Điểm nhìn xét từ lí thuyết hội thoại

Số 9 (227)-2014<br /> <br /> NGÔN NGỮ & ĐỜI SỐNG<br /> <br /> 1<br /> <br /> ĐIỂM NHÌN XÉT TỪ LÍ THUYẾT HỘI THOẠI<br /> (Trên cứ liệu truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp)<br /> T HE P OI NT OF VIE W FROM T HE DI ALOGUE T HE ORY<br /> (On the evidence of the stories of Nguyen Huy Thiep)<br /> MAI THỊ HẢO YẾN<br /> (TS; Trường Đại học Hồng Đức)<br /> Abstract: Point of view is often referred in a generalized way but now we can point out in<br /> a specific way based on direct speech in short stories of Nguyen Huy Thiep. We think that<br /> direct speech only has two different points of view if the subject of narration is different from<br /> the subject leaded by narration. If the subject of narration is the same to the subject leaded by<br /> narration (the narrator is the “I” character), direct speech only has one point of view. In<br /> addition, the concept on point of view in the direct speech made by the narrator is not entirely<br /> accurate. Although the point of view of the narrator in the speech is basic, there is also point of<br /> view of the other character.<br /> Key words: point of view; point of view in narration; direct speech.<br /> 1. Thuật ngữ điểm nhìn (point of view,<br /> perspestive, focalization) đã được nói đến<br /> nhiều trong lí luận văn học. Henry Jame cho<br /> rằng, điểm nhìn chính là "mô tả cách thức tồn<br /> tại của tác phẩm như một hành vi mang tính<br /> bản thể hoặc một cấu trúc hoàn chỉnh, tự trị<br /> đối với cá nhân nhà văn" và "Điểm nhìn là sự<br /> lựa chọn cự li trần thuật nào đó loại trừ được<br /> sự can thiệp của tác giả vào các sự kiện được<br /> miêu tả và cho phép văn xuôi trở nên tự nhiên<br /> hơn, phù hợp với cuộc sống hơn" [8].<br /> Điểm nhìn cũng được hiểu là "vị trí của<br /> người kể trong mối quan hệ với câu chuyện<br /> của anh ta" [9]. Điểm nhìn có thể được phân<br /> thành ba loại chính: người kể chuyện toàn tri<br /> (người kể thông suốt mọi sự), người kể<br /> chuyện ngôi thứ ba, và truyện kể ngôi thứ<br /> nhất.<br /> Điểm nhìn đã được trình bày một cách hệ<br /> thống trong các công trình nghiên cứu của P.<br /> Lubbock, G. Genette, B. Uspenski, W. Booth,<br /> R. Scholes và R. Kellogg, I. Lotman, S.<br /> Lanser...<br /> ừ điển ách hoa về ngôn ngữ và ngôn<br /> ngữ học thì cho rằng: Điểm nhìn là ch đứng<br /> từ đó người ta ể chuyện hay nhìn vào một sự<br /> iện nào đó [1].<br /> <br /> Với cách hiểu này, điểm nhìn có vai trò<br /> quan trọng trong việc xác định "ch đứng"<br /> hay "vị trí" của người kể chuyện trong toàn<br /> bộ "câu chuyện" - tác phẩm do người đó sáng<br /> tác. Một trong những nhân tố quan trọng làm<br /> nên "câu chuyện" hay tác phẩm, đó chính là<br /> sự hiện diện của các cuộc hội thoại.