- TRIỂN KHAI BẢO HIỂM XÃ HỘI ĐA TẦNG HƯỚNG TỚI MỤC TIÊU AN SINH XÃ HỘI BỀN VỮNG Ở VIỆT NAM. - Tóm tắt: Phát triển BHXH đa tầng nhằm đáp ứng đa dạng nhu cầu tham gia của NLĐ và gia tăng mức lương hưu cho người cao tuổi, góp phần đảm bảo an sinh xã hội bền vững đã trở thành xu thế chung trên thế giới. - Chính vì vậy, việc đẩy mạnh triển khai hệ thống BHXH đa tầng đang được Đảng và Nhà nước ta quan tâm hơn bao giờ hết.. - Bảo hiểm xã hội là một trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, góp phần quan trọng trong thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, bảo đảm ổn định đời sống nhân dân và phát triển bền vững đất nước. - Cải cách, hoàn thiện và phát triển chính sách bảo hiểm xã hội vừa mang tính cấp bách, vừa mang tính lâu dài hướng tới mọi người dân đều được đảm bảo ít nhất là mức sống tối thiểu. - Nghị quyết số 28-NQ/TW năm 2018 về cải cách chính sách Bảo hiểm xã hội đã khẳng định quan điểm: “Cải cách chính sách bảo hiểm xã hội để bảo hiểm xã hội thực sự là một trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, từng bước mở rộng vững chắc diện bao phủ bảo hiểm xã hội, hướng tới mục tiêu bảo hiểm xã hội toàn dân. - Phát triển hệ thống bảo hiểm xã hội linh hoạt, đa dạng, đa tầng, hiện đại và hội nhập quốc tế theo nguyên tắc đóng - hưởng, công bằng, bình đẳng, chia sẻ và bền vững. - Nổi bật trong những nội dung đổi mới đó là việc đẩy mạnh triển khai hệ thống BHXH đa tầng. - Tuy nhiên, việc xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội đa tầng đang trong giai đoạn đầu, vẫn còn một vài hạn chế.. - Việc mở rộng và phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội còn ở mức tiềm năng, đặc biệt là độ bao phủ bảo hiểm xã hội tăng không đồng đều và ở mức thấp. - Khái quát về nền ASXH bền vững, chính sách BHXH đa tầng và mối liên hệ giữa chúng.. - Đánh giá thực trạng phát triển BHXH đa tầng và mức độ hiểu biết của người dân về BHXH đa tầng tại Việt Nam.. - Đưa ra các giải pháp, kiến nghị nhằm thúc đẩy, mở rộng BHXH đa tầng hướng tới mục tiêu ASXH bền vững.. - Công tác tổ chức, thực hiện BHXH đa tầng là vấn đề lớn trong chính sách đảm bảo an sinh xã hội bền vững, được Đảng và Nhà nước hết sức chú trọng và quan tâm. - Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (2012), “Phát triển một hệ thống bảo hiểm xã hội hiện đại - những thách thức hiện tại và các phương án lựa chọn cho cải cách trong tương lai” đã chỉ ra chính sách bảo hiểm xã hội hiện hành đang gặp phải một số thách thức như sự bất bình đẳng giữa tự nguyện và bắt buộc, tỷ lệ bao phủ thấp trong cả khu vực chính thức và phi chính thức, thiếu sự bền vững về tài chính và năng lực quản lý và thực hiện các chương trình bảo hiểm yếu. - Hạn chế nghiên cứu chủ yếu dựa trên số liệu sẵn có và mới chỉ tập trung vào mô hình BHXH đa tầng trợ giúp cho sửa đổi luật BHXH năm 2014.. - Báo cáo của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) (2013) về ‘‘Các phương án xây dựng hệ thống hưu trí đa tầng ở Việt Nam’’ nghiên cứu nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý về bảo hiểm xã hội ở Việt Nam.. - Đề tài nghiên cứu ‘‘Xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội đa tầng đảm bảo an sinh xã hội lâu dài’’ của Bùi Sỹ Lợi (2020) đã đưa ra những đánh giá về thiết kế mô hình BHXH đa tầng và đưa ra những đề xuất để sử dụng mô hình hiệu quả trong tương lai.. - Tuy