Thdi di mic tay. NAM PHONG ‘Tam son gél-rira, Ciing t8 bom gia. Ciing litu ma phan, Yao chén bui bong. Vi ta khiing-kbit, Lim ni Ie-ling. Tai sie mye nay, Phong-trin kiép da. Ti&e minh lam chi, Lay thin ma gia. Chim lng kh6n nhé, Ca nuée duyén wa. Doi troi dap dit, Ten Hai ho Ti. Gm hai vin-vi, La dang anh-hing. Phi nguyén sinh phwrong, Duge thiy may réng. Nita nim hurong lira, Mot chén quan-ha. ‘Tir-cdng lén ngtra, Kitu gid trw@ng hoa, Giri ang may Hang, Xi@i bao ké ndi. Chita chnit dn on, Ring con biét toi- Twéng ngirei didi nguyét, Thoi di phii-phang. Thicdn em do, Ch&ing then voi chang. Dem ngay lung nbitng. Ngo-ngin biét gi. Mai ngoai da thy, Rue ch’iu vu-qui. Hai bén thai-ntt, Mudi van trong-quan. Trie-ti ndi tree, Tinb-ky rgp sin. Nani minh vinh-hign Ké sp ban-vi Bring kis ndi no, Cac tich moi ky. Nghiém quan chon tong, Xu6ng lénb ra uy. Bat vé Vo-tich, Dao vao Lam-chi. May nguéi vi nghia, Bao dap on tinh. May -ngudi bac ac, Nhe cay uy-linh. Cong te bai Iz. On oan rach-rdi. Trwéc sau tron ven, Bao-phuc vira ri. Nam nim troi ba, MOt e6i bién-thay. ‘Trigu-dinh riéng mt, Cong hitu ma chi! C6 quan Tong-déc, Biét Ter anh-hiing. Bign dang mot lé, Lap sin chuée ding. H8-cong Am-hidu, Tw da thu binb, By quan chi ngon, ‘Mot phil tan-tanh. Thién-ha trong vio, Anh-hing ding gitta. Bén b8 x6n-xao, Nia phin khiép sy. Ngip-ngip mat nhin, ‘Thoi théi thiép da. Dim-dim chau sa. ‘Ta-td bong nga. Khoc than khon xiét, Bién thm Ia ditu. Ti€ng Kigu nghe lot, Anb-hing cfing xiéu ‘TauveN KiBu cor 126 Nang vio trong quan, Hd-cong thily mit. Con én Ine dan, Bt chim bung mit Bat nang thi-vén, Héi déa ngén dan. Min n&ng mot vé, Cay ding tram deéng. Thwa ring bac-phan, Con manh bdng-quiin. Rong thuong cd noi, Buge thy gée phan. Ma hbng quen théi, Yém thim dé loa. Tinh ra mdi bit, Trong vio mét ta La vé can dai Phai ngwoi tring gis. Nhu théi ngudi ta, Ngbin nim ai 06. Quyét ngay bién-bach, G& méi to manh. Mot loi quyét hin, Xé ginh chung-tinh. Chiéc 14 bo-vo, Canh hoa dem ban. Bén thé thi tho1, Nahi doi ma ngan | Chong chung bd dé, Vo khip ngudi ta. Long nao con tuong, Mal khuat chang tha. Trong gong mit day, Nghi minh phan mong. Ring song Tién-duéng, Nhé li thin-mOng. Bé sau séng ca, Dit thip tréi cao. Nika ving tring kbuyét, MOt giot mura dao. 126 Con nhigu ng Jim, Chita rirt hong thé. Trgc-Tuyéo nghe tiéng, Gide-Duyén ngdi ke. Néi ching Kim-Trong, Gié dén kim-hoan. « Bude vio chéa cil, Nhe tin rd-rang. Gap con va gid, Ong mac tung-diah. Be loi thé hai, Nang moi hg-tinh. Nhifng Ia oan khd, Ke-12 sau xua. Vi ai rung cai, Cang riu nhur dua. Hai bét su duyén, Gieo minh Chit nghia ci ang, Duyén Van s6m da, ‘Mot ngay duyén ta, Nghin ving than dy. Nhé dén bao gid, Tim dau cho thay. Xuyén wang d6i chiée, May tring mét miu. Ganh héng bay bdng, Tiim ca biét dau? Boi thay nhan ca, Gap boi trang vin. Voi chang Virong-Quan, Cfing chiém bang-xuan. Nim may thay chigu, Hai nha pho-quan. Ciing