Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp dạy học chủ đề môn Toán lớp 10 theo định hướng giáo dục STEM tại trường THPT Nguyễn Duy Trinh

Chia sẻ: Behodethuonglam | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:63

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo dục STEM hiện vẫn là khái niệm còn khá mơ hồ, chưa thực sự được hưởng ứng tích cực, chưa có nhiều điều kiện triển khai ở các trường THPT.Các trường THPT chủ yếu tập trung vào việc thiết kế và tổ chức các hoạt động trải nghiệm theo định hướng giáo dục STEM. Việc dạy học các tiết học trên lớp theo định hướng giáo dục STEM chưa được chú trọng. Mời các bạn cùng tham khảo bài viết dưới đây để nắm nội dung của sáng kiến kinh nghiệm!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp dạy học chủ đề môn Toán lớp 10 theo định hướng giáo dục STEM tại trường THPT Nguyễn Duy Trinh

S ỞGIÁO D Ụ C & ĐÀ O T Ạ O NGH ỆAN TR ƯỜN G THPT NGUY Ễ N DUY TRINH SÁNG KI Ế N KINH NGHI Ệ M M ỘT S ỐGI Ả I PHÁP D Ạ Y H Ọ C CH ỦĐỀ MÔN TOÁN L ỚP 10 THEO ĐỊN H H ƯỚN G GIÁO D Ụ C STEM T ẠI TR ƯỜ N G THPT NGUY Ễ N DUY TRINH Môn: Toán Tác gi ả: Đi nh Xuân Luy ện T ổ: Toán-Tin SĐ T: 0945044645 Nă mhọ c 2020-2021 1
M ỤC L ỤC PH ẦN I. ĐẶT V ẤN ĐỀ .......................................................................................... 1 PH ẦN II. N ỘI DUNG............................................................................................. 2 I. CƠ SỞ KHOA H ỌC.............................................................................................. 2 1. C ơ s ở lý lu ận ......................................................................................................... 2 1.1. Khái ni ệm v ề STEM........................................................................................... 2 1.2. Giáo d ục STEM.................................................................................................. 2 1.2.1. Giáo d ục STEM............................................................................................... 2 1.2.2. Các hình th ức giáo d ục STEM........................................................................ 3 1.3. D ạy h ọc theo định h ướng giáo d ục STEM......................................................... 4 1.4. Vai trò c ủa môn Toán trong d ạy h ọc STEM...................................................... 5 1.5. Quy trình xây d ựng bài h ọc STEM.................................................................... 5 2. Cơ sở th ực ti ễn ...................................................................................................... 6 2.1. S ự c ần thi ết d ạy h ọc ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM ......................................................................................................................... .......... 6 2.1.1. Xu ất phát t ừ nhu c ầu và định h ướng đổi m ới ph ương pháp gi ảng d ạy ở tr ường ph ổ thông. ...................................................................................................... 6 2.1.2. Xu ất phát t ừ nh ững khó khăn và h ạn ch ế trong vi ệc d ạy h ọc ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM.......................................................... 7 2.2. Nh ững thu ận l ợi và khó khăn khi d ạy h ọc môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM t ại tr ường THPT Nguy ễn Duy Trinh .............................................. 7 2.2.1. Thu ận l ợi: ........................................................................................................ 7 2.2.2. Khó khăn: ........................................................................................................ 8 II. TH ỰC TR ẠNG .................................................................................................... 8 1. Th ực tr ạng chung d ạy ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục
STEM ......................................................................................................................... .......... 8 1.1. N ội dung kh ảo sát............................................................................................... 8 1.2. K ết qu ả kh ảo sát ................................................................................................. 9 2. Th ực tr ạng d ạy h ọc ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướ ng giáo d ục STEM t ại tr ườ ng THPT Nguy ễn Duy Trinh....................................................................... 10 2 2.1. Th ực tr ạng d ạy ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM t ại tr ường THPT Nguy ễn Duy Trinh............................................................................ 11 2.2. Th ực tr ạng h ọc t ập môn Toán c ủa HS l ớp 10 ở tr ường THPT Nguy ễn Duy Trinh theo định h ướng giáo d ục STEM. ................................................................. 11 III. CÁC GI ẢI PHÁP.............................................................................................. 12 1. Đố i v ới nhà tr ường .............................................................................................. 12 1.1 Xây d ựng k ế ho ạch............................................................................................ 12 1.2. Đổi m ới trong công tác ch ỉ đạo, trong công tác ki ểm tra đánh giá.................. 13 1.3. T ổ ch ức các không gian tr ải nghi ệm STEM, thành l ập và t ổ ch ức câu l ạc b ộ STEM trong nhà tr ường. ......................................................................................... 14 1.4. Nâng cao ch ất l ượng đội ngũ GV..................................................................... 14 1.5. T ổ ch ức h ội th ảo, t ập hu ấn, nâng cao nh ận th ức giáo d ục STEM cho GV...... 14 1.7. Đẩ y m ạnh công tác nghiên c ứu khoa h ọc, chuy ển giao công ngh ệ................. 16 1.8. Tăng c ường h ợp tác giao l ưu chuyên môn v ới các tr ường trong và ngoài huy ện. ......................................................................................................................... ........ 17 2. Đố i v ới t ổ chuyên môn........................................................................................ 17 2.1. Xây d ựng k ế ho ạch gi ảng d ạy, k ế ho ạch t ổ chuyên môn, k ế ho ạch ch ủ đề d ạy h ọc STEM................................................................................................................ 17