nhiên, bài nghiên cứu chưa đưa ra đánh giá toàn diện về việc thực hiện, triển khai mô hình BHXH đa tầng.. - số lượng NLĐ phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện thấp. - Cơ sở lý thuyết về BHXH đa tầng hướng tới mục tiêu ASXH bền vững 1.4.1. - An sinh xã hội. - Theo khái niệm của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO): “An sinh xã hội là sự bảo vệ mà xã hội cung cấp cho các thành viên của mình thông qua một loạt biện pháp công cộng để chống lại tình cảnh khốn khổ về kinh tế và xã hội gây ra bởi tình trạng bị ngưng hoặc giảm sút đáng kể về thu nhập do ốm đau, thai sản, thương tật trong lao động, thất nghiệp, tàn tật, tuổi già và tử vong. - Về mặt bản chất, ASXH là góp phần đảm bảo thu nhập và đời sống cho các công dân trong xã hội khi họ không may gặp phải những “rủi ro xã hội” hoặc các “biến cố xã hội” dẫn đến ngừng hoặc giảm thu nhập. - Mục đích là tạo ra sự “an sinh” cho mọi thành viên trong xã hội, vì vậy nó mang tính xã hội và tính nhân văn sâu sắc, đây cũng là tư tưởng muốn hướng tới sự hưng thịnh và hạnh phúc cho mọi người và cho xã hội.. - Vai trò của an sinh xã hội. - ASXH luôn khơi dậy được tinh thần đoàn kết và giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng xã hội. - đảm bảo công bằng xã hội.. - ASXH vừa là một nhân tố ổn định, vừa là một nhân tố động lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội;. - Chức năng cơ bản của an sinh xã hội. - Đảm bảo duy trì thu nhập liên tục cho mọi thành viên trong cộng đồng xã hội ở mức tối thiểu để giúp họ ổn định cuộc sống.. - Tạo lập lên quỹ tiền tệ tập trung trong xã hội để phân phối lại cho những người không may gặp phải những hoàn cảnh éo le.. - Gắn kết các thành viên trong cộng đồng xã hội để phòng ngừa, giảm thiểu chia sẻ rủi ro và đối phó với những hiểm họa xảy ra.. - Bảo hiểm xã hội đa tầng. - Bảo hiểm xã hội đa tầng theo ILO. - Vì vậy, tầng này được gọi là “tầng lưới an toàn” và được thực hiện thông qua cơ chế thuế quốc gia, chủ yếu là để trợ giúp cho những trường hợp khó khăn, những đối tượng yếu thế trong xã hội.. - BHXH đa tầng theo Ngân hàng Thế giới (World Bank). - Bảo hiểm xã hội đa tầng ở Việt Nam. - Ở Việt Nam đã từng có BHXH theo kiểu đa tầng với hai cơ chế thực hiện là tự nguyện và bắt buộc. - Trong Nghị quyết số 28 về cải cách chính sách BHXH, BHXH đa tầng ở Việt Nam bao gồm:. - Trợ cấp hưu trí xã hội: Ngân sách Nhà nước cung cấp một khoản trợ cấp cho người cao tuổi không có lương hưu, hoặc BHXH hàng tháng.. - Bảo hiểm hưu trí bổ sung là chế độ hưu trí tự nguyện theo nguyên tắc thị trường, tạo điều kiện cho người sử dụng lao động và NLĐ có thêm sự lựa chọn tham gia đóng góp để được hưởng mức lương hưu cao hơn.. - Như vậy, nội dung và hình thức hệ thống BHXH đa tầng của Việt Nam dù không đồng nhất với những khái niệm đã có trên thế giới, nhưng đã hướng đến những mục tiêu trong xây dựng hệ thống an sinh xã hội mà các tổ chức quốc tế đưa ra. - đồng thời phù hợp mục tiêu tăng trưởng bao trùm, nâng cao chất lượng an sinh đang được Ðảng, Nhà nước và dư luận xã hội đặc biệt quan tâm.. - BHXH đa tầng nhằm đảm bảo ASXH lâu dài. - Mục tiêu hướng tới của BHXH đa tầng là đảm bảo thu nhập tối thiểu cho cả NLĐ chính thức và phi chính thức ngay cả khi đang làm việc lẫn khi về hưu.. - BHXH, cứu trợ xã hội và ưu đãi xã hội là những nội dung của chính sách