- ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC LOẠI HORMONE VỚI LIỀU LƯỢNG KHÁC NHAU LÊN SINH SẢN CÁ KẾT (MICRONEMA BLEEKERI GUNTHER, 1860). - Nghiên cứu “Ảnh hưởng của Hormone với liều lượng khác nhau đến sinh sản cá kết”. - Nghiên cứu gồm có 3 thí nghiệm kích thích sinh sản nhân tạo cá kết, được bố trí hoàn toàn ngẫu nhiên với các loại và nồng độ kích thích tố khác nhau và được lặp lại 3 lần. - Các chỉ tiêu được xác định gồm: Tỷ lệ cá đẻ. - sức sinh sản tương đối (trứng/kg cá cái), tỷ lệ thụ tinh. - và tỷ lệ nở. - Kết quả nghiên cứu cho thấy: Kích thích sinh sản nhân tạo cá kết với liều lượng 70µg LRH + 3,5mg Dom/kg cá cái cho tỷ lệ cá rụng trứng và sức sinh sản tương đối đạt cao nhất, tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở cao hơn có ý nghĩa (p<0,05) so với các nghiệm thức còn lại. - Kích thích sinh sản nhân tạo cá kết bằng Não thùy với liều lượng 3,5mg/kg cá cái có tỷ lệ cá rụng trứng, sức sinh sản tương đối, tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở cao hơn có ý nghĩa (p<0,05) so với các nghiệm thức còn lại. - Kích thích sinh sản nhân tạo cá kết bằng Ovaprime cho sức sinh sản, tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở khác nhau không có ý nghĩa (p>0,05) giữa các nghiệm thức.. - Nhiều đối tượng nuôi mới có giá trị kinh tế cao đã và đang được nghiên cứu như cá lăng (Nguyễn Văn Kiểm và Nguyễn Văn Triều, 2008), cá chạch (Nguyễn Quốc Đạt, 2007. - Cá Kết (Micronema bleekeri Gunther) là loài cá nước ngọt sống ở sông, kênh rạch, đồng ruộng,…phân bố ở Thái Lan, Lào, Campuchia và ĐBSCL, cá có chất lượng thịt thơm ngon và có giá trị kinh tế cao. - Cá kết tăng trưởng tương đối nhanh ở điều kiện nuôi thương phẩm trong ao và bè (Dương Nhựt Long và Nguyễn Văn Triều, 2008). - Những năm gần đây cũng có một số nghiên cứu về đối tượng cá này như:. - nghiên cứu đặc điểm sinh học cá kết (Nguyễn Văn Triều et al., 2006), nghiên cứu ương cá kết từ bột lên giống (Nguyễn Văn Triều et al., 2008. - Bùi Châu Trúc Đan, 2008) và nghiên cứu kỹ thuật sinh sản nhân tạo và thử nghiệm nuôi thương phẩm cá Kết (Dương Nhựt Long và Nguyễn Văn Triều, 2008) đã bước đầu nghiên cứu thành công nuôi vỗ thành thục sinh dục và sinh sản nhân tạo cá Kết. - Tuy nhiên, các số liệu về kỹ thuật sinh sản nhân tạo cá kết cũng chỉ dừng lại ở mức độ thử nghiệm. - Do đó, việc nghiên cứu để hoàn thiện quy trình kỹ thuật sinh sản nhân tạo cá Kết là thực sự cần thiết. - Vì vậy, đề tài: “Ảnh hưởng của Hormone với liều lượng khác nhau đến sinh sản của cá Kết (Micronema bleekeri Gunther, 1860)” được thực hiện nhằm mục tiêu tìm ra loại kích thích tố với một mức liều lượng thích hợp để kích thích sinh sản nhân tạo cá Kết đạt hiệu quả cao, giảm chi phí sản xuất, góp phần hoàn thiện quy trình kỹ thuật sản xuất giống cá Kết.. - 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. - Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 