- KHẢO SÁT ẢNH HƯỞNG CỦA ĐỘ TUỔI GỐC GHÉP VÀ. - THỜI ĐIỂM NGẮT ĐỌT THÍCH HỢP TRÊN CÂY DƯA LEO (Cucumis sativus L.) GHÉP MƯỚP (Luffa cylindrical L.). - Sinh học Ứng dụng, Trường Đại học Cần Thơ từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2012 nhằm mục tiêu xác định tuổi gốc ghép và thời điểm ngắt đọt thích hợp trên cây dưa leo (Cucumis sativus L.) ghép gốc mướp (Luffa cylindrica L.) cho sinh trưởng tốt và năng suất cao. - Thí nghiệm được bố trí theo thể thức lô phụ với 3 lặp lại, lô chính gồm 3 nghiệm thức độ tuổi gốc ghép mướp ngày và lô phụ gồm 3 nghiệm thức: không ngắt đọt, ngắt đọt ở lá 5 và ngắt đọt ở lá 10, áp dụng phương pháp ghép nối ống cao su. - Kết quả thí nghiệm cho thấy ngọn dưa leo ghép trên gốc mướp có tỷ lệ sống rất cao (hơn 91,67%) và ra hoa, đậu trái rất sớm. - Tuổi gốc ghép mướp 14 - 24 ngày không ảnh hưởng đến sinh trưởng của dưa leo và cho năng suất tương đương. - Canh tác dưa leo những năm gần đây gặp nhiều khó khăn vì bệnh chết dây do nấm Fusarium oxysporum gây ra và làm thiệt hại lớn về năng suất cũng như hiệu quả kinh tế. - Để tăng khả năng chống chịu của cây dưa leo, sử dụng cây mướp hương làm gốc ghép đã được nghiên cứu và đạt được hiệu quả khá cao (Phan Ngọc Nhí, 2013). - Tuy nhiên trong quá trình nghiên cứu nhận thấy rằng sự sinh trưởng, phát triển và năng suất cây dưa leo ghép mướp chịu ảnh hưởng nhiều bởi tuổi gốc ghép và thời điểm ngắt đọt trong quá trình cây dưa leo ghép phát triển (Lý Hoàng Luân, 2013). - Chính vì vậy, đề tài được thực hiện nhằm mục tiêu xác định độ tuổi gốc ghép mướp và thời điểm ngắt đọt thích hợp cho sự sinh trưởng, phát triển và năng suất cây dưa leo ghép.. - Giống: dưa leo F 1 CN527 (Công ty Giống cây trồng Chánh Nông phân phối), mướp hương địa phương (OP), phân bón gồm vôi, hữu cơ vi sinh. - Chuẩn bị gốc ghép: hạt mướp làm gốc ghép được gieo 3 đợt, mỗi đợt cách nhau 5 ngày. - Chuẩn bị ngọn ghép: trước khi ghép 3 ngày thì gieo hạt dưa leo. - Hạt dưa leo được gieo trong rỗ nhựa, đáy rỗ được lót 1 lớp lưới mỏng để cát không rơi ra ngoài.. - Hình 1: Quy trình ghép dưa leo trên gốc mướp (a) Gốc mướp, (b) Cắt xéo ngọn mướp một góc 30 o , (c) Ấn nửa ống cao su vào gốc mướp đã cắt bỏ ngọn, (d) Cắt xéo ngọn dưa leo tương tự mướp, (e) Đặt. - ngọn dưa leo vào ống cao su, (f) Cây ghép hoàn chỉnh Sau khi trồng ra đồng, tiến hành ngắt đọt ngay. - Các nghiệm thức không ngắt đọt để cây phát triển tự nhiên (Hình 2).. - Hình 2: (a) Gốc ghép mướp ba độ tuổi khác nhau ngày tuổi và cây dưa leo ghép: (b) không ngắt đọt, (c) ngắt đọt ở lá 5 và (d) ngắt đọt ở lá 10. - Bảng 1: Loại phân, lượng phân và thời kỳ bón cho dưa leo ghép, trại thực nghiệm khoa NN &SHƯD, ĐHCT. - Lô chính gồm 3 nghiệm thức tuổi gốc ghép mướp là ngày tuổi và lô phụ gồm 3 nghiệm thức: Không ngắt đọt, ngắt đọt ở lá 