- ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA MÔ HÌNH CHỢ ĐÊM TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NINH KIỀU, THÀNH PHỐ CẦN THƠ. - Chợ đêm, phân tích nhân tố, mức độ đánh giá. - Mục tiêu của nghiên cứu này nhằm đánh giá hoạt động của mô hình chợ đêm trên địa bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ qua khảo sát 147 đáp viên – người tham quan và mua sắm – tại khu vực chợ đêm. - 26 tiêu chí đánh giá hoạt động chợ đêm được giới thiệu và sử dụng trong phân tích thông qua công cụ phân tích kiểm định Cronbath’s alpha và phân tích nhân tố. - trong số đó, 22 tiêu chí thể hiện mối tương quan chặt chẽ và được sử dụng trong phân tích nhân tố. - Kết quả phân tích cho thấy sự đánh giá của đáp viên về hoạt động chợ đêm tập trung vào 8 nhóm nhân tố với các mức độ khác nhau, trong đó nhóm nhân tố được đánh giá tốt (cách phục vụ bán hàng, trưng bày sản phẩm và hàng hóa đa dạng). - đánh giá trung bình (không gian mua sắm thoải mái, thuận tiện, trật tự an ninh), đánh giá không tốt (vệ sinh, đặc sản địa phương, chất lượng hàng hóa, khoảng cách bãi xe và khu vực chợ).. - Hoạt động chợ đêm là một trong những mô hình kinh doanh bán lẻ của các tiểu thương được phát triển rộng khắp ở các địa phương trong vùng, tại Cần Thơ cũng không ngoại lệ. - Mục đích của mô hình hoạt động chợ đêm một mặt nhằm tạo không gian, điều kiện về thời gian mua sắm hàng hóa tiêu dùng, thời trang. - Trong thời gian trên địa bàn Quận Ninh Kiều, một số mô hình chợ đêm được hình thành như chợ đêm trên đường Võ Văn Tần- Nguyễn Thái Học, chợ đêm Cái Khế (Công viên nước cũ), chợ đêm Hưng Phú, chợ đêm Tây Đô…. - Tuy nhiên, để tìm những nét riêng của chợ đêm này thì thật khó. - Thực trạng cho thấy mô hình hoạt động chợ đêm trên địa bàn Quận Ninh Kiều có tính tương đồng về hình thức tổ chức, sản phẩm kinh doanh… Thực trạng này thật sự chưa để lại ấn tượng sâu lắng đối với du khách cũng như người dân đến tham quan và mua sắm. - Trong khi đó, những nghiên cứu khảo sát đánh giá thực trạng hoạt động của mô hình dường như còn thiếu vắng.. - Có chăng cũng chỉ là những báo cáo hoạt động về chợ đêm với góc độ của các cơ quan quản lý. - Vì vậy, mục tiêu trọng tâm của bài viết là tập trung phân tích thực trạng của mô hình này qua cuộc khảo sát đánh giá của người tham quan, mua sắm – dưới góc độ nhu cầu. - Kỳ vọng rằng kết quả phân tích sẽ đưa ra một bức tranh đánh giá đầy đủ hơn về thực trạng của mô hình chợ đêm trên địa bàn Quận, đây là tiền đề cần thiết để các cơ quan quản lý địa phương có kế hoạch, phương án điều chỉnh và phát triển mô hình này hiệu quả hơn nhằm góp phần xây dựng mô hình chợ đêm thật sự là điểm nhấn và điểm đến không những đối với du khách, mà còn đối với người dân địa phương.. - 2 MÔ HÌNH HOẠT ĐỘNG CHỢ ĐÊM:. - Cho đến nay, dường như chưa có bất kì một văn bản pháp lý hay một nghiên cứu chính thức nào đưa ra khái niệm