<br /> 2. Hội thoại là một trong hoạt động cơ ản<br /> của xã hội loài người. Bởi vậy, hội thoại cũng<br /> là một mảng trong hiện thực của xã hội, phải<br /> được phản ánh vào văn ản nếu người viết<br /> phản ánh hiện thực đúng như nó vốn có trong<br /> cuộc sống.<br /> Tất cả các loại hình văn ản, biên bản, báo<br /> cáo, tường thuật,....đều cần đến sự tái hiện hội<br /> thoại (representation of speech). Xã hội càng<br /> hội nhập thì hoạt động hội thoại càng phát<br /> triển, mở rộng và sự tái hiện hội thoại vào<br /> văn ản càng trở nên phổ biến.<br /> Tác phẩm văn học tự sự càng cần đến sự<br /> dẫn thoại. Chúng tôi sẽ gọi lời thoại được đưa<br /> vào văn ản thông qua sự dẫn thoại của người<br /> viết là thoại dẫn (reported speech).<br /> Hội thoại là một trong những nhân tố cơ<br /> bản cấu thành tác phẩm văn học. Các nhân<br /> vật văn học thể hiện tâm lí, tính cách, đặc<br /> điểm... không chỉ qua lời miêu tả của tác giả<br /> <br /> 2<br /> <br /> NGÔN NGỮ & ĐỜI SỐNG<br /> <br /> (người kể), qua hành động của nhân vật trong<br /> tác phẩm, mà còn thông qua giao tiếp - tức<br /> qua hội thoại của nhân vật với nhân vật. Vì<br /> thế, “hội thoại vẫn thường là một kĩ thuật<br /> quan trọng để đặc tả nhân vật và được dùng<br /> thường xuyên trong tác phẩm văn học” [1].<br /> Tất nhiên, việc dẫn các lời thoại “tưởng<br /> tượng” đó vẫn phải tuân theo những quy tắc<br /> dẫn thoại nói chung. gôn ngữ học hiện nay<br /> phân iệt hai hình thức dẫn thoại cơ ản:<br /> thoại dẫn trực tiếp và thoại dẫn gián tiếp.<br /> (Aristote xem chúng thuộc phạm trù “ ắt<br /> chước” với cách gọi oratio recta và oratio<br /> obliqua).<br /> Điểm nhìn có trong cả thoại dẫn trực tiếp<br /> và thoại dẫn gián tiếp. Bài viết sẽ hông đi<br /> sâu vào nghiên cứu, tranh luận hay bình luận<br /> về điểm nhìn, chúng tôi nói tới vì sự có mặt<br /> tất yếu của nó trong hội thoại. Bài viết sẽ bàn<br /> đến điểm nhìn nhìn từ lí thuyết hội thoại - c<br /> thể trong thoại dẫn trực tiếp, chứ hông nói<br /> điểm nhìn ao quát trong việc dẫn thoại của<br /> tác giả.<br /> 3. Thoại dẫn trực tiếp là cách gọi một kiểu<br /> hội thoại có mặt trong văn ản nói chung và<br /> trong tác phẩm văn học nói riêng trong sự<br /> phân biệt với thoại dẫn gián tiếp.<br /> heo Katie Wales trong “ he dictionnary<br /> of stylictics”, thoại dẫn trực tiếp (lời dẫn trực<br /> tiếp) là sự thể hiện lời nói c thể với các từ và<br /> cấu trúc cú pháp chân thực của nó được tái<br /> hiện nguyên vẹn trong thoại dẫn. Ví d :<br /> She said: “I shall come here again to<br /> tomorrow”<br /> (Cô ta nói: “ gày mai tôi sẽ lại đến đây”).<br /> Thoại dẫn trực tiếp “đảm bảo được cả bản<br /> chất tự nhiên của người phát ngôn và cả nội<br /> dung, giá trị chân ng y của lời nói”. [10].