- KHẢO SÁT MỨC ĐỘ ĐÁP ỨNG TIÊU CHÍ MÔI TRƯỜNG XÃ NÔNG THÔN MỚI - TRƯỜNG HỢP XÃ VĨNH HẢI, THỊ XÃ VĨNH CHÂU, TỈNH SÓC TRĂNG. - 1 Phòng Tài nguyên và Môi trường thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng. - 2 Khoa Môi trường và Tài nguyên Thiên nhiên, Trường Đại học Cần Thơ. - Nông thôn mới, tiêu chí môi trường, thị xã Vĩnh Châu Keywords:. - Nghiên cứu “Khảo sát mức độ đáp ứng tiêu chí môi trường xã nông thôn mới - trường hợp xã Vĩnh Hải, thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng” thực hiện với mục tiêu xác định mức độ đáp ứng tiêu chí môi trường trong Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới của địa phương, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp thực hiện nhằm đạt tiêu chí môi trường xã nông thôn mới.. - Nghiên cứu được thực hiện thông qua phương pháp tham khảo tài liệu và phương pháp đánh giá nông thôn có sự tham gia của người dân - phương pháp chính của nghiên cứu này - trên địa bàn xã Vĩnh Hải. - Kết quả cho thấy, xã Vĩnh Hải có 1/5 chỉ tiêu đạt yêu cầu của tiêu chí môi trường theo Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới là chỉ tiêu sử dụng nước sạch hợp vệ sinh. - Ứng với tình hình cụ thể của địa phương, nghiên cứu đã đề xuất các hoạt động giúp địa phương thực hiện đạt từng tiêu chí môi trường theo quy định.. - Khảo sát mức độ đáp ứng tiêu chí môi trường xã nông thôn mới - Trường hợp xã Vĩnh Hải, thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng. - Năm 2009, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới gồm 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới, trong đó tiêu chí 17 bao gồm 5 chỉ tiêu về môi trường. - Tỉnh Sóc Trăng đã có 83 xã thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn, trong đó thị xã Vĩnh Châu có 6 xã đang thực hiện.. - Quyết định số 800/2010/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, thị xã Vĩnh Châu xác định rõ các nhiệm vụ trọng tâm trong việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn và đến năm 2020. - Bên cạnh đó, tốc độ phát triển kinh tế và gia tăng dân số, chất lượng môi trường nông thôn trên địa bàn thị xã Vĩnh Châu đang diễn biến theo chiều hướng ngày càng suy giảm, nhiều vấn đề môi trường bức xúc phát sinh từ sản xuất, đời sống gây ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường sinh thái, sức khỏe cộng đồng và các nguồn tài nguyên thiên nhiên. - Hiện tại, trên địa bàn thị xã Vĩnh Châu chưa có xã nào đạt đầy đủ các chỉ tiêu về tiêu chí xã nông thôn mới, đặc biệt tiêu chí môi trường là khó thực hiện nhất. - Từ thực tế trên, nghiên cứu “Khảo sát mức độ đáp ứng tiêu chí môi trường xã nông thôn mới - trường hợp xã Vĩnh Hải, thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng” được tìm hiểu như một trường hợp điển hình về mức độ thực hiện các tiêu chí môi trường nông thôn mới tại địa phương, đánh giá những tiêu chí đã đạt hoặc chưa đạt, nguyên nhân chưa đạt các tiêu chí môi trường, từ đó đề xuất các giải pháp thực hiện đạt tiêu chí về môi trường nông thôn mới đến năm 2020.. - Nghiên cứu thực hiện trên đối tượng là dân cư xã Vĩnh Hải đang thực hiện 5 chỉ tiêu của tiêu chí môi trường xã nông thôn mới.. - Thu thập số liệu thứ cấp: thu thập các tài liệu số liệu đã có liên quan đến việc xây dựng xã nông thôn mới, các số liệu phân tích chất lượng môi trường nông thôn xã Vĩnh Hải. - các chính sách, báo cáo khoa học và tạp chí có liên quan đến xã nông thôn mới và tiêu chí môi trường xã nông thôn mới.. - Mỗi ấp thực hiện một đánh giá PRA với nhóm từ 5 - 14 người, thực hiện trên 8 ấp, chủ yếu sử dụng công cụ lịch thời vụ, vẽ bản đồ, cây vấn đề và cho điểm để có được các thông tin về hiện trạng môi trường, nguyên nhân phát sinh các nguồn chất thải gây ô nhiễm môi trường, phương pháp và những ưu tiên đề