hoặc định nghĩa về mô hình chợ đêm. - Từ những thông tin trên, có thể nhận biết rằng chợ đêm là một hình thức của chợ truyền thống văn hóa về mặt không gian cũng như hình thức tổ chức. - Hiện nay, một số đặc điểm của các chợ đêm nổi tiếng đã được nói đến rất nhiều ở Việt Nam như: chợ đêm Đà Lạt (Lâm Đồng), chợ đêm Đồng Xuân (TP. - Hà Nội), chợ đêm Bến Thành (TP. - HCM), chợ đêm Kỳ Hoa (TP. - Xuất phát từ thực tiễn của mô hình hoạt động chợ đêm trong cả nước, một số đặc điểm chính về mô hình chợ đêm được tổng hợp như sau:. - Chợ đêm là một hình thức họp chợ được tổ chức tại khu chợ truyền thống hoặc tại khu phố nào đó và hoạt động vào buổi tối (chủ yếu từ 18 g đến 23 g).. - Ngoài ra, chợ còn có các hoạt động văn hoá khác với mục đích quảng bá các giá trị văn hoá truyền thống địa phương và thu hút du khách.. - Tiêu chí đánh giá hoạt động chợ. - Cho đến nay chưa có một văn bản pháp luật nào quy định cũng như chưa có nghiên cứu nào giới thiệu về hệ thống các tiêu chí đánh giá hoạt động của mô hình chợ đêm. - Tuy nhiên, thực tế tại một số địa phương đã xây dựng các tiêu chí để đánh giá chợ văn minh thương mại, điển hình như trường hợp của Quận Long Biên (TP. - Nội dung đánh giá gồm các tiêu chí chính như sau:. - Gần đây, trong một vài nghiên, cứu các tác giả khi đánh giá chất lượng hoạt động của hệ thống chợ và siêu thị cũng đã đưa ra một số tiêu chí. - Họ đề xuất một số tiêu chí để đánh giá: (i) chất lượng hàng hóa, (ii) mặt bằng rộng rãi, (iii) giá cả, chi phí đi lại, (iv) trưng bày hàng hóa, và (v) thái độ của người bán hàng hoặc nhân viên. - Trong nghiên cứu, họ sử dụng phương pháp thống kê mô tả để đánh giá thực trạng hoạt động. - Zeithaml và Bitner, 2000) chủ yếu tập trung phân tích đánh giá của người tiêu dùng khi mua sắm tại hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại. - Hay nói cách khác, hệ thống các tiêu chí được sử dụng để nghiên cứu đánh giá về hoạt động của mô hình chợ đêm hầu như còn thiếu vắng. - Tuy nhiên, có thể thấy rằng hành vi mua sắm của người tiêu dùng nói chung và du khách nói riêng tại siêu thị, chợ truyền thống hoặc chợ đêm ít có sự khác biệt về các tiêu chí đánh giá. - Đây được xem là giả thuyết của bài viết này và kiểm định giả thuyết được thực hiện qua khảo sát từ 150 đáp viên tham quan và mua sắm tại các chợ đêm trên địa bàn Quận. - Xuất phát từ những nghiên cứu có liên quan và giả thuyết trên, nghiên cứu đánh giá về hoạt động của mô hình chợ đêm – theo nhu cầu – đề xuất một số tiêu chí sau đây.. - Bảng 1: Giới thiệu các tiêu chí đánh giá hoạt động của mô hình chợ đêm. - Tiêu chí Kí hiệu Diễn giải. - Giá cả ở chợ đêm rẻ hơn so với các loại chợ khác Chất lượng. - 3 THU THẬP DỮ LIỆU VÀ MÔ TẢ Dựa vào mục tiêu của nghiên cứu là phân tích đánh giá của người tham quan, mua sắm tại các chợ đêm trên địa bàn Quận Ninh Kiều, cho nên địa bàn được chọn để thực hiện khảo sát bao gồm các chợ đêm trên địa bàn Quận như chợ đêm trên đường Võ Văn Tần-Nguyễn Thái Học, chợ đêm Tây Đô, chợ đêm Hưng Phú và chợ đêm Cái Khế.. - Cụ thể, mỗi đáp viên là đối tượng điều tra thì có 2 trường hợp xảy ra: (i) một là đánh giá về tình hình hoạt động của chợ đêm Ninh Kiều là tốt với xác suất p, và (ii) hai là đánh giá về tình hình hoạt động của chợ đêm Ninh Kiều là không tốt với xác suất q=1- p. - Khi được hỏi về mức độ thường xuyên đi tham quan, mua sắm tại các chợ đêm, có đến 38% đáp viên trả lời mỗi tháng/lần (tỷ lệ chiếm cao nhất), kế tiếp là nhóm đáp viên đi thường xuyên nhất (2 lần/tuần) chiếm đến 23% tổng đáp viên, số đáp viên còn lại đến chợ đêm 1-2 tuần/lần. - Kết quả này cho thấy rằng khách hàng của chợ đêm được phân thành 2 nhóm chính: thường xuyên (2 lần/tuần) và thỉnh thoảng (1 lần/tháng). - Đáng chú ý, gần 50% đáp viên cho rằng họ đến chợ đêm vào những ngày cuối tuần, có 31% đến vào những ngày trong tuần, và số còn lại chỉ đến chợ đêm trong dịp đi chơi lễ tết.. - Mục đích đến chợ đêm chủ yếu là tham quan (chiếm 44. - Do hầu hết các chợ đêm trên địa bàn Quận được bố trí ở vị trí thuận lợi về giao thông và trung tâm của Quận cho nên thu hút người dân đến tham quan vào thời gian cuối ngày. - Tuy nhiên, những đáp viên có nhu cầu mua sắm tại chợ đêm lại có đặc điểm tương đồng như mua sắm tại chợ truyền thống. - Hơn nữa, một vấn đề khá quan trọng đối với những người kinh doanh tại các chợ đêm đó là mức chi tiêu bình quân của khách hàng cho một lần mua sắm tại đó, kết quả phân tích chỉ ra rằng chỉ có 17% đáp viên chi tiêu dưới 100.000 đồng/lần mua sắm. - 4 KẾT QUẢ PHÂN TÍCH: ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG CHỢ ĐÊM - CÁCH TIẾP CẬN NHU CẦU. - Kết quả phân tích mô tả chỉ ra rằng gần 50% đáp viên đánh giá tốt và rất tốt về tình hình chung liên quan đến các khía cạnh của hoạt động chợ đêm trên địa bàn quận, nhưng cũng đáng lưu ý tỷ lệ khá cao (hơn 40%) đáp viên đánh giá hoạt động chợ đêm ở mức trung bình. - Để có cái nhìn chi tiết hơn về kết quả đánh giá trên, kế tiếp kết quả thu được qua sử dụng công cụ phân tích nhân tố sẽ được trình bày.. - Hình 1: Đánh giá chung các tiêu chí về hoạt động chợ đêm trên địa bàn quận Dựa vào các tiêu chí được trình bày ở Bảng 1. - Kết quả phân tích được trình bày sau đây.. - 4.2 Phân tích nhân tố. - Kết quả kiểm định hệ số tương quan biến tổng cho thấy rằng hệ số của tiêu chí giá cả hàng hóa tại chợ đêm rẻ hơn các chợ khác nhỏ hơn 0,3. - Hay nói cách khác, tiêu chí này chưa đạt điều kiện để đưa vào mô hình phân tích nhân tố. - Do vậy, đáp viên không thể xác định được giá cả nói chung tại chợ đêm có thấp hơn so với những nơi khác hay không. - Đồng thời, hệ số tương quan biến tổng của các tiêu chí này đều lớn hơn 0,3.. - nghĩa là phân tích nhân tố phù hợp với các tiêu chí đưa vào mô hình phân tích. - Điều này có thể kết luận rằng các tiêu chí trong mô hình có mối