Thực trạng và biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho sinh viên đại học sư phạm khối ngành Khoa học Xã hội trường Đại học Đồng Nai

TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 06 - 2017<br /> <br /> ISSN 2354-1482<br /> <br /> THỰC TRẠNG VÀ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO<br /> SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KHỐI NGÀNH KHOA HỌC XÃ HỘI<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI<br /> Đỗ Xuân Tiến1<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Nghiên cứu tập trung khảo sát, đánh giá thực trạng một số yếu tố có ảnh<br /> hưởng đến công tác giáo dục kỹ năng sống cho sinh viên đại học sư phạm khối<br /> ngành Khoa học Xã hội trường Đại học Đồng Nai. Đó là: nhận thức thế nào là kỹ<br /> năng sống; sự cần thiết phải rèn kỹ năng sống; những tiêu chí rèn kỹ năng sống<br /> mà sinh viên quan tâm; những góp ý của sinh viên đối với công tác giáo dục kỹ<br /> năng sống. Kết quả khảo sát thực trạng là cơ sở thực tiễn quan trọng để đề xuất<br /> các biện pháp giáo dục kỹ năng sống tại trường Đại học Đồng Nai trong thời<br /> gian tới nhằm đạt mục tiêu giáo dục đề ra.<br /> Từ khóa: Kỹ năng sống, giáo dục kỹ năng sống, thực trạng, nhận thức, biện<br /> pháp, mục tiêu giáo dục<br /> cấp thiết và không thể thiếu đối với<br /> 1. Mở đầu<br /> mỗi cá nhân, mỗi gia đình, trường học<br /> Giáo dục kỹ năng sống là nhiệm vụ<br /> và toàn xã hội trong giai đoạn hiện<br /> quan trọng của giáo dục học (theo<br /> nay. Với kế hoạch giáo dục kỹ năng<br /> nghĩa rộng) trong thời kỳ xã hội hiện<br /> sống hiện tại, nếu thực hiện tốt, chúng<br /> nay. Giáo dục thế hệ trẻ không chỉ chú<br /> ta sẽ nâng cao được ý thức, hành vi rèn<br /> trọng “dạy chữ” mà còn phải quan tâm<br /> luyện kỹ năng sống cho sinh viên [1].<br /> đúng mức đến nhiệm vụ “dạy người”.<br /> Để tìm hiểu thực trạng này, tác giả đã<br /> Con người không chỉ có tri thức mà<br /> tiến hành khảo sát ý kiến của 100 sinh<br /> còn phải biết sống đúng, sống đẹp,<br /> viên đại học sư phạm khối ngành Khoa<br /> sống có ích. Với mục đích trang bị cho<br /> học Xã hội, từ đó tập hợp và đưa ra kết<br /> con người những hiểu biết và kinh<br /> quả nghiên cứu làm cơ sở định hướng<br /> nghiệm thực tế để trải nghiệm trong<br /> cho công tác giáo dục kỹ năng sau này.<br /> đời sống, từ trước đến nay, giáo dục kỹ<br /> 2. Nội dung nghiên cứu<br /> năng sống đã được nhiều quốc gia trên<br /> thế giới đưa vào trường học. Ở Việt<br /> 2.1. Nhận thức về kỹ năng sống<br /> Nam, mục tiêu giáo dục đang chuyển<br /> Kỹ năng sống là những kỹ năng<br /> hướng tập trung, chú trọng trang bị<br /> giúp con người thay đổi nhận thức,<br /> kiến thức sang trang bị những năng lực<br /> thái độ, hành vi và giá trị trong những<br /> cần thiết cho người học. Vì thế có thể<br /> hành động theo xu hướng tích cực,<br /> coi giáo dục kỹ năng sống là nhiệm vụ<br /> mang tính chất xây dựng giúp con<br /> 1<br /> <br /> Trường Đại học Đồng Nai<br /> Email: dxtien1501@yahoo.com<br /> <br /> 38<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 06 - 2017<br /> <br /> người thích ứng tốt với những thay đổi<br /> của môi trường sống. Do đó việc trang<br /> bị và tạo điều kiện cho sinh viên phát<br /> triển kỹ năng sống là hết sức cần thiết<br /> trong giai đoạn xã hội biến đổi hết sức<br /> <br /> ISSN 2354-1482<br /> <br /> nhanh chóng như hiện nay [2]. Khảo<br /> sát nhận thức về kỹ năng sống ở nhiều<br /> khía cạnh khác nhau, kết quả thu được<br /> trình bày ở bảng 1.