xuất của người dân để giảm ô nhiễm môi trường nông thôn và thông tin về sự hiểu biết của người dân về nông thôn mới cũng như tiêu chí môi trường nông thôn mới. - Đồng thời, nghiên cứu cũng tiến hành thảo luận nhóm KIP với đại diện lãnh đạo UBND xã, cán bộ môi trường xã và trưởng ban nhân dân các ấp để bổ sung thông tin và thảo luận các nội dung chương trình, kế hoạch trong thời gian tới để thực hiện đạt tiêu chí môi trường nông thôn mới. - 3 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1 Tổng quan về xã Vĩnh Hải. - Về công tác quản lý môi trường, xã Vĩnh Hải có một công chức chuyên trách tham mưu giúp UBND xã thực hiện quản lý nhà nước về tài nguyên và môi trường trên địa bàn, và một lãnh đạo UBND xã chỉ đạo công tác tài nguyên và môi trường. - Thời gian qua, UBND xã đã thực hiện tốt một số mặt trong công tác bảo vệ môi trường như giải quyết tốt và dứt điểm các vụ tranh chấp, kiện tụng về môi trường. - tham gia thường xuyên cùng đoàn kiểm tra bảo vệ môi trường thị xã kiểm. - Tuy nhiên vẫn còn hạn chế ở một số mặt như công tác tuyên truyền về bảo vệ môi trường đến từng khu dân cư, ấp xóm chưa triệt để. - Hình 1: Mức độ hiểu biết của người dân về chương trình nông thôn mới 3.2 Mức độ đáp ứng tiêu chí môi trường số. - 17 của xã nông thôn mới. - Đến tháng 4/2013, xã Vĩnh Hải có 2 trạm cấp. - Do đó, 85% số hộ dân của xã sử dụng nước sạch đáp ứng quy chuẩn quốc gia, so với chỉ tiêu 17.1 xã Vĩnh Hải đạt chỉ tiêu này.. - 3.2.2 Chỉ tiêu 17.2 - Về cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn đạt tiêu chuẩn môi trường: “Có 90% cơ sở sản xuất - kinh doanh trên địa bàn đạt tiêu chuẩn về môi trường, 10% còn lại tuy có vi phạm nhưng đang khắc phục”. - Kết quả điều tra cho thấy, xã Vĩnh Hải có 47 cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trên địa bàn, trong đó có 4 nhóm đối tượng phát sinh chất thải gây nguy cơ ô nhiễm cao cho môi trường gồm thu mua tôm, thu mua hành tím, chăn nuôi heo, trạm y tế.. - Theo phản ánh của người dân qua đánh giá PRA, một số cơ sở sản xuất kinh doanh trong quá trình sản xuất, chế biến vẫn còn xả nước thải, chất thải rắn, mùi hôi ảnh hưởng đến môi trường xung quanh. - Như vậy, so với chỉ tiêu 17.2 xã Vĩnh Hải chưa đạt chỉ tiêu này.. - Để thực hiện đạt chỉ tiêu môi trường tại các cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn, xã Vĩnh Hải cần triển khai thực hiện một số giải pháp sau:. - Về vệ sinh môi trường: là xã nằm trong vùng Đồng bằng sông Cửu Long nên mô hình nhà vệ sinh tự hoại là thích hợp và hạn chế gây ô nhiễm môi trường.. - Giải pháp kiểm soát chất lượng môi trường không khí: (i) đối với các cơ sở sản xuất phải tiến hành kiểm tra và xử lý kịp thời, nghiêm ngặt các trường hợp vi phạm gây ô nhiễm môi trường. - 3.2.3 Chỉ tiêu 17.3 - Về cảnh quan môi trường: “Đường làng, ngõ xóm, cảnh quan từng hộ xanh - sạch - đẹp, không có hoạt động làm suy giảm môi trường”. - Theo hướng dẫn của Thông tư 54/2009/TT- BNNPTNT, chỉ tiêu này gồm các nội dung không có cơ sở sản xuất kinh doanh hoạt động gây ô nhiễm môi trường. - Trên cơ sở đánh giá từng nội dung cụ thể, xã Vĩnh Hải thực hiện đạt như sau:. - Đối với nội dung không có cơ sở sản xuất kinh doanh hoạt động gây ô nhiễm môi trường, như đã trình bày ở trên, địa phương vẫn có cơ sở sản xuất kinh doanh hoạt động gây ô nhiễm môi trường. - gom về nơi quy định để xử lý, xã Vĩnh Hải vẫn chưa đạt. - Do đó, nội dung này xã Vĩnh Hải chưa đạt.. - Nội dung này xã Vĩnh Hải thực hiện đạt.. - Đối với nội dung tôn tạo các hồ nước tạo cảnh quan đẹp và điều hòa sinh thái, xã Vĩnh Hải chưa thực hiện nội dung này.. - Như vậy, xã Vĩnh Hải chỉ thực hiện đạt 1/5 nội dung nên chưa đạt chỉ tiêu 17.3.. - Hiện nay xã Vĩnh Hải chưa xây dựng nghĩa trang nhân dân, việc chôn cất người quá cố vẫn được