nhau theo gét, Cfing Iai tim nang. Nghe trong nginh ngon, Lap mot dan-trang. Nghin thu bac-ménb, Ay md hdng-nhan. NAM PHONG Huong con thom nite, H8n theo ch6n nao. Tinh-ce ching hen, Giae-Duyen tim vao. Néi nang tai-nan, Sw méi day qua. © day cika phat, Sao béng lam ma. Xin tim cho thay, Gin k® ching xa. Duéi hoa sé ging, Sep vang buoe ra. Nhin xem di mit, Mirng-ré tram be. Khiiu dau lay trac, Dang tay ra vé- Tige hoa voi me, Chén cute gids say. Nang cng thdn-thite, Van mdi gidi-bay Hai bén gtip-gé. Muén sy tai trdi. Nhé cha gid ngbia, Cay em thay loi. Ciing 1a phan cai, Goi 1a duyén san. Cling la mau chay, Ay Ja on sau. Mudi-lim nim fy, Con mét chut nay, Giim au duyén ay, Bay gig la day. Guong v3 Iai lank, Trang th® con dé, Ma dio thém xaan, Hoa dén cang td. Nang vdi gat i, Loi xtra da 161. Phan bacnbevdi, Duyén em dau ndi. Au danh qua-kiép, Chut ph§n hoa roi, Khéo thay mit dan, Da bia migéng cwrdi, Sinh ring riéng twéng, Tir thita trong-tri. Con nhigu an-di, Xét tm tinh si. Ke da thién-vao, Big 48 mily mui. Diu dan gidi-két, Cling gitt Ify 19. Thiép tir ngo-bién, Phai khi tong-quyén. Cat Tim ngoe tring, Baa lai nhugm den. Bii xong thn thé, Chang hd minh sao. Dé vang sao né, Trin-célu dur vao, Chang rang khéo néi, Nhé nhiing bao gid, Dau mén bia da, Dam réi long to. Da khong duyén trae, Con thay nhau day, Thigin chut use, Va tiéng mét ngay. Cui réing tri-ky, Vang biét long chang. May lei tam-phiic, Ma gtri can-trang. _ Hué-lan thom nite, Mai tric xum vay. TRUYEN KIEU GoT 127 Nan xtra quét sach, Nay sao vni viiy- Xudn huyén tudi hae, Gia-th&t duyén-hai. Hiéu tinh ven ca, Phiic Ide gdm hai- C6 khi vui chuyén, Chén rvgu ende of, C6 khi ving vé, Nét vé cau thos Tai nay s&c fy, Mot vé mét ira. Khai-khao da théa. Miin-ma hon xa. Co troi dau b’, Con tao xoay vin. Bi boan mfly n6i, Kip chy mot lan. Gam xem cho ky, Dirng lay lam choi. Da mang lay nghiép, Ma cay chi tai, Cao thom ln gid, But hoa vé-voi. Tuy ring vuiché, Th6i ché dai loi. Loi qué nhat di, Goi la dé sau. Str muén nam ci, Nén vai bon cau. “Lai-tri Cienban HA MarKnor (Thai-binb) (Novi Kwic-Ma1 sao tue) 128 NAM PHONG VAN-HOc-st’ NUGE TAU THIEN THU 1 Théi-dai méi phdi-thai Loi tng-thudl. — Tir doi cd dén nay, vin-hge nuge Tau bién - thién ahigu lam, song xét nbirng sich lam ra, dai-d® cting khong qua cai pham- vi sdch lue-kinh va nhitng sich chu- tir bach-gia vé dai Chu doi Tin Vi nw song lon ménh-méng, d@u pbat- nguyén tir bb Tinh-ti; thién-son lie) lac, cing khGi-mach tir nai Con-luan; cho nén tir déi Phuc-Hi, Thin-Nong @8n doi Chu, Tan, chinh la thuge ve thoi-dai phdi-thai ra van-hge nude Tau vay- Cheng thir 1 sdch luc-kink thi-cé lam ra Tiér tat 1 Moi dat ra chit Tau. — CO-gid chia #6 chit, thei sao cé vin-hoe digc, cho nén ho Nhan-hoang tri-vi chi biét dang céi chinh Idy day that nat dé lam dau. Déu déi ho Phyc-Hi, mai cili xét ngira xem trong cdi tréi dat, vach ra tam qué la: Kien KnénKham