<br /> <br /> Bảng 1: Nhận thức về kỹ năng sống của sinh viên<br /> STT<br /> <br /> Các khái niệm<br /> <br /> Số<br /> lượng<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> (%)<br /> <br /> Hạng<br /> <br /> Kỹ năng giúp con người thích ứng với thay đổi<br /> 76<br /> 46,3<br /> 1*<br /> của môi trường để sống tốt hơn<br /> 2<br /> Kỹ năng giúp con người tồn tại<br /> 28<br /> 17,1<br /> 3<br /> 3<br /> Giúp con người hòa hợp để cùng chung sống<br /> 30<br /> 18,3<br /> 2<br /> 4<br /> Kỹ năng giúp con người vượt qua khó khăn<br /> 20<br /> 12,2<br /> 4<br /> Kỹ năng giúp con người mang lại sự bình an cho<br /> 5<br /> 4<br /> 2,4<br /> 6<br /> bản thân<br /> 6<br /> Kỹ năng mang lại lợi ích cho bản thân<br /> 6<br /> 3,7<br /> 5<br /> Tổng<br /> 160<br /> 100<br /> (Nguồn: Tổng hợp từ kết quả khảo sát của tác giả)<br /> là mỗi người phải trang bị cho mình<br /> Số liệu ở bảng 1 cho thấy có 46,3%<br /> một hệ thống tri thức về kỹ năng sống<br /> sinh viên đại học sư phạm khối ngành<br /> và không ngừng rèn luyện kỹ năng<br /> Khoa học Xã hội được hỏi đã nhận<br /> sống, đó là yêu cầu cấp thiết của thanh<br /> thức đúng về kỹ năng sống. Đây là một<br /> niên nói chung và sinh viên nói riêng,<br /> thuận lợi lớn cho công tác giáo dục kỹ<br /> trong đó có sinh viên đại học khối<br /> năng sống cho sinh viên của khối<br /> ngành Khoa học Xã hội trường Đại học<br /> ngành này vì nhiệm vụ đầu tiên trong<br /> Đồng Nai. Kết quả khảo sát nhận thức<br /> dạy học đã đạt được, giảng viên cần<br /> của sinh viên về mức độ cần thiết của<br /> khai thác triệt để nền tảng kiến thức<br /> việc rèn kỹ năng sống trong giai đoạn<br /> này để phát triển phần kỹ năng.<br /> hiện nay như sau:<br /> 2.2. Nhận thức về sự cần thiết của<br /> Với 100/100 ý kiến trả lời đã cho<br /> việc rèn kỹ năng sống<br /> trị số trung bình là 1,56 và độ lệch<br /> Trong thời đại ngày nay, khoa học<br /> chuẩn là 0,808. Điều này cho thấy phần<br /> phát triển mạnh mẽ kéo theo sự biến<br /> lớn sinh viên nhận thức được rằng việc<br /> đổi nhanh chóng của xã hội đã đặt ra<br /> rèn luyện kỹ năng sống trong giai đoạn<br /> vấn đề thích ứng, hòa hợp của con<br /> hiện nay là rất quan trọng. Kết quả cụ<br /> người với xã hội. Phương cách tốt nhất<br /> thể được phản ánh ở bảng 2.<br /> 1<br /> <br /> 39<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 06 - 2017<br /> <br /> ISSN 2354-1482<br /> <br /> Bảng 2: Sự cần thiết của việc trang bị kỹ năng sống đối với thanh niên,<br /> sinh viên hiện nay<br /> STT<br /> Mức độ cần thiết<br /> Số lượng<br /> Tỷ lệ (%)<br /> Hạng<br /> 1<br /> Rất cần thiết<br /> 58<br /> 58<br /> 1*<br /> 2<br /> Cần thiết<br /> 32<br /> 32<br /> 2<br /> 3<br /> Bình thường<br /> 8<br /> 8<br /> 3<br /> 4<br /> Không