thực hiện xen kẽ trong đất sản xuất, đất ở. - Một số trường hợp chôn cất người quá cố ngay cạnh nhà ở trong khu dân cư, làm giảm mỹ quan và gây ô nhiễm môi trường sống. - Theo quy hoạch xây dựng nông thôn mới xã Vĩnh Hải giai đoạn xã đã quy hoạch mới nghĩa trang nhân dân với diện tích 2 ha tại ấp Huỳnh Kỳ, thực hiện từ . - Đến khi nghĩa trang đưa vào sử dụng, xã cần tuyên truyền và hướng dẫn cho các hộ dân khi chôn cất cần chỉnh trang, trồng cây xanh bóng mát và sắp xếp các ngôi mộ theo hàng lối, đảm bảo mỹ quan và vệ sinh môi trường. - Đối với hình thức hỏa táng, các lò hỏa táng cần phải vận hành đúng quy trình và thường xuyên bảo trì các lò đảm bảo vệ sinh môi trường khi vận hành.. - Đối với chất thải từ cơ sở sản xuất kinh doanh: theo đánh giá chỉ tiêu 17.2 xã Vĩnh Hải chưa đạt tiêu chí này vì vẫn còn một số cơ sở chưa xử lý chất thải đạt quy chuẩn theo quy định.. - một lượng lớn các chất thải, hóa chất độc hại gây ô nhiễm, là yếu tố gia tăng áp lực đối với môi trường.. - Xử lý nước thải sinh hoạt: toàn xã chỉ có hệ thống cống thoát nước thải sinh hoạt ở khu dân cư trung tâm nhưng cũng chưa hoàn chỉnh còn ảnh hưởng môi trường. - Như vậy, xã Vĩnh Hải chưa thực hiện đạt chỉ 0. - Giải pháp khai thác - bảo vệ môi trường nước và quản lý các nguồn chất thải rắn:. - tuyên truyền nâng cao hiểu biết, nhận thức của nông dân về tác hại của các loại chất thải nông nghiệp đối với môi trường và sức khỏe. - Bên cạnh những giải pháp cụ thể đã đề xuất nhằm giúp địa phương thực hiện đạt từng tiêu chí môi trường còn vướng lại, nghiên cứu cũng đề xuất thêm một số giải pháp chung có tính tổng quát cho tất cả các tiêu chí môi trường.. - 3.3.1 Công tác truyền thông môi trường Đây là một công cụ phù hợp để đưa thông tin đến với người dân, giúp họ tăng cường sự hiểu biết, tính tự giác trong công tác bảo vệ môi trường.. - Đánh giá PRA được tích hợp việc tìm hiểu người dân địa phương mong muốn tiếp cận với công cụ truyền thông môi trường nào. - Một số công cụ có thể đề xuất thực hiện tại cộng đồng dân cư để hỗ trợ công tác truyền thông môi trường như:. - Công cụ 1: lắp đặt các pa-nô, băng-ron và tờ rơi về bảo vệ môi trường.. - Công cụ 2: các tin - bài về bảo vệ môi trường phát trên sóng phát thanh.. - Công cụ 3: tổ chức các lớp tập huấn tuyên truyền, hướng dẫn cho người dân về vệ sinh môi trường tại các điểm, khu dân cư.. - Công cụ 3 là lựa chọn kế tiếp của người dân, lý do khi tổ chức các lớp tập huấn tuyên truyền, hướng dẫn về vấn đề vệ sinh môi trường tại các điểm - khu dân cư là người dân có thể gặp mặt và trao đổi trực tiếp với người hướng dẫn, tuy nhiên mất thời gian nên không được lựa chọn ưu tiên. - tăng cường tin - bài và xây dựng các chuyên mục tuyên truyền vệ sinh môi trường, tiêu chí môi trường nông thôn mới đến từng nhà sao cho người dân dễ hiểu, dễ thực hiện, gần gũi với mọi người.. - Tổ chức các lớp tập huấn, tuyên truyền, hướng dẫn người dân về các mô hình nước sạch và vệ sinh môi trường, triển khai xây dựng các quy ước bảo vệ môi trường khu dân cư, cam kết bảo vệ môi trường đến từng hộ gia đình góp phần tác động tích cực đến nhận thức và hành động bảo vệ môi trường của người dân.. - Lắp đặt các pa-nô, băng-rôn và tờ rơi in các khẩu hiệu và hình ảnh về bảo vệ môi trường là rất cần thiết để tuyên truyền trực quan. - Hình 3: Lựa chọn phương tiện truyền thông môi trường của người dân địa phương 3.3.2 Nhân lực quản lý môi trường. - Trên cơ sở Thông tư 06/2012/TT-BNV của Bộ Nội vụ hướng dẫn về chức trách, tiêu chuẩn cụ thể, nhiệm vụ và tuyển dụng công chức xã, phường, thị trấn quy định nhiệm vụ của công chức Địa chính - Nông nghiệp - Xây dựng và Môi trường cấp xã phường, UBND xã Vĩnh Hải cần xác định rõ trách nhiệm và phân công, phân cấp hợp lý nhiệm vụ bảo vệ môi trường. - Xây