- ẢNH HƯỞNG PHỐI HỢP CỦA MÀU SẮC ÁNH SÁNG VÀ CHẤT ĐIỀU HÒA SINH TRƯỞNG LÊN SỰ SINH TRƯỞNG IN VITRO CỦA LAN DENDROBIUM Ngô Thanh Phú 1 và Nguyễn Bảo Toàn 2. - Combined effects of plant growth regulators and light colors on in vitro growth of Dendrobium orchid. - Dendrobium, in vitro, màu đỏ, màu hồng, NAA, PBZ Keywords:. - Dendrobium, in vitro, red color, pink color, NAA, PBZ. - This study was conducted to determine the combined effects of plant growth regulators and light colors on in vitro growth of Dendrobium orchid. - Experiment 1 was used to identify the combined effects of NAA, PBZ with pink and red colors on the increased number of leaves and roots in growth chamber of in vitro Dendrobium. - Experiment 2 was set up to determine the combined effects of NAA, PBZ with pink and red colors of light on the increased number of leaves and roots in greenhouse of in vitro Dendrobium. - The results of experiment 1 showed that 0.5 mg/L PBZ + 1 mg/L NAA combined with pink color stimulated in vitro leaf and root increased better than red color combined with NAA, PBZ at the same concentrations. - Nghiên cứu này được thực hiện để xác định ảnh hưởng phối hợp của chất điều hòa sinh trưởng và màu sắc ánh sáng lên sự sinh trưởng in vitro của lan Dendrobium. - Nghiên cứu gồm 2 thí nghiệm. - Thí nghiệm 1 nhằm xác định ảnh hưởng phối hợp của NAA, PBZ cùng hai màu hồng, đỏ lên sự gia tăng số lá và rễ in vitro của cây lan Dendrobium trong phòng thí nghiệm.. - Thí nghiệm 2 nhằm xác định ảnh hưởng phối hợp của NAA, PBZ cùng hai màu hồng, đỏ lên sự gia tăng số lá và rễ in vitro của cây lan Dendrobium trong nhà lưới. - Kết quả thí nghiệm 1 cho thấy, PBZ 0,5 mg/L + NAA 1 mg/L kết hợp với ánh sáng màu hồng kích thích sự gia tăng số lá và ra rễ in vitro hiệu quả hơn ánh sáng màu đỏ kết hợp với PBZ, NAA ở cùng nồng độ. - Kết quả của thí nghiệm 2 cho thấy hàm lượng diệp lục tố a, b và carotenoid (µg/g lá tươi) của các nghiệm thức nuôi cấy trong điều kiện nhà lưới ở ánh sáng màu hồng đều cao hơn so với các nghiệm thức nuôi cấy trong phòng thí nghiệm.. - Lan Dendrobium là loại hoa dễ trồng do chúng có số lượng loài lớn và phân bố trên nhiều khu vực khác nhau. - Tô Anh Thư (2011) khi nghiên cứu ảnh hưởng phối hợp của chất điều hòa sinh trưởng (NAA, PBZ) và màu sắc ánh sáng lên sự sinh. - trưởng in vitro của lan Dendrobium cho thấy ánh sáng hồng và đỏ cùng hai loại chất điều hòa có tác động tốt lên sự sinh trưởng của loại lan này. - Tuy nhiên, nghiên cứu của Tô Anh Thư (2011) chỉ mới thực hiện trên giống lan Dendrobium nhân giống vô tính. - Trong khi đó, các nghiên cứu kết