- Bong võng mạc do lỗ hoàng điểm thường xuất hiện ở mắt cận thị nặng có giãn lồi củng mạc hậu cực, đòi hỏi can thiệp phẫu thuật sớm bởi bong võng mạc do lỗ hoàng điểm gây tổn thương võng mạc không hồi phục. - 1 Ở mắt cận thị nặng, bong võng mạc do lỗ hoàng điểm được cho là do những co kéo tiếp tuyến tại vùng hoàng điểm, giãn lồi hậu cực, hoặc do teo lớp biểu mô sắc tố. - 2 Cắt dịch kính qua pars plana kết hợp bóc màng ngăn trong, khí nội nhãn hoặc dầu silicon nội nhãn, độn củng mạc có hiệu quả làm giải phóng lực co kéo giúp võng mạc áp lại và tăng khả năng đóng lỗ hoàng điểm. - 3, 4 Tuy nhiên, việc đóng lỗ hoãng điểm và phục hồi thị lực ở những bệnh nhân này còn là vấn đề khó khăn.. - Kĩ thuật tạo vạt quặt ngược gần đây được cho là có hiệu quả trong việc đóng lỗ hoàng. - Trong kĩ thuật này, màng ngăn trong không bóc hoàn toàn mà tạo vạt để phủ lại lên lỗ hoàng điểm. - 5,6 Trong nhiều báo cáo, kĩ thuật này không chỉ hiệu quả trong lỗ hoàng điểm nguyên phát mà còn hiệu quả trên bệnh nhân bong võng mạc do lỗ hoàng điểm ở mắt cận thị nặng. - Mặc dù kĩ thuật mới này có nhiều hứa hẹn trong điều trị bong võng mạc lỗ hoàng điểm, hiệu quả của kĩ thuật vạt quặt ngược còn chưa rõ ràng và cần nghiên cứu thêm.. - Vì vậy, mục tiêu của nghiên cứu này nhằm đánh giá hiệu quả của kĩ thuật vạt quặt ngược trong việc làm áp lại võng mạc và đóng lỗ hoàng điểm ở bệnh nhân bong võng mạc do lỗ hoàng điểm.. - Nghiên cứu được tiến hành tại khoa Dịch kính - Võng mạc Bệnh viện Mắt Trung Ương từ tháng 1/2015 đến tháng 12/2018.. - Bệnh nhân được chẩn đoán bong võng mạc do lỗ hoàng điểm trên mắt cận thị cao.. - ĐÁNH GIÁ PHẪU THUẬT CẮT DỊCH KÍNH, BÓC MÀNG NGĂN TRONG VẠT QUẶT NGƯỢC ĐIỀU TRỊ BONG VÕNG MẠC DO. - Cung Hồng Sơn Bệnh viện Mắt Trung Ương Đánh giá kết quả giải phẫu và chức năng của kĩ thuật vạt quặt ngược kết hợp cắt dịch kính trong điều trị bong võng mạc do lỗ hoàng điểm ở bệnh nhân cận thị cao. - Nghiên cứu mô tả cắt ngang gồm 26 mắt bong võng mạc do lỗ hoàng điểm đã được phẫu thuật cắt dịch kính tạo vạt quặt ngược màng ngăn trong kết hợp khí nở C3F8 hoặc dầu silicon nội nhãn. - Thị lực trước mổ là logMAR. - Sau mổ l lần 1 có mắt võng mạc áp hoàn toàn mắt đóng lỗ hoàng điểm hoàn toàn. - Thị lực sau mổ 6 tháng là logMAR. - Kĩ thuật bóc màng ngăn trong với vạt quặt ngược tạo cầu nối tổ chức qua lỗ HĐ thúc đẩy đóng lỗ hoàng điểm hiệu quả và giúp cải thiện thị lực chỉnh kính sau phẫu thuật ở bệnh nhân BVM do lỗ hoàng điểm Từ khóa: bong võng mạc, vạt quặt ngược, lỗ hoàng điểm. - Lỗ hoàng điểm là nguyên nhân nguyên phát gây bong võng mạc.. - Điều trị bằng cắt dịch kính, tạo vạt quặt ngược và khí nở nội nhãn C3F8 hoặc dầu silicon nội nhãn.. - Xuất hiện vết rách ở chu biên trước phẫu thuật. - Tiền sử phẫu thuật nội nhãn, chấn