dựng kế hoạch bảo vệ môi trường hàng năm lồng ghép với thực hiện tiêu chí môi trường nông thôn mới, trong đó có sự phối hợp giữa UBND và đoàn thể xã để thực hiện nhiệm vụ bảo vệ môi trường hàng năm trên nguyên tắc lấy phòng ngừa là chính và chú trọng xây dựng năng lực ứng phó sự cố môi trường.. - Cán bộ quản lý môi trường ở xã phải thường xuyên được tập huấn nâng cao nhiệm vụ quản lý môi trường về tăng cường năng lực giám sát, hòa giải, kiểm tra, thanh tra, xử lý các hành vi vi pha ̣m pháp luâ ̣t về bảo vê ̣ môi trường. - thường xuyên tập huấn cho cán bộ đoàn thể về năng lực tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện các mô hình về bảo vệ môi trường cộng đồng, cũng như nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho cộng đồng. - thường xuyên tập huấn cho trưởng ban và cán bộ các ấp nâng cao năng lực về công tác vận động người dân chung tay bảo vệ môi trường khu xóm, vân động nhân dân góp của cải, sức lao động để thực hiện các công trình vệ sinh môi trường nông thôn.. - Nghiên cứu “Khảo sát mức độ đáp ứng tiêu chí môi trường xã nông thôn mới - trường hợp xã Vĩnh Hải, thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng” cho thấy địa phương chưa đáp ứng tiêu chí môi trường theo Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới do chỉ đạt chỉ tiêu 17.1 về số hộ sử dụng nước sạch đáp ứng quy chuẩn quốc gia, các chỉ tiêu còn lại đều chưa đạt, cần phải phấn đấu thêm. - Việc thu gom và xử lý rác thải tập trung ở quy mô cấp xã rất khó thực hiện bền vững do phương tiện thu gom thô sơ, chất thải chủ yếu chôn lấp không đảm bảo vệ sinh môi trường.. - Để có thể đạt và thực hiện bền vững các tiêu chí môi trường nông thôn mới, chính quyền và đoàn thể địa phương cần tăng cường tuyên truyền giúp người dân hiểu và chủ động cùng tham gia thực hiện các hoạt động. - Bộ Tài nguyên và Môi trường (2009). - Thông tư 16/2009/TT-BTNMT ngày 07 tháng 10 năm 2009 quy định Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về một số chất độc hại trong không khí QCVN 06:2009/BTNMT. - Bộ Tài nguyên và Môi trường (2010). - Thông tư 39/2010/TT-BTNMT ngày 16 tháng 12 năm 2010 quy định Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về tiếng ồn QCVN 26:2010/BTNMT. - Bộ Tài nguyên và Môi trường (2011). - Thông tư 47/2011/TT-BTNMT ngày 28 tháng 12 năm 2011 quy định Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp QCVN 40:2011/BTNMT.. - Bộ Tài nguyên và Môi trường (2013). - Thông tư 32/2013/TT-BTNMT ngày 25 tháng 10 năm 2013 ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng không khí xung quanh QCVN 05:2013/BTNMT. - Bộ Tài nguyên và Môi trường (2015). - môi trường - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt QCVN 08-. - Thông tư 66/2015/TT-BTNMT ngày 21 tháng 12 năm 2015 ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước dưới đất QCVN 09- MT:2015/BTNMT. - Chi cục Thống kê Thị xã Vĩnh Châu (2015). - Niên giám thống kê thị xã Vĩnh Châu năm 2014. - Chi cục Thống kê Thị xã Vĩnh Châu.. - Phòng Tài nguyên và Môi trường Thị xã Vĩnh Châu (2013). - Đánh giá hiện trạng môi trường và xây dựng kế hoạch hành động bảo vệ môi trường Thị xã Vĩnh Châu đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020. - Ủy ban Nhân dân Thị xã Vĩnh Châu Thủ tướng Chính phủ (2009). - Quyết định Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn . - Quyết định về việc phê duyệt chương trình mục tiêu quốc gia nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn giai đoạn . - Ủy ban Nhân dân thị xã Vĩnh Châu (2010). - Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội thị xã Vĩnh Châu đến năm 2020. - Ủy ban Nhân dân Thị xã Vĩnh Châu.. - Ủy ban Nhân dân xã Vĩnh Hải (2012). - Quy hoạch chung nông thôn mới xã Vĩnh Hải đến năm 2020. - Ủy ban Nhân dân xã Vĩnh Hải.