Ly Trén BodiCaaTén, dé tite la chit twong-hinb rat dan-gids & v8 thoi bily gio, Bng- théi ay Iai coho Sit-hoang trong thay i i i hoa-Ad, mai db chit xanh, nhan cam-gite ma lam ra chit. Dén doi vua Hoang-dé thoi co Sir-quan lA Thueng-Hiét ff #f{ moi ché ra san phép vil, thoi méi di cdc bd cbir dé ding. Sau phép viet: 1° wrong: binh nhw chit nAdt B, nguyét (2); 20 chinswr nhur chit thirgng ¥, ha-F (3); 30 hOi-y nhw chit vd gt, tin ta (4); 40 bioh-thanb nhu chit giang yr, Aa ay (6); 5° chuyén-cha nbu la chi kha Wy, phd (6); 6° gid-ta nhw chit link 4, leucng 4 (7)- Tiér rat 2 Moi bat diiu ding chit d2 bién-chép. — Boi cb-gid ldy day that nut bay la khic vao gé dé ghi nho viée ma thdi, nén clin phdi ding chit dé lam cai diu ghi nhé, yua Hoang - dé truge nh@t dat ra Si-quan, ly dng Thuong-Hit lim quan Ta-sir, Ong Thu-Tung ifl lam quan Hitu-str- Khi bay gid thé-le bien-chép co 3 the, 19 la thé ky-nign — Tire 1a sich trtie-thu kj-nién (8), dai vin con trayéa Igi. Séeh dy chép bat dau tir doi vua Hoang-dé, ctr theo hang nim ma bién~ chép cing gian-lurgc lim, 16i chép si bién-nién doi sau la lgm-trang ra tir dé. 20 la thé-thé-ban — Sach.ndy cling chép bat dau tirdéi vua Hoang-dé, ghi chép thé-hé che ddi dé-virong va cae bac dai-th’in,ISichép phd-diép sit-bieu oi la lam-trang ra tir dé. 30 1a kink Thu —Ong Khong-tir san kinh Thu, ngit May tir doi Dudng adi (1) Djeb theo quyBe ‘Feungrquse vie-hoe st cla dng Vuong Moog-Thng BE ft (2) Chie obit nguyét 1h trong hh (3 Chk thugag ti ted npr 4 tréo, eh Bp 1A ted 1A trb cha +3 vige ra vay. (A) cha v3. CAM ogu-¢ ehT qua Jk 2, ckmeni vige binn-qua moi goi 14 ¥8, chit tin Li ngu-y ahd gon, kB nabia 16 ager nbi phik cho tin. G) case gin ©) cree whi PY chs? ei G) ois. ohw 1 mega ol ma triréng. ni TL fo) e6 mind ba chim thiy 1 nude. yét xB Lén trén la chit phi (2, 4614 chuya-eha. Yok ydog wintrihint ra ent UN, maga eux dreedsng voog murgag: than (B) Sich ehép bing manh tre, eit theo thir ty hing nim mA chép qua moi vife. VAN-HQC-S? NUGC TAU Ngu teé xuGng, thé thoi biét kinh Tha khéng phat chép bat dau tr @oi Dirong a. Xét cai thé sach cing ging ahr th? éng Thong = Hiét Ong Ther-Tyng chép ra, chink 1A quan Ta-sik ghichép wi ndi, quan Hiru-sir ghi chép sir hanh- dong, duy co doi Duong Ngu bién- ebép If chng rd. rang dithon, xem abu hai thién Dien ba thién Md, chép dit cd thay-chung mOtdéi vua, dvi sau nhimng thé sich k¥-chuyén, thé sch ky-sir d&u fa lam-trang ra tir do. Vua Va lamra thidn (i-c6ng % Tf 46 lalam-traag ra sch dia-lj-chi doi sau, ma kink Thu ture ld m@t kin trong sau kin vay. Khi 4y lai co éng Ba-ieh lam ra Son- Adi-kink, sich Di-vyc-chi déi sau cing Igm-tring ra tir dé. Trér tat 3 Méiphdl-nidara Idi dn-viin. — Léi ¢a-dao phat ra tirtrréckhichitacé chit, béi vi tinh-tinh ngwti ta hirog-thich théi ty-nhién lwu-l6 phat ra, cho nén cb-sited chép riingdan v8 doi Cat-thiéa- thi thuréng g6 dip chan dé bat tam kinic bat. Bén