5 và ngắt đọt ở lá 10.. - Số nhánh trên thân (nhánh/thân): Đếm tổng số nhánh hữu hiệu (có mang trái) trên thân dài nhất của cây dưa leo.. - Tỷ lệ sống sau khi ghép của dưa leo ghép gốc mướp ở những độ tuổi khác nhau đạt rất cao . - khác biệt không ý nghĩa thống kê. - Tỷ lệ sống sau khi trồng ra đồng của cây dưa leo ghép gốc mướp ở những độ tuổi khác nhau cũng khác biệt không ý nghĩa thống kê, dao động từ ngày sau khi. - Bảng 2: Tỷ lệ cây sống sau ghép, tỷ lệ sống sau khi trồng ra đồng các nghiệm thức tuổi gốc ghép Nghiệm thức Tỷ lệ cây sống sau ghép. - Gốc ghép mướp 14 ngày . - Gốc ghép mướp 19 ngày . - Gốc ghép mướp 24 ngày . - 3.2 Thời gian 50% hoa nở, số lần thu hoạch trái dưa leo. - Dưa leo ghép gốc mướp có tỉ lệ 50% số cây có hoa nở khá sớm, 12 ngày sau khi trồng (NSKT) đối với nghiệm thức không ngắt đọt và ngắt đọt ở lá thứ 10, nghiệm thức ngắt đọt ở lá thứ 5 trổ hoa trễ hơn (20 NSKT) (Bảng 3, Hình 3). - Điều này có thể giải thích do ngắt đọt sớm giúp các nhánh bên sinh trưởng sinh dưỡng mạnh làm chậm thời gian trổ hoa của cây. - Số lần thu hoạch trái dưa leo ghép mướp từ 40 - 45 ngày (Bảng 3, Hình 3). - ảnh hưởng đến thời gian thu hoạch của cây dưa leo khi ghép trên gốc mướp. - Theo Lâm Ngọc Phương (2012), gốc ghép có thể ảnh hưởng đến sự ra hoa và kết trái của ngọn ghép. - Tương tự, theo Kim and Lee (1989) cây dưa leo ghép có thể kéo dài thời gian thu hoạch do khả năng hút nước và muối khoáng cao hơn so với cây không ghép.. - Bảng 3: Thời gian 50% hoa nở, số lần thu hoạch trái dưa leo các nghiệm thức ngắt đọt dưa leo ghép mướp. - Nghiệm thức Thời gian. - Không ngắt đọt 12 45. - Hình 3: Dưa leo ghép gốc mướp (a) Ra hoa ở 12 NSKT, (b) Cho thu hoạch ở 20 NSKT 3.3 Tỷ số đường kính gốc trên đường kính ngọn. - Tỷ số đường kính gốc ghép mướp/ngọn ghép dưa leo của các độ tuổi gốc ghép và dưa leo ghép gốc mướp ngắt đọt khác biệt không ý nghĩa thống. - Điều này cho thấy độ tuổi gốc ghép mướp ngày tuổi) và biện pháp ngắt đọt đều có sự tương thích tốt giữa gốc ghép và ngọn ghép.. - Nghiệm thức Ngày sau khi trồng Gốc ghép mướp 14 ngày Gốc ghép mướp 19 ngày Gốc ghép mướp 24 ngày . - Không ngắt . - F tuổi gốc ghép ns ns ns ns. - F vị trí ngắt đọt ns ns ns ns. - (tuổi gốc ghép CV. - (vị trí ngắt đọt ns: Khác biệt không ý nghĩa thống kê. - 3.4 Chiều dài thân dưa leo dài nhất. - Chiều dài thân dưa leo ghép trên gốc mướp 14, 19 và 24 ngày tuổi (trừ thời điểm 14 NSKT) khác biệt không ý nghĩa thống kê. - Vậy, tuổi gốc ghép mướp không ảnh hưởng chiều dài thân chính dưa leo nhưng bị ảnh hưởng bởi biện pháp ngắt đọt. - Chiều dài thân chính dưa leo ghép gốc mướp không ngắt đọt cao nhất (216,94 cm), khác biệt có ý nghĩa thống kê so với ngắt đọt ở lá thứ 5 (177,74 cm), ngắt đọt lá thứ 10 thấp nhất (145,37 cm) (Bảng 5b).. - Bảng 5a: Chiều dài