2.2. Tri ển khai d ạy h ọc ch ủ đề theo định h ướng giáo d ục STEM .......................... 18 2.3. Xây d ựng th ư vi ện h ọc li ệu s ố, ứng d ụng các ph ần m ềm h ọc t ập ................... 19 2.4. Đa d ạng các hình th ức t ổ ch ức d ạy h ọc. .......................................................... 20 2.5. T ổ ch ức giao l ưu chuyên môn, trao đổi kinh nghi ệm. ..................................... 20 2.6. Đánh giá, rút kinh nghi ệm................................................................................ 20 3. Đố i v ớiGV........................................................................................................... 20 3.1. Tham gia các đợt t ập hu ấn v ề giáo d ục STEM do S ở và Nhà tr ường t ổ ch ức 20 3.2. Xây d ựng k ế ho ạch th ực hi ện........................................................................... 20 3.3. Thi ết k ế, so ạn giáo án và d ạy m ột s ố ch ủ đề d ạy h ọc theo định h ướng giáo d ục STEM ...................................................................................................................... 21 3.4. T ổ ch ức các ho ạt động tr ải nghi ệm STEM, câu l ạc bộ STEM ........................ 22 3.5. S ử d ụng các thi ết b ị thông minh trong d ạy h ọc ............................................... 22 4. Đố i v ới HS........................................................................................................... 23 4.1. Hình thành ý t ưởng, trao đổi, chia s ẻ ............................................................... 23 3 4.2. Ch ủ động nghiên c ứu SGK, tài li ệu h ọc t ập .................................................... 23 4.3. V ận d ụng ki ến th ức để thi ết k ế, th ử nghi ệm.................................................... 24 4.4. Tìm hi ểu, khám phá các ph ần m ềm h ọc t ập, tham gia vào th ư vi ện h ọc li ệu.. 24 4.5. Tích c ực tham gia câu l ạc b ộ STEM, ch ương trình ngo ại khóa, ho ạt động tr ải nghi ệm..................................................................................................................... 24 IV. THI ẾT K Ế TH Ể NGHI ỆM M ỘT S Ố CH Ủ ĐỀ D ẠY H ỌC MÔN TOÁN L ỚP 10 THEO ĐỊ NH H ƯỚNG GIÁO D ỤC STEM ...................................................... 24 1. M ột s ố ch ủ đề môn Toán l ớp 10 có th ể th ực hi ện d ạy h ọc theo định h ướng giáo d ục STEM................................................................................................................ 24 2. Thi ết k ế d ạy m ột s ố ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục
STEM25 V. K ẾT QU Ả TRI ỂN KHAI................................................................................... 37 PH ẦN III. K ẾT LU ẬN ......................................................................................... 42 1. Quy trình nghiên c ứu: ......................................................................................... 42 2. Ý ngh ĩa c ủa đề tài:............................................................................................... 42 3. Ki ến ngh ị:............................................................................................................ 43 TÀI LI ỆU THAM KH ẢO .................................................................................... 44 PH Ụ L ỤC 4 DANH M ỤC CH Ữ VI ẾT T ẮT GV Giáo viên HKI H ọc kì I HS H ọc sinh HSG H ọc sinh gi ỏi NCKH Nghiên c ứu khoa h ọc
SL S ố l ượng THPT Trung h ọc ph ổ thông 5 PH ẦN I. ĐẶT V ẤN ĐỀ Th ực hi ện Ngh ị quy ết Trung ươ ng s ố 29 - NQ/TW ngày 04/11/2013 v ề “ Đổi m ới căn b ản, toàn di ện giáo d ục và đào t ạo, đáp ứng yêu c ầu công nghi ệp hóa, hi ện đại hóa trong đi ều ki ện kinh t ế th ị tr ường định h ướng xã h ội ch ủ ngh ĩa và h ội nh ập qu ốc t ế” đã định h ướng rõ “đổi m ới căn b ản, toàn di ện giáo d ục và đào t ạo là đổi m ới nh ững v ấn đề l ớn, c ốt lõi, c ấp thi ết, t ừ quan đi ểm, t ư t ưởng ch ỉ đạo đến m ục tiêu, n ội dung, ph ương pháp, c ơ ch ế, chính sách, đi ều ki ện b ảo đảm th ực hi ện; đổi m ới t ừ s ự lãnh đạo c ủa Đả ng, s ự qu ản lí c ủa Nhà n ước đến ho ạt động qu ản tr ị c ủa các c ơ s ở giáo d ục - đào t ạo và vi ệc tham gia c ủa gia đình, c ộng đồng, xã h ội và b ản thân ng ười h ọc; đổi m ới ở t ất c ả các b ậc h ọc, ngành h ọc”. Ngh ị quy ết cũng định h ướng “phát tri ển giáo d ục và đào t ạo là nâng cao dân trí, đào t ạo nhân l ực và b ồi d ưỡng nhân tài; chuy ển m ạnh quá trình giáo d ục t ừ ch ủ y ếu trang b ị ki ến th ức sang phát tri ển toàn di ện năng l ực và ph ẩm ch ất ng ười h ọc; h ọc đi đôi v ới hành; lí lu ận g ắn v ới th ực ti ễn; giáo d ục nhà tr ường k ết h ợp v ới giáo d ục gia đình và giáo d ục xã h ội”. M ột trong nh ững gi ải pháp, nhi ệm v ụ mà ngh ị quy ết đã đề c ập, đó là “ti ếp t ục đổi m ới m ạnh m ẽ ph ương pháp d ạy và h ọc theo h ướng hi ện đại; phát huy tính tích c ực, ch ủ động, sáng t ạo và v ận d ụng ki ến th ức, k ỹ năng c ủa ng ười h ọc; kh ắc ph ục l ối truy ền th ụ áp đặt m ột chi ều, ghi nh ớ máy móc; t ập trung d ạy cách h ọc, cách ngh ĩ, khuy ến khích t ự h ọc, t ạo c ơ s ở để ng ười h ọc t ự c ập nh ật và đổi m ới tri th ức, k ỹ năng, phát tri ển năng l ực; chuy ển t ừ h ọc ch ủ y ếu trên l ớp sang t ổ ch ức hình th ức h ọc t ập đa d ạng, chú ý các ho ạt động xã h ội, ngo ại khóa, nghiên c ứu khoa h ọc”;… Ch ỉ th ị s ố 16/CT - TTg ngày 04/05/2017 c ủa Th ủ t ướng Chính ph ủ v ề vi ệc “Tăng c ường năng l ực ti ếp c ận cu ộc cách m ạng công nghi ệp l ần th ứ t ư” mà nhi ệm v ụ c ủa B ộ Giáo d ục và Đào t ạo: “Thúc đẩy tri ển khai giáo d ục v ề khoa h ọc, công ngh ệ, k ỹ thu ật và toán h ọc (STEM) trong ch ương trình giáo d ục ph ổ thông; t ổch ức thí đi ểm t ại m ột s ố tr ường ph ổ thông ngay t ừ năm h ọc 2017 - 2018”. Giáo d ục STEM hi ện v ẫn là khái ni ệm còn khá m ơ h ồ, ch ưa th ực s ự đượ c h ưởng ứng tích c ực, ch ưa có nhi ều đi ều ki ện tri ển khai ở các tr ường THPT.Các tr ường THPT ch ủ y ếu t ập trung vào vi ệc thi ết k ế và t ổ ch ức các ho ạt động tr ải nghi ệm theo định h ướng giáo d ục STEM. Vi ệc d ạy h ọc các ti ết h ọc trên l ớp theo định h ướng giáo d ục STEM ch ưa được chú tr ọng. T ừ nh ững lí do đó, tôi đã ch ọn đề tài “M ột s ố gi ải pháp d ạy h ọc ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM t ại tr ường THPT
Nguy ễn Duy Trinh” mà b ản thân đã th ực hi ện khá hi ệu qu ả t ại tr ường THPT Nguy ễn Duy Trinh trong HKI năm h ọc 2020-2021. 1 PH ẦN II. N ỘI DUNG I. C Ơ S Ở KHOA H ỌC 1. C ơ s ở lý lu ận 1.1. Khái ni ệm v ề STEM STEM là thu ật ng ữ vi ết t ắt l ấy ch ữ cái đầu tiên trong ti ếng Anh c ủa các t ừ: Science, Technology, Engineering, Maths. Thu ật ng ữ STEM đượ c hi ểu nh ư m ột “t ổ h ợp đa l ĩnh v ực” bao g ồm: Khoa h ọc (Science), Công ngh ệ (Technology), K ỹ thu ật (Engineering) và Toán h ọc (Mathematics). B ốn l ĩnh v ực này đượ c mô t ả nh ư sau: Science (Khoa h ọc): g ồm các ki ến th ức v ề V ật lí, Hóa h ọc, Sinh h ọc, Khoa h ọc trái đất nh ằm giúp HS hi ểu v ề th ế gi ới t ự nhiên và v ận d ụng ki ến th ức đó để gi ải quy ết các v ấn đề khoa h ọc trong cu ộc s ống hàng ngày. Technology (Công ngh ệ): phát tri ển kh ả năng s ử d ụng, qu ản lý, hi ểu và đánh giá công ngh ệ c ủa HS, t ạo c ơ h ội để HS hi ểu v ề công ngh ệ được phát tri ển nh ư th ế nào, ảnh h ưởng c ủa công ngh ệ m ới t ới cu ộc s ống. Engineering (K ỹ thu ật): phát tri ển s ự hi ểu bi ết ở HS v ề cách công ngh ệ đang phát tri ển thông qua quá trình thi ết k ế k ỹ thu ật, t ạo c ơ h ội để tích h ợp ki ến th ức c ủa nhi ều môn h ọc, giúp cho nh ững khái ni ệm liên quan tr ở nên d ễ hi ểu. K ỹ thu ật cũng cung c ấp cho HS nh ững k ỹ năng để v ận d ụng sáng t ạo c ơ s ở Khoa h ọc và Toán h ọc trong quá trình thi ết k ế các đối t ượng, các h ệ th ống hay xây d ựng các quy trình s ản xu ất. Maths (Toán h ọc): là môn h ọc nh ằm phát tri ển ở HS kh ả năng phân tích, bi ện lu ận và truy ền đạt ý t ưởng m ột cách hi ệu qu ả thông qua vi ệc tính toán, gi ải thích, các gi ải pháp gi ải quy ết các v ấn đề toán h ọc trong các tình hu ống đặt ra. 1.2. Giáo d ục STEM 1.2.1. Giáo d ục STEM V ới nh ững cách ti ếp c ận khác nhau, giáo d ục STEM s ẽ đượ c hi ểu và tri ển khai theo nh ững cách khác nhau. Giáo d ục STEM đượ c nh ận th ức và ho ạt động theo hai cách hi ểu chính nh ư sau: M ột là, giáo d ục STEM đượ c hi ểu theo ngh ĩa là quan tâm đến các môn Khoa h ọc, Công ngh ệ, K ĩ thu ật và Toán h ọc. Đây cũng là quan ni ệm v ề giáo d ục
STEM c ủa B ộ giáo d ục M ỹ “Giáo d ục STEM là m ột ch ương trình nh ằm cung c ấp h ỗ tr ợ, tăng c ường, giáo d ục Khoa h ọc, Công ngh ệ, K ĩ thu ật và Toán h ọc ở ti ểu h ọc và trung h ọc cho đến b ậc sau đại h ọc”. Đây là ngh ĩa r ộng khi nói v ề giáo d ục STEM. Đó chính là m ột chi ến l ược, định h ướng giáo d ục nh ằm thúc đẩy giáo d ục b ốn l ĩnh v ực Khoa h ọc, Công ngh ệ, K ĩ thu ật và Toán h ọc v ới m ục tiêu đào t ạo ngu ồn nhân l ực đáp ứng nhu c ầu ngày càng tăng c ủa các ngành ngh ề có liên quan, nh ờ đó nâng cao s ức c ạnh tranh c ủa n ền kinh t ế. 2 Hai là, giáo d ục STEM đượ c hi ểu theo ngh ĩa là tích h ợp. Ho ặc là tích h ợp đầy đủ c ả b ốn l ĩnh v ực Khoa h ọc, Công ngh ệ, K ĩ thu ật và Toán h ọc. Giáo d ục STEM là m ột ph ương pháp h ọc t ập ti ếp c ận liên ngành, ở đó nh ững ki ến th ức hàn lâm đượ c k ết h ợp ch ặt ch ẽ v ới các bài h ọc th ực t ế thông qua vi ệc HS đượ c áp d ụng nh ững ki ến th ức Khoa h ọc Công ngh ệ, K ĩ thu ật và Toán h ọc vào trong nh ững b ối c ảnh c ụ th ể t ạo nên m ột k ết n ối gi ữa nhà tr ường, c ộng đồng và các doanh nghi ệp cho phép ng ười h ọc phát tri ển nh ững k ĩ năng STEM và tăng kh ả năng c ạnh tranh trong n ền kinh t ế m ới. Giáo d ục STEM là ph ương pháp ti ếp c ận, khám phá trong gi ảng d ạy và h ọc t ập gi ữa hai hay nhi ều h ơn các môn h ọc STEM, ho ặc gi ữa m ột ch ủ đề STEM và m ột ho ặc nhi ều môn h ọc khác trong nhà tr ường. Nh ư v ậy, giáo d ục STEM v ề b ản ch ất đượ c hi ểu là trang b ị cho ng ười h ọc nh ững ki ến th ức và k ỹ năng c ần thi ết liên quan đến các l ĩnh v ực khoa h ọc, công ngh ệ, k ỹ thu ật và toán h ọc. Giáo d ục STEM k ết n ối gi ữa ki ến th ức h ọc đường v ới th ế gi ới th ực, gi ải quy ết các v ấn đề th ực ti ễn, t ạo h ứng thú cho HS, hình thành và phát tri ển năng l ực, ph ẩm ch ất cho HS 1.2.2. Các hình th ức giáo d ục STEM Các hình th ức t ổ ch ức giáo d ục STEM bao g ồm: 1. D ạy h ọc các môn h ọc thu ộc l ĩnh v ực STEM: Đây là hình th ức t ổ ch ức giáo d ục STEM ch ủ y ếu trong nhà tr ường. Theo cách này, các bài h ọc, ho ạt động giáo d ục STEM đượ c tri ển khai ngay trong quá trình d ạy h