thoi vua Ngbiéu thi co ca Khang-cit, ca Kich-ihuGng. Thoi yua Thoin thi c6 ca KAdth-van, ca Nam- phong, ca Minh-lirong hi-khi. Bei nha Ha thei cd loi ngan, dei nha Throng thei 06 the (ung, am-tiét d& boi hda- hai. Bén ddi nba Chu cbudng van, dim bi@ron gai déu bit au-ca, bé dong bat lén la hop vao luat-1a. Vi thé quan Thai- sir méi bat cac ca hat & chén din —gian kbip cic merge goi la tho: qude-phong; mbieng bai ndo ty trigu-dinh nba vua lam ra goi la th8 tho Nad tho Tung, déu dem hiép vao quan-huytn a2 hat. Dén dire Bhbng phu-tir méi san sia Iai db ahimg bai co th® lam khuyén-gidi dace got lk kkinb Thi, a6 tee 1k mot kink trong sda kinh viy. ‘Tit rar 4 Phdt nguyén ra vide lj-ludn.—Triét- hoc nude Tan phén-phai ra rit nbiéa, | | | | | | 129 1éi 1y-Inan iia nha nbo eiing chia lam hai phai ; 1° la trift-hoe kioh Dich. — Khdi- thily tir 6ng Phyc-Hi vach ra lam qué, roi giip triog [én thanh ra 64 qué, bao-hdm ca tinh-ly troi dit muén vat. 2° Ja trigt-hoc v2 tim - tinh, — Khdi-thity tir mot Idi ndi « Doda-chdp quyal-trang J AK tp » cia yaa Nghiéu tray@a-thu cho vaa Thufn. Tir day v8 sau, via Thuan, lai suy dién edi chu : «Doda-chdp quyét-trang dy ra, phat-minh thém edi lé tam-trnyén g5m trong 16 chit ring«Nhae-ldm day- nguy,dao-tam duy-vi,duy-tink duy-nhdt doan chap qayét -trung A He % Riba AH CAR Vua Thang déi nha Thuong lai nhin cdi thuy8t dao-tam ma phét-minh ra bao rang : « Sinh-din v6n 6 thréng- tioh®, Tir 6 cai 1é wiét-hoc ve tam. tinh Igi cang séng-phat mii ra. San doi vua. Phyc-Hi lai ed ong Thin-Néng lam sacl: ra 48 suy-dién Dich-ly goi la sach Lign-soa a wh, vi ong Thin-Nong cling co hi¢u xing la Lién-son-thi. Vua Hoang-@® cing cd sach dién ra ggi lasich Qui-tang pir se, vi vua Hoang-dé cliug co hiéw xing la Qui- tang - thi. Nguyén 1A sau vua Phyc-Hi mA suy-diéa Dich-ly thoi cd edi thuyét Bdl-sdch A 4, bai ta 6 kinb Thir bio dé 1A thayét bdl-qudi, goi Ia bat-sdch nghia la tim xét chord ngata ra, Cén nhw sich Liée -son sich Qui-ting, cing la bai thir sich d? suy- dién Dich-ly, nay hai sach dy mM ca réi. Duy cé quan ‘Fay-ba nha Chu (én li Xuong duong hie endi doi nha Thwong c6 lam ra qad¢-ti goi 1a sich Chu-dich; Con 6ng Xwong l&Chu-cong Dain méilam héo-lit 48 cho cing 1é bi€n-héa, ban kinh Dich fy bay gio hiy con tray8n, eiiagla mdt kinh trong siu kinh, Sy vin ly-Iudo 14 manb- pha ratir d6, ma van kinh-hufn effing thac-thiis ra tir 46 vay. 4130 Tift tat 5 Khéiethbyravdn dita-ché.— Sach ghi chép cate dién-ehé thoi nha Ha e6 thién Titu- chink “> JE, nba Thwong ¢6 thién Virong-ché = J, dén nha Chu mdi thie la hoan-mi. Ong Chu-cong Dan la mOt bie viin-bao dei fy, moi bién-tap sach Chu-lé 8) ME thuong cd Jiéu-thudc cbire-chuéng sau quan ; lai thém bét ma ghi chép nhiing 1¢ quan, hén, tang, té, triéu, sioh, xa, buéng ota cde doi truée ma lam ra sich Nghi-lé #t 8, pham phéplén mot doi vua, dién- ¢6 trong mét triéu, phan ra ditu-ly rd. rang, gém di ca viéc