hợp ảnh hưởng của NAA, PBZ và màu sắc ánh sáng lên sự sinh trưởng in vitro của lan Dendrobium lai gieo hạt chưa thấy được công bố. - Do đó, nghiên cứu này nhằm làm rõ ảnh hưởng phối hợp của ánh sáng và chất điều hòa sinh trưởng trên sự sinh trưởng lan Dendrobium.. - Môi trường nuôi cấy là môi trường MS (Murashige and Skoog, 1962) được bổ sung đường sucrose (20 g/L), agar (5 g/L), FeNaEDTA (50 mg/L), myo-inosytol (10 mg/L), vitamine B1 &. - Một gram PBZ được pha trong 1 lít nước cất, lượng sử dụng trong thí nghiệm là lượng đã được pha loãng.. - 2.3 Điều kiện thí nghiệm. - Thí nghiệm được tiến hành trong hai điều kiện khác nhau (phòng thí nghiệm và nhà lưới) (Hình 1 và 2). - Ánh sáng trắng sau khi lọc qua giấy màu hồng có bước sóng 630 – 650 nm và giấy màu đỏ có bước sóng 710 – 730 nm (được kiểm tra bước sóng tại Bộ môn Vật lý Khoa Khoa học Tự nhiên, Đại học Cần Thơ). - Nhiệt độ trong phòng và ngoài nhà lưới lần lượt là 29 ± 2ºC và 30 ± 2°C theo thứ tự.. - Hình 1: Cách bố trí các nghiệm thức thí nghiệm 1 (trong phòng thí nghiệm). - Hình 2: Cách bố trí các nghiệm thức thí nghiệm 2 (trong nhà lưới). - 2.4 Phương pháp nghiên cứu 2.4.1 Chuẩn bị môi trường nuôi cấy. - Môi trường nuôi cấy MS được chuẩn bị sau đó thêm các chất NAA, PBZ theo nghiệm thức thí nghiệm, rồi chỉnh về pH 5,8 và phân phối vào chai thủy tinh, thể tích môi trường là 100 ml/chai. - 2.4.2 Thí nghiệm 1: Ảnh hưởng phối hợp của màu sắc ánh sáng và chất điều hòa sinh trưởng lên sự sinh trưởng in vitro của cây lan Dendrobium trong phòng thí nghiệm. - Thí nghiệm được bố trí theo thể thức thừa số 2 nhân tố. - Nhân tố 1 là màu sắc ánh sáng (hồng, đỏ) và nhân tố 2 là chất điều hòa sinh trưởng ở các nồng độ khác nhau. - Đối chứng (không chất điều hòa), NAA 0,5 mg/L, NAA 1 mg/L, PBZ 0,3 mg/L, PBZ 0,3 mg/L + NAA 0,5 mg/L, PBZ 0,3 mg/L + NAA 1 mg/L, PBZ 0,5 mg/L, PBZ 0,5 mg/L + NAA 0,5 mg/L, PBZ 0,5 mg/L + NAA 1 mg/L. - Mỗi thí nghiệm có 18 nghiệm thức, 3 lần lặp lại, mỗi lần lặp lại là 1 chồi đơn/chai.. - 2.4.3 Thí nghiệm 2: Ảnh hưởng phối hợp của màu sắc ánh sáng và chất điều hòa sinh trưởng lên sự sinh trưởng in vitro của cây lan Dendrobium trong nhà lưới. - Cách thực hiện thí nghiệm 2 giống với thí nghiệm 1 nhưng được thực hiện trong nhà lưới.. - 2.4.4 Chỉ tiêu theo dõi trong các thí nghiệm Hai thí nghiệm được tiến hành cùng thời điểm, đến tháng thứ 4 sẽ mở hoàn toàn giấy màu và ghi nhận chỉ tiêu chiều cao gia tăng, số chồi gia tăng số lá gia tăng và số rễ gia tăng (tính bằng cách lấy số liệu ghi nhận được sau 4 tháng trừ đi số liệu ban đầu). - Hàm lượng sắc tố lá của các nghiệm thức được