ọc các môn h ọc STEM theo ti ếp c ận liên môn. Các ch ủ đề, bài h ọc, ho ạt động STEM bám sát ch ương trình c ủa các môn h ọc thành ph ần. Hình th ức giáo d ục STEM này không làm phát sinh thêm th ời gian h ọc t ập. 2. Ho ạt động tr ải nghi ệm STEM: Trong ho ạt động tr ải nghi ệm STEM, HS được khám phá các thí nghi ệm, ứng d ụng khoa h ọc, k ỹ thu ật trong th ực ti ễn đời s ống. Qua đó, nh ận bi ết đượ c ý ngh ĩa c ủa khoa h ọc, công ngh ệ, k ỹ thu ật và toán h ọc đối v ới đời s ống con ng ười, nâng cao h ứng thú h ọc t ập các môn h ọc STEM. Đây cũng là cách th ức để thu hút s ự quan tâm c ủa xã h ội t ới giáo d ục STEM. Để t ổ ch ức thành công các ho ạt động tr ải nghi ệm STEM, c ần có s ự tham gia, h ợp tác c ủa các bên liên quan nh ư tr ường ph ổ thông, c ơ s ở giáo d ục ngh ề nghi ệp, các tr ường đại h ọc, doanh nghi ệp. Tr ải nghi ệm STEM còn có th ể đượ c th ực hi ện thông qua s ự h ợp tác gi ữa tr ường ph ổ thông v ới các c ơ s ở giáo d ục đại h ọc,
giáo d ục ngh ề nghi ệp. Các tr ường ph ổ thông có th ể tri ển khai giáo d ục STEM thông qua hình th ức câu l ạc b ộ. Tham gia câu l ạc b ộ STEM, HS đượ c h ọc t ập nâng cao trình độ, tri ển khai các d ự án nghiên c ứu, tìm hi ểu các ngành ngh ề thu ộc l ĩnh v ực STEM. Đây là ho ạt động theo s ở thích, năng khi ếu c ủa HS, di ễn ra định k ỳ, trong c ả năm h ọc. T ổ ch ức t ốt ho ạt động câu l ạc b ộ STEM cũng là ti ền đề tri ển khai các d ự án nghiên c ứu trong khuôn kh ổ cu ộc thi khoa h ọc k ỹ thu ật dành cho HS trung h ọc. Bên c ạnh đó, tham gia câu l ạc b ộ STEM còn là c ơ h ội để HS th ấy đượ c s ự phù h ợp v ề năng l ực, s ở thích, giá tr ị c ủa b ản thân v ới ngh ề nghi ệp thu ộc các l ĩnh v ực STEM. 3 3. Ho ạt động nghiên c ứu khoa h ọc: Giáo d ục STEM có th ể đượ c tri ển khai thông qua ho ạt động nghiên c ứu khoa h ọc và t ổ ch ức các cu ộc thi sáng t ạo khoa h ọc k ỹ thu ật v ới nhi ều ch ủ đề khác nhau thu ộc các l ĩnh v ực robot, năng l ượng tái t ạo, môi tr ường, bi ến đổi khí h ậu, nông nghi ệp công ngh ệ cao…. Ho ạt động này không mang tính đại trà mà dành cho nh ững HS có năng l ực, s ở thích và h ứng thú v ới các ho ạt động tìm tòi, khám phá khoa h ọc, k ỹ thu ật gi ải quy ết các v ấn đề th ực ti ễn. 1.3. D ạy h ọc theo định h ướng giáo d ục STEM Khi xây d ựng m ột ch ủ đề giáo d ục STEM, m ột s ố câu h ỏi có th ể g ặp ph ải v ới các GV đó là li ệu ch ủ đề đượ c xây d ựng có đúng theo tinh th ần STEM hay không hay là m ột ch ủ đề tích h ợp khoa h ọc đơn thu ần. Đi ều gì t ạo nên s ự phân bi ệt m ột ch ủ đề giáo d ục STEM v ới các ch ủ đề h ọc t ập khác. Đi ều đầu tiên c ần ph ải kh ẳng định tr ước h ết m ột ch ủ đề d ạy h ọc theo định h ướng STEM ph ải là m ột ch ủ đề mang tính tích h ợp. Khái ni ệm STEM hay giáo d ục STEM là m ột khái ni ệm r ộng và nhi ều t ầng b ậc, do v ậy đi ều này c ũng ảnh h ưởng t ới vi ệc xác định hay cách đánh giá v ề m ột ch ủ đề giáo d ục STEM. M ột s ố tiêu chí nh ằm xác định v ề m ột ch ủ đề giáo d ục STEM. 1. Ch ủ đề STEM h ướng t ới gi ải quy ết các v ấn đề trong th ế gi ới th ực: V ận d ụng ki ến th ức STEM để gi ải quy ết các v ấn đề th ực ti ễn chính là m ục tiêu c ủa d ạy h ọc theo quan đi ểm STEM. Do v ậy, bài h ọc STEM không ph ải là để gi ải quy ết các v ấn đề mang tính t ưởng t ượng và xa r ời th ực t ế mà nó luôn h ướng đến gi ải quy ết các v ấn đề các tình hu ống trong xã h ội, kinh t ế, môi tr ường trong c ộng đồng địa ph ương c ủa h ọ cũng nh ư toàn c ầu. 2. Ch ủ đề STEM ph ải h ướng t ới vi ệc HS v ận d ụng các ki ến th ức trong l ĩnh v ực STEM để gi ải quy ết Tiêu chí này nh ằm đảm b ảo theo đúng tinh th ần giáo d ục STEM, qua đó m ới phát tri ển đượ c nh ững năng l ực chuyên môn liên quan. 3. Ch ủ đề STEM định h ướng th ực hành Định h ướng hành động là m ột đặc đi ểm c ủa quan đi ểm STEM. Ch ỉ khi
ch ủ đề STEM định h ướng th ực hành m ới đảm b ảo hình thành và phát tri ển năng l ực cho HS. Đi ều này s ẽ giúp HS có đượ c ki ến th ức t ừ kinh nghi ệm th ực hành ch ứ không ph ải ch ỉ t ừ lí thuy ết. B ằng cách xây d ựng các bài gi ảng theo ch ủ đề và d ựa trên th ực hành, HS s ẽ đượ c hi ểu sâu v ề lí thuy ết, nguyên lí thông qua các ho ạt động th ực t ế. Chính các ho ạt động th ực t ế này s ẽ giúp HS nh ớ ki ến th ức lâu h ơn và sâu h ơn. HS s ẽ đượ c làm vi ệc theo nhóm, t ự th ảo lu ận tìm tòi ki ến th ức, t ự v ận d ụng ki ến th ức vào các ho ạt động th ực hành r ồi sau đó có th ể truy ền đạt l ại ki ến th ức cho ng ười khác. V ới cách h ọc này, GV không còn là ng ười truy ền đạt ki ến th ức n ữa mà s ẽ là ng ười h ướng d ẫn để HS t ự xây d ựng ki ến th ức cho chính mình. 4. Ch ủ đề STEM khuy ến khích làm vi ệc nhóm gi ữa các HS 4 Trên th ực t ế có nh ững ch ủ đề STEM v ẫn có th ể tri ển khai cá nhân. Tuy nhiên, làm vi ệc theo nhóm là hình th ức làm vi ệc phù h ợp trong vi ệc gi ải quy ết các nhi ệm v ụ ph ức h ợp g ắn v ới th ực ti ễn. Làm vi ệc theo nhóm là m ột k ĩ năng quan tr ọng trong th ế k ỉ 21 bên c ạnh đó khi làm vi ệc theo nhóm HS s ẽ đượ c đặt vào môi tr ường thúc đẩy các nhu c ầu giao ti ếp chia s ẻ ý t ưởng và cùng nhau phát tri ển gi ải pháp. 1.4. Vai trò c ủa môn Toán trong d ạy h ọc STEM Trong ch ương trình giáo d ục ph ổ thông m ới, môn Toán ph ản ảnh thành ph ần M (mathematics) c ủa STEM. Vì v ậy, môn Toán có nhi ều c ơ h ội th ể hi ện t ư t ưởng giáo d ục STEM và gi ữ m ột vai trò quan tr ọng. Môn Toán đượ c coi là môn h ọc công c ụ, cung c ấp các tri th ức, k ĩ năng t ư duy để ng ười h ọc có th ể h ọc t ập các môn h ọc khác trong ch ương trình giáo d ục ph ổ thông m ới. Đồ ng th ời, Toán h ọc có ngu ồn g ốc th ực ti ễn và có tính ph ổ d ụng. Tính