ASXH, chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, bổ sung cho nhau. - Khi áp dụng mô hình BHXH đa tầng thì số đối tượng tham gia và hưởng BHXH sẽ được mở rộng, từ đó góp phần nâng cao đời sống của NLĐ nói riêng và dân cư nói chung và góp phần làm giảm số đối tượng được hưởng các chính sách ASXH.. - THỰC TRẠNG VIỆC TRIỂN KHAI MÔ HÌNH BHXH ĐA TẦNG Ở VIỆT NAM 2.1. - Thiết kế hệ thống BHXH đa tầng. - Điều này chưa phù hợp, chưa đáp ứng được nhu cầu đa dạng của NLĐ trong xã hội. - Hệ thống BHXH đa tầng được xây dựng để khắc phục những hạn chế trên. - Tầng thứ nhất là lương hưu xã hội: Trợ cấp cho những người già trên 80 tuổi không có lương hưu, không có BHXH đang được cung cấp bởi Ngân sách Nhà nước.. - Và cũng có thêm chính sách huy động các nguồn lực xã hội đóng để các đối tượng này có mức hưởng cao hơn. - điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội phù hợp với khả năng của ngân sách.. - có sự hỗ trợ phù hợp từ ngân sách Nhà nước cho nông dân, người nghèo, người có thu nhập thấp, lao động khu vực phi chính thức để mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội. - Mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội theo lộ trình điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu phù hợp từng thời kỳ.. - Có thể thấy, các tầng của hệ thống BHXH đa tầng ở Việt Nam được thiết kế theo hướng đa dạng, linh hoạt nhưng không chồng lấn. - Như vậy, khi thực hiện hệ thống BHXH đa tầng thì sẽ giúp người dân tiếp cận chính sách BHXH một cách toàn diện, đầy đủ các chế độ hơn.. - Như vậy, mô hình BHXH đa tầng sẽ giúp ta tăng cường sự liên kết và hỗ trợ giữa các chính sách BHXH. - 2.2 Tổ chức, triển khai BHXH đa tầng 2.2.1. - Đối tượng tham gia. - trên 70% người cao tuổi không có tích lũy vật chất và chỉ có chưa đầy 30% người cao tuổi sống bằng lương hưu hay trợ cấp xã hội. - Tầng 2: Được đánh giá là tương đối quan trọng trong mô hình BHXH đa tầng.. - Trong đó, nông dân và lao động khu vực phi chính thức tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện vào năm 2021 chiếm khoảng 1%, năm 2025 chiếm khoảng 2,5%. - Trong đó, số người tham gia BHXH bắt buộc đạt 15,033 triệu người. - 1.068 triệu người tham gia BHXH tự nguyện. - Khoảng 2,2% lực lượng lao động trong độ tuổi là nông dân và lao động khu vực phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện. - Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được như trên, việc phát triển đối tượng tham gia BHXH vẫn còn tồn tại một số hạn chế sau:. - Ngoài ra, hiện mô hình tổ chức của bảo hiểm xã hội còn bất cập, chỉ có mạng lưới cấp Trung ương, tỉnh, thị trấn nhưng xã phường không có nên vẫn còn nhiều khoảng trống trong chiến lược mở rộng độ bao phủ ở các vùng nông thôn.. - Đây là một trong những nguyên nhân mà số người tham gia BHXH tự nguyện còn rất thấp trong khi tiềm năng mở rộng đối tượng rất lớn.. - tăng liên tiếp qua các năm sẽ ảnh hưởng rất lớn tới việc phát triển đối tượng, đối với những người có nguy cơ khó khăn về tài chính khi về già, làm tăng thêm gánh nặng đối với xã hội.. - Chính vì vậy, việc thu hút và mở rộng đối tượng tham gia BHXH ở tầng thứ 3 hứa hẹn đầy triển vọng trong tương lai gần.. - Từ đây cần có những giải pháp thích hợp cho việc tăng cường hiệu quả công tác quản lý quỹ BHXH đa tầng nước ta trong tình hình hiện nay cũng như trong tương lai, đảm bảo việc tăng trưởng và