cần thiết<br /> 0<br /> 0<br /> 5<br /> Hoàn toàn không cần thiết<br /> 2<br /> 2<br /> 4<br /> Tổng<br /> 100<br /> 100<br /> (Nguồn: Tổng hợp từ kết quả khảo sát của tác giả)<br /> Kết quả ở bảng 2 cho thấy sinh<br /> viên đại học sư phạm khối ngành Khoa<br /> học Xã hội đã nhận thức được việc<br /> trang bị kỹ năng sống là điều rất cần<br /> thiết (58%) đối với bản thân và có 32%<br /> cho rằng thực hiện điều này là cần<br /> thiết. Từ đó có thể nói rằng, nhận thức<br /> về sự cần thiết phải trang bị kỹ năng<br /> sống của sinh viên khá tốt. Điều này<br /> cho thấy sinh viên đã hình thành được<br /> thái độ, tình cảm với việc giáo dục kỹ<br /> năng sống.<br /> <br /> Kỹ năng sống vừa mang tính cá<br /> nhân vừa mang tính xã hội. Kỹ năng<br /> sống mang tính cá nhân vì đó là năng<br /> lực của cá nhân. Kỹ năng sống mang<br /> tính xã hội vì trong mỗi giai đoạn phát<br /> triển của xã hội, ở mỗi vùng miền lại<br /> đòi hỏi mỗi cá nhân có những kỹ năng<br /> sống thích hợp. Kỹ năng sống của sinh<br /> viên đại học sư phạm khối ngành Khoa<br /> học Xã hội cũng không phải ngoại lệ.<br /> Tác giả đưa ra 20 kỹ năng khác nhau [2]<br /> cho sinh viên chọn lựa, đồng thời<br /> khuyến khích sinh viên bổ sung những<br /> kỹ năng khác, kết quả thu được thể hiện<br /> ở bảng 3.<br /> <br /> 2.3. Những kỹ năng cần thiết cần<br /> thiết đối với sinh viên<br /> <br /> Bảng 3: Những kỹ năng cần thiết cho sinh viên<br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> 9<br /> <br /> Các kỹ năng<br /> Tự nhận thức<br /> Xác định giá trị<br /> Đặt mục tiêu<br /> Quản lý thời gian<br /> Đảm nhận trách nhiệm<br /> Kiểm soát cảm xúc<br /> Ứng phó với căng thẳng<br /> Tìm kiếm sự hỗ trợ, giúp đỡ<br /> Giao tiếp<br /> <br /> Số lượng<br /> 45<br /> 22<br /> 41<br /> 56<br /> 36<br /> 49<br /> 32<br /> 21<br /> 70<br /> 40<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 6,2<br /> 3,0<br /> 5,6<br /> 7,7<br /> 5,0<br /> 6,7<br /> 4,4<br /> 2,9<br /> 9,6<br /> <br /> Hạng<br /> 5<br /> 16<br /> 7<br /> 2<br /> 10<br /> 3<br /> 13<br /> 18<br /> 1<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 06 - 2017<br /> <br /> ISSN 2354-1482<br /> <br /> Lắng nghe tích cực<br /> 37<br /> 5,1<br /> 8<br /> Thể hiện sự cảm thông<br /> 19<br /> 2,6<br /> 20<br /> Thương lượng<br /> 21<br /> 2,9<br /> 18<br /> Hợp tác<br /> 33<br /> 4,5<br /> 12<br /> Giải quyết mâu thuẫn<br /> 35<br /> 4,8<br /> 10<br /> Kiên định<br /> 27<br /> 3,7<br /> 15<br /> Tư duy phê phán<br /> 22<br /> 3,0<br /> 16<br /> Tư duy sáng tạo<br /> 47<br /> 6,5<br /> 4<br /> Ra quyết định<br /> 32<br /> 4,4<br /> 13<br /> Giải quyết vấn đề<br /> 44<br /> 6,1<br /> 6<br /> Thiết lập mối quan hệ giữa các<br /> 20<br /> 37<br /> 5,1<br /> 8<br /> kỹ năng<br /> Tổng<br /> 726<br /> 100<br /> (Nguồn: Tổng hợp từ kết quả khảo sát của tác giả)<br /> 6,5% sinh viên quan tâm đến kỹ năng<br /> Theo kết quả khảo sát, có 9,6% ý<br /> tư duy sáng tạo; 6,2% sinh viên xem<br /> kiến cho rằng kỹ năng giao tiếp là<br /> trọng kỹ năng tự nhận thức; 6,1%<br /> quan trọng nhất; 7,7% ý kiến cho thấy<br /> sinh viên chọn kỹ năng giải quyết vấn<br /> sinh viên cần quản lý tốt thời gian;<br /> đề; 5,6% sinh viên coi việc đặt mục<br /> 6,7% cho biết sinh viên cần có kỹ<br /> tiêu là quan trọng.