- W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 1. - ĐỀ BÀI: CẢM NHẬN VỀ BÀI THƠ CẢNH NGÀY HÈ CỦA NGUYỄN TRÃI. - Giới thiệu về bài thơ Cảnh ngày hè và tác giả Nguyễn Trãi - Dẫn dắt vào vấn đề cần nghị luận. - o Gồm 254 bài thơ được viết bằng chữ Nôm. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 2. - o Tập thơ phản ánh vẻ đẹp toàn diện của Nguyễn Trãi: người anh hùng với lí tưởng nhân nghĩa, yêu nước, thương dân. - nhà thơ với tình yêu thiên nhiên, quê hương, con người, cuộc sống. - Bài thơ cảnh ngày hè:. - o Xuất xứ: là bài thơ sô 43 trong chùm thơ Báo kình cảnh giới và là bài thơ số 170 trong tập thơ Quốc âm thi tập. - o Nội dung chính: Qua bức tranh mùa hè, nhà thơ bày tỏ tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống và niềm ao ước hạnh phúc no ấm cho dân chúng muôn phương. - Cảm nhận. - Đường nét: thể hiện sức sống mạnh mẽ, căng trào,. - Cảnh vật thiên nhiên được cảm nhận một cách tinh tế cả về chiều sâu. - Cảnh vật qua ngòi bút của Nguyễn Trãi như vừa có hình, vó hồn và cả sự sâu lắng. - Sinh hoạt con người: Hình ảnh phiên chợ cá nhộn nhịp ở làng chai với tiếng ve cuộc sống dân giã, sinh động, vui tươi. - Mở rộng lòng để đón nhận thiên nhiên, cảm nhận bức tranh thiên nhiên ngày hè một cách sinh động và tràn đầy sức sống. - Khúc nhạc lòng của tác giả: dân no ấm, hạnh phúc. - Tấm lòng của con người nuôi chí lớn vì dân vì nước, mong cho nhân dân được no ấm, đất nước được mạnh giàu. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 3. - Nêu nhận xét, cảm nghĩ chung về bài thơ. - “Quốc âm thi tập” của Nguyễn Trãi là một bầu không gian lưu trữ tình đặc sắc. - Nó phong phú về cảnh và tình mà bài số bốn mươi ba trong chùm “Bảo kính cảnh giới” chứa đựng những nét độc đáo, thấp thoáng niềm tâm sự của tác giả. - Bài thơ này có người đặt tên là “Cảnh mùa hè”.. - Câu thơ đầu tiên, ta đọc lên thoáng qua sao có vẻ an nhàn, êm đềm thanh thoát đến thế:. - “Rồi hóng mát thuở ngày trường”.. - Nguyễn Trãi kia! Ông đang ngồi dưới bóng cây nhàn nhã như hóng mát thật sự.. - Việc quân, việc nước chắc đã xong xuôi, ông mới trở về với cuộc sống đơn sơ, giản dị, mộc mạc mà chan hòa, gần gũi với thiên nhiên. - Một số sách dịch là “Rỗi, hóng mát thuở ngày trường”. - Cả câu thơ không còn đơn giản là hình ảnh của Nguyễn Trãi ngồi hóng mát mà nó lại toát lên nỗi niềm, tâm sự của tác giả. - “Nhàn rỗi ta hóng mát cả một ngày dài”. - Một xã hội đã bị suy yếu, nguyện vọng, ý chí của tác giả đã bị vùi lấp, không còn gì nữa, ông đành phải rời bỏ, từ quan để về ở ẩn, phải đành. - “hóng mát” cả ngày trường để vơi đi một tâm sự, một gánh nặng đang đè lên vai mình. - Cả câu thơ thấp thoáng một tâm sự thầm kín, không còn là sự nhẹ nhàng thanh thản nữa.. - Về với thiên nhiên, ông lại có cơ hội gần gũi với thiên nhiên hơn. - Ông vui thú, say mê với vẻ đẹp của thiên nhiên.. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 4. - Cảnh mùa hè qua tâm hồn, tình cảm của ông, thiên nhiên bừng bừng sức sống. - Qua lăng kính của Nguyễn Trãi: sức sống vẫn bừng bừng, tràn đầy, cuộc đời là một vườn hoa, một khu vườn thiên nhiên muôn màu muôn vẻ. - Qua cảnh mùa hè, tình cảm của Nguyễn Trãi cũng thể hiện một cách sâu sắc:. - chợ tan rã thì dễ gợi hình ảnh đất nước có biến có loạn, có giặc giã, có chiến tranh, đao binh. - lại thêm tiếng ve kêu lúc chiều tà gợi lên cuộc sống nơi thôn