- ẢNH HƯỞNG CỦA THỜI GIAN CHIẾU SÁNG BỔ SUNG LÊN SỰ PHÁT TRIỂN NỤ HOA VÀ PHẨM CHẤT CHẬU. - Đề tài được thực hiện tại Trại Nghiên Cứu và Thực Nghiệm Nông Nghiệp Trường đại học Cần Thơ từ tháng 08/2007 đến 02/2008 nhằm xác định hiệu quả của biện pháp chiếu sáng bổ sung lên sự gia tăng kích thước hoa cúc Mâm Xôi. - Chiếu sáng bổ sung bằng bóng đèn tròn 75W treo cách đỉnh nụ hoa 70 cm khi nụ hoa được 20 và 40 ngày tuổi. - Thời gian chiếu sáng bắt đầu từ 17 giờ 30 kéo dài trong một tháng. - Kết quả cho thấy chiếu sáng bổ sung 2, 4, 6 giờ trên nụ hoa 40 ngày tuổi đều làm tăng đường kính hoa, chiều dài cánh hoa nhưng không làm ảnh hưởng đến màu sắc hoa. - Chiếu sáng bổ sung 6 giờ trên nụ hoa 40 ngày tuổi làm cho hoa có đường kính và chiều dài cánh hoa lớn nhất. - Ngược lại chiếu sáng bổ sung lên nụ hoa 20 ngày tuổi làm cho nụ hoa không phát triển được dẫn đến không thể nở hoa và một số nụ hoa bị dị dạng.. - Từ khóa: Cúc Mâm Xôi, chiếu sáng bổ sung 1 ĐẶT VẤN ĐỀ. - Theo Đặng Văn Đông và Đinh Thế Lộc (2003), thì biện pháp kéo dài độ chiếu sáng trong ngày sau khi mầm hoa đã phân hóa có thể làm tăng đường kính hoa đồng thời áp dụng phương pháp chiếu sáng dài ngày kết hợp với chiếu sáng gián đoạn sẽ làm tăng được số cánh trên 50%, nâng cao được phẩm chất hoa. - Đề tài được thực hiện nhằm mục tiêu xác định ảnh hưởng của thời gian chiếu sáng bổ sung lên sự tăng trưởng, phát triển nụ hoa và độ đồng đều của chậu hoa cúc Mâm Xôi.. - Sử dụng bóng đèn tròn 75W treo cách đỉnh nụ hoa 70 cm. - Tại thời điểm chiếu sáng bổ sung trên chậu hoa có hai loại nụ hoa tương ứng với nụ 20 và 40 ngày tuổi (Hình 1). - Có sử dụng màng đen ngăn cách ảnh hưởng của ánh sáng lên các nghiệm thức khác.. - Cường độ chiếu sáng trung bình là lux, nhiệt độ dao động từ 26 - 28 o C. - Chiếu sáng bổ sung bắt đầu từ 17 giờ 30, kéo dài trong 30 ngày. - Kích thước nụ hoa được ghi nhận 5 ngày/lần. - Hinh 1: Nụ hoa giai đoạn chiếu sáng bổ sung. - a) nụ 20 ngày tuổi. - 3.1 Ảnh hưởng của thời gian chiếu sáng bổ sung khác nhau lên sự phát triển nụ hoa ở 20 ngày tuổi. - Nụ hoa 20 ngày tuổi có đường kính trung bình là 2,7 ± 2,0 mm. - Khi tiến hành xử lý chiếu sáng bổ sung theo các nghiệm thức khác nhau trên nụ hoa 20 ngày tuổi thấy có sự phát triển bất thường của nụ hoa ở các nghiệm thức chiếu sáng so với đối chứng. - Nụ hoa phát triển rất kém, đường kính tăng chậm đến khoảng 5,2 ± 2,0 mm sau đó sựng lại, có hiện tượng chai nụ và nụ hoa bị khô đi, một số bị biến dạng nhưng chiều dài cuống hoa phát triển bình thường. - Trong khi cũng những nụ hoa 20 ngày tuổi ở nghiệm thức đối chứng, nụ hoa vẩn tiếp tục tăng trưởng, phát triển và nở hoa bình thường.. - 3.1.1 Sự phát triển đường kính nụ hoa. - Sự phát triển của nụ hoa ở các nghiệm thức chiếu sáng bổ sung và đối chứng khác biệt có ý nghĩa thống kê ở mức ý nghĩa 1% kể từ ngày chiếu sáng thứ 15 đến 20 ngày sau khi