- Hồ Chí Minh với tư cách là một người theo chủ nghĩa Cộng hoà. - Trong bài viết này, chúng ta thử thoát khỏi những quan niệm về “Tư tưởng Hồ Chí Minh” của Đảng Cộng sản Việt Nam cũng như cách đánh giá Ông Hồ như một người cộng sản Mác – Lênin, lần theo những nẻo đường trong cuộc đời Hồ Chí Minh để khảo cứu lại tư tưởng của Ông trên một lập trường giá trị tự do hơn.. - Từ khi bắt đầu nghiên cứu Việt Nam năm 1973, mỗi lần có cơ hội, tôi lại cố gắng lần theo những dấu vết cuộc hành trình của Hồ Chí Minh. - Bắt đầu từ xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An – quê hương của Hồ Chí Minh, tôi lần theo dấu chân Ông ở Nhà kỷ niệm Hồ Chí Minh ở Vinh – thủ phủ của tỉnh Nghệ An;. - phòng làm việc, Bảo tàng và Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Thủ đô Hà Nội. - Bảo tàng Hồ Chí Minh ở Thành phố Hồ Chí Minh. - Tôi cũng tìm đến ngôi nhà Hồ Chí Minh từng sống ở Moskva. - Tôi đã đứng trong ngôi nhà ở phố Compoint, được coi là nơi hoạt động của Hồ Chí Minh ở Paris. - Ở New York, tôi đã thử hình dung Hồ Chí Minh đã ngắm nhìn bức tượng Nữ thần Tự do từ góc độ nào. - Tôi cũng có dịp thảo luận với các nhà nghiên cứu Hồ Chí Minh người Pháp như Brocheux, G. - Trong quá trình đó, tôi luôn cảm thấy dường như chưa có ai đoán đúng được tư tưởng “bè trầm liên tục” của Hồ Chí Minh.. - Cho đến gần đây, tôi nhận ra rằng có lẽ giá trị mà Hồ Chí Minh coi trọng nhất trong suốt cuộc đời của mình là những giá trị của nền Cộng hoà. - Tôi cho rằng nếu nhận thức Hồ Chí Minh như một người theo chủ nghĩa Cộng hoà, chúng ta có. - Không ai phủ nhận việc Hồ Chí Minh là một nhà ái quốc. - những biểu tượng của nền Cộng hoà.. - Khi đặt chân đến nước Pháp, đất nước đã biến Việt Nam thành thuộc địa, Ông phát hiện ra rằng tầng lớp lao động nghèo khổ ở Pháp cũng ở trong tình cảnh bi thảm như các dân tộc bị áp bức ở thuộc địa. - Sau chuyến hải hành dài bắt đầu từ Sài Gòn, cuối cùng Hồ Chí Minh cũng đến được Marseille. - Khi còn ở Việt Nam dưới ách thống trị của thực dân, Hồ Chí Minh chưa bao giờ được gọi bằng từ “Mousieur”. - Đối với chàng thanh niên Hồ Chí Minh khi đó mới 21 tuổi, được một người Pháp gọi là “Mousieur” là một sự ngạc nhiên thú vị. - Có lẽ khi đó người hầu bàn cũng không nghĩ rằng vị khách của mình là một người Việt Nam đến từ xứ thuộc địa, hoặc cũng có thể anh ta không quan tâm tới quốc tịch của vị khách. - Thế nhưng, đối với Hồ Chí Minh, một người vốn đã quen chứng kiến cảnh phân biệt đối xử ở xứ thuộc địa, câu trả lời “đương nhiên” đó lại là một hiện tượng thật ngạc nhiên và mới mẻ.. - Tinh thần nền Cộng hoà Pháp. - Tinh thần nền Cộng hoà Pháp mang tính lý tưởng cao. - Tinh thần nền Cộng hoà chính là cuộc vận động nhằm tạo nên và lý tưởng hoá hình tượng con người mới, thúc đẩy mỗi cá nhân tiếp cận với hình tượng lý tưởng đó.. - Do vậy, nhiệm vụ quan trọng nhất của nền Cộng hoà là phải giáo dục ra được những “cá nhân” có đủ khả năng suy nghĩ một cách lý tính.. - Tuy nhiên, không dễ dàng hiện thực hoá được những lý tưởng đó của tinh thần Cộng hoà. - Trong khi đó, người Việt Nam lại hoàn toàn ngược lại. - Người Việt Nam trước tiên coi trọng thuộc tính. - Mỗi khi đến Việt Nam, tôi thường rất lúng túng khi bị người Việt Nam đặt những câu hỏi liên quan đến cá nhân như bao nhiêu tuổi, làm việc cho công ty nào, ở vị trí gì, xuất thân từ trường đại học nào, vùng nào, tầng lớp nào, gia đình như thế nào. - Tại sao người Việt Nam lại chắp nhặt những thông tin cá nhân và hoàn cảnh gia đình như vậy. - Đây