Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Khoa học xã hội và nhân văn: Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ với việc thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn tại tỉnh Bình Định hiện nay

Chia sẻ: Bananalachuoi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài nhằm góp phần làm rõ tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ, vận dụng đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp để việc thực hiện Pháp lệnh về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh Bình Định ngày càng có hiệu quả hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Khoa học xã hội và nhân văn: Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ với việc thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn tại tỉnh Bình Định hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRẦN DUY KHÁNH TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ VỚI VIỆC THỰC HIỆN DÂN CHỦ Ở XÃ, PHƯỜNG, THỊ TRẤN TẠI TỈNH BÌNH ĐỊNH HIỆN NAY Chuyên ngành: TRIẾT HỌC Mã số: 60.22.80 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN Đà Nẵng - Năm 2014
Công trình được hoàn thành tại ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. HỒ TẤN SÁNG - Phản biện 1: TS. Ngô Văn Hà - Phản biện 2: PGS.TS. Nguyễn Tấn Hùng Luận văn đã được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ Khoa học xã hội và nhân văn họp tại Đại Học Đà Nẵng vào ngày 02 tháng 03 năm 2014 Có thể tìm hiểu luận văn tại: - Trung tâm Thông tin Học liệu - Đại Học Đà Nẵng - Thư viện Trường Đại học kinh tế - Đại học Đà Nẵng
-1- MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Dân chủ nói chung, dân chủ ở cơ sở nói riêng là một trong những vấn đề ưu tiên hàng đầu trong quá trình xây dựng CNXH ở nước ta. Việc thực hành dân chủ rộng rãi ở cơ sở không chỉ thể hiện rõ nhất bản chất dân chủ của Nhà nước ta, mà còn phát huy kịp thời, đầy đủ, hiệu quả quyền làm chủ của nhân dân ngay tại nền móng của HTCT, của chế độ xã hội. Nhận thức được điều đó, ngày 18/2/1998 Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa VIII) đã ban hành Chỉ thị số 30 - CT/TW về việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ (QCDC) ở cơ sở. Sau đó, Ủy Ban Thường vụ Quốc hội khóa 11 (2007) đã ban hành Pháp lệnh số 34/2007/PL - UBTVQH11 ngày 20/4/2007 về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn nhằm phát huy sức sáng tạo của nhân dân trong phát triển kinh tế, ổn định chính trị, xã hội, tăng cường đoàn kết toàn dân, cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí, xây dựng Đảng, chính quyền, đoàn thể vững mạnh, góp phần thực hiện mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh". Sau hơn 16 năm triển khai thực hiện Chỉ thị số 30 - CT/TW và hơn 6 năm thực hiện Pháp lệnh số 34/2007/PL - UBTVQH11 Bình Định đã đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên, trong triển khai thực hiện QCDC ở cơ sở, đặc biệt là Pháp lệnh 34 về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn tại tỉnh Bình Định vẫn còn những mặt hạn chế, yếu kém mà hệ quả của những khiếm khuyết, bất cập này đã ít nhiều gây ra sự thiếu đồng thuận trong xã hội, ảnh hưởng
-2- đến sự ổn định chính trị - xã hội, hạn chế và làm phương hại đến tính bền vững của sự phát triển. Lựa chọn chủ đề: "Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ với việc thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn tại tỉnh Bình Định hiện nay" làm luận văn thạc sỹ triết học, người viết hy vọng có thể góp phần vào việc giải quyết vấn đề cấp thiết nói trên. 2. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn - Mục đích: Góp phần làm rõ tư , vận dụng đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp để việc thực hiện Pháp lệnh về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh Bình Định ngày càng có hiệu quả hơn. - Nhiệm vụ: + Hệ thống hóa nội dung tư tưởng Dân chủ Hồ Chí Minh; + Phân tích, là Chỉ thị số 30 - CT/TW, đặc biệt là Pháp lệnh dân chủ ở xã, phường, thị trấn tại tỉnh Bình Định + Đề xuất phương hướng, giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh thực hiện Pháp lệnh dân chủ ở xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh Bình Định trong giai đoạn p theo. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu -T của Hồ Chí Minh về dân chủ. - Quá trình thực hiện dân chủ ở cơ sở, đặc biệt là từ khi có Pháp lệnh dân chủ ở xã, phường, thị trấn thuộc tỉnh Bình Đ nh.