tương quan chặt chẽ với nhau, phù hợp với việc sử dụng công cụ phân tích nhân tố.. - 1), có nghĩa là 8 nhóm nhân tố được khách hàng quan tâm đánh giá. - Nhìn chung, mức độ đánh giá của khách hàng về các yếu tố trên là ở mức tốt liên quan đến cách bán hàng và sự đa dạng hàng hóa. - Cụ thể, đáp viên đánh giá cao về thái độ phục vụ của người bán hàng, với mức điểm trung bình từ 3,22 đến 3,57/5.. - Tuy nhiên, tiêu chí về sự thân thiện chỉ được đánh giá ở mức trung bình 3,22. - Vấn đề đáng chú ý từ kết quả đánh giá về hoạt động chợ đêm đó là nét riêng biệt hoặc đặc sản của địa phương hầu như bị đánh giá ở mức thấp, dưới thang điểm trung bình. - Điều này cũng dễ dàng nhận thấy khi quan sát các khu chợ đêm trên địa bàn, đó là nét tương đồng về hình thức kinh doanh,. - hầu như chưa có sự khác biệt giữa các chợ đêm cũng như thiếu vắng sự tham gia kinh doanh những mặt hàng đặc sản của địa phương. - Trong khi đó, mục tiêu ban đầu khi xây dựng mô hình chợ đêm chủ yếu kinh doanh những sản phẩm đặc trưng địa phương để kết hợp quảng bá du lịch. - Như vậy, có thể cho thấy rằng mục tiêu quảng bá du lịch thông qua mô hình hoạt động chợ đêm trên địa bàn quận Ninh Kiều dường như chưa đạt như kỳ vọng. - Bên cạnh đó, do đặc điểm của chợ đêm có thu hút sự tham quan và mua sắm của du khách nước ngoài nên người bán hàng có sự chuẩn bị về ngoại ngữ để giao tiếp, tuy nhiên khả năng giao tiếp ngoại ngữ của người bán hàng được đáp viên đánh giá ở mức thấp – dưới trung bình.. - Hơn nữa, các nhóm nhân tố mà đáp viên quan tâm và đánh giá ở mức thấp – không tốt – tập trung vào các tiêu chí như tình trạng móc túi, thiếu bãi giữ xe hoặc bãi giữ xe cách xa khu vực chợ, thiếu nhà vệ sinh chung, và chất lượng hàng hóa có tiêu chuẩn. - Liên quan đến vấn đề giá cả và chất lượng hàng hóa, hầu hết đáp viên chưa đánh giá cao, với yếu tố giá cả tương ứng với chất lượng khách hàng đánh giá ở mức trung bình 3,11. - Giá cả đã không tương ứng như chất lượng là một chuyện, vấn đề đặt ra ở chợ đêm Ninh Kiều còn là vấn đề hàng hóa không có xuất xứ, nguồn gốc nhãn mác. - Chính vì vậy, đáp viên đánh giá tiêu chí về chất lượng hàng hóa ở mức trung bình 2,96/5 điểm. - Kết quả phân tích cho thấy vấn đề đáng suy nghĩ đó là các nhà đầu tư vào dự án chợ đêm Ninh Kiều và ban quản lý chợ cần truyền thông cho các tiểu thương tham gia kinh doanh tại chợ nhận thức được vấn đề này nhằm nâng cao hiệu quả và hình ảnh của mô hình chợ đêm trong tương lai.. - Nhóm nhân tố Các tiêu chí Điểm. - chuẩn Đánh giá Nhân viên bán. - 4.3 Xu hướng trải nghiệm và gợi ý nâng cao hoạt động chợ đêm. - Mặc dù, hoạt động chợ đêm trên địa bàn quận Ninh Kiều còn tồn tại nhiều khó khăn và được đáp viên đánh giá ở mức tương đối khá. - Tuy nhiên, đa số đáp viên được hỏi rằng “Anh/Chị có tiếp tục đến chợ đêm tham quan hoặc mua sắm không?” hoặc “giới thiệu hoạt động chợ đêm cho người khác, khi có cơ hội