ngưng chiếu sáng (Hình 2). - Đường kính nụ hoa ở nghiệm thức đối chứng tăng dần và bắt đầu nở hoa khi được 60 ngày tuổi. - Trong khi đó ở cả ba nghiệm thức chiếu sáng, đường kính hoa chỉ tăng nhẹ đến ngày chiếu sáng thứ 30, sau đó không tăng nữa cho đến 20 ngày sau khi ngưng chiếu sáng thì đường kính nụ hoa có xu hướng giảm do nụ hoa bị khô đi. - hợp này, ánh sáng không mang lại hiệu quả làm tăng đường kính hoa mà còn làm nụ hoa không phát triển được. - Nụ hoa 20 ngày tuổi không thể tiếp tục phát triển có thể là do thời gian khởi xuất hoa quá ngắn, nụ hoa chưa hoàn thành về mặt cấu trúc. - Nên khi tác động ánh sáng bổ sung trong thời gian dài làm tế bào nụ hoa bị hoại tử, bằng chứng là chỉ có nụ hoa bị ảnh hưởng trong khi cuống nụ hoa thì vẫn phát triển bình thường.. - Ngày bắt đầu chiếu sáng. - Đường kính nụ hoa (mm). - Đối chứng Chiếu sáng 2 giờ Chiếu sáng 4 giờ Chiếu sáng 6 giờ. - Ngưng chiếu sáng. - Bắt đầu chiếu sáng. - Hình 2: Sự phát triển đường kính nụ hoa cúc Mâm Xôi dưới ảnh hưởng của biện pháp chiếu sáng bổ sung nụ 20 ngày tuổi tại Trại Nghiên Cứu và Thực Nghiệm Nông Nghiệp, khu II, Đại Học Cần Thơ, mùa xuân 2008. - 3.1.2 Đường kính nụ hoa. - Đường kính nụ hoa vào thời điểm ngưng chiếu sáng 20 ngày giữa các nghiệm thức khác biệt có ý nghĩa thống kê ở mức ý nghĩa 1%, trong đó các nghiệm thức chiếu sáng bổ sung đều có đường kính nụ hoa nhỏ hơn so với đối chứng (21,30 mm) (Hình 3). - Điều nầy cho thấy rằng chiếu sáng bổ sung khi nụ hoa 20 ngày tuổi làm giảm sự phát triển nụ hoa, đồng thời có thể thấy nụ hoa lúc còn nhỏ rất nhạy cảm với tác động của ánh sáng bổ sung dù chỉ chiếu sáng 2 giờ/ngày kéo dài trong một tháng.. - Đường kính (mm). - Thời gian chiếu sáng. - Hình 3: Đường kính nụ hoa cúc Mâm Xôi dưới ảnh hưởng của biện pháp chiếu sáng bổ sung nụ 20 ngày tuổi vào thời điểm ngưng chiếu sáng 20 ngày tại Trại Nghiên Cứu và Thực Nghiệm Nông Nghệp, khu II, Đại Học Cần Thơ, mùa xuân 2008. - Đường kính nụ (mm). - 3.2 Ảnh hưởng của thời gian chiếu sáng bổ sung khác nhau lên sự phát triển nụ hoa ở 40 ngày tuổi. - 3.2.1 Sự phát triển đường kính nụ hoa. - Kết quả phân tích thống kê cho thấy 5 ngày trước và 5 ngày sau khi chiếu sáng bổ sung thì đường kính nụ hoa cúc Mâm Xôi ở các nghiệm thức khác biệt không ý nghĩa về mặt thống kê. - Tuy nhiên, đường kính nụ hoa ở các nghiệm thức có chiếu sáng bổ sung kể từ ngày chiếu sáng thứ 5 đến 25 ngày chiếu sáng tiếp theo ngay cả sau khi ngưng chiếu sáng 20 ngày đều cao hơn so với đối chứng. - Đường kính hoa ở các nghiệm thức chiếu sáng bổ sung khác biệt nhau và cao hơn so với đối chứng ở mức ý nghĩa 1% qua phân tích thống kê. - Đường kính nụ hoa từ ngày chiếu sáng thứ 5 đến 20 ngày sau khi ngưng chiếu sáng cho thấy nụ hoa phát triển bình thường, liên tục tăng và cao nhất ở nghiệm thức chiếu sáng 6 giờ, kế đến là chiếu sáng 4 giờ, thấp nhất là chiếu sáng 2 giờ. - Sự