-3- 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu - Lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về dân chủ. - Vận dụng tổng hợp các phương pháp: Lôgic và lịch sử, so sánh và tổng hợp,…đồng thời có sử dụng một số phương pháp điều tra xã hội học. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài Phần Mở đầu, Kết luận, Phụ lục và Danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được trình bày với 03 chương, 6. Tổng quan tình hình nghiên cứu - Các công trình tập trung vào việc khẳng định những giá trị nền tảng của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ và dân chủ xã hội chủ nghĩa. Qua đó chỉ rõ sự khác nhau về bản chất của dân chủ tư sản và dân chủ xã hội chủ nghĩa, đánh giá một cách khách quan những thành quả, những tiến bộ mà chủ nghĩa tư bản đã tạo dựng được trong tiến trình xây dựng chế độ chính trị tư sản cũng như chỉ ra những hạn chế có tính lịch sử của nền dân chủ tư sản như: “Cơ chế thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa trong hệ thống chính trị nước ta” (Đề tài cấp nhà nước KX.05.05 do PGSTS Hoàng Chí Bảo chủ nhiệm); Luận án tiến sĩ Triết học của Phạm Văn Bính (2003); “Chủ tịch Hồ Chí Minh với sự nghiệp thực hiện quyền lực ở nước ta”, Tạp chí cộng sản, số 41 của Đào Trí Úc (1990); “Tư tưởng dân chủ của V.I Lênin” của Hồ Tấn Sáng, Tạp chí Lý luận, số 3 (1990); “Từ học thuyết chuyên chính vô sản của chủ nghĩa Mác - Lênin đến đổi mới hệ thống chính trị ở nước ta hiện nay” của Phạm Ngọc Quang. Tạp chí triết học, số 2 (1993)…
-4- - Nêu rõ những thành tựu và những hạn chế, thậm chí là những sai lầm trong nhận thức, khuyết tật trong xây dựng và thực hiện nền dân chủ XHCN ở các nước XHCN nói chung và ở Việt Nam nói riêng trong thực tế. Như: “Dân chủ hóa trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam”, luận án phó tiến sĩ Triết học của Hồ Tấn Sáng (1991); “Đổi mới và kiện toàn hệ thống chính trị ở cơ sở nông thôn ngoại thành Hà Nội (cấp xã) trong giai đoạn hiện nay”, Luận án PTS của Lưu Minh Trị (1993); Dân chủ và tập trung dân chủ - Lý luận và thực tiễn, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội của Nguyễn Tiến Phồn (2001); “Vấn đề chế độ dân chủ nhân dân trong tư tưởng Hồ Chí Minh từ góc nhìn triết học”, Tạp chí cộng sản, số 23 của Lại Quốc Khánh (2010); … - Bổ sung những nhận thức mới và đề xuất những cách làm mới để xây dựng và thực hiện dân chủ phù hợp với đặc điểm lịch sử, truyền thống của dân tộc, đặc điểm của thời kỳ quá độ cũng như đặc thù của từng cấp độ, vùng miền, nhóm dân cư…ở nước ta, trong đó có: Đề tài “Đặc điểm nội dung và phương thức lãnh đạo của Đảng trong hệ thống chính trị”, mã số KX.05.06 (do PGS, Vũ Hữu Ngoạn chủ nhiệm đề tài); “Thực hiện Quy chế dân chủ ở cấp xã - Những vấn đề lý luận và thực tiễn”, Nxb CTQG, HN của Dương Xuân Ngọc (2000); “Dân chủ và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở”, Nxb CTQG, HN của Lương Gia Ban (2003); “Dân chủ cơ sở là điểm mấu chốt để thực hiện quyền dân chủ”, Tạp chí Quản lý nhà nước, số 1 của Lê Minh Châu (1999); “Mấy vấn đề xây dựng quy chế dân chủ ở cơ sở”, Tạp chí Cộng sản, số 8 của Đỗ Quang Tuấn (1998); “Thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở tại thành phố Đà Nẵng - kết quả và