phân tích bằng phương pháp của Wellburn (1994).. - 3.1 Ảnh hưởng phối hợp của màu sắc ánh sáng và chất điều hòa sinh trưởng lên sự gia tăng chiều cao, số chồi, số lá và số rễ in vitro của lan Dendrobium trong phòng thí nghiệm và nhà lưới. - Trong phòng thí nghiệm. - Kết quả Bảng 1 cho thấy rằng sự phối hợp giữa chất điều hòa sinh trưởng và màu sắc ánh sáng có hiệu quả trên chiều cao gia tăng, số chồi, số lá và số rễ của cây lan Dendrobium. - Các yếu tố đơn như chất điều hòa sinh trưởng và màu sắc và các tương. - tác giữa chất điều hòa sinh trưởng và màu sắc đều khác biệt có ý nghĩa thống kê ở tất cả chỉ tiêu. - Trừ chỉ tiêu số lá không có sự khác biệt yếu tố đơn.. - Chiều cao gia tăng cao nhất ở nghiệm thức PBZ 0,5 mg/L và NAA 1mg/L. - Số chồi đạt cao nhất ở nghiệm thức tương tác PBZ 0,5 mg/L + NAA 1 mg/L và ánh sáng đỏ. - Số lá gia tăng cao nhất ở nghiệm thức kết hợp giữa PBZ 0,5 mg/L + NAA 1 mg/L và ánh sáng màu đỏ nm). - Số rễ gia tăng cao nhất ở nghiệm thức PBZ 0,5 mg/L + NAA 1 mg/L. - Như vậy trong điều kiện phòng thí nghiệm, sự phối hợp giữa chất điều hòa sinh trưởng và ánh sáng có hiệu quả trên sự sinh trưởng của lan Dendrobium.. - Trong nhà lưới. - Bảng 1 cho thấy ảnh hưởng phối hợp của hai nhân tố cho sự khác biệt thống kê ở tất cả các chỉ tiêu theo dõi như chiều cao, số chồi, số lá và số rễ.. - Đối với sự gia tăng chiều cao giá trị đạt cao nhất ở nghiệm thức PBZ 0,5 mg/L + NAA 1 mg/L và ánh sáng đỏ. - Sự gia tăng số chồi đạt cao nhất ở nghiệm thức tương tác PBZ 0,3 mg/L + NAA 1 mg/L và ánh sáng màu hồng. - Sự gia tăng số lá cao nhất đạt được ở nghiệm thức tương tác PBZ 0,5 mg/L + NAA 0,5 mg/L và ánh sáng màu hồng và sự gia tăng số rễ đạt cao nhất ở nghiệm thức tương tác giữa PBZ 0,5 mg/L + NAA 0,5 mg/L và ánh sáng màu hồng. - Các kết quả này giống với ghi nhận của Tô Anh Thư (2011) nghiệm thức phối hợp giữa PBZ 0,3 mg/L + NAA 0,5 mg/L và ánh sáng màu hồng cho chiều cao gia tăng trung bình cao nhất sau khi cấy 4 tháng.. - Bảng 1: Hiệu quả của sự phối hợp ánh sáng và chất điều hòa sinh trưởng trên sự gia tăng chiều cao (cm), số chồi, số lá và số rễ in vitro của lan Dendrobiumsau 4 tháng nuôi cấy trong 2 điều kiện phòng thí nghiệm và trong nhà lưới. - Nhân tố Phòng thí nghiệm Nhà lưới. - C/cao S/chồi Số lá Số rễ C/cao S/chồi Số lá Số rễ Chất điều hòa (A). - NAA 0,5 mg/L 0,7 d 3,5 d 12,7 abc 8,7 b 0,75 d 3,5 c 10,5 cd 8,0 cd NAA 1 mg/L 1,1 bc 5,2 c 10,7 cd 8,0 b 1,7 b 3,3 c 18,0 a 10,2 c PBZ 0,3 mg/L 0,5 d 2,3 d 7,7 d 9,5 b 0,7 d 2,8 cd 9,7 cd 6,3 de PBZ 0,3 +NAA 0,5 (mg/L) 1,4 ab 3,0 d 10,5 cd 4,8 c 2,0 a 2,8 cd 10,3 cd 8,2 cd PBZ 0,3 +NAA 