thương, bệnh võng mạc đái tháo đường, tắc tĩnh mạc võng mạc, viêm màng bồ đào.. - Phương pháp Thiết kế nghiên cứu Tiến cứu mô tả cắt ngang. - Nghiên cứu thu thập 27 mắt trên 27 bệnh nhân. - Áp dụng phương pháp chọn mẫu thuận tiện, chọn tất cả bệnh nhân đủ tiêu chuẩn nghiên cứu trong thời gian tiến hành nghiên cứu từ tháng 01/2015 đến tháng 12/2018.. - Khám bệnh nhân trước mổ: khám đáy mắt bằng sinh hiển vi, đo thị lực tối đa trước mổ, trục nhãn cầu, tình trạng thuỷ tinh thể, thời gian xuất hiện triệu chứng.. - Chuẩn bị bệnh nhân trước mổ: sát trùng quanh mắt, gây tê cạnh nhãn cầu Lidocain 2%. - Phẫu thuật thay thể thuỷ tinh nếu có chỉ định. - Nhuộm màng ngăn trong. - Bóc màng ngăn trong từ phía mũi quanh hoàng điểm, để lại vạt, phủ vạt lên lỗ hoàng điểm. - áp võng mạc. - Sau phẫu thuật: bệnh nhân nằm sấp 2 tuần liên tục và hẹn khám lại. - Nếu bệnh nhân được bơm dầu nội nhãn sẽ được tháo dầu sau khoảng 3 tháng. - Tại thời điểm 6 tháng sau phẫu thuật, bệnh nhân được đo thị lực, chụp OCT đánh giá lỗ hoàng điểm, lớp nhân ngoài, màng giới hạn trong.. - Đạo đức nghiên cứu. - Nghiên cứu đã được thông qua hội đồng đạo đức của trường Đại học Y Hà Nội và Bệnh viện Mắt Trung ương. - Có 16 bệnh nhân nữ và 11 bệnh nhân nam (p = 0,336). - Tất cả bệnh nhân đều chưa thay thuỷ tinh thể, 4 bệnh nhân có thuỷ tinh thể còn trong, 23 bệnh nhân đã đục thuỷ tinh thể (p <. - Trục nhãn cầu trung bình trước mổ là mm, trong đó bệnh nhân có trục nhãn cầu nhỏ nhất là 24,2 mm và lớn nhất là 32,5 mm. - 20 bệnh nhân (74,07%) có giãn phình hậu cực.. - Kích thước lỗ hoàng điểm trung bình trước phẫu thuật là µm, trong đó bệnh nhân có kích thước lỗ hoàng điểm nhỏ nhất là 365µm, bệnh nhân có kích thước lỗ hoàng điểm lớn nhất là 1187µm. - Thị lực trung bình trước mổ ( logMAR) là bóng bàn tay 0,3m), dao động từ 1,3 logMAR (20/400) đến 2,7 logMAR (nhận biết ánh sáng).. - Đặc điểm bệnh nhân nghiên cứu. - Kích thước lỗ hoàng điểm (μm . - Thị lực chỉnh kính trước PT (snellen) ST. - Thị lực chỉnh kính ( logMAR . - Trong phẫu thuật, 23/27 mắt được mổ phối hợp thay thuỷ tinh thể, chỉ 4 mắt để lại thuỷ tinh thể do tình trạng thuỷ tinh còn trong và bệnh nhân trẻ tuổi. - Biến chứng trong mổ bao gồm xuất huyết võng mạc (3 mắt) trong quá trình bóc màng, xuất huyết tiền phòng (1 mắt) xảy ra trong quá trình lấy thể thuỷ tinh, rách võng mạc (1 mắt) trong quá trình cắt dịch kính, tất cả các biến chứng này đều được xử lí ngay trong quá trình phẫu thuật. - Ngay sau mổ, có 2 bệnh nhân tăng nhãn áp, tuy nhiên chỉ ở mức dưới 26 mmHg, tình trạng này được điều chỉnh tốt bằng thuốc tra hạ nhãn áp và duy trì tư thế nằm sấp.. - Diễn biến trong và sau phẫu thuật. - Xuất huyết võng mạc 3 11,50 <. - Rách võng mạc 1 3,84 <. - Ngay sau phẫu thuật tất cả mắt đều