-5- những vấn đề đặt ra”, Tạp chí Cộng sản, số 20 của Hồ Tấn Sáng (2005)… Đặc biệt ba công trình nghiên cứu dưới dạng chuyên khảo: “Cộng đồng làng xã Việt Nam hiện nay”; “Thực hiện Quy chế dân chủ và xây dựng chính quyền cấp xã ở nước ta hiện nay”; “Thế chế dân chủ và phát triển nông thôn Việt Nam hiện nay” do Nxb CTQG, HN lần lượt xuất bản năm 2001, 2003, 2005 (TS Nguyễn Văn Sáu và GS Hồ Văn Thông đồng chủ biên). Trong hướng nghiên cứu này, sau một thời gian triển khai thực hiện quy chế dân chủ cơ sở, đáng chú ý có: “Dân chủ cơ sở và vấn đề thực hiện dân chủ ở nông thôn nước ta hiện nay”, Luận án Tiến sĩ Chính trị học của Nguyễn Thị Tâm (2007)… Các công trình nghiên cứu trên từ những hướng tiếp cận và phạm vi nghiên cứu khá nhiều cấp độ, phạm vi khác nhau. Tuy nhiên, tại địa phương cụ thể như tỉnh Bình Định, theo chúng tôi biết, đến nay vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu một cách hệ thống về chủ đề này. Với luận văn này, tác giả mong muốn góp một phần khắc phục, bù đắp chỗ thiếu hụt trên.
-6- CHƯƠNG 1 TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ VỚI 1.1. CƠ SỞ HÌNH THÀNH VÀ NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA TƯ TƯỞNG 1.1.1. Những cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ a. oàn cảnh xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX Ở Việt Nam, vấn đề thực hiện dân chủ ở cơ sở không chỉ mang ý nghĩa thời sự mà còn là một sự tiếp nối truyền thống dân chủ của dân tộc đã được hình thành trong lịch sử dựng nước và giữ nước. Trong lịch sử, dân tộc Việt Nam thường xuyên phải đối phó với hàng loạt thử thách khắc nghiệt và trong những điều kiện gay go và gian khổ đó, sức sống mãnh liệt của dân tộc Việt Nam đã được tạo lập dựa trên cơ sở một hệ thống cơ cấu chính trị - xã hội gồm 3 khâu vững chắc và liên kết chặt chẽ với nhau: gia đình, làng xã và nước. Gia đình là cơ sở của sức mạnh cộng đồng làng - một đơn vị chính trị - xã hội của cả nước, vừa chăm lo trực tiếp lợi ý của gia đình, cộng đồng, vừa đóng góp tích cực vào sức mạnh của đất nước. Các triều đại phong kiến đã biết dựa vào cộng đồng làng để cai trị đồng thời cũng giao cho làng một số quyền tự quản nhất định. Lịch sử hình thành và phát triển tư tưởng dân chủ trên thế giới ở thời cận đại đã có ảnh hưởng tích cực tới sự hình thành tư tưởng dân chủ ở Việt Nam trong những năm đầu thế kỷ XX, khi mà tư tưởng của các nhà khai sáng Pháp qua “Tân Thư”, “Tân Văn” từ Trung Quốc và Nhật Bản truyền vào Việt Nam.