ph ổ d ụng c ủa nó th ể hi ện ở s ự ứng d ụng r ộng rãi c ủa các ki ến th ức Toán h ọc trong các môn h ọc khác cũng nh ư trong th ực ti ễn. Do đó, trong d ạy h ọc môn Toán, ng ười ta c ố g ắng g ợi động c ơ cho HS t ừ nh ững tình hu ống th ực ti ễn, tình hu ống liên môn và sau khi HS đã có ki ến th ức, k ĩ năng GV có th ể cho HS v ận d ụng, c ủng c ố ki ến th ức, k ĩ năng qua vi ệc gi ải quy ết các tình hu ống liên môn ho ặc th ực ti ễn đó. Nh ư v ậy, thông qua d ạy tri th ức toán h ọc GV có th ể c ủng c ố cho HS các ki ến th ức liên môn, rèn luy ện cho HS k ĩ năng phát hi ện và gi ải quy ết v ấn đề, rèn luy ện t ư duy và b ồi d ưỡng nhân cách. V ới đặc đi ểm đó môn Toán có vai trò quan tr ọng trong m ối quan h ệ m ật thi ết v ới các môn h ọc nh ư V ật lí, Hóa h ọc, Sinh h ọc, Tin h ọc và Đị a lí trong giáo d ục STEM. Vì v ậy, GV d ạy Toán có th ể l ựa ch ọn các ch ủ đề Toán h ọc, l ựa ch ọn môn h ọc, n ội dung để thi ết k ế và t ổ ch ức các ch ủ đề d ạy h ọc Toán theo định h ướng giáo d ục STEM. Giáo d ục STEM thông qua d ạy h ọc môn Toán h ọc th ường đượ c ti ếp c ận d ưới góc độ khai thác các y ếu t ố th ực ti ễn thông qua d ạy h ọc m ột s ố ch ủ đề trong Toán h ọc hay ho ạt động tr ải nghi ệm Toán h ọc. Thông qua đó nh ằm phát tri ển năng l ực c ủa HS để nh ận bi ết v ề vai trò c ủa Toán h ọc
trong th ế gi ới, bi ết d ựa vào Toán h ọc để đưa ra nh ững suy đoán có n ền t ảng v ững ch ắc v ừa đáp ứng đượ c các nhu c ầu c ủa đời s ống cá nhân. Đó là n ăng l ực phân tích, l ập lu ận và truy ền đạt ý t ưởng m ột cách hi ệu qu ả thông qua vi ệc đặt ra, hình thành và gi ải quy ết v ấn đề Toán h ọc trong các tình hu ống và hoàn c ảnh khác nhau. Nh ư v ậy, Toán h ọc là l ĩnh v ực khoa h ọc công c ụ và năng l ực Toán h ọc c ủa HS có ảnh h ưởng r ất l ớn đến vi ệc th ực hi ện giáo d ục STEM, là đi ều ki ện quan tr ọng để th ực hi ện giáo d ục STEM thành công. Ng ược l ại, giáo d ục STEM c ũng góp ph ần phát tri ển ở ng ười h ọc năng l ực v ận d ụng Toán h ọc, năng l ực t ư duy và gi ải quy ết v ấn đề. 1.5. Quy trình xây d ựng bài h ọc STEM D ựa trên m ục tiêu giáo d ục STEM; các tiêu chí c ủa m ột ch ủ đề STEM; các hình th ức t ổ ch ức giáo d ục STEM, quy trình thi ết k ế m ột ch ủ đề d ạy h ọc theo định h ướng giáo d ục STEM được th ực hi ện nh ư sau: 5 B ước 1: L ựa ch ọn ch ủ đề bài h ọc Căn c ứ vào n ội dung ki ến th ức trong ch ương trình môn h ọc và các hi ện t ượng, quá trình g ắn v ới các ki ến th ức đó trong t ự nhiên; quy trình ho ặc thi ết b ị công ngh ệ có s ử d ụng c ủa ki ến th ức đó trong th ực ti ễn... để l ựa ch ọn ch ủ đề c ủa bài h ọc. B ước 2: Xác định v ấn đề c ần gi ải quy ết Sau khi ch ọn ch ủ đề c ủa bài h ọc, c ần xác định v ấn đề c ần gi ải quy ết để giao cho HS th ực hi ện sao cho khi gi ải quy ết v ấn đề đó, HS ph ải h ọc đượ c nh ững ki ến th ức, k ỹ năng c ần d ạy trong ch ương trình môn h ọc đã đượ c l ựa ch ọn (đối v ới STEM ki ến t ạo) ho ặc v ận d ụng nh ững ki ến th ức, k ỹ năng đã bi ết (đối v ới STEM v ận dung) để xây d ựng bài h ọc. B ước 3: Xây d ựng tiêu chí c ủa thi ết b ị/gi ải pháp gi ải quy ết v ấn đề Sau khi đã xác định v ấn đề c ần gi ải quy ết/s ản ph ẩm c ần ch ế t ạo, c ần xác định rõ tiêu chí c ủa gi ải pháp/s ản ph ẩm. Nh ững tiêu chí này là căn c ứ quan tr ọng để đề xu ất gi ả thuy ết khoa h ọc/gi ải pháp gi ải quy ết v ấn đề/thi ết k ế m ẫu s ản ph ẩm. B ước 4: Thi ết k ế ti ến trình t ổ ch ức ho ạt động d ạy h ọc. Ti ến trình t ổ ch ức ho ạt động d ạy h ọc đượ c thi ết k ế theo các ph ương pháp và k ỹ thu ật d ạy h ọc tích c ực. M ỗi ho ạt động h ọc đượ c thi ết k ế rõ ràng v ề m ục đích, n ội dung và s ản ph ẩm h ọc t ập mà HS ph ải hoàn thành. Các ho ạt động h ọc đó có th ể được t ổ ch ức c ả ở trong và ngoài l ớp h ọc ( ở tr ường, ở nhà và c ộng đồng). C ần thi ết k ế bài h ọc đi ện t ử trên m ạng để h ướng d ẫn, h ỗ tr ợ ho ạt động h ọc c ủa HS bên ngoài l ớp h ọc.
Vi ệc d ạy h ọc môn Toán cũng nh ư d ạy h ọc các môn h ọc khác (V ật lí, Sinh h ọc, Hóa h ọc, Đị a lí) ở tr ường ph ổ thông theo định h ướng giáo d ục STEM th ực ch ất là vi ệc d ạy h ọc tích h ợp các môn Khoa h ọc, Công ngh ệ, K ĩ thu ật và Toán, trong đó vi ệc l ựa ch ọn ch ủ đề, vi ệc thi ết k ế các ch ủ đề STEM c ần đảm b ảo các tiêu chí và quy trình chung nh ư đã trình bày ở trên. 2. C ơ s ở th ực ti ễn 2.1. S ự c ần thi ết d ạy h ọc ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM 2.1.1. Xu ất phát t ừ nhu c ầu và định h ướng đổi m ới ph ương pháp gi ảng d ạy ở tr ường ph ổ thông. Trong nh ững năm g ần đây, giáo d ục ph ổ thông ở n ước ta đã có nhi ều chuy ển bi ến tích c ực để đáp ứng yêu c ầu c ủa xã h ội trong giai đo ạn m ới. Tuy nhiên, th ực ti ễn d ạy h ọc ở tr ường ph ổ thông cho th ấy ph ương pháp d ạy h ọc nói chung và ph ương pháp d ạy h ọc Toán nói riêng v ẫn còn nhi ều đi ểm h ạn ch ế nh ư: GV thuy ết trình nhi ều, HS h ọc t ập còn th ụ động, HS ch ưa đượ c t ự tìm tòi, phát hi ện, t ự h ọc, t ự nghiên c ứu, khám phá, sáng t ạo,… Cu ộc cách m ạng công ngh ệ 4.0 và xu h ướng h ội nh ập toàn c ầu đòi h ỏi n ền giáo d ục c ủa các qu ốc gia ph ải th ực s ự thay đổi, t ập 6 trung vào phát tri ển ngu ồn nhân l ực có trình độ cao, có năng l ực gi ải quy ết v ấn đề, t ập trung phát tri ển tri ển trí tu ệ nhân t ạo,…. Để đạt được m ục tiêu đó đòi h ỏi giáo d ục c ủa Vi ệt Nam ph ải th ực s ự đổi m ới v ề m ọi ph ương di ện, trong đó có ph ương pháp d ạy h ọc. T ừ ưu th ế c ủa các ph ương pháp giáo d ục, hình th ức t ổ ch ức d ạy h ọc m ới đã tri ển khai trong nh ững năm g ần đây nh ư: Ph ương pháp bàn tay n ặn b ột, giáo d ục tr ải nghi ệm sáng t ạo, giáo