thân, số nhánh và số lá dưa leo trên thân dài nhất thời điểm 56 NSKT các nghiệm thức tuổi gốc ghép. - Nghiệm thức Chiều dài thân (cm). - Gốc ghép mướp 14 ngày 3,39 25,76. - (tuổi gốc ghép . - ns: Khác biệt không ý nghĩa thống kê. - Bảng 5b: Chiều dài thân, số nhánh và số lá dưa leo trên thân dài nhất thời điểm 56 NSKT các nghiệm thức ngắt đọt. - Nghiệm thức Chiều dài thân. - F (vị trí ngắt đọt. - (vị trí ngắt đọt . - khác biệt 1%, ns: không khác biệt 3.5 Số nhánh dưa leo. - Số nhánh dưa leo trên thân dài nhất các nghiệm thức tuổi gốc ghép mướp cũng khác biệt không ý nghĩa thống kê, ở thời điểm 56 NSKT (Bảng 5a).. - Bảng 5b cho thấy số nhánh dưa leo trên thân dài. - nhất nghiệm thức không ngắt đọt có số nhánh ít nhất (2,85 nhánh/thân dài nhất) khác biệt thống kê so với ngắt đọt ở lá thứ 5 và ngắt đọt ở lá thứ 10.. - Vậy, biện pháp ngắt đọt làm tăng số nhánh dưa leo ghép gốc mướp, qua đó có thể làm tăng số trái và năng suất của cây (Hình 4).. - Hình 4: Cây dưa leo ghép mướp ở 31 NSKT: (a) Không ngắt đọt và (b) Ngắt đọt ở lá thứ 5, trại thực nghiệm Khoa NN &. - Bảng 5a cho thấy, số lá dưa leo trên thân dài nhất các nghiệm thức tuổi gốc ghép mướp khác biệt không ý nghĩa thống kê, dao động từ lá/thân dài nhất ở thời điểm 56 NSKT. - Tuy nhiên, số lá dưa leo khác biệt có ý nghĩa thống kê ở các nghiệm thức ngắt đọt (Bảng 5b), ghép gốc mướp không ngắt đọt có số lá trên thân dài nhất nhiều nhất (31,08 lá) và thấp nhất là ngắt đọt ở lá thứ 10 (20,96 lá). - Không ngắt đọt tuy có số lá trên thân dài nhất nhiều hơn có ngắt đọt ở lá 5, nhưng chưa hẳn năng suất cao hơn vì còn bị ảnh hưởng bởi số nhánh trên thân, cây càng nhiều nhánh thì càng nhiều lá.. - 3.7 Kích thước trái, trọng lượng trái dưa leo Kích thước và trọng lượng trái dưa leo ghép trên gốc mướp ở những độ tuổi khác nhau khác biệt không ý nghĩa thống kê (Bảng 6), chiều dài trái từ cm, đường kính trái từ 3,62-3,75 cm và trọng lượng trái từ g/trái. - Tương tự, kích thước và trọng lượng trái dưa leo ghép mướp với biện pháp ngắt đọt ở những vị trí khác nhau cũng khác biệt không ý nghĩa thống kê, chiều dài trái dưa leo từ cm, đường kính trái từ cm và trọng lượng trái từ g/trái. - Như vậy, tuổi gốc ghép mướp và biện pháp ngắt đọt không làm thay đổi kích thước và trọng lượng trái dưa leo, có thể những đặc điểm này do đặc tính di tuyền của giống quy định (Phạm Hồng Cúc và ctv., 2001).. - Bảng 6: Chiều dài, đường kính và trọng lượng trái dưa leo ở độ tuổi gốc ghép và biện pháp ngắt đọt. - Nghiệm thức Chiều dài trái. - F tuổi gốc ghép ns ns ns. - F vị trí ngắt đọt ns ns ns. - Dưa leo ghép trên gốc mướp ở ba độ tuổi có tổng số trái, số trái thương phẩm và tỷ lệ trái thương phẩm khác biệt không ý nghĩa thống kê (Hình 5). - Dưa leo ghép gốc mướp, biện pháp ngắt đọt ở lá thứ 5 có tổng số trái (29,41 