-7- Từ nửa cuối thế kỷ XIX trở đi, rất nhiều chí sỹ yêu nước đã đề xướng thực hiện dân chủ, dân sinh…Những tư tưởng của các chí sỹ yêu nước nêu ra đã làm phấn chấn lòng người, họ đặt tất cả hy vọng vào phép “Dời non sông” ấy, nhưng phải bắt đầu từ đâu và bằng con đường nào ? Câu trả lời vẫn bỏ ngõ… b. Những ảnh hưởng của văn hóa phương Đông và phương Tây Tiếp thu văn hóa phương Đông, trước hết là Nho giáo, Hồ Chí Minh đã đánh giá đúng đắn vai trò của Nho giáo và người sáng lập ra nó là Khổng Tử. Hơn ai hết, Hồ Chí Minh hiểu rõ những mặt bất cập, hạn chế của Nho giáo, nhưng Người cũng thấy được những mặt tích cực của nó và khuyên chúng ta “nên học”. Phật giáo vào Việt Nam, chủ trương sống không xa rời, lẩn tránh mà gắn bó với đời sống của nhân dân, với đất nước, tham gia vào cộng đồng, vào cuộc đấu tranh của nhân dân, chống kẻ thù dân tộc. Những mặt tích cực của Phật Việt Nam đã đi vào đời sống tinh thần dân tộc và nhân dân lao động, cũng như để lại dấu ấn trong tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ... Hồ Chí Minh cũng tìm hiểu thêm về Chủ nghĩa Tam dân của Tôn Trung Sơn và tìm thấy trong đó “những điều thích hợp với điều kiện nước ta”. Ngay khi còn ở trong nước, điều hấp dẫn nhất đối với Hồ Chí Minh đó là khẩu hiệu “Tự do, Bình đẳng, Bác ái” của Cách mạng tư sản Pháp, Mỹ… Bởi vậy, Hồ Chí Minh đã quyết định sang phương Tây - quê hương của các trào lưu tư tưởng dân chủ cách mạng, với hy vọng tìm được con đường để cứu nước, cứu dân. và từ thực tiễn đấu tranh cách mạng, Hồ Chí Minh đã tiếp thu được nội dung thực
-8- chất của tư tưởng dân chủ và hình thành phong cách dân chủ trong hoạt động thực tiễn. Người nhận thức: Ở các nước thuộc địa, đâu đâu người lao động cũng bị chủ nghĩa thực dân đế quốc đầy ải trong tủi nhục, đói nghèo, bị bóc lột đàn áp dã man và ở đâu các dân tộc bị áp bức cũng đều có khát vọng tự do, dân chủ. c. trong -Lênin Từ người yêu nước, trở thành người đấu tranh cho dân chủ trên lập trường của chủ nghĩa mác - Lênin, Hồ Chí Minh đã từng bước lĩnh hội các quan điểm về dân chủ trong lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, đặc biệt là những quan điểm của VI.Lênin. Trong đó, đáng lưu ý là những quan điểm về con đường biện chứng của tiến trình dân chủ; về không có một nền “Dân chủ chung chung”, “Dân chủ thuần tuý” trong xã hội có giai cấp; về sự khác nhau rất cơ bản giữa dân chủ tư sản và dân chủ vô sản trong kinh tế; về các đặc trưng của dân chủ XHCN… 1.1.2. trong tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ a. Về bản chất của dân chủ Trước hết là một hình thức tổ chức Nhà nước. Thứ hai, Dân chủ còn được hiểu là một giá trị xã hội. Thứ ba, dân chủ còn được xét với ý nghĩa là điều kiện để hình thành và phát triển nhân cách. Hồ Chí Minh đòi hỏi mỗi người cách mạng phải rèn luyện theo những chuẩn mực đạo đức "Cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư" [50, tr. 90]. b. Về vai trò, ý nghĩa của dân chủ Đối với Hồ Chí Minh, Người đã nhìn thấy rõ sức mạnh của
-9- nhân dân “Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân” [50, tr. 276]. Tư tưởng dân chủ Hồ Chí Minh không chỉ được thể hiện trong các tác phẩm của Người. Ý nghĩa to lớn hơn, có sức cảm hóa hơn đó là sự thể hiện của tư tưởng đó trong hành động thực tiễn. c. Về phương thức thực hành dân chủ Đảm bảo đúng nguyên tắc dân chủ tập trung trong thực tiễn xây dựng tổ chức và sinh hoạt Đảng. Tự do dân chủ trong thảo luận tìm tòi chân lý để tự do phục tùng chân lý. Phải rèn luyện đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân, quan liêu, lãng phí, tham ô để thực hiện dân chủ. Phải vận động quần chúng, đó chính là dân vận. Người làm công tác dân vận phải biết “dân vận là vận động tất cả lực lượng của mỗi người dân, không để sót một người nào” [49, tr. 698]. d. Về xây dựng chế độ dân chủ Xây dựng một Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân, coi trọng việc xây dựng pháp luật. Trong xây dựng chế độ dân chủ, không chỉ coi trọng vai trò của Nhà nước mà phải thấy được vai trò của Đảng cầm quyền. Hồ Chí Minh đã khẳng định “trước hết nói về Đảng” và khẳng định “Đảng ta là một Đảng cầm quyền” [56, tr. 510]. Xây dựng củng cố các đoàn thể quần chúng và Mặt trận là vấn đề có tầm quan trọng chiến lược của cách mạng.