1 (mg/L) 0,7 d 6,8 b 14,8 ab 7,0 bc 0,7 d 6,7 a 16,8 a 13,7 b PBZ 0,5 mg/L 0,8 cd 5,3 c 12,2 bc 7,8 b 0,6 d 2,8 cd 11,3 bc 7,2 de PBZ 0,5 mg/L+NAA 0,5 mg/L 0,5 d 5,5 c 9,33 cd 9,7 b 1,0 c 4,8 b 16,3 a 16,8 a PBZ 0,5 +NAA 1(mg/L) 1,6 a 8,2 a 16,2 a 19,0 a 1,5 b 5,5 ab 14,8 ab 15,3 ab Màu sắc ánh sáng (B). - C/cao S/chồi Số lá Số rễ C/cao S/chồi Số lá Số rễ NT2 0,8 cdef 4,0 def 15,0 bcd 7,0 def 0,7 c 3,3 cde 10,3 e 10,7 cd NT3 0,9 bcde 6,3 bc 9,0 ef 8,3 cdef 1,3 bc 3,0 de 17,0 bc 10,3 cde NT4 0,5 ef 2,0 fg 9,0 ef 5,3 efg 0,5 c 2,0 ef 8,0 e 6,0 ef NT5 1,4 bc 2,0 fg 10,3 def 1,7 g 0,9 bc 3,3 cde 9,7 e 6,0 ef NT6 0,6 ef 8,0 b 12,0 cdef 7,3 def 0,9 bc 6,0 ab 12,3 cde 14,0 bc NT7 0,4 ef 5,0 cde 16,0 abc 6,0 def 0,5 c 3,3 cde 11,3 cde 7,0 def NT8 0,7 def 4,0 def 8,0 ef 9,0 cde 1,3 bc 4,3 bcd 9,7 e 10,3 cde NT9 1,1 bcd 10,0 a 20,3 a 18,7 a 4,3 a 5,3 bc 7,7 e 15,5 b NT10 0,9 cde 3,0 efg 8,7 ef 11,7 bc 0,6 c 2,3 def 7,3 e 7,0 def NT11 0,5 ef 3,0 efg 10,3 def 10,3 bcd 0,8 bc 3,7 cde 10,7 de 5,3 f NT12 1,3 bc 4,0 def 12,3 cde 7,7 cdef 2,0 bc 3,7 cde 19,0 ab 10,0 cde NT13 0,4 ef 2,7 fg 6,3 f 13,7 b 0,9 bc 3,7 cde 11,3 cde 6,7 def NT14 1,5 b 4,0 def 10,7 cdef 8,0 cdef 3,1 ab 2,3 def 11,0 cde 10,3 cde NT15 0,7 def 5,7 cd 17,7 ab 6,7 def 0,6 c 7,3 a 21,3 ab 13,3 bc NT16 1,2 bcd 5,7 cd 8,3 ef 9,7 bcd 0,7 c 2,3 def 11,3 cde 7,3 def NT17 0,3 f 7,0 bc 10,7 cdef 10,3 bcd 0,8 bc 5,3 bc 23,0 a 23,3 a NT18 2,0 a 6,3 bc 12,0 cdef 19,3 a 1,5 bc 5,3 bc 16,7 bcd 15,3 b. - F Màu sắc ánh sáng (A. - Nizam and Te-chato (2009) cho rằng sự phối hợp của NAA (6 mg/L) và PBZ (9 mg/L) cũng cho hiệu quả tốt nhất lên sự nhân chồi cây cọ dầu. - PBZ là một triazole có khả năng cảm ứng lên sự nhân chồi, PBZ ở nồng độ 3 mg/L cho số chồi cao nhất là 3,5 chồi trên loài Aframomum corrorima thuộc họ gừng (Tefera and Wannakrairoj, 2006), trong khi ở nồng độ thấp mg/L lại cho hiệu quả tốt nhất trên cây lan Friederick’s Dendrobium (Te-chato et al., 2009). - thì NAA 0,2 mg /L có hiệu quả tốt nhất lên sự gia tăng số lá của lan Dendrobium sau 2 tháng nuôi cấy. - (2001) thì NAA kích thích sự ra rễ của cây lan Dendrobium Sonia thông qua việc thúc đẩy sự phân chia của các tế bào mô phân sinh rễ. - NAA không những cho hiệu quả tốt lên sự gia tăng số rễ mà còn làm gia tăng chiều dài rễ trên cây lan Dendrobium (Khatun et al., 2010).. - Bảng 2: Hàm lượng sắc tố lá (µg/g lá tươi) của lan Dendrobium với ánh sáng màu hồng. - Nồng độ chất điều hòa (A). - 1: NAA 0,5 mg/L 117,8 h 51,8 e 686,7 e. - 2: NAA 1 mg/L 126,8 g 57 de 753,5 de. - 3: PBZ 0,3 mg/L 131,3 f 61,2 cde 809,5 cde. - 4: PBZ 0,3 mg/L + NAA 0,5 