dã. - “Dân giàu đủ", cuộc sống của người dân ngày càng ấm no, hạnh phúc là điều mà Nguyễn Trãi từng canh cánh và mong ước. - Cho nên, tác giả muốn có một tiếng đàn của vua Thuấn lồng vào đời sống nhân dân để ca ngợi cuộc sống của nhân dân ấm no, vui tươi, tràn đầy âm thanh hạnh phúc. - Những mơ ước ấy chứng tỏ Nguyễn Trãi là nhà thơ vĩ đại có một tấm lòng nhân đạo cao cả. - Ông luôn nghĩ đến cuộc sống của nhân dân, chăm lo đến cuộc sống của họ. - Có thể nói: dù triều đình có thể xua đuổi Nguyễn Trãi nhưng ông vẫn sống lạc quan yêu đời, mong sao cho ước vọng lí tưởng của mình được thực hiện để nhân dân có một cuộc sống ấm no.. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 5. - Bài thơ này đã làm rõ nỗi niềm tâm sự của Nguyễn Trãi trong thời gian ở Côn Sơn với tấm lòng yêu nước thương dân vẫn ngày đêm “cuồn cuộn nước triều Đông”. - Ông yêu thiên nhiên cây cỏ say đắm. - Và có lẽ chính thiên nhiên đã cứu Nguyễn Trãi thoát khỏi những phút giây bi quan của cuộc đời mình. - Dù sống với cuộc sống thiên nhiên nhưng Ức Trai vẫn canh cánh “một tấc lòng ưu ái cũ”. - Nguyễn Trãi vẫn không quên lí tưởng nhân dân, lí tưởng nhân nghĩa, lí tưởng mong cho thôn cùng xóm vắng không có một tiếng oán than, đau sầu.. - Nguyễn Trãi là một nhà thơ kiệt xuất của dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. - Nếu như “Bình ngô đại cáo” của ông mang đầy nhiệt huyết, lòng tự tôn dân tộc thì “Cảnh ngày hè” là một bức tranh về vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi. - Bài thơ đã thể hiện tư tưởng, tình cảm yêu đời, yêu thiên nhiên và ước vọng cao đẹp của nhà thơ.. - Rồi hóng mát thuở ngày trường. - Mở đầu, bài thơ đến với ta với những hình ảnh về thiên nhiên rực rỡ.. - Rồi hóng mát thuở ngày trường Hòe lục đùn đùn tán rợp giương. - Từ “rồi” mở đầu câu thơ phải chăng nói đến tâm trạng “ bất đắc chí” của nhà thơ. - Câu thơ đầu chỉ vỏn vẹn với sáu từ nhưng đã khá đầy đủ về thời gian, hoàn cảnh, tâm trạng của nhà thơ. - Đây chính là sự phá cách đầy sáng tạo của Nguyễn Trãi, ông đã Việt hóa thơ Đường luật vốn mỗi câu có đủ bảy từ. - Lại thêm sự mới lạ với cách ngắt nhịp: một, hai, ba kết hợp với thanh bằng ở cuối câu làm câu thơ nghe như tiếng thở dài nhưng lại không giống lời than thở. - Xem bức tranh thiên nhiên của Nguyễn Trãi, trước hết ta thấy hình ảnh một con người ngồi đó - Câu mở đầu hóng mát ngoạn cảnh nhàn nhã, thảnh thơi. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 6. - chăng, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào ông cũng vẫn hòa mình cùng thiên nhiên, bức tranh thiên nhiên đã hiện ra trước mắt ông thật rực rỡ. - Ba câu thơ tiếp theo, dưới ngòi bút đầy tài năng của Nguyễn Trãi, một bức tranh thiên nhiên thật sống động và đầy màu sắc đã đến với chúng ta một cách chân thật nhất.. - Mở đầu câu thơ là hình ảnh cây Hòe – một loại cây đặc trưng ở vùng Bắc Bộ, rất dễ bắt gặp ở mọi nơi. - Bên cạnh đó, không chỉ cảm nhận bằng thị giác, Nguyễn Trãi còn cảm nhận cảnh vật bằng thính giác và khứu giác. - Bức tranh cảnh ngày hè đã trở nên sinh động, đặc sắc hơn với âm thanh và mùi vị. - Mặc dù khung cảnh mà tác giả miêu tả là cuối ngày, khi mặt trời lặn nhưng mọi vật vẫn tràn đầy sức sống với những từ ngữ “đùn đùn”, “giương”, “phun”, “tiễn. - Những từ ngữ đó cũng góp phần thể hiện những điều trong lòng tác giả - ước mong được cống hiến cho