d ục STEM.... Vi ệc đổi m ới ph ương pháp d ạy h ọc c ần đượ c th ực hi ện trên c ơ s ở phân hóa đối t ượng, các căn c ứ v ề đi ều ki ện, lo ại hình năng l ực và ph ẩm ch ất c ần phát tri ển ở ng ười h ọc. C ũng chính t ừ đó để l ựa ch ọn các hình th ức t ổ ch ức d ạy h ọc phù h ợp, tăng c ường các ho ạt động tr ải nghi ệm sáng t ạo và ứng d ụng công ngh ệ thông tin, truy ền thông trong t ổ ch ức d ạy h ọc thông qua vi ệc s ử d ụng các mô hình h ọc t ập k ết h ợp gi ữa l ớp h ọc truy ền th ống v ới các l ớp h ọc tr ực tuy ến. Cùng v ới vi ệc t ổ ch ức cho ng ười h ọc th ực hi ện các nhi ệm v ụ h ọc t ập ở trên l ớp, c ần coi tr ọng giao nhi ệm v ụ và h ướng d ẫn vi ệc h ọc t ập ở nhà, ở ngoài nhà tr ường. 2.1.2. Xu ất phát t ừ nh ững khó khăn và h ạn ch ế trong vi ệc d ạy h ọc ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM. - Ph ần l ớn GV ch ỉ bi ết s ơ qua ph ương pháp giáo d ục STEM, GV đang ph ải t ự nghiên c ứu, tìm hi ểu qua sách, báo, internet ho ặc h ọc h ỏi t ừ đồng nghi ệp; - GV quen v ới ph ương pháp gi ảng d ạy c ũ truy ền đạt ki ến th ức m ột chi ều là ch ủ y ếu nên vi ệc d ạy h ọc ch ủ đề STEM còn g ặp khó khăn trong vi ệc so ạn
giáo án và tri ển khai t ổ ch ức d ạy h ọc; - Khó khăn trong vi ệc l ựa ch ọn các ch ủ đề môn Toán nói chung, môn Toán kh ối 10 theo định h ướng giáo d ục STEM; - Thi ếu trang thi ết b ị, c ơ s ở v ật ch ất ở tr ường h ọc trong t ổ ch ức d ạy h ọc theo định h ướng giáo d ục STEM; - Công tác ki ểm tra đánh giá năng l ực c ủa HS còn d ựa trên đi ểm s ố; - HS ch ưa có tính ch ủ động tìm hi ểu còn ph ụ thu ộc ph ần l ớn vào gi ảng d ạy c ủa GV. 2.2. Nh ững thu ận l ợi và khó khăn khi d ạy h ọc môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM t ại tr ường THPT Nguy ễn Duy Trinh 2.2.1. Thu ận l ợi: + Đượ c s ự quan tâm ch ỉ đạo c ủa Ban chuyên môn c ủa nhà tr ường; + Nhà tr ường và t ổ chuyên môn đã ch ủ động xây d ựng k ế ho ạch d ạy h ọc ch ủ đề STEM môn Toán 10 năm h ọc 2020-2021; + Ch ất l ượng HS tuy ển sinh vào l ớp 10 khóa 2020-2023 t ương đối cao; 7 + Tr ường THPT Nguy ễn Duy Trinh là m ột trong nh ững tr ường tr ọng đi ểm nên m ột s ố c ơ s ở v ật ch ất đượ c trang b ị hi ện đại nh ư: phòng h ọc STEM, phòng h ọc thông minh, th ư vi ện, phòng thí nghi ệm, th ực hành... 2.2.2. Khó khăn: + GV không có th ời gian đầu t ư thi ết k ế ch ủ đề, khó ch ọn l ọc ch ủ đề STEM môn toán 10 phù h ợp v ới bài d ạy; + Vi ệc nâng cao ki ến th ức chuyên môn v ượt qua chuyên qua chuyên ngành c ủa mình mà liên quan l ĩnh v ực STEM (ví d ụ GV Toán c ần hi ểu thêm Khoa h ọc, Công ngh ệ…); + Trong vi ệc đánh giá quá trình h ọc t ập c ủa HS; + Không có nhi ều ngu ồn t ư li ệu để tham kh ảo, không có ch ủ đề m ẫu để GV t ập làm theo. M ặc dù B ộ GD& ĐT đã và đang tri ển khai ch ương trình phát tri ển giáo d ục ch ứa đựng m ục tiêu phát tri ển giáo d ục STEM trong nhà tr ường, tính đến nay Vi ệt Nam v ẫn ch ưa có ch ương trình giáo d ục STEM chính quy. GV ph ải bi ến t ấu ch ương trình giáo d ục hi ện hành c ủa các môn t ương ứng thành các ch ủ đề bài d ạy và s ắp x ếp th ời gian phù h ợp để tri ển khai; + D ạy h ọc theo định h ướng giáo d ục STEM không đem l ại k ết qu ả cao trong các k ỳ thi kh ảo sát hi ện nay; + Trình độ, năng l ực GV còn h ạn ch ế, trình độ, năng l ực HS không đồng đều;
+ Tuy c ơ s ở v ật ch ất đượ c trang b ị m ột s ố phòng ch ức năng hi ện đại nh ưng để ph ục v ụ d ạy h ọc STEM v ẫn còn thi ếu nhi ều, không đảm b ảo đi ều ki ện để d ạy h ọc theo định h ướng giáo d ục STEM; + S ĩ s ố HS các l ớp h ọc hi ện khá đông; không gian l ớp h ọc, tr ường h ọc còn ch ật, không đảm b ảo cho vi ệc t ổ ch ức các ho ạt động giáo d ục theo định h ướng STEM; + Vi ệc đổi m ới mang t ới cho GV không ít khó khăn, v ất v ả nên không phù h ợp v ới m ột b ộ ph ận GV ch ậm đổi m ới, ng ại đổi m ới. II. TH ỰC TR ẠNG 1. Th ực tr ạng chung d ạy ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM 1.1. N ội dung kh ảo sát Để tìm hi ểu th ực tr ạng d ạy h ọc môn Toán l ớp 10 t ại các tr ường THPT trong Huy ện Nghi L ộc theo định h ướng giáo d ục STEM tôi đã ti ến hành kh ảo sát các n ội dung sau: + Hi ểu bi ết c ủa GV v ề giáo d ục STEM + Đánh giá c ủa GV v ề s ự c ần thi ết c ủa giáo d ục STEM. 8 + Hi ểu bi ết c ủa GV v ề vai trò c ủa môn Toán trong giáo d ục STEM. + Nh ững khó khăn khi t ổ ch ức d ạy h ọc ch ủ đề môn Toán theo định h ướng giáo d ục STEM. 1.2. K ết qu ả kh ảo sát K ết qu ả thăm dò ý ki ến c ủa 52 GV môn Toán c ủa 5 tr ường THPT trong Huy ện Nghi L ộc nh ư sau. B ảng 1. S ố l ượng GV Toán tham gia đi ều tra th ực tr ạng TT Tên tr ường S ố l ượng GV môn Toán 1 THPT Nguy ễn 13 Duy Trinh 2 THPT Nghi L ộc 2 10 3 THPT Nghi L ộc 3 11 4 THPT Nghi L ộc 4 9 5 THPT Nghi L ộc 5 9 T ổng 52
B ảng 2: K ết qu ả kh ảo sát Câu N ội dung SL Tỷ lệ (%) 1 M ức độ hi ểu bi ết c ủa GV v ề giáo d ục STEM Hi ểu 34 65,4 Không hi ểu 18 34,6 2 Đánh giá c ủa GV v ề s ự c ần thi ết c ủa giáo d ục STEM R ất c ần thi ết 10 19,2 C ần thi ết 23 44,2 Không c ần thi ết 19 36,6 3 M ức độ hi ểu bi ết c ủa GV v ề vai trò c ủa môn Toán trong giáo d ục STEM Hi ểu 30 57,7 Không hi ểu 22 42,3 T ừ k ết qu ả b ảng 2 cho th ấy đa s ố GV (65,4%) hi ểu bi ết v ề giáo d ục STEM và ý ngh ĩa c ủa giáo d ục STEM và còn m ột s ố không nh ỏ GV (34,6%) ch ưa hi ểu đúng khái ni ệm giáo d ục STEM. Bên c ạnh đó, đa s ố GV(63,4%) nh ận th ấy giáo 9 d ục STEM là r ất c ần thi ết và c ần thi ết, tuy nhiên v ẫn còn m ột s ố GV (36,6%) cho r ằng giáo d ục STEM là không c ần thi ết. Đi ều đó ch ứng t ỏ s ự hi ểu bi ết các GV v ề giáo d ục STEM và v ề xu h ướng d ạy h ọc theo định h ướng phát tri ển năng l ực còn h ạn ch ế. Cũng t ừ k ết qu ả b ảng 2 cho th ấy đa s ố GV (57,7%) hi ểu bi ết v ề vai trò c ủa môn Toán trong giáo d ục STEM và v ẫn còn m ột s ố GV (42,3%) ch ưa hi ểu v ề vai trò c ủa môn Toán trong giáo d ục STEM. B ảng 3. Nh ững khó khăn khi t ổ ch ức d ạy h ọc ch ủ đề môn Toán theo định h ướng giáo d ục STEM. TT Nh ững khó khăn khi t ổ ch ức d ạy h ọc ch ủ đề môn SL T ỷ l ệ Toán theo định h ướng giáo d ục STEM. (%) 1 Khó khăn trong vi ệc ch ọn l ựa ch ủ đề d ạy h ọc 38 73,1% 2 Khó khăn trong vi ệc thi ết k ế giáo án và t ổ ch ức d ạy 46 88,5% h ọc ch ủ đề STEM