<br /> năng kiểm soát cảm xúc của bản thân;<br /> 10<br /> 11<br /> 12<br /> 13<br /> 14<br /> 15<br /> 16<br /> 17<br /> 18<br /> 19<br /> <br /> Biểu đồ 1: Những kỹ năng cần thiết đối với sinh viên<br /> <br /> 41<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 06 - 2017<br /> <br /> Cùng với các kỹ năng như: thương<br /> thuyết, từ chối, hợp tác, chia sẻ... kỹ<br /> năng giao tiếp thuộc nhóm kỹ năng xã<br /> hội dùng để tương tác với người khác<br /> trong cộng đồng. Đây là kỹ năng<br /> không thể thiếu của con người. Hầu hết<br /> sinh viên đã nhận thức đúng đắn điều<br /> này. Tuy nhiên các kỹ năng còn lại<br /> cũng khá cần thiết và đã được chọn ở<br /> mức khoảng trên 5%. Như vậy, sinh<br /> viên đã biết, đã hiểu về chính mình, về<br /> những kỹ năng cần phải hình thành<br /> trong thời gian học đại học.<br /> <br /> ISSN 2354-1482<br /> <br /> Để chiếm lĩnh các kỹ năng đó,<br /> sinh viên đại học sư phạm khối ngành<br /> Khoa học Xã hội đã tham gia vào<br /> nhiều hoạt động khác nhau theo các<br /> mức độ khác nhau tùy vào năng lực<br /> của cá nhân sinh viên. Kết quả khảo<br /> sát về các hình thức rèn kỹ năng sống<br /> theo thang Likert gồm 5 mức độ<br /> thường xuyên để sinh viên chọn luyện<br /> tập: 1) Rất thường xuyên; 2) Thường<br /> xuyên; 3) Thỉnh thoảng; 4) Hiếm khi;<br /> 5) Không bao giờ [3]. Kết quả được<br /> trình bày trong bảng 4.<br /> <br /> Bảng 4: Hình thức và mức độ rèn kỹ năng sống<br /> ST<br /> T<br /> <br /> Số<br /> lượng<br /> <br /> Các hình thức<br /> <br /> Trung<br /> bình<br /> <br /> Tham gia các lớp kỹ năng sống cho<br /> 100<br /> 2,68<br /> sinh viên<br /> Tham gia nhiều hoạt động phong trào<br /> 2<br /> 100<br /> 2,45<br /> cùng các bạn trong lớp<br /> Học các lớp kỹ năng sống trên mạng<br /> 3<br /> 100<br /> 3,43<br /> internet<br /> Tự học thông qua các tài liệu về kỹ<br /> 4<br /> 100<br /> 3,34<br /> năng sống<br /> Nhờ giảng viên hướng dẫn và hỗ trợ<br /> 5<br /> 100<br /> 3,52<br /> từng trường hợp<br /> Tham gia các câu lạc bộ về kỹ năng<br /> 6<br /> 100<br /> 3,59<br /> sống để rèn luyện<br /> Tham gia công tác xã hội cùng với<br /> 7<br /> 100<br /> 2,81<br /> các hoạt động của lớp, khoa, trường<br /> Tham gia các chiến dịch ở địa<br /> 8<br /> 100<br /> 3,31<br /> phương, trường<br /> Tham gia các hoạt động từ thiện,<br /> 9<br /> 100<br /> 3<br /> nhân đạo<br /> (Nguồn: Tổng hợp từ kết quả khảo sát của tác giả)<br /> Sinh viên hình thành kỹ năng sống<br /> phong trào cùng với<br /> bằng cách tham gia vào các hoạt động<br /> (trung bình: 2,45;<br /> 1<br /> <br /> 42<br /> <br /> Độ lệch<br /> chuẩn<br /> <br /> Hạng<br /> <br /> 0,984<br /> <br /> 2*<br /> <br /> 0,989<br /> <br /> 1*<br /> <br /> 1,008<br /> <br /> 6<br /> <br /> 1,094<br /> <br /> 7<br /> <br /> 0,969<br /> <br /> 8<br /> <br /> 1,181<br /> <br /> 9<br /> <br /> 1,051<br /> <br /> 3*<br /> <br /> 1,070<br /> <br /> 5<br /> <br /> 1,092<br /> <br /> 4<br /> <br /> các bạn trong lớp<br /> độ lệch chuẩn:<br /> <br />