không chỉ là truyền thống của riêng Việt Nam mà là truyền thống của cả khu vực theo văn hoá Nho giáo, tương ứng với thế giới Đông Á, bao gồm cả Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản, những nơi cũng lấy “quan hệ” giữa con người với con người làm quy tắc chuẩn cho hành động.. - Ở Đông Á, nơi thuộc tính cá nhân và quan hệ con người đóng vai trò chủ đạo, người ta đã không lý giải hết được tinh thần nền Cộng hoà. - nền Cộng hoà là thể chế chính trị mà nhân dân đóng vai trò chính. - Người ta đã không đạt tới được nhận thức rằng: điều kiện tiền đề của nền Cộng hoà là những “cá nhân” theo quan điểm giá trị mới về con người.. - Nhận thức về tinh thần nền Cộng hoà của Hồ Chí Minh. - Người viết cho rằng có lẽ Hồ Chí Minh là lãnh đạo chính trị duy nhất ở Đông Á nhận thức được một cách đúng đắn nhất tinh thần nền Cộng hoà và Ông đã cố gắng đưa nó vào Việt Nam. - Tôi muốn lần theo những hành động của Hồ Chí Minh trong quãng thời gian 10 năm Ông phát huy được năng lực lãnh đạo của mình nhất, tức là quãng thời thời gian từ lúc về nước năm 1941 sau ba chục năm bôn ba ở hải ngoại đến những năm 1950, để chứng minh cho giả thuyết nêu trên.. - Trước tiên, tôi cho rằng cần phải khảo cứu lại vấn đề tại sao Hồ Chí Minh lại. - “phát hiện” ra Lênin và trở thành một người cộng sản. - Để định nghĩa lại Hồ Chí Minh từ một người cộng sản Mác – Lênin thành một người theo chủ nghĩa Cộng hoà, cần phải làm rõ mối quan hệ này.. - Hồ Chí Minh biết đến Lênin nhờ đọc bài viết được công bố của Lênin về vấn đề thuộc địa. - Kể từ lúc đó, trong quá trình hoạt động của mình, Ông học được rằng: để giành được độc lập cho Việt Nam từ tay nhà nước Pháp, một trong những liệt cường của Tây Âu có lực lượng quân sự và chính trị khổng lồ, cần phải có một tổ chức đoàn kết chặt chẽ đóng vai trò trung tâm cho công cuộc giải phóng, cũng như cần hoạt động liên kết quốc tế nhằm nhận được sự đồng cảm rộng rãi từ quốc tế. - Về điểm này, đúng là Hồ Chí Minh là một người theo chủ nghĩa Lênin. - Tuy nhiên, ngoài mặt tổ chức ra, Hồ Chí Minh cho rằng vấn đề cần ưu tiên nhất là đấu tranh. - giải phóng dân tộc giành lại độc lập cho Việt Nam chứ không phải là vấn đề giai cấp. - Về mặt này, Hồ Chí Minh không phải là một người cộng sản “chính thống”. - Đối với những người cộng sản “chính thống”, việc Hồ Chí Minh coi trọng giải phóng dân tộc, coi nhẹ đấu tranh giai cấp là hành động xa rời chủ nghĩa cộng sản, do đó, Ông Hồ đã bị phê phán một cách gay gắt. - Vào những năm 1930, Hồ Chí Minh đã bị những người cộng sản Việt Nam trẻ tuổi như Lê Hồng Phong, Hà Huy Tập phê pháp một cách gay gắt và công khai. - “Ở Đông Dương, các tổ chức cộng sản đã triển khai một cuộc đấu tranh công khai với đường lối của đồng chí Nguyễn Ái Quốc và Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội – đường lối là tàn dư kết hợp giữa chủ nghĩa dân tộc với chủ nghĩa cải lương duy tâm. - Cần thiết phải đấu tranh không thương tiếc với chủ nghĩa cơ hội và lý luận kiểu cũ của Quốc và Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội. - Khi Ông Hồ trở về nước vào năm 1941, ở Việt Nam hầu như không còn một người cộng sản “chính thống” nào. - Có một giai thoại thể hiện rất rõ hình ảnh Hồ Chí Minh là một người theo chủ nghĩa Cộng hoà. - Năm 1941, Hồ Chí Minh về nước sau 30 năm bôn ba ở hải ngoại, chủ trì Hội nghị lần thứ Tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương, xác định cách mạng là Cách mạng giải phóng dân tộc, công bố ý tưởng thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, đồng thời thành lập Việt Nam Độc lập Đồng minh (tên thường gọi là “Việt Minh. - Tên gọi Việt Minh cho thấy mục tiêu của cách mạng Việt Nam lúc bấy giờ là đánh đổ ách thống trị của Nhật và Pháp, giành lại độc lập, tập trung toàn lực vào cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc.. - Hồ Chí Minh nêu lên chủ trương của Việt Nam Độc lập Đồng minh là “liên hiệp hết thảy các tầng lớp nhân dân không phân biệt tôn giáo, xu hướng, đảng phái chính trị nào, giai cấp nào, đoàn kết chiến đấu để đánh đuổi Pháp, Nhật, giành quyền độc lập cho xứ sở”. - Mục tiêu của Việt Nam Độc lập Đồng minh là. - “sau khi đánh đuổi được đế quốc Pháp, Nhật, sẽ thành lập một chính phủ nhân dân của Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. - Tuyên ngôn Độc lập. - Tên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà được cho là do Hồ Chí Minh đặt. - “Bởi thế cho nên, chúng tôi, lâm thời Chính phủ của nước Việt Nam mới, đại biểu cho toàn dân Việt Nam, tuyên bố thoát ly hẳn quan hệ với Pháp, xoá bỏ hết những hiệp ước mà Pháp đã ký về nước Việt Nam, xoá bỏ tất cả mọi đặc quyền của Pháp trên đất nước Việt Nam. - Còn có một câu chuyện nữa về Hồ Chí Minh ít được biết đến. - Sau cùng, Quốc dân Đảng nhận định rằng Việt Minh là thế lực chính trị chống Nhật trong phạm vi Việt Nam nên Ông Hồ đã được thả. - Tháng 8 năm 1944, khi được tự do và chuẩn bị về nước, Hồ Chí Minh đã nói với tướng Trương Phát Khuê của Quốc dân Đảng như sau: “Tuy tôi là một người cộng sản nhưng bây giờ vấn đề mà tôi quan tâm không phải là chủ nghĩa cộng sản mà là độc lập tự do của Việt Nam.. - Hồ Chí Minh biết rõ rằng, để đạt được điều đó cần một cuộc cách mạng làm đòn bẩy. - Cuộc cách mạng đó ở Việt Nam là “Cách mạng tháng Tám”. - Cách mạng tháng Tám là cuộc khởi nghĩa trên toàn quốc do Việt Minh tổ chức nhân cơ hội đó nhằm giành quyền tự chủ thực sự cho Việt Nam. - Ngày 16–17 tháng 8, Việt Minh tổ chức Đại hội Quốc dân, quyết định thành lập Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. - Đồng thời ở Việt Nam cũng không có mặt quân Pháp và quân Đồng minh. - Đối với Hồ Chí Minh, cuộc cách mạng này chính là quá trình giành lại. - Ý nghĩa của Độc lập – Tự do – Hạnh phúc. - Ước mơ “Độc lập” từ lâu của Hồ Chí Minh là Việt Nam được giải phóng khỏi tay thực dân Pháp và trở thành một nước độc lập. - Nhưng “Độc lập” của Hồ Chí Minh không phải là khái niệm “độc lập” theo nghĩa cũ, vốn thường được lặp đi lặp lại trong sách giáo khoa – là quá trình Việt Nam giữ vững được độc lập và bản sắc (identity) của mình trước sự uy hiếp của Trung Quốc. - Việt Nam có lịch sử khởi nghĩa, đánh bại, đánh đuổi sự xâm lược của các triều đại Tống, Nguyên, Minh, Thanh của Trung Quốc, nhưng sau mỗi lần đánh đuổi quân xâm lược Trung Quốc, Việt Nam lại chỉ xây dựng một thể chế chính trị mô phỏng Trung Quốc. - Nhưng “Độc lập” mà Hồ Chí Minh muốn xây dựng là một nước độc lập, một nhà nước chủ quyền theo kiểu Cận đại. - Ý tưởng của Ông là không chỉ xây dựng một chế độ Dân chủ Cộng hoà mà còn xây dựng nên hình ảnh những con người mới đóng vai trò gánh vác quốc gia độc lập.. - “Tự do” của Hồ Chí Minh rõ ràng chịu ảnh hưởng từ chữ “Tự do” trong khẩu hiệu “Tự do, Bình đẳng, Bác ái” của Cách mạng Pháp và quyền mưu cầu Tự do của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. - Tự do của Hồ Chí Minh không chỉ đơn thuần là đất nước được độc lập, nhà nước có chủ quyền và có quyền tự do phát ngôn, hoạt động trên trường quốc tế, mà phải là