không?” Kết quả khảo sát cho thấy rằng hơn 70% đáp viên sẽ tiếp tục đến. - chợ đêm để tham quan mua sắm hoặc giới thiệu cho người khác – bạn bè, người thân – khi có cơ hội. - Điều này cho thấy rằng đa số đáp viên chấp nhận văn hóa và môi trường mua bán tại các chợ đêm, nghĩa là họ chấp nhận sự tồn tại về những khía cạnh hạn chế của hoạt động chợ đêm. - Qua khảo sát, một số câu hỏi mang tính gợi ý nâng cao chất lượng hoạt động chợ đêm cũng được khai thác. - Cụ thể, họ đề xuất một số hoạt động dịch vụ nhằm góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của mô hình chợ đêm. - (v) họ cũng đề xuất kéo dài thời gian hoạt động của chợ đêm.. - Bảng 4: Tần suất ý kiến đề xuất hoạt động chợ đêm. - Thời gian hoạt động kéo dài hơn 23 8,0. - Kết quả phân tích trên đã cung cấp một bức tranh về thực trạng của mô hình hoạt động chợ đêm trên địa bàn quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ, một số vấn đề quan trọng được đánh giá qua khảo sát 147 đáp viên – người tham quan và mua sắm – tại các chợ đêm được tóm lược như sau:. - Chợ đêm trên địa bàn quận Ninh Kiều đã tạo được nét văn hóa mua sắm, tiêu dùng của đô thị, đồng thời chợ đêm là địa điểm tham quan của du khách, cũng như người dân địa phương. - Do đó, việc phát triển mô hình hoạt động chợ đêm là cần thiết. - Tuy nhiên, cần chú ý giải quyết một số vấn đề tồn tại đó là kiểm tra tình hình giá cả, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc để bảo đảm chất lượng phục vụ cũng như uy tín của hoạt động chợ đêm.. - Vấn đề an ninh trật tự tại khu vực chợ đêm đang có chiều hướng phức tạp, tình trạng móc túi, kẹt xe… nên cần có sự quan tâm của chính quyền địa phương, cụ thể là bảo vệ khu vực chợ đêm tăng cường công tác kiểm tra và tuần tra.. - Sản phẩm kinh doanh tại chợ đêm còn đơn điệu, chưa thật sự hấp dẫn, chủ yếu các sản phẩm thời trang như quần áo, giày dép, mắt kính, dây nịch. - Một vài đề xuất nâng cao hoạt động của mô hình chợ đêm. - Ủy ban nhân dân quận Ninh Kiều, Phòng quản lý đô thị quận xem xét phương án tổ chức hoạt động mô hình chợ đêm theo hướng an ninh, an toàn hơn. - Cụ thể là đề xuất phương án không cho phép phương tiện tham gia giao thông vào khu vực chợ trong thời điểm hoạt động. - Hơn nữa, có thể xem xét phương án mở rộng và đa dạng hóa các hoạt động tại khu vực chợ đêm gồm khu mua sắm, giải trí cho trẻ em, và ẩm thực, đặc biệt là điểm giới thiệu những món ăn cũng như sản phẩm đặc trưng của địa phương nhằm thu hút du khách và người dân địa phương.. - Các tiểu thương kinh doanh tại khu vực chợ đêm cần lưu ý một số điểm mà khách hàng quan tâm như: hàng hóa có nguồn gốc rõ ràng, có niêm yết giá, cách phục vụ giao tiếp trong bán hàng. - Lâm Phước Thuận (2012), “Đánh giá sự hài lòng của khách hàng khi tham quan mua sắm tại các siêu thị ở Thành Phố Cần Thơ”, Luận văn tốt nghiệp – Khoa Kinh Tế và Quản trị Kinh doanh – Trường Đại học Cần Thơ.