<br /> Thoại dẫn gián tiếp, theo Katie, là lời của<br /> người nói được đưa vào một câu có liên từ<br /> “that” (rằng) sau một động từ nói năng hoặc<br /> một mệnh đề nói năng như: ask, say, tell,<br /> report...<br /> Khi thuật lại gián tiếp (dẫn lại) thì lời trực<br /> tiếp được chuyển dạng. Chẳng hạn, trong ví<br /> <br /> Số 9 (227)-2014<br /> <br /> d : She said: “I shall come here again to<br /> tomorow” thì “I shall come here again to<br /> tomorow” là lời thực sự của cô gái. Lời nói<br /> này sẽ được biến đổi thành “She would go<br /> there the next day” trong thoại dẫn gián tiếp<br /> sau:<br /> She said that she would go there the<br /> next day. (Cô ta nói rằng cô ta sẽ trở lại đây<br /> ngày hôm sau).<br /> Từ ví d và thì rõ ràng thoại dẫn<br /> gián tiếp được xây dựng từ thoại dẫn trực tiếp<br /> theo những quy tắc nhất định. Có thể hình<br /> dung quá trình chuyển từ lời thoại thực sự<br /> trong đời sống thành thoại dẫn trong diễn<br /> ngôn (và trong văn ản nói chung bao gồm cả<br /> tác phẩm văn học) là như sau:<br /> ời thoại thực sự  TDTT  TDGT<br /> M.A.K Halliday gọi quá trình dẫn thoại<br /> bằng thuật ngữ câu chiếu xạ và câu được<br /> chiếu xạ, hình thức trực tiếp là đẳng cú, còn<br /> hình thức gián tiếp là ph cú. Ông cho rằng,<br /> chức năng lí tưởng của cấu trúc đẳng cú là tái<br /> hiện ngôn từ, trong khi chức năng lí tưởng<br /> của ph cú là diễn tả cái nghĩa hay cái cốt lõi<br /> [3].<br /> A.S Thomson và A.V Martinet trong cuốn<br /> “A Paratical English Grammar” [4] nói rất<br /> đầy đủ về sự chuyển dạng của lời nói từ trực<br /> tiếp sang gián tiếp. Đặc biệt là lời nói gián<br /> tiếp.<br /> Theo A.S Thomson và A.V Martinet thì<br /> lời nói trực tiếp là lặp lại nguyên vẹn câu của<br /> người nói. Lời nói lặp lại được đặt trong dấu<br /> ngoặc kép và sau một dấu phẩy hoặc dấu hai<br /> chấm. Ví d :<br /> He said: “I have lost my umbrella”.<br /> (Anh ta nói: “ ôi đã ỏ mất cây dù rồi”).<br /> lời nói gián tiếp, chúng ta lặp lại nội<br /> dung của lời nói, hông cần phải chính xác<br /> từng từ:<br /> He said (that) he had lost his<br /> umbrella. (Anh ta nói rằng anh ta đã ị mất<br /> cây dù).<br /> Các tác giả xem xét các iểu câu một cách<br /> tách iệt ở dạng gián tiếp, chẳng hạn: câu<br /> <br /> Số 9 (227)-2014<br /> <br /> NGÔN NGỮ & ĐỜI SỐNG<br /> <br /> tường thuật, câu hỏi, câu mệnh lệnh, câu cảm<br /> thán, câu y u cầu, huy n ảo<br /> ột thoại dẫn dù trực tiếp hay gián tiếp<br /> thường gồm hai thành phần: thứ nhất là l i<br /> dẫn của người dẫn (người ể, nói, viết) thứ<br /> hai l i đ c dẫn (lời thoại của nhân vật). rở<br /> lại với các ví d : 1 ,<br /> ,<br /> , 4 thì She<br /> said và He said là lời dẫn. C n I shall come<br /> here again to tomorow; I shall come here<br /> again to tomorow và I have lost my umbrella;<br /> he had lost his umbrella là lời được dẫn. hư<br /> vậy, cấu trúc tổng quát của một thoại dẫn là:<br /> ờ<br /> n<br /> ờ ư<br /> n<br /> ( ời người dẫn, +<br /> ( ời thoại của<br /> ể, nói, viết)<br /> nhân vật)<br /> Lí thuyết về hội thoại cho rằng, do việc<br /> phải “trình diễn” lại tình huống lời nói, (hoặc<br /> nghĩ thực sự) nên thoại dẫn trực tiếp (hay ý<br /> nghĩ trực tiếp) có hai trung tâm chỉ xuất: thứ<br /> nhất, tình huống của lời nói thực sự được dẫn,<br /> tình huống của nghĩ thực sự được dẫn thứ<br /> hai, tình huống của lời dẫn (của người dẫn)<br /> dẫn lời nói hoặc nghĩ của nhân vật. rong<br /> hi đó, thoại dẫn gián tiếp (hay nghĩ gián<br /> tiếp) chỉ có một trung tâm chỉ xuất: tình<br /> huống nói năng, tình huống dẫn nghĩ đang<br /> diễn ra của người dẫn thoại.<br /> hư vậy, thoại dẫn gián tiếp ( nghĩ gián<br /> tiếp) chỉ có một điểm nhìn. C n ở thoại dẫn<br /> trực tiếp (hay nghĩ trực tiếp) thì có hai điểm<br /> nhìn gồm điểm nhìn của người nói, người<br /> nghĩ và điểm nhìn của người dẫn.<br /> rở lại các ví d 1 ,<br /> thì She said và<br /> He said chính là sự iển hiện điểm nhìn của<br /> người dẫn thoại ở lời được dẫn. Còn I shall<br /> come here again to tomorrow và I have lost<br /> my umbrella iểu hiện điểm nhìn của nhân<br /> vật hi nói lời nói đó. ví d<br /> , 4 thì<br /> toàn ộ thoại dẫn gián tiếp chỉ c n lại điểm<br /> nhìn của người dẫn. ởi vì, “diễn ngôn trực<br /> tiếp lồng một tình huống giao tiếp vào một<br /> tình huống giao tiếp hác mà vẫn giữ nguy n<br /> tính độc lập của chúng, diễn ngôn trong diễn<br /> ngôn, m i cái đều giữ những dấu hiệu nhận<br /> diện ri ng của mình<br /> iễn ngôn gián tiếp<br /> <br /> 3<br /> <br /> đem tất cả ph thuộc vào cái nhìn của mình.<br /> à ở đây chỉ có một nguồn phát ngôn duy<br /> nhất” [6].<br /> 4. Trong tiếng Việt nói chung và các văn<br /> bản tiếng Việt nói ri ng, đặc biệt là tác phẩm<br /> văn học, thoại dẫn trực tiếp có thể được đẫn<br /> theo các cách thức cơ ản sau:<br /> Thứ nhất, dẫn tr c ti : là thoại dẫn có<br /> lời dẫn và lời được dẫn. í d :<br /> Chàng nói: - Con sống trung th c,<br /> dẫu bi t rằng trung th c bao gi cũng chịu<br /> đau khổ thiệt thòi. Tuy nhiên, n u lòng trung<br /> th c chuộc đ c tội lỗi và mang tình yêu<br /> đ n đ c cho th gian này, xin tr i hãy m a<br /> xuống... (Tiệc xòe vui nhất , NHT).<br /> Thoại dẫn này được dẫn theo cách thức<br /> trực tiếp, có lời dẫn “Chàng nói” và lời được<br /> dẫn “Con sống trung th c ... xin tr i hãy<br /> m a xuống...”.<br /> : Chị Hiên bảo: “Th là đàn bà<br /> không ra gì. Nh ng đàn ông cũng nhiều<br /> ng i không ra gì. Lấy chồng phải anh<br /> nghèo, bất tài mà lại cao th ng thì hãi lắm.<br /> Nó làm tan nát đ i ng i đàn bà nh<br /> bỡn”… (Những bài học nông thôn, NHT).<br /> Đây cũng là một thoại dẫn được dẫn theo<br /> cách thức trực tiếp, có lời dẫn “Chị Hiên<br /> bảo:” và lời được dẫn “ Th là … nh bỡn”.