võng mạc áp. - Tuy nhiên, 24 mắt (88,89%) võng mạc áp hoàn toàn trong thời gian theo dõi. - Bệnh nhân có triệu chứng nhìn rõ dần sau mổ, sau đó mờ sập một vùng và đến viện khám ngay khi phát hiện. - Cả 3 bệnh nhân bong tái phát sau phẫu thuật đều sử dụng khí C3F8 là chất độn nội nhãn. - Những bệnh nhân này sau đó được phẫu thuật lại và bơm dầu silicon nội nhãn sau phẫu thuật võng mạc áp trở lại. - Những bệnh nhân được sử dụng chất độn nội nhãn là dầu silicon được phẫu thuật tháo dầu sau khoảng 3 tháng. - Sau khi tháo dầu tất cả các mắt võng mạc đều áp.. - 62,96% (17 mắt) lỗ hoàng điểm đóng hoàn toàn với khoảng thời gian trung bình tháng Bảng 3. - Võng mạc áp hoàn toàn 24 88,89. - Võng mạc áp lần theo dõi cuối 27 100. - Thị lực trung bình sau mổ lần 1 tại thời điểm 6 tháng là logMAR (20/400), dao động từ 1.00 logMAR (20/200) đến 2.00 logMAR (DNT1m). - Thị lực sau mổ cao hơn thị lực trước mổ có ý nghĩa thống kê với p <. - 0,001.Thị lực sau mổ tăng dần theo thời gian và đạt ổn định ở tháng thứ 6.. - Tại tháng thứ 6, nhóm bệnh nhân có thị lực chủ yếu ở mức chiếm 77,8%, sau đó tới nhóm DNT1m - <. - Nhóm thị lực trên 20/100 và dưới DNT1m không có trường hợp nào.. - Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy phẫu thuật cắt dịch kính, tạo vạt quặt ngược điều trị bong võng mạc lỗ hoàng điểm trên mắt cận thị cho kết quả tốt về mặt giải phẫu. - Trước đây phương pháp cắt dịch kính bóc màng ngăn trong được cho có tác dụng khá hiệu quả trong việc áp võng mạc và đóng lỗ hoàng điểm, một số tác giả đề nghị tạo một lỗ rách khác ngoài lỗ hoàng điểm để hỗ trợ dẫn lưu dịch dưới võng mạc giúp cho võng mạc áp tốt hơn ngoài ra còn giảm tổn thương vùng hoàng điểm. - Những nghiên cứu với phẫu thuật cắt dịch kính bóc màng ngăn trong cho kết quả. - giải phẫu áp võng mạc từ 62 đến 100%. - 3, 4,7,6 Tuy nhiên tỉ lệ đóng lỗ hoàng điểm thường thấp hơn so với tỉ lệ áp võng mạc. - Gần đây một số tác giả nêu ra ưu thế của phương pháp cắt dịch kính bóc màng ngăn trong tạo vạt quặt ngược.. - Michalewska và cộng sự 8 cho rằng kĩ thuật vạt quặt ngược không chỉ có kết quả tốt về giải phẫu mà còn có kết quả về chức năng. - Tác giả đặt giả thuyết rằng vạt quặt ngược thúc đẩy tăng sinh các tế bào đệm, làm đóng lại lỗ hoàng điểm tạo môi trường cho các tế bào đệm neo trực tiếp tới hoàng điểm giúp tăng thị lực sau mổ. - Trong nghiên cứu của chúng tôi tỉ lệ đóng lỗ hoàng điểm là 62,96% cao hơn nghiên cứu của Yasushi Ikuno 9 (44%) hay Mikio Ichibe 10 (10%) với bóc màng ngăn trong truyền thống và thấp hơn trong nghiên cứu của Hiroshi Matsumae 11. - (80,7%) với bóc màng ngăn trong tạo vạt quặt ngược.. - Trong kĩ thuật tạo vạt quặt ngược, trước đây phẫu thuật viên sẽ phủ lớp màng qua lỗ hoàng điểm. - Gần đây, xu hướng mới là vùi màng ngăn