- 10 - 1.2. PHÁP LỆNH THỰC HIỆN DÂN CHỦ Ở XÃ, PHƯỜNG, THỊ TRẤN NƯỚC TA – SỰ THỂ CHẾ HÓA NỘI DUNG TƯ TƯỞNG DÂN CHỦ HỒ CHÍ MINH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY 1.2.1. Q xã hội chủ nghĩa Nam trong thời kỳ đổi mới Đến cuối những năm 80 của thế kỷ XX, đứng trước Đảng Cộng sản Việt Nam đã nhạy bén, kịp thời lãnh đạo nhân dân đổi mới toàn diện đất nước. Từ khi tiến hành đổi mới, nền kinh tế của đất nước từng bước phát triển, kin - HTCT. Vì thế không ngừng mở rộng và phát huy dân chủ trong đời sống xã hội là một đòi hỏi tất yếu của đời sống. Đến Đại hội VIII, Đảng ta tiếp tục khẳng định: Xây dựng nền dân chủ XHCN là nội dung cơ bản đổi mới HTCT ở nước ta. Phải có cơ chế và cách làm cụ thể để thực hiện phương châm "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra" đối với các chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước. Tư tưởng quan trọng này chính là cơ sở để Bộ chính trị (khóa VIII) ban hành Chỉ thị 30 - CT/TW, ngày 18/2/1998 về xây dựng và thực hiện QCDC ở cơ sở và BCHTW các khóa tiếp theo từng bước củng cố và phát triển. Có thể nói, tính đến thời điểm ban hành Pháp lệnh số 34/2007/PL-UBTVQH11, việc xây dựng chế độ dân chủ và thực hành dân chủ, quan niệm về dân chủ và thực hành dân chủ ở nước ta đã có nhiều bổ sung, phát triển, nhưng chưa bao giờ được xem là đầy
- 11 - đủ, hoàn thiện. Bởi thế, việc ban hành Pháp lệnh số 34/2007/PL- UBTVQH11 như là bước đi tất yếu. 1.2.2. Pháp lệnh số 34/2007/PL-UBTVQH11 - a. Sự cần thiết xây dựng Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn Chỉ thị số 30 - CT/TW ngày 18/2/1998 của Bộ Chính trị đã xác định: Để giữ vững và phát huy được bản chất tốt đẹp của Nhà nước ta, phải phát huy quyền làm chủ của nhân dân, …. Khâu quan trọng và cấp bách trước mắt là phát huy quyền làm chủ của nhân dân ở cơ sở,… là nơi cần thực hiện quyền dân chủ của nhân dân một cách trực tiếp và rộng rãi nhất. Qua 10 năm (1998-2007) thực hiện QCDC ở xã, phường, thị trấn, chúng ta đã đạt được những kết quả tích cực và tương đối toàn diện. Tuy nhiên, những kết quả đạt được nêu trên mới chỉ là bước đầu, vẫn còn những mặt hạn chế, yếu kém trong triển khai thực hiện QCDC ở cơ sở. Việc nghiên cứu, nâng cao hiệu lực pháp lý của văn bản ở cấp độ Nghị định lên Pháp lệnh đặt ra yêu cầu bức thiết. Từ thực tế đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Pháp lệnh số 34/2007/PL - UBTVQH11 ngày 20/4/2007 về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn. b. Những nội dung cơ bản của Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn và sự tác động của Pháp lệnh tới đời sống nhân dân Luận văn trình bày chi tiết:
- 12 - - Những nội dung công khai để nhân dân cấp xã biết theo quy định của Pháp lệnh. - Những nội dung Pháp lệnh quy định nhân dân bàn bạc, thảo luận và cùng quyết định. - Những nội dung Pháp lệnh quy định nhân dân được quyền tham gia ý kiến trước khi chính quyền cấp xã hoặc cơ quan có thẩm quyền quyết định. - Những nội dung nhân dân giám sát.
