những tội ác trứ danh: phần 2 - nxb văn học

Murat<br /> Ngày 18 tháng 6 năm 1815, vào đúng giờ mà số phận châu Âu<br /> đang được quyết định ở trận Waterloo, một người đàn ông ăn mặc<br /> như kẻ ăn mày, lặng lẽ đi theo con đường từ Toulon đến Marseille.<br /> Đi đến khe núi Oilivules, người đó dừng lại trên một mô đất nhỏ, tại<br /> đây ông phát hiện thấy tất cả phong cảnh xung quanh. Do đó trước<br /> khi tiến vào con đường hẻm tối tăm và gồ ghề mà người ta gọi là<br /> “Cửa nóng” của tỉnh Provence, ông còn muốn được ngắm cảnh<br /> tuyệt diệu đang diễn ra ở chân trời phía Nam, ông đến ngồi lên một<br /> thảm cỏ bên vệ đường cái. Phía bên kia cánh đồng vàng rực lên bởi<br /> những tia nắng cuối cùng là biển cả và trên mặt nước lướt nhẹ một<br /> chiếc thuyền nhỏ độc nhất, nó lợi dụng cơn gió mát mở hết hai<br /> cánh buồm tiến nhanh về phía biển Ý. Người ăn mày háo hức nhìn<br /> theo chiếc thuyền đó cho đến khi nó mất hút giữa mũi Gien và hòn<br /> đảo đầu tiên của quần đảo nhỏ Hyères. Rồi, sau khi cái bóng trắng<br /> đã biến mất, người đó thốt lên một tiếng thở dài sâu xa, gục trán<br /> xuống hai lòng bàn tay và lặng im suy nghĩ cho đến khi bị giật<br /> mình vì có tiếng động của một nhóm kỵ mã. Người đó vội ngẩng<br /> đầu lên, lắc bộ tóc dài đen và trừng mắt nhìn về lối vào khe núi,<br /> phía phát ra tiếng động. Một lát sau thấy có hai kỵ mã đi ra. Hẳn là<br /> có quen biết nhau nên vội vàng người đó đứng thẳng người lên, bỏ<br /> rơi chiếc gậy cầm tay, khoanh hai tay trước ngực và quay mặt về<br /> phía hai người kỵ mã. Hai kỵ mã vừa trông thấy đã dừng ngay lại<br /> và người đi trước xuống ngựa, ném dây cương cho bạn, bỏ mũ ra<br /> cầm tay và mặc dù còn cách người ăn mày đến năm mươi bước,<br /> kính cẩn tiến đến trước mặt người đó. Người ăn mày để yên cho<br /> người đó lại gần, vẻ đường hoàng và ủ rũ, rồi lúc chỉ còn cách mấy<br /> bước mới lên tiếng :<br /> - Thế nào ông thống chế, đã có tin tức gì chưa?<br /> - Tâu bệ hạ rồi ạ! - Người kỵ mã buồn rầu trả lời.<br /> - Như thế nào?…<br /> - Đúng như tôi muốn không ai khác ngoài tôi được bệ kiến với bệ<br /> hạ…<br /> - Vậy là Hoàng đế đã từ chối đề nghị của tôi. Người đã quên mất<br /> những chiến thắng Aboukir, Eylau và Matxcơva?<br /> - Tâu bệ hạ không đâu ạ! Nhưng người lại nhớ đến hiệp ước<br /> Naples, đến cuộc chiếm đóng Reggio và đến việc tuyên chiến với<br /> phó vương Ý.<br /> <br /> Người ăn mày vỗ tay vào trán đáp :<br /> - Phải, phải. Đối với ông ấy có thể là tôi đáng trách. Nhưng ông ấy<br /> cũng cần phải nhớ là ở tôi có hai người, một là người lính mà ông<br /> ấy đã biến thành anh em, và hai là người em mà ông ấy đã biến<br /> thành ông vua. Phải, là anh em tôi có những khuyết điểm vì sai<br /> lầm lớn đối với ông ấy. Nhưng là một ông vua, tôi nói thực, tôi<br /> không làm khác được… Tôi cần phải lựa chọn giữa thanh gươm và<br /> ngôi báu của tôi, giữa một đạo quân và một dân tộc… Brune này,<br /> ông chưa biết vấn đề đã diễn biến như thế nào. Có một hạm đội<br /> Anh nổ đại bác trong bến cảng, có một dân tộc Naples hò hét trong<br /> các phố. Nếu chỉ có một mình tôi, tôi sẽ đi với một chiếc tàu vào<br /> giữa hạm đội, với thanh gươm vào giữa dân chúng. Nhưng tôi còn<br /> có một vợ và mấy đứa con. Cuối cùng là ông ấy không cần đến tôi<br /> phải không? Ông từ chối tôi - một vị tướng, một sĩ quan, một người<br /> lính thường? Vậy còn gì mà tôi cần phải làm?