lon viée nhé. Nhitngsich ste-chi,théng-dién, thong- khéo dvi sau, du bat-chwoe & dé ; dén dire Khdng phu-tt san-dinh lai, citing dé lam mOt kinh trong sau kinh vay . Titt rat 6 Var ky-tdi tién-b6. —Sach sit lic dei Chu-so nhw sich Chu-thir cfing theo nhirkinh Thy, bién-chép ra th® Thé bin, thé K§-nién efing phéng nhur déi- cb-tich. Tir trung-thé tré vé sau, sit- quan mét ef chirc-thi, ngwéi si-phu & chén thio-di méi khéi lén ma clim edi quyén tai-bit, nén trong si-hoc- gsi ti€n-bd nb&t la cé hai dac-sic nbw sau nay : 1° Kinh Xuan - thu.—Buong déi nha Chu, ese nude ywong née hau d&u 6 chép si Xudn-thu riéng, nhung cling gidn-luge dai-khai nbw la tht ky- nién. Dire Khong phu-ti tén la Khau 28 tén ty la Trong-Ni {# J2, ngwoi née L6, c6 dao-hoe ma khéng duge gip théi, bén nban sit nude L6 ma lam ra sich Xudn-thu, cit chép viéc hé theo duéi ngay, ngay hé theo dwéi thing, thang hé theo duédi mia, mia hétheo duéi nim, so voi tht kj-nién chi chép nim ma thdi, thoi thé Xudn-thu bién- nién nay lei cé phn trong hon. Va Jai nhan trong cau van c6 ngy 1di bao- NAM PHONG biém, thyc 1a ti-t8 lam phép cho cae nha déi sau chép sir, vin-chwong giin ma 16, chink ma ky, thién-cd cé mgt, cfing 1a mOt kinh trong sau kinh vay, 2° Sach Ta-truyén. — Ong T& Khau- Minh # #§ 6A nhan sach Xudn-thu ma lam ra truyén, rong chép cA cdc sr tbuc 2 ching-minh cho £6, khong nhitng 1a gidi nghia kinh ma thi, trong bai vin tr-si doan-an twong- Inge du cé phép the, thre 1A Khai mao true cho sich Han - si. Con nhw lei vin - chong mi -1é, thung- dung uj-khtic, 1éi néi khong bach- thiét, ma ¥-tir sau xa, cling di cao sinh voi thién-cd. Con nhitng bé sich Quée-ngi chi chép mh&t nbirng dit di-viin, cing 14 bo Chién-quéc-sich, déu khong thé vi dugc voi pho Ti- trayén. Chwong the I chu-ti bdch-gia Tdng-thudt. — Cd-gid ai lam ra sich déu khong ky ré tén, c6 ky 15 re nita thei chi co phai qui-toc. Tir dir nha Chu suy di réi, str-quan mét cf chirc-thi, bach-gia khdi lén obtr ong, béi vi da thot cai giam-hudc chuyén- ché cilia phai qui-tée, ma cbita mic phai cai co-mi chuyén-ché cia che ding quan-chii, nén cic nh&c~dn-nhio hoc-si, du xut tim-tr tai-lue, dua nhau tranh-ky gidc-thing lam ra sich vo, béi thé trinh-do van-hoc ben tién bO mat 1én, s€ chia ra tirng tiét thud abu sau nay: Titr tH 7 Viin-hoc nha nko, — Trye-tiép van- hoc tir doi thung-cb ma nghiéo-cira cho thOng-nh&t lai, Ia tr dire Knog phu-tir sAng-thity ra. Ngai di chu-lwa cic nuée khong dirgc gip thoi, ben tré v8 tu-dinh sau kinh, tép-hgp vin-hoe dai-thanh tir déi thing, ngoai kinh Xugn-thu ra ngai co lam VAN-HOG-st Nuoc ThU m sich Hiéu-kinh, sich Ludn-ngit, lam bai tan sch Chu-dink, dé 1a ngai sh-trurdng vé viin ludo-ly, Ngai lai lam rabaica Qui-son, bai ca Hoach-ldn, dé 1a ngai_s&-truéng v8 van-yin, Song ngdi van thién-trong vé vin Indn- ly, cho nén hoc-trd ngai 1A Tang. Xam cd lam ra sich Dai - hoc, chau ngii 1A Tite cé lam ra sich