3/2008 đến tháng 6/2009, tại Trại Cá Thực Nghiệm - Khoa Thuỷ Sản - Trường Đại học Cần Thơ. - Cá kết (Micronema bleekeri Gunther) bố mẹ có khối lượng từ 20 – 100gam/con được nuôi vỗ trong ao. - Cá được kiểm tra để chọn cá bố mẹ cho sinh sản định kỳ 1 tháng/ lần. - Tiêu chuẩn chọn cá cái là cá khỏe mạnh không nhiễm bệnh, bụng to mềm đều, lỗ sinh dục có màu hồng. - Nghiên cứu kích thích sinh sản nhân tạo cá Kết bằng các loại kích thích tố ở các nồng độ khác nhau được chia làm 3 thí nghiệm, được bố trí hoàn toàn ngẫu nhiên với 3 mức liều lượng khác nhau và được lặp lại 3 lần (Bảng 1). - Mỗi mức liều lượng với một lần lặp lại sẽ kích thích 9 cá cái.. - Tất cả các thí nghiệm đều tiêm cá đực bằng 1/3 liều cá cái. - Bảng 1: Các thí nghiệm với liều lượng kích thích tố LRH, não thùy, Ovaprime khác nhau Thí. - Dom (mg)/kg cá cái Não thùy (mg)/kg cá cái Ovaprime (ml)/kg cá cái Sau khi tiêm kích thích tố 4 giờ thì kiểm tra sự rụng trứng của cá bằng cách dùng vợt vớt cá cái ra, vuốt nhẹ bụng cá ở gần lỗ sinh dục, nếu thấy trứng chảy ra thì tiến hành vuốt trứng và thụ tinh nhân tạo. - Thụ tinh nhân tạo trứng cá kết bằng phương pháp thụ tinh khô. - Ở mỗi nghiệm thức trứng được cho vào 3 khay (100trứng/khay) và đem ấp để theo dõi tỉ lệ thụ tinh và tỉ lệ nở. - Các chỉ tiêu được theo dõi bao gồm: tỷ lệ cá đẻ. - tỷ lệ nở. - 3.1 Sử dụng LRH + Dom ở các liều lượng khác nhau (thí nghiệm 1). - Kết quả sinh sản nhân tạo cá Kết bằng LRH + Dom ở các liều lượng khác nhau µg + 3,5mg Dom/kg cá cái) được trình bày ở Bảng 2.. - Bảng 2: Kết quả sinh sản nhân tạo cá Kết bằng kích thích tố LRH + Dom (thí nghiệm 1) Nghiệm. - thức Tỷ lệ. - Sức sinh sản tương đối. - (trứng/kg cá cái) Tỷ lệ hụ tinh. - Tỷ lệ nở. - I a a a ±11,8 II b b b ±4,32 III b a a ±15,1 Qua bảng 2 cho thấy, cả 3 mức liều lượng kích thích tố trên đều cho tỷ lệ cá rụng trứng (đẻ) là 100% với sức sinh sản tương đối khoảng trứng/kg cá cái. - Ở nghiệm thức II (LRHa + Dom với liều lượng 70µg + 3,5 mg/kg cá cái) sức sinh sản đạt cao nhất với 188.365 trứng/kg cá cái và khác nhau không có ý nghĩa (p>. - 0,05) so với nghiệm thức III. - Sức sinh sản thấp nhất là ở nghiệm thức I đạt 81.053 trứng/kg cá cái và thấp hơn có ý nghĩa (p<0,05) so với 2 nghiệm thức còn lại.. - Loại hormone này có tác dụng như GnRH và được sử dụng kèm với thụ thể nhân tạo kháng Dopamine là Domperidone. - Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ cá đẻ là 100% và sức sinh sản thực tế của cá Kết khá cao, cao hơn một số loài cá Trơn khác như: cá Trê khoảng trứng/kg cá cái (Nguyễn Văn Kiểm, 2004), cá Tra khoảng trứng/kg cá cái (Nguyễn văn Kiểm, 2004), cá Lăng Vàng khoảng trứng/kg cá cái (Ngô Văn Ngọc, 2005).. - Điều này là do trứng cá kết có đường kính nhỏ khoảng 1,1mm (Nguyễn Văn Triều et al., 2006). - Những loài cá có trứng nhỏ, lượng noãn hoàng ít và những loài cá không bảo vệ trứng và ấu trùng thì có sức sinh sản cao (Phạm