<br /> - Tâu bệ hạ, ngay bây giờ bệ hạ nên rời khỏi nước Pháp.<br /> - Nếu tôi không nghe?<br /> - Lệnh cho tôi là phải bắt giữ ngài và đưa ra một Hội đồng quân sự.<br /> - Điều đó anh sẽ không thi hành, phải không anh bạn già của tôi?<br /> - Tôi sẽ phải vừa thi hành, vừa cầu Chúa đập chết tôi lúc tôi giơ tay<br /> ra bắt bệ hạ.<br /> - Brune, tôi nhận ra anh ở điều đó, anh có thể can đảm và trung<br /> thực. Người ta không tặng anh một vương quốc, người ta không<br /> đặt lên trán anh một vòng lửa mà người ta gọi là mũ miện và làm<br /> phát điên lên được. Người ta không đặt anh vào giữa lương tâm và<br /> gia đình. Vậy là tôi phải rời bỏ nước Pháp, bắt đầu một cuộc sống<br /> lang thang, vĩnh biệt Toulon, là nơi tôi có biết bao kỷ niệm. Không<br /> còn cách gì để được ở lại trong xứ sở nước Pháp nữa hả anh Brune?<br /> …<br /> - Tâu bệ hạ, bệ hạ làm tôi khổ tâm lắm rồi!<br /> - Đúng thế, ta sẽ không nói đến đây nữa. Tin tức như thế nào nào?<br /> - Hoàng đế đã rời khỏi Pari để tham gia vào quân đội. Giờ này phải<br /> là đang chiến đấu…<br /> - Người ta chiến đấu, thế mà tôi lại ở đây. Ôi! Tuy nhiên tôi vẫn<br /> cảm thấy còn có ích cho Hoàng đế vào một ngày có chiến trận.<br /> Brune, hãy cấp cho tôi một tờ hộ chiếu, tôi sẽ phóng thẳng đến<br /> đấy, tôi sẽ tới nơi có quân đội, tôi sẽ làm cho một viên tá nào đó<br /> nhận ra tôi, tôi sẽ nói: Hãy giao cho tôi quân đội của anh, tôi sẽ<br /> cùng với nó xung phong, và đến buổi tối nếu hoàng đế không chìa<br /> tay ra cho tôi, tôi sẽ tự tay bắn vỡ óc mình, xin nói danh dự như<br /> vậy… Anh Brune, hãy giúp đề nghị của tôi, và mặc dù kết quả ra<br /> <br /> sao, tôi sẽ cám ơn anh suốt đời.<br /> - Tâu bệ hạ, tôi không thể…<br /> - Thôi được, ta không nói đến đấy nữa.<br /> - Và bệ hạ sẽ rời khỏi nước Pháp chứ?<br /> - Tôi không biết, anh cứ việc hoàn thành nhiệm vụ của anh. Nếu<br /> anh đã gặp tôi, cứ bắt tôi đi. Đó còn là biện pháp làm được vấn đề<br /> gì cho tôi…<br /> Và người ăn mày đưa tay ra cho viên thống chế. Thống chế muốn<br /> hôn bàn tay ấy, nhưng Murat giang hai tay ra và hai người bạn già<br /> ôm chặt lấy nhau, ngực phồng lên những thớ dài, mắt đẫm lệ, sau<br /> đó hai người từ biệt nhau. Brune lại lên ngựa. Murat nhặt chiếc gậy<br /> và hai người từ biệt nhau, mỗi người đi về một phía, người thì đến<br /> Avignon để bị ám sát, người kia đi về Pizzo để bị xử bắn.<br /> Trong thời gian đó, như Richard III, ở Waterloo Napoléon đổi ngai<br /> vàng của mình lấy một con ngựa.<br /> Sau cuộc hội kiến mà chúng tôi vừa kể, cựu vương Naples rút về<br /> nhà người cháu tên là Bonafoux, trung úy hải quân. Nhưng về đây<br /> chỉ là tạm thời, người cháu phải tránh những mối nghi ngờ của nhà<br /> chức trách. Vả lại Bonafoux cũng muốn tìm cho chú mình nơi ẩn<br /> náu bí mật hơn. Anh ta để ý đến một trạng sư bạn anh mà anh biết<br /> rõ lòng trung thành. Tối hôm đó anh đến nhà bạn.<br /> - Marouin này, tôi có vấn đề quan trọng muốn nói với anh.<br /> - Anh cứ nói, anh cũng biết ngoài cha nhận xưng tội, không ai kín<br /> đáo hơn chưởng khế, và sau chưởng khế là trạng sư.