NHÓM 4

VĂN HÓA TINH THẦN BẮC BỘ

Lê Nguyễn Thanh Tuyền
Trịnh Mẫu Đơn
Lê Cẩm Tú
Võ Thị Ái Phương
Tô Thị Kim Thắm
Nguyễn Thị Ngọc Thanh Nguyễn Ngọc Tuyền
Cao Thanh Chương
Phạm Trần Minh Tuân
Nguyễn Tấn Huy
Đỗ Ngọc Bảo Khánh
Trần Tú Linh
Đào Thị Quỳnh
 TÓM TẮT NỘI DUNG
• Lịch sử hình thành
• Địa lý
• Văn học- nghệ thuật
• Sự phát triển giáo dục truyền
thống trọng người có chữ
• Tín ngưỡng
• Tôn giáo
 LỊCH SỬ HÌNH THÀNH
• Bắc Bộ là nơi ghi dấu ấn lịch sử xưa nhất của
dân tộc Việt Nam.
• Bắc Kỳ là tên gọi do vua Minh Mạng đặt ra
năm 1834.
• Tonkin, Tonquin hoặc Tongkin cũng là tên gọi
mà người Pháp dùng để chỉ cho toàn bộ khu
vực Đàng Ngoài
ĐỊA LÝ
• Vị trí địa lý:
 vùng văn hóa Bắc Bộ nằm giữa lưu vực
những dòng sông Hồng, sông Mã.
 tâm điểm của con đường giao lưu quốc tế theo
2 trục chính: Tây – Đông, Bắc – Nam.
 tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao lưu và
tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.
• Địa hình
 Châu thổ Bắc Bộ là địa hình núi xen kẽ đồng
bằng hoặc thung lũng.
 Thấp và bằng phẳng.
 Dốc thoải từ Tây Bắc xuống Đông Nam, từ độ
cao 10 – 15m giảm dần đến độ cao mặt biển.
 Địa hình cao thấp không đều.
• Khí hậu
 Dạng khí hậu 4 mùa với mỗi mùa tương đối rõ
nét.
 Khí hậu thất thường, gió mùa đông bắc vừa
lạnh vừa ẩm rất khó chịu, gió mùa hè nóng và
ẩm.
• Dân cư
 Phân bố không đều.
 Cư dân phần lớn là cư dân sống với nghề trồng
lúa, làm nông nghiệp một cách thuần túy.
 Tổ chức làng xã (ảnh hưởng từ chế độ cũ).
 VĂN HỌC- NGHỆ THUẬT
1. Kho tàng văn học dân gian
2. Văn học nghệ thuật.
3. Nghệ thuật biểu diễn dân gian.
 1- Văn học dân gian
• Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ
thuật ngôn từ truyền miệng được tập thể sáng
tạo, nhằm mục đích phục vụ trực tiếp cho
những sinh hoạt khác nhau trong đời sống
cộng đồng.

Rủ nhau thăm cảnh KIẾM HỒ ,thăm cầu THÊ

HÚC thăm đền NGỌC SƠN.
• Văn học dân gian không chỉ góp phần thể hiện đời
sống lao động và tâm hồn người bình dân mà còn là
mảnh đất chắp cánh cho vườn hoa tình yêu tỏa
hương khoe sắc.