trái/cây) cao hơn và khác biệt có ý nghĩa thống kê so với không ngắt đọt và ngắt. - Số trái thương phẩm của dưa leo ghép gốc mướp giữa ngắt đọt ở những vị trí khác nhau khác biệt có ý nghĩa thống kê, không ngắt đọt (19,00 trái/cây) và ngắt đọt ở lá thứ 5 (20,34 trái/cây) tương đương nhau và cao hơn so với ngắt đọt ở lá thứ 10 (17,27 trái/cây). - Như vậy, biện pháp ngắt đọt ở lá thứ 5 trên dưa leo ghép gốc mướp có ý nghĩa làm tăng tổng số trái trên cây nhưng chưa làm tăng số trái thương phẩm.. - Hình 5: Số trái dưa leo các nghiệm: (a) Tuổi gốc ghép, (b) Vị trí ngắt đọt Hình 5 còn cho thấy trồng dưa leo ghép trên. - gốc mướp không ngắt đọt có tỷ lệ trái thương phẩm trên tổng số trái (75,6%) cao hơn so với ngắt đọt lá thứ 5 và lá thứ 10 (71,25 và 70,21. - Điều này có thể được giải thích do dưa leo ghép mướp không ngắt đọt ít phân nhánh, trái tập trung chủ yếu trên. - Ngược lại, cây dưa leo ghép mướp ngắt đọt ở lá thứ 5 và 10 giúp cây phân nhánh nhiều, cây ra nhiều trái cùng lúc và liên tục có thể công thức phân bón thí nghiệm chưa cung cấp đủ dinh dưỡng để nuôi hết trái (Hình 6).. - Số trái dưa leo. - Gốc mướp 14 ngày Gốc mướp 19 ngày Gốc mướp 24 ngày Tống số trái Số trái thương phẩm. - 3.9 Năng suất. - Dưa leo ghép trên gốc mướp ở 14, 19 và 24 ngày tuổi cho năng suất tổng (29,02. - khác biệt không ý nghĩa thống kê (Hình 7). - Kết quả này cho thấy tuổi gốc ghép mướp không ảnh hưởng năng suất dưa leo, phù hợp với sinh trưởng thân, lá chồi của cây.. - Dưa leo ghép mướp ngắt đọt ở lá thứ 5 cho năng suất tổng (31,73 tấn/ha) cao hơn khác biệt có ý nghĩa thống kê so với dưa leo ghép mướp không ngắt đọt (28,90 tấn/ha) và ngắt đọt lá thứ 10 (27,08 tấn/ha). - Năng suất thương phẩm nghiệm thức ngắt đọt ở lá thứ 5 (25,63 tấn/ha) và không ngắt đọt (26,10 tấn/ha) nhiều hơn có ý nghĩa thống kê so với ngắt đọt ở lá thứ 10 (21,06 tấn/ha). - Hình 7: Năng suất dưa leo các nghiệm thức: (a) Tuổi gốc ghép, (b) Vị trí ngắt đọt 4 KẾT LUẬN. - Dưa leo ghép gốc mướp ra hoa sớm (12 NSKT) và thời gian thu hoạch trái khá dài (40 - 45 ngày).. - Tuổi gốc ghép mướp từ 14 - 24 ngày không ảnh hưởng đến sinh trưởng và năng suất ngọn dưa leo.. - Dưa leo ghép gốc mướp ngắt đọt ở vị trí lá thứ 5 cây có 3,81 nhánh/thân dài nhất tăng 33,68%, số trái 29,41 trái/cây tăng 12,42% và năng suất 31,73 tấn/ha tăng 9,79% so với không ngắt đọt.. - Ảnh hưởng của biện pháp bấm đọt dưa leo ghép gốc mướp đến sinh trưởng và năng suất, vụ Hè Thu 2012. - Ảnh hưởng của các loại gốc ghép họ dưa bầu bí đến khả năng kháng bệnh héo rũ (Fusarium oxysporum) và năng suất trên dưa leo (Cucumis sativus L. - Gốc mướp 14 ngày Gốc mướp 19 ngày Gốc mướp 24 ngày Năng suất tổng Năng suất thương phẩm Năng suất dưa leo (tấn/ha) ấ. - Không ngắt Ngắt ở lá 5 Ngắt ở lá 10 Năng suất tổng Năng suất thương phẩm