- 13 - CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG VIỆC THỰC THI DÂN CHỦ XÃ, PHƯỜNG, THỊ TRẤN Ở TỈNH BÌNH ĐỊNH 2.1. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG Trong thế kỷ XX ghi nhận những thành quả có ý nghĩa “thay đổi trật tự thế giới”, trong đó phải kể đến những đóng góp to lớn của các nước XHCN trong việc nhân đạo hóa và dân chủ hóa các lĩnh vực của đời sống xã hội. Tuy vậy, những thập niên sau cùng của thế kỷ XX, dường như nhân loại lại được chứng kiến những “nghịch lý của sự phát triển”. Ở trong nước, những thành tựu của sự nghiệp đổi mới, trực tiếp là thành tựu đạt được trong những năm đầu thế kỷ XXI tiếp tục mang lại thế và lực mới cho đất nước. Bên cạnh đó, những nguy cơ thách thức mà Đảng đã cảnh báo vẫn chưa hề có dấu hiệu thuyên giảm, thậm chí có những nguy cơ đã và đang bộc lộ rõ nét hơn, trầm trọng hơn. Trong tình hình đó, nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta vẫn là nền tảng định hướng hoạt động của toàn bộ hệ thống chính trị, tác động sâu sắc đến các quan hệ xã hội. Đây có thể được xem là những nhân tố có tính dân tộc, thời đại – mang tính phổ quát tác động, chi phối việc nhận thức và tổ chức thực hiện dân chủ trên bình diện cả nước, cũng như ở mỗi địa phương, đơn vị trong những thập niên cuối của thế kỷ XX, đầu thế kỷ XXI. Bên cạnh cái phổ biến, tất nhiên quá trình triển khai thực hiện dân chủ ở cơ sở nói chung, xã, phường, thị trấn nói riêng ở tỉnh Bình
- 14 - định cũng chịu tác động của các nhân tố có tính đặc thù - những đặc điểm này ảnh hưởng trực tiếp đến lối sống của các cấp độ chủ thể, trở thành phong tục, tập quán, cách nghĩ, cách ứng xử…Nổi lên trong đó là các yếu tố sau: tự nhiên, Bình Định là 1 tỉnh ở khu vực duyên hải Nam Trung Bộ, nằm trong Vùng kinh tế trọng điểm Miền Trung, có diện tích tự nhiên là 6.039 km2, dân số tỉnh Bình Định (năm 2009) là 1.485.943 người; gồm 09 huyện, 01 thị xã và Tp. Quy Nhơn. Ngoài dân tộc Kinh, còn có gần 40.000 các dân tộc khác cùng chung sống, nhưng chủ yếu là 3 dân tộc Chăm, Ba Na và Hrê sinh sống ở các huyện miền núi và trung du. Bình Định là tỉnh có tiềm năng về kinh tế biển; kinh tế rừng; kinh tế trọng điểm như công nghiệp chế biến lâm - nông - thuỷ sản, sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, vật liệu xây dựng, giày da, may mặc, cơ khí, cảng biển nước sâu, ....Hoạt động du lịch của Bình Định cũng hết sức sôi động. Số khách du lịch đến tham quan, nghỉ dưỡng tại Bình Định ngày càng tăng... Bình Định có 09 huyện, 01 thị xã và 1 thành phố thuộc tỉnh. Đảng bộ Bình Định có 880 tổ chức cơ sở đảng, với 49.991 đảng viên. Trong số tổng số xã phường, thị trấn là 159; xã: 129, phường: 16; thị trấn: 14. HTCT ở xã, phường, thị trấn của Bình Định những năm gần đây tương đối ổn định. Văn hóa - xã hội vẫn được chăm lo tốt, góp phần thiết thực vào việc bảo đảm an sinh xã hội, ổn định và cải thiện đời sống nhân dân.