thứ tự do được từng người dân ca ngợi. - Nước Cộng hoà của Hồ Chí Minh là Chủ nghĩa dân chủ kết hợp với Tự do.. - của Hồ Chí Minh chịu ảnh hưởng của “quyền mưu cầu hạnh phúc” trong Hiến pháp của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. - Lịch sử Việt Nam là lịch sử tranh sáng tranh tối của những cuộc đấu tranh chống lại sự xâm lược của Trung Quốc, đấu tranh chống lại những thảm hoạ thiên nhiên như lũ lụt, hạn hán.. - Con người Việt Nam coi những nguy cơ đó là “bất hạnh”, đặc điểm của Việt Nam là có lịch sử chiến đấu và chiến thắng những “bất hạnh” đó. - hạnh” mà dân tộc Việt Nam phải chịu đựng là những thử thách của ông Trời mang lại để dân tộc Việt Nam phải vượt qua thì quả thực, dân tộc Việt Nam là một dân tộc anh hùng và quả cảm. - Thông điệp về hạnh phúc của Hồ Chí Minh là thông điệp mỗi người đều có quyền mưu cầu hạnh phúc và phải chủ động, tích cực tranh đấu để giành được hạnh phúc đó. - Thông điệp đó của Hồ Chí Minh đã được đông đảo nhân dân Việt Nam đón nhận.. - Trong bản Hiến pháp làm cơ sở cho Nhà nước, Hồ Chí Minh đã tham khảo Hiến pháp nước Cộng hoà Pháp và Hợp chủng quốc Hoa Kỳ và nêu lên ý tưởng về nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. - Con người Hồ Chí Minh được phản ánh sắc nét trong Hiến pháp là một người theo Chủ nghĩa Cộng hoà và chủ nghĩa hoà bình hơn là một người theo Chủ nghĩa Cộng sản.. - Hồ Chí Minh đã đọc Tuyên ngôn Độc lập cho nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà vào ngày 2 tháng 9 năm 1945. - Trong vòng xoáy tương quan lực lượng quốc tế mà Việt Nam bị lôi vào, Liên hợp quốc đóng vai trò vô cùng quan trọng. - Để các nước công nhận Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, Hồ Chí Minh đã có một hành động mạo hiểm là xoá đi hình ảnh người cộng sản của mình. - Thế nhưng, để được các nước công nhận Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, ông Hồ đã lựa chọn con đường ưu tiên “quyền lợi dân tộc” lên trên “quyền lợi đảng phái”. - Về điểm này, chúng ta có thể nhìn thấy một phần cách suy nghĩ theo chủ nghĩa Cộng hoà của Hồ Chí Minh.. - Người Việt Nam có hiểu Hồ Chí Minh không?. - Ở đây có một vấn đề là những người Việt Nam khác có hiểu được nguyên lý về nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà mà Hồ Chí Minh đã trình bày cũng như tinh thần nền Cộng hoà được đúc kết trong khẩu hiệu “Độc lập – Tự do – Hạnh phúc”. - của Ông hay không? Thật tiếc phải nói rằng thông điệp của Hồ Chí Minh hầu như không được truyền bá và lý giải một cách đầy đủ và đúng đắn. - Đó là vì sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai, thế giới rơi vào cục diện Chiến tranh Lạnh, Việt Nam đã bị đặt vào tiền tuyến xung đột của Chiến tranh Lạnh Đông – Tây. - Trong bối cảnh quốc tế đó, Hồ Chí Minh sau khi thành lập nước đã phải nhận sự hỗ trợ của Trung Quốc và Liên Xô, trở thành lãnh tụ lãnh đạo một cuộc chiến tranh lâu dài chống Pháp và Mỹ. - Chính vì vậy, họ đã hiểu được tình hình bên ngoài và lý giải được một phần tinh thần nền Cộng hoà của Hồ Chí Minh. - Do đó, họ thiếu đi nền tảng tư tưởng để có thể lý giải được đầy đủ “Tinh thần nền Cộng hoà” mà Hồ Chí Minh đã đúc kết được sau 30 năm bôn ba ở hải ngoại. - Càng đến những thế hệ trẻ hơn, người ta càng có xu hướng lý giải Hồ Chí Minh chỉ theo góc độ là nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản. - Cùng với việc thần tượng hoá Hồ Chí Minh, người ta đang đánh mất đi khả năng lý giải nội tại Hồ Chí Minh với tư cách là một CON NGƯỜI bình thường.