chiếu sáng bổ sung có tác dụng làm tăng đường kính hoa cúc Mâm Xôi, kết quả này hoàn toàn phù hợp với Đặng Văn Đông và Đinh Thế Lộc (2003). - Như vậy, ánh sáng tác động lên đường kính nụ hoa theo hai xu hướng khác nhau làm tăng hoặc giảm sự phát triển đường kính hoa tuỳ thuộc vào tuổi nụ và vào thời gian chiếu sáng. - Sự chiếu sáng bổ sung làm tăng đường kính nụ hoa khi áp dụng nụ 40 ngày tuổi. - Thời gian chiếu sáng bổ sung 6 giờ /ngày kéo dài trong một tháng cho hiệu quả cao nhất và không ảnh hưởng đến chất lượng hoa.. - Ngày sau thời điểm bắt đầu chiếu sáng. - Ngưng chiếu sáng (70 ngày tuổi) Bắt đầu chiếu sáng. - Hình 4: Sự phát triển đường kính nụ hoa cúc Mâm Xôi dưới ảnh hưởng của biện pháp chiếu sáng bổ sung nụ 40 ngày tuổi tại Trại Nghiên Cứu và Thực Nghiệm Nông Nghiệp, khu II, Đại Học Cần Thơ, mùa xuân 2008. - 3.2.2 Tốc độ tăng trưởng đường kính nụ hoa. - Sự tăng trưởng đường kính nụ hoa cúc Mâm Xôi theo thời gian có sự khác biệt giữa các nghiệm thức ở mức ý nghĩa 1% vào ngày chiếu sáng thứ 10 và từ ngày chiếu sáng thứ 20 trở đi. - Tốc độ tăng trưởng đường kính nụ hoa tăng dần và cao nhất vào ngày chiếu sáng thứ 30. - Sau khi ngưng chiếu sáng thì tốc độ tăng trưởng giảm dần cho đến khi hoa tàn. - Trong đó, nghiệm thức chiếu sáng bổ sung 6 giờ. - Ngày sau thời điểm bắt đầu chiếu sáng. - Đường kính hoa (mm). - Hình 5: Tốc độ tăng trưởng đường kính nụ hoa cúc Mâm Xôi dưới ảnh hưởng của biện pháp chiếu sáng bổ sung nụ 40 ngày tuổi tại Trại Nghiên Cứu và Thực Nghiệm Nông Nghiệp, khu II, Đại Học Cần Thơ, mùa xuân 2008. - 3.2.3 Đường kính nụ hoa tại thời điểm 20 ngày sau khi chiếu sáng. - Sau khi ngưng chiếu sáng 20 ngày (nụ hoa được 90 ngày tuổi), đường kính nụ hoa giữa các nghiệm thức có sự khác biệt ở mức ý nghĩa 5% (Hình 6, 7). - Đường kính nụ hoa tăng khi thời gian chiếu sáng tăng, thấp nhất là đối chứng (27,45 mm) và cao nhất là chiếu sáng 6 giờ (37,40 mm). - Như vậy, tất cả các nghiệm thức chiếu sáng bổ sung đều có hiệu quả làm tăng đường kính nụ hoa.. - Phân tích tương quan giữa thời gian chiếu sáng bổ sung với đường kính nụ hoa cho thấy có sự tương quan thuận rất chặt giữa hai yếu tố này theo phương trình hồi quy y = 1,74x + 28,74 với hệ số xác định R 2 = 0,88. - Như vậy, khi thời gian chiếu sáng bổ sung tăng thì đường kính nụ hoa cũng tăng với hệ số 1,74.. - Hình 6: Đường kính hoa cúc Mâm Xôi thời điểm sau khi ngưng chiếu sáng 20 ngày khi chiếu sáng bổ sung nụ 40 ngày tuổi tại Trại Nghiên Cứu và Thực Nghiệm, khu II, Đại Học Cần Thơ, mùa xuân 2008. - Chiều dài cánh hoa sau khi ngưng chiếu sáng ngày có sự khác biệt giữa các nghiệm thức ở mức ý nghĩa 1%. - Giai đoạn 5 ngày sau khi ngưng chiếu sáng chỉ có nghiệm thức chiếu sáng bổ sung 6 giờ có chiều dài cánh hoa dài nhất khác biệt với tất cả các nghiệm thức còn lại. - Tuy nhiên, từ giai đoạn 10 – 20 ngày sau khi ngưng chiếu sáng, tất cả các