Trung-dung, cing déu sé-trwong va yin ludn-ly c4, giin-tiép dfn hoc-trd ong Ta-Tw 1a éng Manh-ti cting thé. Ong Manb-tir tén 1A Kha #f, tén ty la ‘Ti-Du $ & ngwéi pube Chau, lam ra sich Mank-té bay thin. BSng-thei dy igi cé Tuan - Khanh 45 eiing so- trong vé vin lndn-ly. Noi tém lai cae nba nho-hoc thitu mét cai tw-tudng cao-xa, cho nén Iéi van phan nbitu la binh-thre, duy eé 6ng Manb-tir thei Iti vin nghi-luan phat-duong, bing- ky ufn-vi, trac - tuyét hon ci mot di, tuy 1a phéi nho-hoe ma lai ¢6 khi fung-hoinh, song lei néi woe ma tham, khong cé lam nhitng loi vin khie-hogch, nén khae véi li bo Té ho Trmong la phai tung-hoinh vay. Titr THe 8 Vain hoe vé phat dao-gia, — Phai dgo- gia khdi-thiy tirdng Lio-tir, Lao-ttr ho ‘Ly tén Ja Nbi X, tén Ur la Ba-dwong i én thoy 1a Dam ¥, nguei huyén Kbd nude Sé, lam quan‘Try-ba- sir nba Chu, dire Khdng phu-ttr thong én theo Ong ay hdi 18. Nhung hoc- thogt tu-tudng ong dy cing véi dite Khbng-ti trai khac hfn, vitn-tir thoi giin-uée giéng nhw vin Ludn-ngit, song duong théi ay van-chuong cdn 6 khi-vi luc - kinb, khong eé dua chudng v8 dwong phong-ting. Dén san nhitng ngwi theo v8 hoc Lio- tk nhwla Liét-tk, Trang -Cbu viin- chuong méi phéng- ting mfi ra- Vain ) 76 dey LE, gba, Litas st 131 Ligtti théi khi hoa ma vin ho&n gidng nbw vin Tuau-ti; vin Treng- ti théi khi tung-hoanh ma van bién-héa gigng nbu vin Manb-tir. Vain nho-gia dén vin Manb-tir la cire- phim; viin dao-gia dén van Trang-tik 1a ce-ph&m, Song van nho-gia voidao~ nha thye la khac nhau : Vin Manb-té thoi ednh-bat linh-d6ng bién- héa; vin Trang-tt lai thém cAi kbi phi€u-digu. vin Manh-t thoi thd tat moi vat ma tinh-vi, viin Trang-ti& lai them cai ¥ quai-dan, Chi cé vin kinh Nam-hoa théiphong-ting xrong-cudng ma van theo v8 déng dai-phrong, cho nén ké hoc-gid thiréng thich-doe. - Tiér tHe 9 Vain - hoe phdi phdp-gia. — Phai- phap-gia khdi-thiy ra tr Qudn-Trong. Quan - Trong ban chinh- tri chuyén ehugng phap-ludt, nhung vin khong thoftly duge 18,cho nén néi ring: «Trén ¢é gitt phdp-d¢ thoi sau thin méi eB-két ; t-duy (1) ¢6 khai-traong théi linh vuamdi thi-haoh dirge». Loi vin tuy 14 chuOng binh=dj gin hop 1é, song cach doich chiraxa miy, nén nhigu ché bay cén gian-sip khé doc. Kip dén Than Bat-Hai, Thwong-Uong, Han-Phi khdi 1én,méilamra van tham- khée chu-chi, thuain la yin phai Phap- gia, ma vin Han-Phi lai cing khie-tén sir-tinh, phat-I6 phong-mang, song vin cing - cdi cé phép-tic, thuc 14 lam quan-mién cho vin phai phép-gia. Titr rat 10 Viin-hoe phdi tung-hoanh. —Burong Tie déi XwAn-thu, cic nude tranh- hanb, ‘str-gid di lai giao-thiép Inon+ Tuan, nén phai chvgng tit-link, sing thiét-bi¢n, méi kbai ra cdi m6i tung. hoanh tir 46, Bén doi Chién-quée, ong Qui-C6e gi phat-minh ra cai thuyét siy- 132 ma bai-bap (IY, To-Tan Trong-Ngbi theo hoc, nén cai thual tung - hoanb Jai cang phit-minh them mai ra. Song 18i van thdi bay thién v8 mot dang, ché khéng ndi chitt-Irang, tha