Minh Thành và Nguyễn Văn Kiểm, 2009). - Khi so sánh kết quả sinh sản nhân tạo cá kết với tác giả khác như Dương Nhựt Long et al. - (2008) thì thấy sức sinh sản của cá kết trong nghiên cứu này cao hơn. - Tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở của trứng cá ở nghiệm thức II cao nhất lần lượt là và cao hơn có ý nghĩa (p<0,05) so với các mức liều lượng còn lại.. - Tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở của trứng cá kết khi kích thích sinh sản nhân tạo bằng LRHa cao có thể do cá bố mẹ được nuôi vỗ tốt. - Từ những phân tích trên cho thấy, kích thích sinh sản cá Kết bằng LRHa + Dom với liều 70µg + 3,5mg Dom có hiệu quả cao nhất với sức sinh sản thực tế là 188.365trứng/kg cá cái, tỉ lệ thụ tinh 77,67%, tỉ lệ nở 92,32% và thời gian hiệu ứng thuốc là 7giờ 50 phút, thời gian cá nở dao động từ 22 – 23 giờ.. - 3.2 Sử dụng não thùy ở các liều lượng khác nhau (thí nghiệm 2). - Kết quả sinh sản nhân tạo cá Kết bằng não thùy ở các liều lượng 1,5. - 2,5 và 3,5mg/kg cá cái được thể hiện ở bảng 3.. - Bảng 3: Kết quả sinh sản nhân tạo cá Kết bằng kích thích tố não thùy (thí nghiệm 2). - Qua bảng 3 cho thấy, tỷ lệ cá cái rụng trứng của các nghiệm thức lần lượt là 11,1±9,2%. - Tỷ lệ rụng trứng cao nhất là ở nghiệm thức III và cao hơn có ý nghĩa so với các nghiệm thức còn lại. - Sức sinh sản tương đối của các nghiệm thức khác nhau lần lượt là . - và trứng/kg cá cái ở nghiệm thức 1, 2 và 3. - Tỷ lệ thụ tinh lần lượt là. - thức Tỷ lệ cá đẻ. - (trứng/kg cá cái) Tỷ lệ thụ tinh. - Tỷ lệ nở lần lượt là 23,7±4,1%. - Kết quả nghiên cứu cho thấy, sử dụng não thùy với liều lượng 3,5mg/kg cá cái cho sức sinh sản, tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở của cá kết đạt cao nhất và cao hơn có ý nghĩa (p<0,05) so với các nghiệm thức còn lại. - Ở các nghiệm thức I và II, các chỉ tiêu sinh sản của cá kết thấp và không ổn định. - Não thùy được sử dụng để kích thích sinh sản cá từ rất sớm. - Hàm lượng FSH và LH trong não thùy chỉ cao nhất khi cá có tuyến sinh dục thành thục và hàm lượng ở cá cái cao hơn cá đực. - Ngoài ra, liều lượng và chất lượng hormone sử dụng tiêm cho cá cho kết quả khác nhau tùy theo loài, đực cái, mức độ thành thục của cá và chất lượng, uy tín của cơ sở sản xuất hormone (Phạm Minh Thành và Nguyễn Văn Kiểm, 2009).. - 3.3 Sử dụng Ovaprime ở các liều lượng khác nhau (thí nghiệm 3). - Kết quả sinh sản nhân tạo cá Kết bằng Ovaprime ở các liều lượng (0,3. - 0,4 và 0,5ml/kg cá cái) được trình bày ở Bảng 4.. - Bảng 4: Kết quả sinh sản nhân tạo cá Kết bằng kích thích tố Ovaprime (thí nghiệm 3) Nghiệm. - (trứng/kg cá cái) Tỷ lệ thụ. - I a a a ±4,08 II a a a ±1,86 III a a a ±5,43 Qua bảng 4 cho thấy, cũng như kích thích tố não thùy thì ở kích thích tố Ovaprime với mức liều lượng kích dục tố càng cao thì kết quả về sinh sản nhân tạo càng cao và ổn định. - Cả 3 liều lượng (0,3ml. - 0,5ml) đều cho kết quả tỷ lệ cá rụng trứng là 100%. - Điều này cũng khẳng định là kích thích tố Ovaprime có thể sử dụng để kích thích gây chín và rụng trứng trên cá Kết.. - Sức sinh sản tương đối của cá dao động từ trứng/kg cá cái. - Sức sinh sản đạt được cao nhất (162.029 trứng/kg) ở liều lượng 0,4ml/kg cá cái và thấp nhất ở liều lượng 0,5ml/kg cá cái (160.441 trứng/kg). - Tỷ lệ thụ tinh đạt được cao nhất (73%) ở liều lượng 0.3ml/kg cá cái và có tỷ lệ thụ tinh thấp hơn đều là 71% ở liều lượng 0.4ml/kg cá cái và 0,5ml/kg cá cái. - Tỷ lệ nở cao nhất (93,90%) ở liều lượng 0,5ml/kg cá cái và thấp nhất (91,27%) ở liều lượng 0,3ml. - Ovaprim (chế phẩm của Syndel, Laboratories, Vancouver, BC, V6P 6R5, Canada) là một hỗn hợp của 2 hoạt chất có thành phần là 20 µg sGnRH-A và 10 mg Domperidon trong khoảng 1 ml propylene glycol, dành riêng để kích thích cá sinh. - Mỗi ml Ovaprim có thể dùng cho 1 kg cá cái thành thục (Nguyễn Tường Anh, 1999). - Kết quả thí nghiệm cho thấy với liều lượng 0,3ml Ovaprime/kg cá cái cho hiệu quả sinh sản cao với sức sinh sản tương đối là 161.773trứng/kg cá cái, tỷ lệ thụ tinh 73%, tỷ lệ nở 91,27%, thời gian hiệu ứng thuốc từ 7 giờ đến 8 giờ 20 phút, ở điều kiện nhiệt độ nước giữ cá là 28 – 30 o C.. - Nhìn chung, cả 3 loại kích dục tố LRHa, não thùy và Ovaprime đều có hiệu quả gây chín và rụng trứng tốt trên cá Kết. - Vấn đề còn lại là chất lượng thành thục của cá bố mẹ, giai đoạn mùa vụ, nhiệt độ môi trường mà có sự điều chỉnh liều lượng kích dục tố sử dụng cho phù hợp để đạt được hiệu quả cao nhất. - Kích thích sinh sản nhân tạo cá kết bằng LRH + Dom với liều lượng 70µg + 3,5mg Dom/kg cá cái cho tỷ lệ cá rụng trứng 100%, sức sinh sản tương đối 188.365 trứng/kg cá cái, tỷ lệ thụ tinh 77,67%, tỷ lệ nở 92,23%.. - Kích thích sinh sản nhân tạo cá kết bằng Não thùy với liều lượng 3,5mg/kg cá cái có tỷ lệ cá rụng trứng 88,90%, sức sinh sản tương đối 115.388 trứng/kg cá cái, tỷ lệ thụ tinh 73,33%, tỷ lệ nở 85,40%.. - Kích thích sinh sản nhân tạo cá kết bằng Ovaprime với liều lượng 0,3ml/kg cá cái có tỷ lệ cá rụng trứng 100%, tỷ lệ thụ tinh 73%, tỷ lệ nở 91,27%.. - Kết quả bước đầu về sinh sản nhân tạo cá Leo (Wallago attu Schneider). - Dương Nhựt Long và Nguyễn Văn Triều , 2008. - Nghiên cứu sản xuất giống nhân tạo và thử nghiệm nuôi thương phẩm cá kết (Kryptopterus bleekeri). - Đặc điểm hình thái và sinh học sinh sản cá Leo (Wallago attu Bloch &. - Thử nghiệm sản xuất giống nhân tạo cá chạch sông (Macrognathus siamensis). - Một số vấn đề về nội tiết học sinh sản cá. - Ảnh hưởng của kích thích tố đến sự rụng trứng cá chạch sông (Macrognathus siamensis). - Nuôi vỗ thành thục và kích thích cá lăng (Mystus wyckii) sinh sản bằng kích thích tố. - Giáo trình kỹ thuật sinh sản nhân tạo cá nước ngọt. - Nghiên cứu đặc điểm sinh học cá kết (Micronema bleekeri). - Nghiên cứu ương cá kết (Micronema bleekeri) giai đoạn bột lên giống bằng các loại thức ăn