trong vào lỗ hoàng điểm. - Trong nghiên cứu của chúng tôi, chúng tôi sử dụng kĩ thuật vùi màng vào lỗ hoàng điểm. - 12 Vì vậy, kĩ thuật vùi lỗ được khuyến khích dùng trong bong võng mạc lỗ hoàng điểm để giúp đóng lỗ hoàng điểm tốt.. - Phẫu thuật cắt dịch kính bóc màng ngăn trong tạo vạt quặt ngược hiện cũng ngày càng được hoàn thiện và được coi là khá an toàn và hiệu quả nhờ vào các chất nhuộm sinh học được cho thấy có hiệu quả rõ ràng trong nhuộm màng ngăn trong. - Trong nghiên cứu của chúng tôi, biến chứng trong phẫu thuật ít bao gồm 3 xuất huyết võng mạc và 1 trường hợp rách võng mạc, 1 trường hợp xuất huyết tiền phòng trong quá trình mổ thay thể thủy tinh kèm theo.. - Những biến chứng này đều tiên lượng được và được xử lý trong quá trình phẫu thuật.. - Sau phẫu thuật thị lực của bệnh nhân cải thiện có ý nghĩa thống kê so với trước phẫu thuật trong đó thị lực trung bình của bệnh nhân sau nghiên cứu là logMAR. - Tuy nhiên thị lực bệnh nhân ở mức độ thấp, trong nghiên cứu của chúng tôi không có bệnh nhân nào đạt thị lực sau phẫu thuật trên logMar) mặc dù võng mạc áp và lỗ hoàng điểm đóng. - Kết quả này thấp hơn với kết quả thị lực trong nghiên cứu của Uemoto 3 là 0,97 logMar và 0,84 logMar với nhóm bóc màng ngăn trong đơn thuần và nhóm tạo vạt quặt ngược (p <. - Tuy nhiên có thể có sự khác biệt này là do thị lực trước phẫu thuật của nhóm bệnh nhân của chúng tôi cũng thấp hơn (2,15 so với. - logMar) so với trong nghiên cứu của tác giả Riyo. - Tuy nhiên trong tất cả các nghiên cứu thị lực của bệnh nhân đều được cải thiện có ý nghĩa thống kê. - Điều đó cho thấy phẫu thuật áp võng mạc và đóng lỗ hoàng điểm giúp cải thiện thị lực của bệnh nhân. - Tuy nhiên có thể do lớp tế bào quang thụ vùng hoàng điểm đã bị tổn thương và không bao giờ phục hồi 13 . - Ngoài ra, cận thị cao thường có teo hắc mạc vùng hậu cực trước khi tiến triển thanh bong võng mạc lỗ hoàng điểm. - Vì vậy, yếu tố tiên lượng thị lực sau mổ bong võng mạc lỗ hoàng điểm không chỉ gồm tình trạng lỗ hoàng điểm hay võng mạc áp mà còn thời gian hình thành lỗ, vấn đề này rất khó xác định chính xác.. - Nghiên cứu của chúng tôi còn nhiều hạn chế. - Thứ nhất, số lượng bệnh nhân còn ít, cần tiền hành nghiên cứu để có lượng bệnh nhân lớn hơn. - Thứ hai, 6 tháng theo dõi sau mổ vẫn còn quá ngắn bởi bong võng mạc tái phát có thể xảy ra lâu hơn sau này. - Thứ ba, chúng tôi chỉ đánh thị lực trung tâm, những chức năng thị lực khác như thị trường hay méo hình, thị lực tương phản… chưa được đánh giá.. - Cắt dịch kính, tạo vạt quặt ngược kết hợp khí C3F8 nội nhãn hoặc dầu silicon nội nhãn hiệu quả trong việc áp võng mạc và đóng lỗ hoàng điểm. - Thị lực sau phẫu thuật cải thiện có ý nghĩa thống kê so với trước mổ, tuy nhiên kết quả thị lực còn ở mức thấp.