- ĐỀ BÀI: PHÂN TÍCH BÀI THƠ TỰ TÌNH II CỦA HỒ XUÂN HƯƠNG. - Giới thiệu tác giả Hồ Xuân Hương và bài thơ "Tự tình". - Nội dung: Bài thơ thể hiện nỗi buồn và tâm sự của nhà thơ về số phận lẻ loi của mình và niềm khát khao được hạnh phúc, được yêu thương.. - Phân tích bài thơ:. - Hai câu đề:. - Hai câu thực:. - Vầng trăng như là thân phận của nhà thơ.. - o Khuyết chưa tròn: dang dở, thất vọng, thương tiếc. - Hai câu luận:. - Hai câu kết:. - Hồ Xuân Hương là nữ sĩ tài ba ở nước ta vào cuối thế kỉ XVIII — đầu thế kỉ XIX.. - bà còn để lại khoảng 50 bài thơ Nôm, phần lớn là thơ đa nghĩa, vừa có nghĩa thanh vừa có nghĩa tục. - Một số bài thơ trữ tình đằm thắm, thiết tha, buồn tủi. - thể hiện sâu sắc thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ, với bao khao khát. - sống và hạnh phúc tình duyên. - Chùm thơ "Tự tình". - phản ánh tâm tư tình cảm của Hồ Xuân Hương, của một người phụ nữ lỡ thì quá lứa, duyên phận hẩm hiu. - Bài thơi này là bài thứ hai trong chùm thơ “Tự tình". - Thi sĩ Xuân Diêu trong bài "Hồ Xuân Hương bà chúa thơ Nôm". - đã viết: "Bộ ba bài thơ trữ tình này cùng với bài "Khóc vua Quang Trung". - của công chúa Ngọc Hân làm một khóm riêng biệt, làm tiếng lòng chân thật của người đàn bà tự nói về tình cảm bản thân của đời mình trong văn học cổ điển Việt Nam...". - Ông lại nhận xét thêm về đỉệu thơ, giọng thơ: "...trong bộ ba bài thơ tâm tình này, bên cạnh bài thơ vẩn "ênh hẻ nênh và bài thơ vần "om". - oán hận, thì bài thơ vần "on". - "Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn, Trơ cái hồng nhan với nước non.. - Chén rượu hương đưa say lại tĩnh, Vầng trăng bống xế khuyết chưa tròn.. - Ngán nỗi xuân đi, xuân lại lại, Mảnh tình san sẻ tí con con!".. - "Tự tình". - Ở bài thơ này cũng vậy, bà tỉnh dậy lúc canh khuya, hay thao thức suốt đêm khuya, tâm trạng ngổn gang phiền muộn. - của tiếng trống từ một chòi canh xa đưa lại như thúc giục thời gian trôi nhanh, tuổi đời người đàn bà trôi nhanh: "Canh khuya văng vẳng trống canh dồn". - "Hồng nhan". - là sắc mặt hồng, chỉ người phụ nữ. - Câu thơ: "Trơ cái hồng nhan với nước non". - gắn liền với chữ "hồng nhan". - Qua đó, ta thấy cái xã hội phong kiến buổi ấy chính là tác nhân đã làm xơ xác, khô héo phận hồng nhan.. - Đằng sau hai câu đề là những tiếng thở dài ngao ngán. - "Chén rượu hương đưa say lợi tỉnh, Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn".. - Nghệ thuật đối rất thần tình: "Chén rượu". - vời "khuyết chưa tròn". - đăng đối, hô ứng nhau làm nổi bật bi kịch về thân phận người đàn bà dang dở, cô đơn. - để rồi tỉnh lại say, cái vòng luẩn quẩn ấy về duyên phận của nhiều phụ nữ đương thời, trong đó có Hồ Xuân Hương như một oan trái. - Đến bao giờ vầng trăng mới "tròn"? Đến bao giờ hạnh phúc đến trong tám tay, được