- 15 - 2.2. QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN PHÁP LỆNH (2007-2013) 2.2.1. riển khai Nhận thức sâu sắc việc mở rộng dân chủ XHCN, Đảng bộ tỉnh Bình Định đã nghiêm túc triển khai đồng bộ các khâu quan trọng trong công tác thực hiện Chị thị 30, các Nghị định và Pháp lệnh về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn; Thành lập Ban chỉ đạo cấp tỉnh, cấp huyện và ban hành quy chế hoạt động, kịp thời kiện toàn Ban chỉ đạo khi có sự thay đổi thành viên. Việc tổ chức học tập, quán triệt, triển khai Chỉ thị 30 và các Nghị định, Pháp lệnh về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn được triển khai một cách nghiêm túc, bài bản với nhiều hình thức phù hợp …. Công tác tập huấn luôn được quan tâm. Công tác chỉ đạo làm điểm, đồng thời tiến hành nhiều cuộc khảo sát, điều tra xã hội học, tiến hành kiểm tra hàng năm; việc sơ kết, tổng kết 03 năm, 05 năm được quan tâm chỉ đạo. Công tác chỉ đạo cụ thể hóa quy chế, nội quy, quy ước của xã, phường, thị trấn, thôn, khu dân cư; triển khai thực hiện cải cách hành chính và ban hành quy chế “Một cửa” và “Một cửa liên thông”; … luôn được theo dõi, chỉ đạo. MTTQ và các Hội đoàn thể các cấp đã chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng thực hiện tốt việc chỉ đạo và đôn đốc thực hiện… 2.2.2. hạn chế a. Những thành quả trong việc thực hiện Pháp lệnh 34 Trước hết, luận văn phân tích trên 3 phương diện: Việc thực hiện dân chủ ở cơ sở nói chung và ở xã, phường, thị trấn nói riêng đã
- 16 - góp phần vào việc xây dựng HTCT vững mạnh; thúc đẩy phát triển kinh tế và giải quyết các vấn đề văn hóa, xã hội. Sau đó là những khái quát chung phản ánh tổng hợp thành quả của việc tổ chức thực hiện Pháp lệnh ở tỉnh thời gian qua. b. Những hạn chế - Vai trò lãnh đạo của tổ chức Đảng ở cơ sở chưa được phát huy, sự yếu kém về năng lực công tác… của một bộ phận cán bộ, đảng viên vẫn chưa được khắc phục. - Công tác tuyên truyền, triển khai, quán triệt Chỉ thị số 30- CT/TW; Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn ở một số địa phương chưa thường xuyên, chưa sâu rộng. - Sự phối hợp của chính quyền với các ban, ngành, MTTQ và các đoàn thể nhân dân chưa thường xuyên, chưa chặt chẽ, còn có biểu hiện hình thức, ít hiệu quả…Công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết việc thực hiện QCDC ở một số địa phương chưa thường xuyên. Một số tổ chức như MTTQ, Hội nông dân, Hội cựu chiến binh, Đoàn thanh niên… chưa thể hiện rõ vai trò của mình, các tổ chức không làm tròn chức trách và nhiệm vụ của mình đối với nhân dân. - Một số nơi, việc thực hiện QCDC chưa kết hợp chặt chẽ với việc thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng, cải cách thủ tục hành chính, xây dựng HTCT ở cơ sở... Còn thiếu cơ chế lồng ghép chặt chẽ giữa các phong trào, cuộc vận động. Việc thực hiện những nội dung trong QCDC ở xã, phường, thị trấn ở một số địa phương còn chưa nghiêm túc. Dân chủ trực tiếp được thực hiện rộng rãi (như việc bầu cử) nhưng trên thực tế ở một số nơi, một