<br /> Hai kiểu dẫn trực tiếp này hông đồng<br /> nhất về giá trị. Bởi có những trường hợp chỉ<br /> có thể dẫn kiểu này mà không thể dẫn kiểu<br /> kia.<br /> Thứ hai, dẫn tr c ti t do: là thoại dẫn<br /> trực tiếp hông có lời dẫn. í d :<br /> - Thu n rồi đấy! ( àm tổ, Nam Cao)<br /> Kiểu dẫn thoại này không có trong truyện<br /> ngắn Nguyễn Huy Thiệp.<br /> ẫn ha trộn: Có nghĩa là vừa ết hợp<br /> thoại dẫn trực tiếp vừa ết hợp cả thoại dẫn<br /> trực tiếp tự do. Có thế nói, nếu như thoại<br /> dẫn trực tiếp theo cách thức tự do, chủ yếu là<br /> dẫn một lượt lời thì dẫn theo cách thức tự do<br /> lớn hơn một lượt lời thường là dẫn pha trộn.<br /> <br /> 4<br /> <br /> NGÔN NGỮ & ĐỜI SỐNG<br /> <br /> 5. Điểm nhìn thực ra là một phương thức<br /> để iểm soát thông tin tu theo việc thông tin<br /> đó được nhìn theo thức của người ể hay<br /> của nhân vật. Qua khảo sát, chúng tôi nhận<br /> thấy rằng, phần lớn điểm nhìn trong thoại dẫn<br /> trực tiếp ở truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp là<br /> điểm nhìn của nhân vật.<br /> Powler, theo spen s y, phân iệt điểm<br /> nhìn n trong và điểm nhìn n ngoài [8].<br /> heo điểm nhìn n trong, thì thế giới của<br /> truyện được lọc qua nghĩ và ấn tượng của<br /> nhân vật, thể hiện ở phương thức độc thoại<br /> nội tâm, nhưng cũng có hi ằng phương<br /> thức lời thoại tự do hoặc ằng lời tự sự.<br /> Điểm nhìn n ngoài là điểm nhìn của<br /> người ể.<br /> thoại dẫn trực tiếp, nội tâm của nhân vật<br /> hi nói thường hông quan sát được, chỉ ộc<br /> lộ ra trong cách dùng từ, ngữ điệu của lời<br /> nhân vật. Dù là thoại dẫn trực tiếp cũng<br /> hông thể dẫn đầy đủ lời thoại thực sự. o<br /> đó, lời dẫn, về nguy n tắc là sự thể hiện điểm<br /> nhìn n ngoài, tức điểm nhìn của tác giả.<br /> uy nhi n, cũng có hi thoại dẫn trực tiếp thể<br /> hiện điểm nhìn n trong, điểm nhìn của nhân<br /> vật trong lời được dẫn. Lời dẫn có thể thể<br /> hiện điểm nhìn bên ngoài của tác giả - người<br /> kể và lời được dẫn là sự thể hiện điểm nhìn<br /> bên trong - điểm nhìn của nhân vật.<br /> 6. hư vậy, ở thoại dẫn trực tiếp có hai<br /> điểm nhìn chính: Điểm nhìn của người nói<br /> (nhân vật thể hiện ở lời được dẫn) và điểm<br /> nhìn của người được ể (tác giả thể hiện ở lời<br /> dẫn). Điểm nhìn của nhân vật được thể hiện<br /> thoại lời được dẫn, tức lời thoại của anh ta là<br /> một điều hiển nhiên.<br /> hư đã iết, lời được dẫn trực tiếp dù<br /> “trực tiếp” đến đâu cũng hông thể dẫn lại<br /> nguy n vẹn như lời thoại thực sự, n n lời dẫn<br /> vừa phải đảm đương việc thể hiện điểm nhìn<br /> của tác giả, vừa phải đảm đương được điểm<br /> nhìn n trong của nhân vật, vì thế vừa chứa<br /> đựng yếu tố chỉ điểm nhìn của nhân vật, vừa<br /> chứa đựng yếu tố chỉ điểm nhìn của tác giả.