Hỡi cô thắt lưng bao xanh

Có về Kẻ Bưởi với anh thì về.
Làng anh có ruộng tứ bề
Có hồ tắm mát, có nghề quay tơ...
• Kho tàng văn học dân gian Bắc Bộ có thể coi
như một loại mỏ với nhiều khoáng sản quý
hiếm. Từ thần thoại đến truyền thuyết; từ ca
dao đến tục ngữ; từ truyện cười đến truyện
trạng…
• Mỗi thể loại đều có một tầm dày dặn, mang
nét riêng của Bắc Bộ.
 2- Văn học nghệ thuật
• Những tác giả như Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Hồ
Xuân Hương, Nguyễn Khuyến ... đều trưởng thành và
gắn bó với vùng văn hóa Bắc Bộ.
• Sự phát triển của báo chí:
 Miền Bắc bỏ lệ thi cử cũ từ năm 1915.
 năm 1892 có tờ Đại Nam Đồng Văn nhật báo in
chữ Hán
 Năm 1905 có tờ Đại Việt tân báo in cả chữ Hán và
chữ Quốc ngữ
 Năm 1907 tờ Đại Năm Đồng Văn nhật báo số 793
có thêm Đăng Cổ Tùng Báo in chữ Quốc ngữ
 Một số tờ báo, tạp chí: Đông Dương Tạp Chí,
Tri Tân Tạp Chí, Báo Nhân Dân, Báo Quân
Đội Nhân Dân, ...
 3- Nghệ thuật biểu diễn dân gian
• Đa dạng và phong phú, mang sắc thái vùng
đậm nét
• Một số thể loại tiêu biểu: chèo, múa rối nước,
hát quan họ, ca trù, ...
 Chèo
• Là một lại hình văn hóa nghệ thuật dân gian có
từ lâu đời, phát triển mạnh ở đồng bằng Bắc
Bộ.
• Nội dung của các vở chèo lấy từ những câu
truyện cổ tích, truyện Nôm, mang giá trị hiện
thực và tư tưởng sâu sắc, đề cao những phẩm
chất đạo đức
 Múa rối nước

• Là loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo của

các tỉnh vùng đô
• Thường biểu diễn các tiết mục liên quan đến
nhà nông
• Thường nhanh gọn và xúc tích, phản ánh một
cách ước lệ nhưng chân thực
 Ca trù
( Hát ả đào, hát cô đầu, hát nhà trò)

• là một loại hình nghệ thuật có từ lâu đời, độc

đáo và có ý nghĩa đặc biệt trong kho tàng âm
nhạc Việt Nam.
• Gắn liền với lễ hội, phong tục, tín ngưỡng, văn
chương, âm nhạc, tư tưởng, triết lý sống của
người Việt.
 Dân ca quan họ Bắc Ninh