3 Trình độ, năng l ực c ủa GV còn h ạn ch ế 27 51,9% 4 C ơ s ở v ật ch ất ch ưa đầy đủ để đáp ứng yêu c ầu d ạy 40 76,9% h ọc ch ủ đề STEM 5 Tài li ệu tham kh ảo v ề giáo d ục STEM còn h ạn ch ế 45 82,7% 6 N ội dung ki ến th ức ch ương trình còn khó 17 32,7% 7 Năng l ực HS không đồng đều 31 59,6% 8 HS không h ứng thú h ọc t ập 23 44,2% T ừ k ết qu ả b ảng 3 cho th ấy nh ững khó khăn th ường g ặp: - GV g ặp khó khăn trong vi ệc l ựa ch ọn ch ủ đề d ạy h ọc STEM trong môn Toán (73,1%). - GV g ặp nhi ều khó khăn trong vi ệc thi ết k ế giáo án, t ổ ch ức d ạy h ọc ch ủ đề STEM trong môn Toán (88,5%). - C ơ s ở v ật ch ất c ủa nhà tr ườngch ưa đảm b ảo đi ều ki ện để d ạy h ọc theo định h ướng giáo d ục STEM (76,9%). Nh ư v ậy, qua k ết qu ả tìm hi ểu thăm dò ý ki ến GV b ằng phi ếu kh ảo sát cho th ấy nhi ều GV đã hi ểu đúng v ề giáo d ục STEM, hi ểu đượ c vai trò quan tr ọng c ủa môn Toán trong giáo d ục STEM. Tuy nhiên, trong l ĩnh v ực gi ảng d ạy b ộ môn Toán c ủa mình thì đa s ố các GV ch ưa th ực hi ện d ạy h ọc các ch ủ đề theo định h ướng giáo d ục STEM, đặc bi ệt khâu thi ết k ế giáo án và t ổ ch ức d ạy h ọc ch ủ đề STEM. 2. Th ực tr ạng d ạy h ọc ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM t ại tr ường THPT Nguy ễn Duy Trinh 10 2.1. Th ực tr ạng d ạy ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM t ại tr ường THPT Nguy ễn Duy Trinh. Để tìm hi ểu th ực tr ạng d ạy ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM t ại tr ường THPT Nguy ễn Duy Trinh, tôi đã s ử d ụng phi ếu kh ảo để ti ến hành thăm dò ý ki ến c ủa 13 GV môn Toán c ủa nhà tr ường. K ết qu ả nh ư sau: B ảng 4. K ết qu ả kh ảo sát TT N ội dung SL T ỷ l ệ (%) kh ảo sát Có Khôn Có Không g
1 Có hi ểu bi ết v ề giáo d ục STEM hay 10 3 76,9 23,1 không? 2 Có hi ểu bi ết v ề vai trò c ủa môn Toán 8 5 61,5 38,5 trong giáo d ục STEM hay không? 3 Có thi ết k ế giáo án ch ủ đề giáo d ục 3 10 23,1 76,9 STEM hay không? 4 Có t ổ ch ức d ạy h ọc theo ch ủ đề STEM 2 11 15,4 84,6 hay không? 5 Có g ặp khó khăn trong vi ệc t ổ ch ức 11 2 84,6 15,4 ch ủ đề giáo d ục STEM hay không? 2.2. Th ực tr ạng h ọc t ập môn Toán c ủa HS l ớp 10 ở tr ường THPT Nguy ễn Duy Trinh theo định h ướng giáo d ục STEM. Để tìm hi ểu th ực tr ạng h ọc t ập môn Toán c ủa HS l ớp 10 ở tr ường THPT Nguy ễn Duy Trinh theo định h ướng giáo d ục STEM, tôi đã ti ến hành kh ảo sát200 HS c ủa các l ớp 10 tr ường THPT Nguy ễn Duy Trinhqua vi ệc đánh giá các n ội dung sau: + M ức độ HS đượ c h ọc các ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM. + S ự mong mu ốn và h ứng thú c ủa HS khi đượ c h ọc các ch ủ đề môn Toán theo định h ướng giáo d ục STEM. B ảng 5: K ết qu ả kh ảo sát Câu N ội dung SL Tỷ lệ (%) 1 M ức độ mong mu ốn c ủa HS đượ c h ọc môn Toán theo định h ướng giáo d ục STEM R ất mong mu ốn 25 12,5 Mong mu ốn 83 41,5 11 Không mong mu ốn 92 46 2 M ức độ HS đượ c h ọc các ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM Th ường xuyên 10 5 Th ỉnh tho ảng 43 21,5
Ch ưa đượ c h ọc 147 73,5 3 M ức độ h ứng thú c ủa HS khi đượ c h ọc môn Toán theo định h ướng giáo d ục STEM (43 HS) R ất thích 5 11,6 Thích 11 25,6 Bình th ường 17 39,5 Không thích 10 23,3 T ừ k ết qu ả b ảng 5 cho th ấy đa s ố HS (54%) có mong mu ốn đượ c h ọc môn Toán theo định h ướng giáo d ục STEM và r ất ít HS (46%) đượ c h ọc các ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM, còn đa s ố HS (73,5%) ch ưa được h ọc các ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM. C ũng t ừ k ết qu ả trên, tôi đã ti ến hành kh ảo sát 43 HS đã đượ c h ọc các ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM. T ừ k ết qu ả b ảng 5 cho th ấy HS (37%) thích và có h ứng thú khi đượ c h ọc môn Toán theo định h ướng giáo d ục STEM. Nh ư v ậy, qua vi ệc kh ảo sát này cho th ấy, đa s ố HS mong mu ốn đượ c h ọc và có h ứng thú khi h ọc các ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM nh ưng r ất ít em đượ c h ọc các ch ủ đề môn Toán l ớp 10 theo định h ướng giáo d ục STEM. Đồ ng th ời vi ệc d ạy h ọc theo định h ướng giáo d ục STEM là c ần thi ết và có ý ngh ĩa đặc bi ệt trong xu th ế d ạy h ọc nh ằm hình thành và phát tri ển ph ẩm ch ất và năng l ực cho HS. Môn Toán có vai trò quan tr ọng và có nhi ều ti ềm năng t ốt để có th ể th ực hi ện d ạy h ọc theo định h ướng giáo d ục STEM. Th ực ti ễn d ạy h ọc ở tr ường ph ổ thông cho th ấy nhi ều GV môn Toán đã nh ận th ức đượ c v ề giáo d ục STEM, tuy nhiên ch ưa nhi ều GV hi ểu đúng và bi ết cách thi ết k ế, t ổ ch ức d ạy h ọc môn Toán theo định h ướng giáo d ục STEM. Các GV còn g ặp khá nhi ều khó khăn trong vi ệc thi ết k ế và t ổ ch ức d ạy h ọc Toán theo định h ướng giáo d ục STEM. Đồng th ời, HS r ất mong mu ốn và có h ứng thú khi được h ọc các ch ủ đề môn Toán theo định h ướng STEM. Trên c ơ s ở đó tôi đã đề xu ất các gi ải pháp sau. III. CÁC GI ẢI PHÁP 1. Đối v ới nhà tr ường 1.1 Xây d ựng k ế ho ạch 12 Đầu năm h ọc, Nhà tr ường ch ủ động xây d ựng k ế ho ạch tri ển khai th ực