<br /> <br /> Số 9 (227)-2014<br /> <br /> Vậy làm thế nào để nhận iết điểm nhìn<br /> thực sự của tác giả trong lời dẫn hi mà lời<br /> dẫn có thể có cả điểm nhìn của nhân vật<br /> Chúng tôi cho rằng: Có thể nhận iết điểm<br /> nhìn c a tác giả trong lời dẫn từ những căn<br /> cứ sau:<br /> (i) Qua lời ình luận của tác giả về những<br /> cái được nói tới trong lời được dẫn của nhân<br /> vật. í d :<br /> Những điều họ nới với nhau có phần<br /> ngốc ngh ch:<br /> - Th là chúng ta thỏa lòng mong ớc,<br /> chàng có vui không? (Không khóc ở<br /> California, NHT)<br /> ời ình luận của tác giả về điều được nói<br /> tới trong lời được dẫn của nhân vật. “Th là<br /> chúng ta…vui không” là “có hần ngốc<br /> ngh ch”.<br /> : Ông Hân kể chuyện, chẳng câu nào<br /> vào với câu nào:<br /> - Cái con chó m c cứ s a nhặng lên, nó đi<br /> gi t lùi ra ngõ...Nó bi t nó gặp anh hùng nó<br /> phải bi t thân... (Cánh buồm nâu thuở ấy,<br /> NHT)<br /> Tác giả cho rằng, những lời “ ể chuyện”<br /> của “ông Hân” (Cái con chó m c.... phải bi t<br /> thân) là “chẳng câu nào vào với câu nào”.<br /> : Song, Thái Quân Th c dõi theo ánh<br /> mắt Nguyễn và thốt ra câu hỏi định mệnh:<br /> - Ng i quen à? (Nguyễn Thị Lộ, NHT)<br /> Thực tế thì chúng ta ,những người đọc, khi<br /> đọc tác phẩm đến đây hông thể biết và hiểu<br /> được rằng câu hỏi “Ng i quen à ” là “định<br /> mệnh” hay hông Cũng như nhân vật Thái<br /> Quân Thực thốt ra câu hỏi đó hông ao giờ<br /> ngờ rằng một ngày nào đó “duy n ì ngộ”<br /> này của “ guyễn” lại trở thành” định mệnh”.<br /> Vậy thì là ai? Ai cho rằng “Ng i quen à ” là<br /> một “câu hỏi định mệnh”? Chỉ có thể là một<br /> người - một người “ iết hết”, đó là người kể<br /> “toàn tri” - tác giả mà thôi.<br /> Trong truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp,<br /> kiểu dẫn thể hiện điểm nhìn của tác giả trong<br /> những lời bình, lời nhận xét về những điều<br /> <br /> Số 9 (227)-2014<br /> <br /> NGÔN NGỮ & ĐỜI SỐNG<br /> <br /> nhân vật trong tác phẩm xuất hiện tương đối<br /> nhiều - 76/321.<br /> (ii) Những mi u tả về tâm lí nhân vật,<br /> hông phải là những mi u tả iểu hiện ề<br /> ngoài của tâm l nhân vật của tác giả. í d :<br /> Ông ph Vĩnh T ng lo lắng nhìn<br /> Thặng:<br /> - Cách làm c a chú không ổn...<br /> (Chút thoáng Xuân Hương, NHT)<br /> : Ông giáo cầm t giấy, chua chát nói:<br /> - Chú à! Văn tốt chữ t ơi thì nghĩa lí gì?...<br /> (Sang sông, NHT)<br /> “ o lắng”, “chua chát” là trạng thái tâm lí<br /> của nhân vật “ ng phủ ĩnh ường” và<br /> “ ng giáo” được mi u tả trong lời dẫn của<br /> tác giả.