trọn vẹn, đầy đủ? Sự chờ mong gắn liển với nỗi niềm khao khát.. - Càng cô đơn càng chờ mong, càng chờ mong càng đau buồn, đó là bi kịch của những người đàn bà quá lứa lỡ thì, tình duyên ngang trái, trong đó có Hồ Xuân Hương.. - Hai câu trong phần luận, tác giả lấy cảnh để ngụ tình. - Đây là hai câu thơ tả cảnh. - thì thật kì lạ! Hai câu thơ, trước hết. - Thiên nhiên trong thơ Hồ Xuân Hương không chỉ mang màu sắc, đường nét, hình khối mà còn có gương mạt, có thái độ, có hành động, cũng "xiên ngang...", cũng "đâm toạc". - Xuân Hương vốn tự tin và yêu đời. - Đêm đã về khuya, giữa cái thiên nhiên dào dạt, bốn bề mịt mùng bao la ấy, người đàn bà hẩm hiu càng cảm thấy cô đơn hơn bao giờ hết. - Chẳng thế mà trong bài "Tự tình", nữ sĩ đã buồn tủi viết:. - Cả nỗi đau trần thế như dồn tụ lại đáy lòng một người đàn bà cô đơn. - Khao khát được sống trong hạnh phúc, được làm vợ, làm mẹ như mọi người đàn bà khác. - "hồng nhan bạc mệnh"! Đêm càng về khuya, người đàn bà không thể nào chợp mắt được, trằn trọc, buồn tủi, thân đơn chiếc, thiếu thốn yêu thương, xuân đi rồi xuân trở về, mà tình yêu chỉ được "san sẻ tí con con", phải cam chịu cảnh ngộ:. - "Ngán nỗi xuân đi, xuân lại lại, Mảnh tình san sẻ tí con con".. - Xuân đi qua, xuân trở lại, nhưng với người phụ nữ thì "mỗi năm mỗi tuổi như đuổi xuân đi". - nói lên nỗi đau, nỗi buồn tủi của người đàn bà lỡ thì quá lứa, đang trải qua sự mòn mỏi, đợi chờ. - Phải chăng đây là lần thứ hai Hồ Xuân Hương chịu cảnh làm lẽ ? Tinh đã vỡ ra thành "mảnh". - lại "con con". - Môt tháng đôi lẩn có cũng không!.".. - Tóm lại, "Tự tình". - Càng buồn tủi, càng khao khát được sống trong hạnh phúc trọn vẹn, đầy đủ. - Thực tại nặng nề, cay đắng bủa vây, khiến cái hồng nhan phơi ra, "trơ". - Người đọc vô cùng cảm thông với nỗi lòng khao khát sống, khao khát hạnh phúc của nữ sĩ và người phụ nữ trong xã hội cũ. - Giá trị nhân bản là nội dung sâu sắc nhất của chùm thơ “Tự tình". - của Hồ Xuân Hương.. - Cách dùng từ rất đặc sắc, độc đáo thể hiện phong cách nghệ thuật Hồ Xuân Hương: "trơ cái hồng nhan say lại tỉnh khuyết chưa tròn xiên ngang đâm toạc",. - "ngán nỗi lại lại tí con con". - Qua bài thơ này, ta càng thấy rõ Hồ Xuân Hương đã đưa ngôn ngữ dân gian, tiếng nói đời thường vào lời ca, bình dị hoá và Việt hoá thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. - Hồ Xuân Hương là một trong những nữ thi sĩ xuất sắc của Việt Nam, số lượng tác phẩm bà để lại khá nhiều, và phong cách sáng tác thơ chủ yếu của Hồ Xuân Hương chính là tả cảnh ngụ tình. - Bà còn được biết đến với hình ảnh của một nữ nhà thơ viết nhiều về thân phận người phụ nữ, là người dũng cảm đề cao vẻ đẹp, sự hi sinh và đức hạnh của người phụ nữ, đồng thời lên tiếng bên vực cho họ và phê phán lên án gay gắt chế độ xã hội