hi ện giáo d ục STEM trong k ế ho ạch giáo d ục nhà tr ường phù h ợp v ới đi ều ki ện nhà tr ường và địa ph ương. Đồ ng th ời ch ỉ đạo và h ướng d ẫn các t ổ chuyên t ổ ch ức th ực hi ện theo đúng k ế ho ạch đã đề ra. 1.2. Đổi m ới trong công tác ch ỉ đạo, trong công tác ki ểm tra đánh giá. Th ực t ế cho th ấy, trong ho ạt động gi ảng d ạy, các n ội dung và ph ương pháp d ạy h ọc mà GV s ử d ụng ch ưa t ập trung vào các yêu c ầu t ổ ch ức cho HS ho ạt động, ch ưa làm cho HS tr ở thành ch ủ th ể ho ạt động, do đó HS th ường ch ỉ ch ủ y ếu chú ý t ới vi ệc ti ếp thu và tái hi ện l ại ki ền th ức GV d ạy trên l ớp ho ặc ki ến th ức có trong sách giáo khoa, GV ch ưa quan tâm đến nhi ều đến vi ệc rèn luy ện cho HS năng l ực gi ải quy ết v ấn đề khi đứng tr ước m ột nhi ệm v ụ hay m ột nhi ệm v ụ m ới. Theo đó, bi ện pháp đổi m ới ki ểm tra, đánh giá ho ạt động d ạy h ọc theo h ướng phát tri ển năng l ực gi ải quy ết v ấn đề cho HS th ật s ự có vai trò quan tr ọng nh ằm phát huy tính ch ủ động, sáng t ạo và phát tri ển toàn di ện HS.V ề vi ệc này, tôi đề xu ất có th ể ti ến hành theo các n ội dung và v ới các cách th ức nh ư sau: - Ki ểm tra vi ệc thi ết k ế và t ổ ch ức bài h ọc theo h ướng phát tri ển năng l ực gi ải quy ết v ấn đề cho HS trong ch ủ đề d ạy h ọc, vi ệc l ựa ch ọn ph ương pháp, k ỹ thu ật và hình th ức d ạy h ọc tích c ực. - Ki ểm tra vi ệc đánh giá k ếtt qu ả h ọc t ập c ủa HS bao g ồm vi ệc th ực hi ện quan đi ểm, tri ết lý đánh giá, vi ệc k ết h ợp các ph ương pháp và hình th ức ki ểm tra đánh giá, vi ệc ra đề ki ểm tra theo h ướng phát tri ển năng l ực gi ải quy ết v ấn đề cho HS. - Ki ểm tra vi ệc th ực hi ện n ề n ếp, ch ấp hành các n ội quy, quy định c ủa nhà tr ường; chu ẩn b ị bài gi ảng, giáo án; s ử d ụng các thi ết b ị d ạy h ọc; tham gia sinh ho ạt chuyên môn; xây d ựng các chuyên đề;…..trong quá trình d ạy h ọc theo h ướng phát tri ển năng l ực gi ải quy ết v ấn đề cho HS. - Ki ểm tra ho ạt động c ủa t ổ chuyên môn theo t ừng tu ần, tháng, h ọc k ỳ và năm h ọc. C ần l ưu ý k ế ho ạch d ạy h ọc theo h ướng phát tri ển năng l ực gi ải quy ết v ấn đề cho HS, sinh ho ạt t ổ chuyên môn theo nghiên c ứu bài h ọc; sinh ho ạt chuyên đề g ắn v ới d ạy h ọc phát tri ển năng l ực; vi ệc b ồi d ưỡng GV c ủa t ổ. - Ki ểm tra, d ự gi ờ theo k ế ho ạch định k ỳ ho ặc đột xu ất t ất c ả các ho ạt động gi ảng d ạy c ủa GV. Đặc bi ệt t ập trung vào ki ểm tra vi ệc chu ẩn b ị cho các gi ờ d ạy theo định h ướng phát tri ển năng l ực gi ải quy ết v ấn đề cho HS. - Th ực hi ện đa d ạng các hình th ức ki ểm tra ho ạt động d ạy h ọc theo h ướng phát tri ển năng l ực gi ải quy ết v ấn đề cho HS - Tăng c ường công tác ch ỉ đạo và ki ểm tra, đặc bi ệt là khâu ki ểm tra đột xu ất ho ạt động d ạy h ọc theo h ướng phát tri ển năng l ực gi ải quy ết v ấn đề cho HS. Mu ốn th ực hi ện đượ c các ho ạt động trên, tr ước h ết c ần có s ự tiên phong đối m ới t ư duy c ủa cán b ộ qu ản lý. Đồng th ời, cán b ộ và GV c ần hi ểu đúng
m ục đích, 13 ý ngh ĩa c ủa vi ệc ki ểm tra, đánh giá là nh ằm h ỗ tr ợ, chia s ẻ, giúp đỡ để cùng th ực hi ện t ốt h ơn công vi ệc chuyên môn, góp ph ần nâng cao ch ất l ượng giáo d ục c ủa nhà tr ường theo m ục tiêu đề ra. 1.3. T ổ ch ức các không gian tr ải nghi ệm STEM, thành l ập và t ổ ch ức câu l ạc b ộ STEM trong nhà tr ường. - Nhà tr ường t ổ ch ức các ho ạt động tr ải nghi ệm STEM thông qua hình th ức câu l ạc b ộ ho ặc các tr ải ngh ệm th ực t ế, theo s ở thích, năng khi ếu và l ựa ch ọn c ủa HS m ột cách t ự nguy ện. - Các tr ường có th ể t ổ ch ức các không gian tr ải nghi ệm STEM trong tr ường; gi ới thi ệu th ư vi ện h ọc li ệu s ố, thí nghi ệm ảo, mô ph ỏng, ph ần m ềm h ọc t ập để HS tìm hi ểu, khám phá thí nghi ệm, ứng d ụng khoa h ọc, k ỹ thu ật trong th ực ti ễn đời s ống. Ho ạt động giáo d ục STEM đượ c t ổ ch ức theo k ế ho ạch giáo d ục hàng năm c ủa nhà tr ường. N ội dung m ỗi bu ổi tr ải nghi ệm đượ c thi ết k ế thành bài c ụ th ể, mô t ả rõ m ục đích, yêu c ầu, ti ến trình tr ải nghi ệm và d ự ki ến k ết qu ả. Ngoài ra, nhà tr ường t ổ ch ức ngày h ội STEM v ới các n ội dung nh ư: góc tr ải nghi ệm, góc tr ưng bày s ản ph ẩm, các ho ạt động tr ải nghi ệm ứng d ụng ki ến th ức môn h ọc. - Tr ường THPT Nguy ễn Duy Trinh đã thành l ập đượ c m ột câu l ạc b ộ STEM g ồm 43 h ọc c ủa kh ối 10. Câu l ạc b ộ đã t ổ ch ức th ực hi ện đượ c 2 ch ủ đề STEM có hi ệu qu ả và t ạo đượ c sân ch ơi, sáng t ạo c ủa các em HS trong quá trình v ận d ụng ki ến th ức vào gi ải quy ết v ấn đề th ực ti ễn. 1.4. Nâng cao ch ất l ượng đội ngũ GV. Nâng cao ch ất l ượng đội ngũ GV là nhân t ố quy ết định thành công công cu ộc đổi m ới giáo d ục. Vi ệc nâng cao ch ất l ượng đội ng ũ GV luôn đượ c xác định là nhi ệm v ụ tr ọng tâm trong công cu ộc đổi m ới căn b ản toàn di ện giáo d ục và đào t ạo. Để nâng cao ch ất l ượng đội ngũ GV c ần chú tr ọng b ồi d ưỡng, đào t ạo nâng cao ch ất l ượng đội ngũ, ch ế độ chính sách cho GV. Nhà tr ường c ần xây d ựng các k ế ho ạch đào t ạo, b ồi d ưỡng, b ồi d ưỡng th ường xuyên GV. Qua đó n ắm đượ c th ực tr ạng ch ất l ượng đội ng ũ để xây d ựng k ế ho ạch đào t ạo b ồi d ưỡng phát tri ển đội ngũ đáp ứng yêu c ầu phát tri ển giáo d ục và đào t ạo. Khi t ổ ch ức b ồi d ưỡng cho cán b ộ qu ản lí và GV c ần t ập trung vào các v ấn đề nh ư: giáo d ục STEM, xây d ựng và th ực hi ện bài h ọc STEM; k ỹ năng t ổ ch ức các ho ạt động tr ải nghi ệm STEM và năng l ực h ướng d ẫn ho ạt động nghiên c ứu khoa h ọc, k ỹ thu ật. 1.5. T ổ ch ức h ội th ảo, t ập hu ấn, nâng cao nh ận th ức giáo d ục STEM cho GV - Giáo d ục STEM, hi ểu theo h ướng ti ếp c ận gi ải quy ết v ấn đề, là m ột định