<br /> (iii) Những sự iện đi m ngôn ngữ của<br /> nhân vật, phải lựa chọn cái nào để đưa vào lời<br /> dẫn là điểm nhìn của tác giả. í d :<br /> Bà Hân đi vào góc buồng, chỗ để mấy<br /> cái nồi đất chỏng chơ, với tay lên xà nhà lấy<br /> một cái gói nhỏ giúi cho con gái:<br /> - Đây là đôi hoa tai bạc bà ngoại cho u<br /> hồi u mới đi lấy chồng. - Bà Hân c i - U<br /> giấu ngay d ới mũi lão già mà lão chẳng bi t<br /> gì. Con cầm lấy, nó là…<br /> (Cánh buồm nâu thuở ấy, NHT)<br /> Có thể nói, khi nhân vật nói lời thoại “Đây<br /> là đôi hoa tai bạc ” có thể c n có nhiều<br /> động tác “ hổ sở” và “lưu luyến” nữa, nhưng<br /> tác giả chỉ đưa vào lời dẫn “Bà Hân đi vào<br /> góc buồng”, “với tay lên xà nhà lấy một cái<br /> gói nhỏ giúi cho con gái” và “ cười" để xua<br /> tan bớt đi những bịn rịn, những xót xa, những<br /> luyến lưu trước lúc tiễn con gái về nhà chồng<br /> - nơi xứ xa... mà chưa iết đến bao giờ gặp<br /> lại...<br /> : Y buồn bã lắc đầu, chỉ vào ng c<br /> mình:<br /> - Tôi không bi t. Tôi vẫn th ng đau ở<br /> trong ng c này<br /> (Chuyện tình kể trong đ m mưa, NHT)<br /> N i đau hông c n là n i đau tinh thần, nó<br /> đã thành n i đau thể xác. Cử chỉ đó của nhân<br /> vật “y” được tác giả đưa vào lời dẫn, thay cho<br /> <br /> 5<br /> <br /> “ánh mắt buồn vời vợi”, thay cho “gương<br /> mặt hao gầy” và ngàn điều than vãn về một<br /> tình yêu không trọn vẹn. Một tình yêu thầm<br /> lặng, cứ đớn đau, chất chứa và dai dẳng...<br /> Mặc dù “y” đã cố vùi chôn theo tháng năm<br /> quăng quật nơi chân trời góc bể...<br /> (iv) Cách dùng từ để gọi t n nhân vật. í<br /> d :<br /> Tên cao gầy nói với thi u phụ dứt<br /> khoát lạnh lùng:<br /> - Chi c bình này một cây! Bà chị tính sao<br /> thì tính! (Sang sông, NHT)<br /> : Y trả l i dè dặt, y nói chung chung:<br /> - Tôi là đứa con hoang c a rừng.<br /> (Chuyện tình kể trong đ m mưa, NHT)<br /> : Chị lái đò dè dặt:<br /> - Bạch thầy! M i thầy lên b .<br /> (Sang sông, NHT)<br /> “Tên cao gầy”, “y” và “Chị lái đò” là<br /> cách gọi t n nhân vật của tác giả.<br /> Có thể nói, Nguyễn Huy Thiệp đã gọi tên<br /> nhân vật của mình trong tác phẩm một cách<br /> hết sức phong phú (Ông B ng, Chị Hiên,<br /> tên c ớp, chàng trai trẻ, lão, phu nhân, y,<br /> thị, ông giáo, nhà thơ, cái My, nhà s , đứa<br /> con ông hàng xóm, ông hàng xóm...) đúng<br /> như sự phong phú và đa dạng của những con<br /> người khác nhau trong cuộc sống. Cách gọi<br /> này cũng cho thấy phần nào tính hội thoại và<br /> tính hiện thực trong tác phẩm của Nguyễn<br /> Huy Thiệp. Từ đó, mà người ta cảm nhận<br /> rằng: văn của Huy Thiệp gần với cuộc đời,<br /> mang hơi thở của cuộc đời một cách chân<br /> thực.<br /> hư đã nói, điểm nhìn của nhân vật được<br /> tường minh hoá ằng chính lời thoại của anh<br /> ta - tức lời được dẫn. uy nhi n, điểm nhìn<br /> của nhân vật c n có thể thể hiện ngay trong<br /> lời dẫn. Đó là các trường hợp sau:<br /> Thứ nhất, người dẫn trong lời dẫn hông<br /> phải là tác giả mà chính là nhân vật. í d :<br /> : Ông Gia nhẩm tính: “Mới đ c<br /> năm m ơi ngày, ăn th nào đ c mà ăn?”<br /> (Giọt máu, NHT)<br /> <br />