- Trong bản báo cáo này tôi sẽ nói về những vấn đề liên quan đến việc nghiên cứu bộ sử khuyết danh [Đại] Việt sử lược. - Tuy nhiên, tác giả cũng đồng ý rằng [Đại] Việt sử lược xưa hơn Đại Việt sử ký của Lê Văn Hưu 2. - Nguyễn Hoằng Nghĩa viết về tác giả Việt sử lược dựa vào tác phẩm nào đó Sử công di tập. - Ông ấy chỉ cho tên sách Việt sử lược mà không mô tả quyển sách này. - Vì thế cho nên ta không thể nói chắc chắn rằng sách này đúng là bộ sử [Đại] Việt sử lược mà tôi nghiên cứu ở đây.. - [Đại] Việt sử lược không nói đến người này. - [Đại] Việt sử lược là một bộ sử khuyết danh, không rõ thời gian được viết.. - [Đại] Việt sử lược ở Đại Việt đã thất truyền. - “Sách này nguyên đề là Đại Việt sử lược, tức là lấy quốc hiệu làm tên sách” 14 . - Nếu [Đại] Việt sử lược được viết sau năm 1377, thì có thể cho rằng Đại Việt sử ký của Lê Văn Hưu, đã được viết vào năm 1272, là một tác phẩm sớm hơn. - Trên cơ sở đó, Trần Quốc Vượng kết luận như sau: “Việt sử lược là do một tác giả cuối đời Trần đã lược lại Đại Việt sử ký của Lê Văn Hưu, nên mới đặt nhan đề là Đại Việt sử lược” 18 . - 2) [Đại] Việt sử lược lược lại khá nhiều Đại Việt sử ký. - Để chứng minh rằng [Đại] Việt sử lược xuất hiện sớm hơn Đại Việt sử ký, ta sẽ xem xét các dẫn chứng sau.. - Trong lời tựa của Đại Việt sử ký toàn thư, Ngô Sỹ Liên viết: “Đến đời Trần Thái Tông mới sai học sỹ Lê Văn Hưu soạn lại từ Triệu Vũ Đế trở xuống đến năm đầu Lý Chiêu Hoàng” 19 . - Việt sử lược chép sự kiện lịch sử đến hết năm 1225. - Ngoài ra [Đại] Việt sử lược khác với Ngô Sỹ Liên là không tách sự cai trị của Lý Chiêu Hoàng thành một chương riêng.. - Một điều đáng lưu ý là nếu [Đại] Việt sử lược có 8 chương về 8 hoàng đế, thì Đại Việt sử ký toàn thư lại có 9 chương về 9 hoàng đế.. - [Đại] Việt sử lược là một sử liệu duy nhất cho rằng buổi đầu thời đại Hùng Vương là thế kỷ VII tr.CN. - Về khối lượng của [Đại] Việt sử lược thì sách này gồm 3 quyển song khối lượng của các quyển trong các bộ sử không bằng nhau. - Vì thế, cho nên 30 quyển của Đại Việt sử ký của Lê Văn Hưu không cho phép khẳng định rằng khối lượng của nó rất lớn. - Thông tin về khối lượng tác phẩm của Lê Văn Hưu chúng ta có thể đọc trong bộ sử Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sỹ Liên - là người đầu tiên viết rằng nó “gồm 30 quyển” 22 . - Nhà sử học Nhật Bản Yamamoto Tatsuro nêu lên nghi vấn về con số 30 quyển của Đại Việt sử ký 23 . - Tuy nhiên, tất cả các thư tịch cổ Việt Nam mà GS Phan Huy Lê coi như minh chứng đáng tin cậy đã được viết sau Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sỹ Liên (thế kỷ XV). - Hoàn toàn chưa tìm thấy một sử liệu nào viết trước ông cho rằng Đại Việt sử ký gồm 30 quyển.. - Đại Việt sử ký của Lê Văn Hưu và Phan Phu Tiên không bị người nhà Minh đưa sang Trung Quốc. - Đến năm 1479, Ngô Sỹ Liên biên soạn xong bộ Đại Việt sử ký toàn thư. - Chúng ta có thể đoán rằng Ngô Sỹ Liên đã sử dụng và tiêu huỷ các bộ sử đã được viết trước Đại Việt sử ký toàn thư. - Vì thế cho nên tất cả các bộ sử đã được viết sau Ngô Sỹ Liên chỉ dựa vào Đại Việt sử ký toàn thư thôi.. - Chỉ quyển I của [Đại] Việt sử lược có thể coi là lược lại sử liệu Trung Quốc. - Đáng chú ý rằng 3 quyển Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sỹ Liên chép về triều đình Lý về số chữ chỉ gấp hơn một lần rưỡi quyển II và III của [Đại]. - Việt sử lược. - Khối lượng ghi chép các sự kiện thời Lý Cao Tông Lý Huệ Tông và Lý Chiêu Hoàng (1225) của [Đại] Việt sử lược nhiều hơn gấp hai lần Đại Việt sử ký toàn thư. - Cũng cần lưu ý rằng không có lời bàn của Lê Văn Hưu trong các chương về ba hoàng đế cuối cùng của nhà Lý trong Đại Việt sử ký toàn thư. - Ngô Sỹ Liên cũng không trích Lê Văn Hưu trong chương về Hùng Vương, và người ta biết rằng Đại Việt sử ký toàn thư bắt đầu từ nhà Triệu. - Như vậy, ta có thể thấy xu hướng suy giảm khối lượng tư liệu trong Đại Việt sử ký đến cuối thời nhà Lý còn trong [Đại] Việt sử lược nó tăng lên. - Điều đó cũng chứng minh rằng bộ sử này có sớm hơn tác phẩm của Lê Văn Hưu và tất nhiên không thể lược lại Đại Việt sử ký.. - Nếu như [Đại] Việt sử lược đã được viết vào cuối thế kỷ XIV thì phương án lời tiên tri này phải có mặt trong bộ sử này. - Văn bản của Đại Việt sử ký toàn thư cũng có tiên tri nhưng đã được mở rộng thêm. - [Đại] Việt sử lược có phương án tiên tri đơn giản và ngắn nhất thì có thể khẳng định rằng bộ sử ấy đã được viết trước năm 1329.. - Sự phân tích văn bản [Đại] Việt sử lược chứng minh về tính chất không đồng nhất của nó. - Nội dung chủ yếu của [Đại] Việt sử lược là lịch sử hai triều đình. - Quyển I của [Đại] Việt sử lược phần lớn có tính chất sưu tập. - Tức là Bản kỷ [Đại] Việt sử lược bắt đầu từ nhà Hậu Lý Sơ. - Một việc đáng lưu ý là Ngô Sỹ Liên bắt đầu Bản kỷ của [Đại] Việt sử ký toàn thư từ nhà Ngô . - Hiện nay tôi muốn đề cập đến vấn đề sắc thái tôn giáo của [Đại] Việt sử lược bởi nó liên quan trực tiếp với vấn đề tác giả của bộ sử này.. - Ngược lại, Ngô Sỹ Liên trong Đại Việt sử ký toàn thư lần đầu tiên viết về sự phát triển Nho giáo ở Đại Việt vào nửa cuối thế kỷ XI. - Tất cả những tiên đề cần thiết đó hoàn toàn không thấy có trong các bộ sử biên niên, kể cả bộ Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sỹ Liên trong giai đoạn này. - Lần đầu tiên trong bộ sử [Đại]Việt sử lược hiện ra những tư liệu về Nho giáo. - Tuy nhiên, trong quyển III của [Đại] Việt sử lược có thể thấy sắc thái Nho giáo.. - Pozner tán thành giả thuyết của tôi về hai tác giả khác nhau của hai phần [Đại] Việt sử lược. - [Đại] Việt sử lược là một bộ sử xưa nhất Việt Nam còn đến thời gian chúng ta, đồng thời là một bộ sử duy nhất mà đến thời gian chúng ta đã được viết ở Đại Việt trước Đại Việt sử ký toàn thư của Ngô Sỹ Liên. - Vì thế cho nên [Đại] Việt sử lược là một nguồn sử liệu rất quý, đã ghi chép nhiều sự kiện không có trong bộ sử của Ngô Sỹ Liên và các bộ sử viết theo. - [Đại] Việt sử lược không thể do một người viết. - 2 Đại Việt sử lược. - 3 Phan Huy Lê, “Đại Việt sử ký toàn thư: Tác giả - Văn bản - Tác phẩm“, tạp chí Nghiên cứu lịch sử, 1983, số 3, tr.15. - 4 Phan Huy Lê, "Khảo cứu về tác gia, văn bản, tác phẩm“ in trong Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1998.. - 5 Phan Huy Lê, "Khảo cứu về tác gia, văn bản, tác phẩm“ in trong Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.18.. - 6 Phan Huy Lê, "Khảo cứu về tác gia, văn bản, tác phẩm“ in trong Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.16.. - 9 Phan Huy Lê, Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.99.. - 10 Phan Huy Lê, Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.99.. - 11 Phan Huy Lê, Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.296.. - Tôi đã dịch văn bản bộ sử [Đại] Việt sử lược đã được xuất bản tại Thượng Hải năm 1936 越 史 略. - 16 Trong bản báo cáo này tôi trích Đại Việt sử lược theo bản dịch của Trần Quốc Vượng (Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, NXB Thuận Hoá – Trung tâm Văn hoá Ngôn ngữ Đông Tây, Hà Nội, 2005.. - 18 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, NXB Thuận Hoá – Trung tâm Văn hoá Ngôn ngữ Đông Tây, Hà Nội, 2005, tr.8.. - 19 Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.99.. - 20 Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.338.. - 21 Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.339.. - 22 Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.38.. - 23 Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.14.. - 24 Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.15.. - 25 Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.22. - Chính Ngô Sỹ Liên đã viết về bộ sử này trong lời tựa Đại Việt sử ký toàn thư. - 26 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.14.. - 27 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải. - 29 Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.137.. - 33 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải. - 34 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.76.. - 35 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.77.. - 36 Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.261.. - 37 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.79.. - 38 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.84.. - 39 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.88.. - 40 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.93. - 41 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.91. - 42 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.100.. - 43 Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.275.. - 44 Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.277.. - 45 Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.280.. - 46 Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.281.. - 47 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.148.. - 48 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.151.. - 49 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.147.. - 50 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.153.. - 51 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.164.. - 52 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.154.. - 53 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.155.. - 54 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.157.. - 55 Việt sử lược, Trần Quốc Vượng phiên dịch và chú giải, sđd, tr.159-160.. - 56 Việt sử lược. - 57 Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, sđd, tr.18.