• là những làn điệu dân ca của vùng đồng bằng

Bắc Bộ, tập trung chủ yếu của Bắc Ninh và Bắc
Giang.
• là hình thức đối đáp giữa nam và nữ
• Nội dung thường nói về tình cảm lứa đôi, tình
yêu quê hương đất nước.
• Văn hóa quan họ còn là cách ứng xử thật khéo
léo, tế nhị, kín đáo và mang đầy ý nghĩa.
 SỰ PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC
TRUYỀN THỐNG TRỌNG NGƯỜI CÓ CHỮ
• Chính sự phát triển của giáo dục và truyền thống
trọng nguời có chữ đã tạo ra sự phát triển của
văn hoá bác học, trở thành nhân tố tác động tạo
ra một tầng lớp trí thức, bởi chủ thể sáng tạo nền
văn hoá bác học này chính là đội ngũ trí thức
được sinh ra từ nền giáo dục ấy.
• Chữ Nôm, chữ Quốc ngữ chính là sản phẩm được
tạo ra từ quá trình sáng tạo của tri thức.
 SỰ PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC
TRUYỀN THỐNG TRỌNG NGƯỜI CÓ CHỮ
• Thời tự chủ, Thăng Long với vai trò là một kinh đô
cũng đảm nhận vị trí một trung tâm giáo dục. Năm
1078, Văn Miếu đã xuất hiện, năm 1076 đã có Quốc
Tử Giám, chế độ thi cử để kén chọn người hiền tài…
• Thời thuộc Pháp; Hà Nội là nơi có các cơ sở giáo dục;
khoa học thu hút các tri thức mọi vùng
 TÍN NGƯỠNG
1. ĐÌNH LÀNG
2. GIẾNG NƯỚC
3. CÁC TÂM LINH KHÁC NHƯ: ĐỀN, PHỦ, MIẾU…
4. TÍN NGƯỠNG THỜ THUỶ THẦN
5. TÍN NGƯỠNG THỜ MẪU
6. TÍN NGƯỠNG BÀ CHÚA KHO
7. LÊN ĐỒNG
8. TÍN NGƯỠNG THỜ TỔ
9. TÍN NGƯỠNG PHỒN THỰC
 TÔN GIÁO
• Nói tới vùng văn hóa Bắc Bộ là nói tới một vùng văn
hóa mà quá trình tiếp biến văn hóa diễn ra lâu dài và
với nội dung phong phú hơn cả.
• Theo Wikipedia, “ tiếp biến văn hóa” giải thích quá
trình thay đổi văn hóa và thay đổi tâm lý là kết quả
theo sau cuộc gặp gỡ giữa các nền văn hóa.
• Tôn giáo xuất hiện rất sớm ở vùng Bắc Bộ, có 3 loại
hình tôn giáo chủ yếu: Phật giáo, Nho giáo, Đạo giáo.
• Ảnh hưởng của Phật giáo:
• là một tôn giáo sinh ra ở Ấn Độ, vào Bắc Bộ Việt
Nam, Phật giáo đã chịu ảnh hưởng của tín ngưỡng
dân gian bản địa, đã bản địa hóa thành Phật giáo dân
gian
• Phật giáo đã nhanh chóng chóng du nhập vào hòa
hợp vào đời sống của Việt Nam nói chung và người
dân vùng Bắc Bộ nói riêng. Phật giáo phù hợp với
tinh thần vị tha, bao dung, đùm bọc lẫn nhau của
người Việt.
• Ảnh hưởng của Nho giáo:
-Nho giáo là một trong những trường phái triết
học chính thống của Trung Hoa cổ đại.
- Nho giáo có ảnh hưởng rất lớn trong đời sống
và chính trị của người dân ở vùng Đồng bằng
Bắc Bộ.
- Nho giáo coi trong chữ Nhân là đạo đức hoàn
thiện nhất ( kẻ có nhân ấy, ấy là con người vậy,
người có nhân thì yêu con người).
- Nho giáo cũng đặc biệt xem trọng gia đình.
Trong Nho
Góp phần nâng cao và làm sâu sắc hơn tín
ngưỡng thờ cúng tổ tiên.
• Ảnh hưởng của Đạo giáo:
- Đạo giáo đã thẩm thấu một cách tự nhiên vào
trong đời sống tâm linh và sinh hoạt của người
Việt cũng như người dân Bắc Bộ.
- Đạo giáo bị hòa trộn tín ngưỡng và truyền
thống. Đạo giáo còn hòa trộn với các tôn giáo
khác như Phật giáo. Sự hòa trộn đã góp phần
tô đậm thêm nét riêng của nền văn hóa.
TRẮC NGHIỆM NHANH
1. Nội dung chính của di sản văn hóa vô thể
(tinh thần) của vùng văn hóa Bắc Bộ là:
A. Văn học – nghệ thuật.
B. Sự phát triển của giáo dục và truyền thống
trọng người có chữ.
C. Tín ngưỡng – Tôn giáo.
D. Cả 3 nội dung trên.
2. Những loại hình nghệ thuật biểu diễn dân
gian của vùng văn hóa Bắc Bộ là:
A. Chèo, ca trù, cải lương, hát quan họ.
B. Hát quan họ, hát ả đào, chèo, múa rối nước.
C. Múa rối nước, hát bội, ca trù, chèo.
D. Đờn ca tài tử, chèo, múa rối nước, hát quan
họ.
3. Sự phát triển giáo dục và truyền thống
trọng người có chữ của vùng văn hóa Bắc
Bộ:
A. Đã tạo ra sự phát triển của văn hoá bác học.
B. Là nhân tố tác động tạo ra một tầng lớp trí
thức mới.
C. Là sản phẩm tạo ra từ quá trình sáng tạo của
trí thức.
D. A, B đều đúng.
4. Tiếp biến văn hóa là gì?
A. Là khái niệm giải thích quá trình thay đổi văn
hóa và thay đổi tâm lý, là kết quả theo sau
cuộc gặp gỡ giữa các nền văn hóa.
B. Là khái niệm giải thích quá trình thay đổi văn
hóa, là kết quả theo sau cuộc gặp gỡ giữa các
nền văn hóa.
C. Là khái niệm giải thích quá trình thay đổi văn
hóa và thay đổi tâm lý của con người.
D. Là kết quả theo sau cuộc gặp gỡ giữa các nền
văn hóa.
 Câu hỏi
1: Văn miếu Quốc tử giám được xây dựng khi
nào ?

2: Tên Bắc Kì do ai thay đổi và thay đổi vào năm

nào?
ĐÔI LỜI NHẮN GỬI

THANKS FOR WATCHING!!!

Just kidding...!!!