cũ. - Tự tình là một trong những bài thơ hay, chứa đựng nhiều cung bậc cảm xúc của chính tác giả và cũng là của người phụ nữ nói chung.. - Bài thơ tự tình mở đầu với 2 câu thơ vừa tả cảnh nhưng cũng tả hình ảnh của một ngươi phụ nữ - hay có thể gọi là hồng nhan.Nhưng tiếc thay, hồng nhan đó lại roi vào hoàn cảnh - cô đơn trống vắng, giữa đêm khuya u tịch.. - Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn Trơ cái hồng nhan với nước non”. - Thời gian được nhắc tới là “đêm khuya”- thời điểm khiến con người dễ rơi vào các cung bậc cảm xúc trạng thái khó tả nhất, cũng chính thời gian này có một người phụ nữ vẫn ngồi đó,không yên lòng mà ngủ được vẫn ngồi đó nghĩ ngợi về mọi thứ xung quanh đặc biệt về con người cuộc đười của mình. - Là một người phụ nữ có nhan sắc, nhưng lại được miêu tả “trơ” với nước non. - Trước cuộc đười rộng lớn, người phụ nữ đó nhận ra thân phận của mình lẻ loi đơn chiếc, và âm thanh của trống cầm canh lại càng điểm thêm một nỗi buồn, trống vắng khó tả. - Người phụ nữ ấy đã tìm đến rượu để giải sầu. - Chén rượu hương đưa rồi lại tỉnh Vầng trăng xế bóng khuyết chưa tròn”. - Không có nỗi buồn nòa biến mất ở đây,mà càng làm hiện hữu rõ nỗi lòng của người phụ nữ lúc này. - Hình ảnh vầng trăng xuất hiện nhưng khuyết chưa tròn. - Phải chăng, ngụ ý hco thân phận cho hạnh phúc của chính tác giả. - Tuổi xuân dần đi qua mà hạnh phúc vẫn chưa tới bến đỗ:. - Hình ảnh rêu được đưa ra đây nhưng mang những dụ ý sâu xa của tác giả Hồ Xuân Hương, rêu là loài mỏng manh nhỏ bé nhưng lại có sức sống vô cùng mạnh mẽ, không dừng lại đó, ở bất cứ một điều kiện nào thì nó vẫn có thể tươi tốt,dù là điều kiện sống như thế nào đi chăng nữa. - “Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại Mảnh tình san sẻ tí con con”. - Thiên nhiên thuận theo đất trời, xuân đi rồi xuân lại tới, nhưng con người lại khác, với người phụ nữ tuổi xuân trôi đi nhưng chẳng bao giờ quay lại thêm một lần nào nữa.. - Lại càng đáng buồn hơn cho nhưng số phận hẩm hưu, chờ mong cả tuổi xuân, chờ có một niềm hạnh phúc trọng vẹn nhưng nào đâu có được. - Trước sự lẻ loi, chán chường mà Hồ Xuân Hương đã sử dụng “ngán” phần nào nói lên được nỗi lòng của thi sĩ bây giờ.. - Không được hưởng một tình yêu một hạnh phúc trọn vẹn, tới khi tìm đến với hạnh phúc lại phải san se, thật quả là đáng thương. - Qua đây cũng ngầm ẩn ý về những số phận của người phụ nữ ,chịu cảnh thê thiếp, dưới chế độ cũ không được coi trọng và không có quyền lên tiếng. - Tự tình là một bài thơ tiêu biểu cho hồn thơ và phong cách cũng như tư tưởng của Hồ Xuân Hương đặc biệt là những vấn đề xoay quanh người phụ nữ. - Qua đây chúng ta cũng thấy được một Hồ Xuân Hương vừa yếu mềm nhưng cũng thật ngang tàng mạnh mẽ khi dám bộc lộ những suy nghĩ của chính mình.