nghiệm thức có chiếu sáng bổ sung đều có chiều dài cánh hoa dài hơn so với đối chứng, trong đó, chiếu sáng 6 giờ có cánh hoa dài nhất (Bảng 1). - Phân tích tương quan giữa thời gian chiếu sáng và chiều dài cánh hoa cúc Mâm Xôi thấy có sự tương quan thuận rất chặt giữa hai yếu tố này. - Như vậy, nếu số giờ chiếu sáng tăng thì chiều dài cánh hoa cũng tăng theo hệ số 0,14.. - Hình 7: Đường kính nụ hoa cúc Mâm Xôi ở các nghiệm thức chiếu sáng bổ sung khác nhau tại Trại Nghiên cứu và thực nghiệm Nông Nghiệp, khu II, ĐHCT, mùa xuân 2008 Bảng 1: Ảnh hưởng của biện pháp chiếu sáng bổ sung lên chiều dài cánh hoa cúc Mâm Xôi. - Nghiệm thức Ngày sau khi ngưng chiếu sáng. - Đối chứng 0,80 b 0,80 d 0,80 d 0,80 d Chiếu sáng 2 giờ 0,80 b 0,90 c 1,00 c 1,05 c Chiếu sáng 4 giờ 0,93 b 1,23 b 1,38 b 1,45 b. - Chiếu sáng 6 giờ 1,13a 1,45 a 1,60 a 1,70 a. - Kết quả Bảng 2 cho thấy có sự khác biệt không ý nghĩa giữa các nghiệm thức về các chỉ tiêu số cành/chậu, số hoa/chậu, số hoa/cành. - Điều này cho thấy chiếu sáng bổ sung không có ảnh hưởng đến các chỉ tiêu trên. - số hoa/chậu và số hoa/cành không chênh lệch nhiều giữa các chậu ở các nghiệm thức. - Sự khác biệt giữa các nghiệm thức ở từng loại chậu có ý nghĩa thống kê ở mức ý nghĩa 1% (Bảng 3). - Tỉ lệ chậu loại một của các nghiệm thức có chiếu. - Không chiếu sáng Chiếu sáng 2 giờ Chiếu sáng 4 giờ Chiếu sáng 6 giờ. - Đều nầy cho thấy biện pháp chiếu sáng bổ sung không những tác động đến kích thước hoa mà còn làm tăng giá trị thương phẩm chậu hoa.. - Nghiệm thức Số cành/chậu Số hoa/chậu Số hoa/cành. - Chiếu sáng 2 giờ . - Chiếu sáng 4 giờ . - Chiếu sáng 6 giờ . - Bảng 3: Tỉ lệ chậu hoa cúc Mâm Xôi phân loại giá trị thương phẩm tại Trại Nghiên Cứu và Thực Nghiệm Nông Nghiệp, khu II, Đại Học Cần Thơ, mùa xuân 2008. - Nghiệm thức Phân loại chậu hoa theo giá trị thương phẩm. - Chiếu sáng 2 giờ 69,00 b 15,75 b 15,25 b. - Chiếu sáng 4 giờ 66,00 b 23,75 a 10,25 c. - Chiếu sáng 6 giờ 76,75 a 18,25 b 5,00 d. - Chiếu sáng bổ sung 2, 4, 6 giờ mỗi ngày kéo dài trong thời gian 30 ngày lên nụ hoa cúc Mâm Xôi 20 ngày tuổi làm cho nụ hoa không phát triển, hoa không thể nở nhưng cuống hoa thì phát triển bình thường.. - Chiếu sáng bổ sung 2, 4, 6 giờ mỗi ngày kéo dài trong thời gian 30 ngày lên nụ hoa cúc Mâm Xôi 40 ngày tuổi không ảnh hưởng đến sự phát triển chiều dài cuống hoa nhưng làm tăng đường kính hoa, chiều dài cánh hoa so với nghiệm thức đối chứng, trong đó nghiệm thức chiếu sáng bổ sung 6 giờ có kính hoa lớn nhất, cánh hoa dài nhất và tỉ lệ hoa loại 1 cao nhất. - Có sự tương quan rất chặt giữa thời gian chiếu sáng với đường kính hoa và chiều dài cánh hoa với hệ số tương quan r = 0,94** và r = 0,97** (theo thứ tự).. - Có thể áp dụng chiếu sáng bổ sung 6 giờ/ngày trong thời gian 30 ngày lên nụ hoa cúc Mâm Xôi 40 ngày tuổi để cải thiện chất lượng hoa và làm tăng chất lượng chậu hoa.