nhân dân, cho đất nước. - Trong sáu câu thơ này, tác giả đã thay đổi, không đi theo tính quy phạm của văn học phong kiến nữa. - Ông đã miêu tả cảnh ngày hè với những sự vật vô cùng gần gũi với cuộc sống hằng ngày.. - Và “Cảnh ngày hè” trong thơ Nguyễn Trãi không chỉ thể hiện trong những màu sắc của thiên nhiên tươi đẹp mà còn qua nhịp sống sinh đẹp của nhân dân.. - Hai từ láy “lao xao”, “dắng dỏi” kết hợp với nhau đã thể hiện những âm thanh. - Ở đây, Nguyễn Trãi đã ngắm nhìn cuộc sống, cảm nhận cuộc sống với một tâm hồn rộng mở một tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 7. - yêu thiên nhiên tha thiết. - Thiên nhiên, cảnh vật ở vào thời điểm cuối ngày nhưng sự sống thì không dừng lại. - Cũng như Nguyễn Trãi, mặc dù đã lui về ở ẩn nhưng lòng ông lúc nào cũng có một tấm lòng yêu thiên nhiên, yêu quê hương, đất nước tha thiết.. - Hai câu cuối của bài thơ đã được tác giả gửi gắm trọn vẹn tâm tư và suy nghĩ, qua đó, thể hiện hết phần nào về vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.. - Ở đây, tác giả đã mượn điển tích để nói lên khát vọng của mình. - Câu thơ cuối sáu chữ ngắn gọn, nhịp 3/3 thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài – tác giả khát khao đem tài trí thực hành tư tưởng yêu nước, thương dân, và đó cũng chính là tưởng chủ đạo của bài thơ. - Tuy tác giả đón nhận cảnh ngày hè với tư thế ung dung trong một ngày nhàn rỗi nhưng ông vẫn luôn suy nghĩ, lo lắng cho nhân dân, cho đất nước. - Cảm nhận cảnh ngày hè nhưng tác giả vẫn quan tâm tới cuộc sống của nhân dân. - Với cây đàn đó, Nguyễn Trãi có thể mang tới cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân và đất nước. - Không có một lòng yêu quê hương, đất nước sâu đậm, ông không thể có một ước muốn như vậy.. - Không có lòng yêu quê hương, đất nước, ông không thể cảm nhận được hết vẻ đẹp mùa hè nơi một làng chài quê hương thanh bình. - Và, không có lòng yêu quê hương, đất nước, ông không thể viết nên bài thơ “Cảnh ngày hè” làm xúc động lòng người như vậy.. - Bài thơ tả cảnh ngày hè cho thấy tâm hồn Nguyễn Trãi chan chứa tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yên nhân dân, đất nước. - Việt hóa thơ Đường luật, sáng tạo thơ thất ngôn xen lục ngôn, vận dụng hình ảnh, màu sắc, đường nét, âm thanh của cảnh vật thiên nhiên và cuộc sống của con người, hệ thống ngôn ngữ giản dị tinh tế xen lẫn từ Hán và điển tích chính là nhửng nét nghệ thuật đặc trưng cho “Cảnh ngày hè” của Nguyễn Trãi.. - Bài thơ “Cảnh ngày hè” đặc sắc về cả nội dung và nghệ thuật. - Qua đó, ta thấy được vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi. - Ông là người yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất nước.. - Nhưng trên hết, ông là một người vừa có tài, vừa có tâm bởi ông luôn lo lắng cho nhân dân, cho đất nước. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 8. - no, đất nước giàu mạnh. - Tư tưởng của Nguyễn Trãi như một bài học gửi gắm cho thế hệ trẻ về lòng yêu nước, ước mong cống hiến cho đất nước.. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc 1 Website HOC247 cung cấp một môi trường học trực tuyến sinh động, nhiều tiện ích thông minh, nội dung bài giảng được biên soạn công phu và giảng dạy bởi những giáo viên nhiều năm kinh nghiệm, giỏi về kiến thức chuyên môn lẫn kỹ năng sư phạm đến từ các trường Đại học và các trường chuyên danh tiếng.