- 17 - số địa phương việc lựa chọn ai đã nằm trong danh sách, đã được chỉ định sẵn, mang tính áp đặt. 2.2.3. Nguyên nhân của những thành quả và hạn chế a. Nguyên nhân của những thành quả sau khi thực hiện Pháp lệnh 34 - Chủ trương xây dựng và thực hiện QCDC ở cơ sở được thực tế khẳng định là hoàn toàn đúng đắn, được lòng nhân dân. - Được sự quan tâm, theo dõi, và chỉ đạo sát sao của cả hệ thống chính trị. - Công tác tổ chức chuẩn bị, tuyên truyền, làm điểm được chuẩn bị chu đáo, cẩn trọng, đúng quy trình. - Quá trình thực hiện QCDC có sơ kết, tổng kết, đúc rút kinh nghiệm. - Đội ngũ cán bộ, đảng viên, thực sự đã trở thành những hạt nhân tích cực của quá trình triển khai, thực hiện QCDC. b. Nguyên nhân của những hạn chế sau khi thực hiện Pháp lệnh 34 b1. Nguyên nhân khách quan Hệ thống các văn bản pháp quy chưa đồng bộ và nhất quán. Sự tác động từ mặt trái của cơ chế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế. b2. Nguyên nhân chủ quan - Năng lực, phẩm chất đạo đức của cán bộ, công chức cấp xã, phường, thị trấn còn yếu. - Công tác tổ chức thực hiện của Chính quyền, MTTQ và các đoàn thể nhân dân chưa đồng đều. - Trình độ nhận thức của người dân thấp.
- 18 - 2.2.4. Một số kinh nghiệm trong việc thực hiện Pháp lệnh Thứ nhất, Nắm vững các quan điểm chỉ đạo của Trung ương, tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân, không ngừng nâng cao nhận thức về dân chủ và thực hành dân chủ ở cơ sở. Thứ hai, Phát huy vai trò, trách nhiệm người đứng đầu các tổ chức trong HTCT và đội ngũ cán bộ, công chức ở cấp xã, phường, thị trấn. Quan tâm chỉ đạo việc xây dựng và thực hiện QCDC gắn với việc thực hiện dân chủ, công khai, minh bạch. Nâng cao chất lượng dân chủ đại diện, mở rộng dân chủ trực tiếp; …. Phát huy dân chủ, khâu quan trọng và có ý nghĩa sâu sắc chính là xây dựng và ban hành được các quy chế, quy ước thực hiện dân chủ ở cơ sở... Thứ ba, Tăng cường sự phối hợp hoạt động giữa các tổ chức trong hệ thống chính trị. Phát huy dân chủ ở cơ sở gắn với đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động ở cơ sở... Thứ tư, Nâng cao chất lượng tham mưu cho cấp ủy, phối hợp chặt chẽ với chính quyền, các đoàn thể nhân dân trong xây dựng và thực hiện QCDC ở cơ sở; tập trung chỉ đạo, nâng cao chất lượng thực hiện QCDC và ý thức chấp hành pháp luật của nhân dân, xây dựng xã hội đồng thuận, đoàn kết, giúp đỡ nhau, tạo sự đồng đều về kết quả xây dựng và thực hiện QCDC ở cấp xã. Thứ năm, Xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở ngang tầm nhiệm vụ mới. “Cán bộ là gốc của công việc”, ở đâu có cán bộ tốt thì việc gì cũng xong. Thứ sáu, Phải tạo được động lực để thúc đẩy kinh tế nông thôn, kinh tế hộ nông dân...