ra thoi di lam dién-dao ca tring den, réi-loan ci tai-m’t ngudi ta Auge, cling la mot dit sd-trodng. Tit rae 11 Van-hee cia elitr-tir, — Vin cia phai Mic-gia thoi chit-phac ; vio etia phai binh-danb, phai binh-gia, phai top-gia thei tétoai ; viin ciiaphai nong-gia thoi tho-bi. Song binh-gia nbu Tén-tir # F tap-gia nbu Li-lam p, Si,thoi vinnhitu cho thigt-ly théa -dang, khong ke dai- the ctr ke ting thién tig dogn ra thoi lim chB doi saucting khong thé kip duge 12 Tiér He Van-hoccita cdc nha. tir-phit, — Van- hoc-gidi née Tau Iai md ra mot ki- nguyén mé: nia la cic pha ti-phtt Vin Inc-kinh voi vin cbu-td chi Ie mA thoi, vin tirphi thoi moi thuong-tth. Sau khi 16i vin tr-pbi KhOi len thoi tr doi Tan déi Han te yé sau, viin-hoc-gidi thank ra hai phai Ionia: Phdithuong-itr yoiphai thuong- ly. Sang-tbiy ra 161 van thugng-tir 1a tir dng Khuat-Binh ff) 3 ngwoi nroe Sb, Bite Khong phu-tir san kinh Thi khong kip d@n nw6e So, song hai thien Chu-nam Thiéu-nam cling chép drge nhigu bai tho vé phia nam sdéng Giang song Han, xem thé thi biét viin - hoa v® pbfa Kink - nam chi - burg fing @ lau. Kbuft - Binh tén ty la Nguyén 2h, gap doi vaa S& Hoai-vuong, - mic phai ting gitmpba, bin 4m- thm nghl = nggi-lim ra baj mooi phim thin Ly-tao gf khoi ngudn ra 18i cO-thi ma méra mot mén-khéc, goi la 160i vin Sd-tir. Vi Ong Binh gip —S NAM PHONG phai canh kb6n-cing, cho nén thank am hitn. bai ult - irc than-thd, song d&n-dy phiing- (hac, di@m-nhiém thanh tao, & trong canh phi&n-loan r6i bei, ma ta dage cai ¥ khlin-ki oan phi- chfc, thie li néi durge cai di-Am ba trim thién, ma lam ti-t8 cho cdc nha ti-pha, Hoc trd éng Binh la Téng- Ngoe bén bit-chude loi tir ma lam 16} pho, nire tiéng drong-thai, thie nbite bai kidi-tac, nhw la bai Ciru-bién bai Chiéu-hdn 2% chép & tap Sd-tr, va nhitog bai Bich-phit jy #4, Phing- phii ga fot, VO-phu ge Bt, Pigu-phu $5 Wm, phu Cao-duéng 3 Mf. pho Thtin-nik Aapha Dai-ngdn Titungon-k Hp B thoi lai cang phat-duong diém-lé, theo 161 dgi-phiong, the mé dong tribe cho cic nha hoe-gia doi Han. Bai vi 16i tir 1a ban tr Khuat-Nguyén, ma Ii phu 14 18 le Téng Ngoc, cho nép khen 1a Nguyén Ngoc. Bong - thoi &y Jai cé ong Tuan Khanh # 9) ngudi nuge Triéu, cing vi gidn théi-thé ma lam ra nim bai phu, song vin-tirchat- phe, do voi Nguyén Ngoc kém xa. Tike rat 13 Thi ca biér-tié. — Cb-thi ba trim thien, dé 1a [6i tho tirngén, giao hoke ¢6 bai khong thé 1a khoryphaith® tho, Tw doi Xvan-tbe tré veNau, 164 tho tir-ngén suy din di, & vé phirong Nom thoi bign ra 16i tirphu; 6 ve pbwong Bic théi bi&n ra 16i thor that ngon. nb la bai ca Mna Thich chen trdu, bai ca Khdng-t ldm-ha, bai ca Foach-lér, bai thao Thiy-lién cha ong Ba-Nha, bai ca Dich-thiy eta Ong Kin Kba. én nbw bai trrong-thién Thanb- trang cia OngTudn-Khanh, thi lai ai cA tomsngon, tir ogdn, thit-ngon cling: sen ai lam (hanh mét thé yin, 16inbac phii tan-thanh 1a lam-trang ra tir d6- (1) Suj.ma bit-hop