mg/L 135,3 e 63,4 cd 839,2 cd. - 5: PBZ 0,3 mg/L + NAA 1 mg/L 139,2 d 68,4 bc 905,7 bc. - 6: PBZ 0,5 mg/L 142,9 c 72,6 b 962,6 b. - 7: PBZ 0,5 mg/L + NAA 0,5 mg/L 148,4 b 77,3 b 1.024 b. - 8: PBZ 0,5 mg/L + NAA 1 mg/L 156,3 a 90,3 a 1.197 a. - Điều kiện nuôi cấy (B). - 0: Phòng thí nghiệm 111,2 b 47,7 b 630,9 b. - 1: Nhà lưới 157,1 a 85,2 a 1.129 a. - F Điều kiện nuôi cấy (A. - 3.2 Hàm lượng sắc tố lá của cây lan Dendrobium. - Bảng 2 cho thấy các nghiệm thức có sử dụng NAA và PBZ dưới dạng đơn hoặc kết hợp đều có hàm lượng sắc tố lá cao hơn so với nghiệm thức đối chứng. - Lá của nghiệm thức sử dụng PBZ có màu xanh đậm hơn lá đối chứng là do có hàm lượng diệp lục tố a và b cao hơn. - Ngoài ra, hiệu quả của sự kết hợp NAA và PBZ làm tăng hàm lượng diệp lục tố cũng đã được kiểm chứng bởi Wen (2013). - Các nghiệm thức nuôi cấy trong nhà lưới có hàm lượng diệp lục tố (a, b) và carotenoid cao hơn các nghiệm thức nuôi cấy trong phòng thí nghiệm. - Có lẽ do ánh sáng trong nhà lưới có phổ ánh sáng tự nhiên trong khi phổ ánh sáng trong phòng thí nghiệm là ánh sáng đèn nhân tạo. - Sự gia tăng hàm lượng diệp lục tố có thể là một sự thích nghi của cây với môi trường có cường độ ánh sáng khác nhau. - Sự gia tăng hàm lượng diệp lục tố a và b dưới tác động của PBZ cũng đã được ghi nhận bởi Zheng et al. - Sự phối hợp giữa màu sắc ánh sáng và chất điều hòa sinh trưởng có hiệu quả trên sự sinh trưởng làn Dendrobium in vitro.. - Màu hồng kết hợp với PBZ 0,5 mg/L + NAA 1 mg/L hoặc PBZ 0,5 mg/L + NAA 0,5 mg/L cho hiệu quả tốt trong sự gia tăng chiều cao, số chồi, số lá và rễ in vitro so với màu đỏ kết hợp NAA, PBZ ở cùng nồng độ.. - Điều kiện ngoài nhà lưới có hàm lượng sắc tố cao hơn trong phòng thí nghiệm. - Sử dụng điều kiện nhà lưới, ánh sáng màu hồng kết hợp PBZ 0,5 mg/L + NAA 0,5 mg/L để kích thích sinh trưởng chiều cao, số chồi, số lá và số rễ in vitro cây lan Dendrobium.. - In vitro root formation and plantlet development in Dendrobium orchid. - Effect of different levels of NAA on in vitro growth and development of shoots of Dendrobium orchid. - In vitro propagation of orchid-Dendrobium Sonia. - Paclobutrazol enhance bud-break and flowering of Friederick’s Dendrobium orchid in vitro. - Synergistic effects of some plant growth regulators on in vitro shoot proliferation of korarima (Aframomum corrorima (Braun) Jansen). - Ảnh hưởng của việc bao giấy màu và chất điểu hạ sinh trưởng trên sự sinh trưởng của lan Dendrobium trong nuôi cấy in vitro. - Liu 2013 Effects of paclobutrazol in vitro on transplanting efficiency and root tip development of Dendrobium nobile