<br /> - Anh cũng biết là tôi đến đây không phải để rủ anh đi chơi. Có một<br /> vấn đề khá quan trọng, một trách nhiệm trọng đại đang đè nặng<br /> lên tôi, và trong các bạn thân thiết, tôi đã chọn anh, nghĩ rằng anh<br /> đủ tận tình giúp tôi một việc lớn.<br /> - Anh làm vậy rất đúng.<br /> - Tôi xin trình bày cụ thể và nhanh chóng. Ông chú tôi, Joachim ông vua bị trục xuất đang trốn trong nhà tôi. Nhưng không thể ở<br /> đấy được vì tôi là người đầu tiên người ta sẽ tìm đến. Nơi ở của anh<br /> cách biệt, do đó rất thuận lợi làm nơi trú ẩn cho chú tôi. Mong anh<br /> chấp thuận đề nghị của tôi để cho ông ấy ở cho đến khi nào có<br /> những sự kiện cho phép một ông vua có được một quyết định nào<br /> đó.<br /> - Anh có thể tin ở tôi.<br /> - Tốt lắm. Ông chú tôi sẽ tới đây ngủ ngay đêm nay.<br /> - Nhưng nên để cho tôi có thời gian dọn dẹp nhà cửa cho xứng là<br /> nơi ở của một vị đế vương.<br /> - Anh bạn thân mến ạ! Làm như vậy phí công vô ích. Bắt chúng tôi<br /> <br /> phải có một cuộc chờ đợi không lành một chút nào. Vua Joachim đã<br /> mất thói quen lâu dài và cẩn thận, ngày nay Người rất sung sướng<br /> được ở một túp lều tranh và có một người bạn tốt. Vả lại tôi cũng<br /> báo cho Người rồi vì đã biết trước câu trả lời của anh. Người đã dự<br /> tính sẽ ngủ đêm nay ở nhà anh. Nếu bây giờ tôi thay đổi một chút<br /> gì trong dự kiến của Người, Người sẽ cho là một sự từ chối và sẽ<br /> mất hết giá trị hành động tốt đẹp của anh. Vậy vấn đề xong xuôi<br /> rồi nhé. Mười giờ tối nay ở “Công trường tháng ba”.<br /> Mười giờ tối như đã thỏa thuận, Marouin tới “Công trường tháng<br /> ba” ngổn ngang những cỗ pháo trận của thống chế Brune. Lúc ấy<br /> chưa có ai đến. Anh đi dạo giữa những chiếc hòm. Một người lính<br /> gác tới hỏi anh làm gì ở đây. Câu trả lời khá khó khăn. Không ai đi<br /> dạo lúc mười giờ đêm giữa công trường pháo binh. Do đó anh phải<br /> đề nghị được gặp vị chỉ huy. Viên sĩ quan đến, Marouin tự giới thiệu<br /> là một trạng sư, phụ tá cho ông tỉnh trưởng thành phố Toulon và<br /> nói là anh có cuộc hẹn đến đây mà không biết là vấn đề đó bị cấm.<br /> Kết quả của sự giải thích đó là viên sĩ quan cho phép anh ở lại và<br /> trở về đồn. Còn người lính gác, một cấp dưới trung thành với việc<br /> quan sát, cứ tiếp tục đi dạo đều không thắc mắc về sự có mặt của<br /> một người lạ.<br /> Mấy phút sau, một tốp nhiều người xuất hiện ở phía Lices. Trời rất<br /> tuyệt, trăng sáng vằng vặc. Marouin nhận ra Bonafoux liền tiến<br /> đến. Bonafoux nắm lấy tay anh dẫn đến vua và lần lượt nói với mỗi<br /> người.<br /> - Tâu bệ hạ, đây là người bạn mà tôi đã nói. Còn anh Marouin, đây<br /> là vua Naples, người đã bị trục xuất và phải trốn tránh mà tôi<br /> muốn giao cho anh. Tôi không nói đến khả năng một ngày kia<br /> Người sẽ trở lại ngôi báu, nó sẽ làm mất giá trị hành động tốt đẹp<br /> của anh. Bây giờ đề nghị anh dẫn đường cho Người. Chúng tôi sẽ đi<br /> theo phía xa. Ta đi nào.<br /> Vua và trạng sư lập tức bước đi. Murat lúc đó mặc một áo<br /> rơđanhgốt màu xanh, nửa dân nửa binh và cài khuy đến tận cổ.<br /> Ông mặc một quần trắng và chân đi bốt có đinh thúc ngựa. Ông có<br /> bộ tóc dài, ria mép rộng và bộ râu rậm quấn vòng xung quanh cổ.