ngbila th suy-28t (md mipomdr khép md, lim cho ogudi ta mie phil meo. tub-p1A NHAN-DAN xt Bic-RY Tift rae 14 Vdn-t@ théng- nhat. ‘Vir Sir-quan laThuong Hiét lam ra chit, mai dén dei Ha, Thuong, Chu, chit vas: khéugtheo 16i, binb-bién thé-khac, khong biét dau mak? dirge. Bén vua Tuyén - vuong nba Chu cé quan Thdi-sir tén la Lew $e djtra chit mudi lim thi¢p, them bet chit cb, goi 1a 16i Litu-thu 3 a, hay goi l6i chit dy 1a 16i Si-thien se 4% Song dire Khdng-tit chép sau kin van | ding 16% chit c6, Bén doi Chién-quéc | r6i-logn, ting nei khic thanb, chit viét khac hinh, nha Tan diy Ién kiém- tinh ef thién-ha, Thita -toeéng Ly To | méilan xin théng-nh@t Iai, vi thé Ly To % $ méiddi 1dr chit Sirthién 1a 16i dai-trien 4c % cia quan SieLiu ra lam l6i Hbu-trida 4%. Trinh mac #2 32 lai thém bét 16i dgititutrién vudng troa lam ra 3000 chit, yna Tin Thiy- hoang goila li chit 2 Bk. Tir dy 164 chir dai-tiéu trién thoi dang d8 viet sich, 16i chit Jé thoi dé ding trong chén odng-phit. Ngoai Idi trén dé lai con I6i cht khdc d® kh’clam déu, 16i ehir tring-the dé viét vao c& phan, 18i chit in a hie vio dau nggc-ti, léi chit thy dé ding khi d8-thy, 16i chir thir dB viét vao ddng gido, fy 1a lam thé chit, tir bily gid thién-ha méi duge ddng-vin. Done-cwiu dick (Con nita) THO-DIA Nifin-DAN XO BAC-KY n Cit nb nhitng néng-néi kho-khia trong bai truée, ma phai tr ay lam lo-ngai, ring: Théi théi tuyét-nhién khong thé tim duge My phaong-chuéec mio pha dd dirge bay tam bite trong Iiy, nbu trén da néi, né bao-boc giam- cm bon thié n, khong sao gidi- phong ga ngoai cai chén u-dm d6t-nat, ma ng® thay anh sdng hoc-thite théng- minh ; ngai nha la khong ly gi ma thue-hanh duge thi¢n-chinh trong dao c&i-lwoug cha Nha-nude méi ban-phat ' cho, vi chinh dao cai-lrong 4y ci muc- dich thir nb&t cing edt mu cho dan duoc boc-tap Iam d&u. Nhung cling may ma ty-nhién tim duoc mfy céi phuong-phap.sé ke sau day, xiu dem cOng-hién quic-din, may ma cé dirgc thanh-bién, eiing 14 nh Irén thi qui Chiuh-phii nban-tir soi i, diréi trong cée quan cim qoytn cbinb-tri chim nom, dréinia dén hoi-ddngirj-sitrong “() Xem Nam-Phong tir 8655. dan cé {ai-can, ¢6 Inong-tam gia-cong déc-thtic méi duet. . Nhung hay xét xem ning roi mudn dat cac phuong-phip dy va bién nay khuyét-diém la himy thé nao? Cai khnyét-didm th nba La tai ngrvi minh ham-mé cai ngh? lim rudng e&y lua linbtish, nha mot vai mau, nha va ba sto, nha nim bay miéng ma héa ra méi mot mau rogrg lai chiém - cit mat mot sho dét dé Kim san, lam nha, chodng trau, ehudng lon; mma mdi sio dit dy cir nist duéi kia da ké-cimm, thi dem tréng cay trong rau, sé lgi gp nim gp mudi motsdo rodng cy lita & @dng ; va ding nay thi lie nao cling trong nom lam-lung dugt, ma chiic-chiin thanh-thoi ; cha c& dén rudng hign cy Ida & agoai dBng, gid dem dd cao lén thanb thd, tréng cy trdng rau, thi cling lgi gip nim gip mui cfly Iba (duéi kia sé n6i tudng)-

You might also like