ổn định quỹ, ổn định xã hội.. - Công tác truyền thông BHXH đa tầng Điểm tích cực. - thực hiện truyền thông trên mạng xã hội theo chiến dịch, đăng tải các tin, bài, phóng sự, phim ngắn, video, clip, viral clip, motion graphic, infographic. - Việc truyền thông về BHXH mới dừng lại ở tầng BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện chứ chưa hướng đến truyền thông tại tầng trợ cấp hưu trí xã hội và bảo hiểm hưu trí bổ sung.. - đồng thời, mở rộng đối tượng hưởng lương hưu xã hội theo lộ trình. - điều chỉnh tăng mức trợ cấp hưu trí xã hội để đảm bảo mục tiêu chống đói nghèo cho người cao tuổi không có lương hưu.. - Chỉ đạo, tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH đa tầng;. - Xây dựng chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm;. - Phối hợp với ngành BHXH Việt Nam tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật về BHXH đa tầng;. - Đối với ngành Bảo hiểm xã hội Việt Nam. - Sửa đổi bổ sung chức năng nhiệm vụ cho cơ quan BHXH để tương thích với việc chuyển đổi sang mô hình BHXH đa tầng;. - Xây dựng bộ chỉ tiêu theo dõi và đánh giá việc thực hiện các tầng của BHXH đa tầng;. - Thứ nhất, đổi mới tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH nói chung và BHXH đa tầng nói riêng. - Xây dựng chiến lược, kế hoạch truyền thông đa phương tiện về BHXH đa tầng;. - phối hợp với các doanh nghiệp bảo hiểm thương mại trong tuyên truyền, tư vấn tham gia BHXH đa tầng.. - góp phần đảm bảo công khai minh bạch về quyền lợi và nghĩa vụ của đối tượng tham gia. - Thứ năm, phát triển công tác nghiên cứu khoa học và mở rộng hợp tác quốc tế trong lĩnh vực BHXH đa tầng. - Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XII (2018), Nghị quyết số 28- NQ/TW năm 2018 về cải cách chính sách Bảo hiểm xã hội. - Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (2012), Phát triển một hệ thống bảo hiểm xã hội hiện đại - những thách thức hiện tại và các phương án lựa chọn cho cải cách trong tương lai. - Bùi Huy Nam (2020), Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến việc tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động ở Việt Nam, Luận án tiến sĩ Trường Đại học Kinh tế Quốc dân. - Bùi Sỹ Lợi (2020), Xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội đa tầng đảm bảo an sinh lâu dài, Tạp chí Tài Chính, Số 730, Tr.6-9. - Giang Thanh Long, Đỗ Thị Thu (2020), Mở rộng bao phủ bảo hiểm xã hội tự nguyện: thực tiễn quốc tế và bài học cho Việt Nam, Tạp chí Khoa học &. - Lâm Văn Đoan (2019), Mở rộng vững chắc diện bao phủ bảo hiểm xã hội, hướng tới mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội cho người dân, Tạp chí Khoa học Chính trị, Số 02, Tr.63 – 66. - Lưu Quang Tuấn (2020), Giải pháp gia tăng số lượng lao động phi chính thức tham gia bảo hiểm xã hội, Tạp chí Tài Chính, Số 730, Tr.23-26. - Tạp chí Bảo hiểm xã hội Việt Nam (2018), Cần bình đẳng tuổi nghỉ hưu giữa nam và nữ, truy cập ngày từ: http://baobaohiemxahoi.vn/vi/tin-chi-tiet-can- binh-dang-tuoi-nghi-huu-giuanam-va-nu-825afff1.aspx.. - Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) (2013), Các phương án xây dựng hệ thống hưu trí đa tầng ở Việt Nam’. - Trịnh Khánh Chi (2019), Hoàn thiện chính sách tài chính bảo hiểm xã hội ở Việt Nam, Tạp chí Tài chính - Quản trị Kinh doanh, Số 16, Tr.41-48
Xem thử không khả dụng, vui lòng xem tại trang nguồn hoặc xem
Tóm tắt