<br /> Trên suốt dọc đường đi, ông hỏi chủ nhà về tình hình nơi ông sắp<br /> đến ở và khả năng có thể thoát ra trường hợp có báo động.<br /> Nửa đêm, vua và Marouin về đến Bônette. Mười phút sau đoàn tùy<br /> tùng tới.<br /> Sau khi đã dùng giải khát xong, nhóm người nhỏ bé ấy, triều thần<br /> của ông vua thất bại, rút lui để phân tán vào thành phố và các<br /> vùng lân cận. Marouin ở lại một mình cùng với nhóm phụ nữ, chỉ<br /> <br /> giữ lại có một người hầu phòng tên là Le Blanc.<br /> Murat ở lại gần một tháng trời trong cảnh cô đơn ấy, suốt ngày bận<br /> vào việc trả lời những bài báo đã kết tội ông là phản bội hoàng đế.<br /> Lời kết tội ấy làm bận tâm ông, là con ma, con quý ám ảnh ông.<br /> Ngày và đêm ông cố gắng đẩy xa nó ra và tìm mọi lý lẽ trong tình<br /> cảnh khó khăn này để giải thích hành động của mình.<br /> Trong khi đó những tin tức thảm hại về cuộc bại trận đã lan rộng.<br /> Hoàng đế vừa mới ký lệnh trục xuất, cũng tự trục xuất mình, và<br /> đến đợi ở Rochơfort, như Murat ở Toulon, lệnh của kẻ thù sẽ quyết<br /> định số phận mình.<br /> Vua Louis XVIII lại lên ngôi, vậy là Murat mất hết hy vọng ở lại<br /> nước Pháp, cần phải ra đi. Cháu ông là Bonafoux thuê một con tầu<br /> sang châu Mỹ với danh nghĩa là Hoàng thân Rôca Romana. Tất cả<br /> tùy tùng đều ra bến và người ta bắt đầu chuyển ra đó những đồ vật<br /> quý giá mà người bị trục xuất đã cứu vớt được trong cuộc đắm<br /> vương quyền của mình. Trước tiên là túi đựng vàng cân nặng<br /> khoảng một trăm livrơ, một cái đốc gươm có khắc hình ảnh vua và<br /> hoàng hậu, những giấy tờ hành chính về gia đình. Còn bản thân<br /> Murat, ông chỉ giữ trên người chiếc thắt lưng, trong đó giữa những<br /> giấy tờ quí, có đính hai mươi kim cương đáng giá tới bốn triệu.<br /> Tất cả chuẩn bị đó đã được quyết định, thỏa thuận với nhau là hôm<br /> sau 1 tháng 8 vào lúc năm giờ sáng, tàu sẽ đến tìm vua trong một<br /> vịnh nhỏ, cách xa nơi ở mười phút.<br /> Mười phút sau, Murat và ông chủ nhà chờ đợi trên bãi biển làng<br /> Bonette, chiếc canô sẽ đến đón để lên tầu. Hai người chờ đợi như<br /> vậy mãi đến trưa cũng chẳng thấy canô đâu. Tuy nhiên họ trông<br /> thấy ở đường chân trời, con tàu cứu tinh, nó không bỏ được neo vì<br /> biển sâu, cứ phải loanh quanh. Tình hình đó dễ gây nghi ngờ cho<br /> lính gác trên bờ biển.<br /> Buổi trưa, vua mệt quá và còn bị nắng thiêu, đang nằm xuống cát<br /> để nghỉ, có một người hầu mang giải khát đến, bà Marouin lo ngại<br /> cứ gửi tiền ra cho chồng. Vua uống một cốc nước đó, ăn một quả<br /> cam rồi đứng lên một lát để nhìn trong cảnh bao la của biển cả, có<br /> chiếc canô nào đang mong đợi không. Mặt biển hoang vắng, chỉ có<br /> mình con tầu cúi mình ở đường chân trời sốt ruột muốn ra đi như<br /> một con ngựa đợi chủ.<br /> Vua thốt lên một tiếng thở dài rồi lại nằm xuống cát. Người hầu<br /> quay trở về Bonette với lệnh gọi em trai ông chủ ra bãi biển. Mười<br /> lăm phút sau người em ra rồi lập tức phi ngựa về Toulon để tìm<br /> hiểu xem tại sao Bonafoux lại không cho thuyền đến đón vua. Tới<br /> nơi, anh ta thấy nhà Bonafoux tràn đầy những sen đầm. Người ta<br /> <br />