- KIẾN THỨC VỀ MỘT SỐ CẤP CỨU THƯỜNG GẶP CỦA BÁC SỸ CÔNG TÁC TRẠM Y TẾ XÃ. - Từ khóa: kiến thức, cấp cứu, trạm y tế, bác sĩ. - Sơ cấp cứu đúng và kịp thời cho người bệnh giúp giảm biến chứng, di chứng và tử vong. - Nghiên cứu mô tả kiến thức về một số cấp cứu thường gặp của bác sỹ ở trạm y tế xã tỉnh Hà Giang năm 2019. - Đây là một nghiên cứu mô tả cắt ngang, thu thập số liệu của tất cả 102 bác sĩ công tác tại trạm y tế tham dự khóa tập huấn về CSSKBĐ theo nguyên lý YHGĐ. - Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ có kiến thức đúng về cấp cứu ngừng tuần hoàn chỉ đạt 17,7%, xử trí rắn cắn 36,3%, dị vật đường thở 30,4%, chỉ định rửa dạ dày khi ngộ độc 4,9%, cầm máu vết thương 24,5%, cố định đốt sống cổ 46,1%. - Các bác sĩ dưới 35 tuổi có tỷ lệ trả lời đúng cao hơn nhóm bác sĩ lớn tuổi hơn với xử trí dị vật đường thở và phản vệ (p <. - Bác sĩ nam giới có kiến thức đúng về xử trí gẫy xương cao hơn nhóm bác sĩ nữ (67,5% so 46,8%, p <. - Kiến thức về một số cấp cứu thường gặp của các bác sĩ còn tương đối thấp. - Cần có các khóa đào tạo để nâng cao kiến thức cấp cứu cho bác sĩ tại trạm y tế về sơ cấp cứu ban đầu.. - Trong thực hành lâm sàng, bác sĩ công tác tại trạm y tế phải tiếp nhận và xử trí người bệnh trong tình trạng cấp cứu ở bất kì thời điểm nào với nhiều mức độ khác nhau. - Vì vậy, các bác sĩ công tác tại trạm y tế có kiến thức về nguyên tắc xử trí cấp cứu ban đầu và thực hành xử trí. - 1 Tuy nhiên, chất lượng nhân lực y tế, đặc biệt là ở tuyến xã trong chẩn đoán và xử trí một số bệnh và cấp cứu thường gặp còn hạn chế với nhiều nguyên nhân khác nhau như kiến thức chuyên môn không cập nhật, khả năng đánh giá tình huống chưa cao, kỹ năng thực hành lâm sàng còn yếu. - 2 Một số nghiên cứu đã cho thấy kiến thức về một số bệnh thường gặp của bác sĩ ở tuyến y tế cơ sở ngay ở khu vực nông thôn, đồng bằng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu khám chữa bệnh tại cộng đồng. - 2,3 Giải pháp ưu tiên cho vấn đề này chính là việc củng cố kiến thức và kỹ năng cấp cứu cho bác sĩ tuyến cơ sở, trong đó, bước đi đầu tiên là cần đánh giá thực trạng kiến thức của các bác sĩ, nhu cầu đào tạo để xây dựng chương trình tập huấn. - Cả tỉnh Hà Giang có 177 trạm y tế xã với 100% có bác sĩ công tác. - Vì vậy, nghiên cứu này được thực hiện với mục tiêu: Mô tả kiến thức về một số cấp cứu thường gặp của bác sỹ đa khoa công tác ở trạm y tế xã tại tỉnh Hà Giang năm 2019 và một số yếu tố liên quan.. - Các bác sĩ đa khoa công tác tại TYT xã/. - Mẫu nghiên cứu: Chọn tất cả bác sĩ đa khoa tham dự khóa tập huấn CSSKBĐ theo nguyên lí Y học gia đình tại tỉnh Hà Giang trong năm 2019. - Tổng số có 102 bác sĩ tham gia nghiên cứu trong tổng số 177 bác sĩ công tác tại 177 trạm y tế xã phường của tỉnh Hà Giang.. - Các bác sĩ sẽ tự trả lời bằng cách điền thông tin để hoàn thành bộ câu hỏi, các câu hỏi thuộc loại trắc nghiệm MCQ trên. - Các bác sĩ hoàn thành câu hỏi dưới sự giám sát của nghiên cứu viên.. - Các biến số nghiên cứu: bao gồm các thông tin đặc điểm đối tượng nghiên cứu (tuổi, giới, thâm niên công tác), kiến thức về một số cấp cứu (ngừng tuần hoàn, phản vệ, điện giật, đuối nước, dị vật đường thở, gãy xương…).. - 50% (đúng <5 câu hỏi) và kiến thức đúng ≥ 50%. - Đạo đức nghiên cứu. - Đặc điểm chung của đối tượng tham gia nghiên cứu.. - Trong số 102 bác sĩ trong nghiên cứu, nam giới chiếm 60,8% cao hơn số bác sĩ là nữ giới.. - TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC. - Một số đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu. - Thâm niên công tác trung bình của bác sĩ là 10 ± 6,8. - Kiến thức về một số cấp cứu thường gặp của các bác sĩ đa khoa. - Tỷ lệ trả lời đúng về một số cấp cứu thường gặp. - Các bác sĩ tại TYT xã có kiến thức tương đối khá đối với một số cấp cứu thường gặp tại cộng đồng, tỷ lệ trả lời đúng tương đối cao như cấp cứu bệnh nhân bị điện giật (78,4. - Tuy nhiên, một số cấp cứu khác có tỷ lệ trả lời đúng còn thấp như: chỉ định rửa dạ dày cho bệnh nhân bị ngộ độc đường tiêu hóa (4,9. - xử trí cấp cứu dị vật đường thở (30,4%).. - Trong số 102 bác sĩ, tuổi trung bình là Thâm niên công tác trung bình của bác sĩ là 10± 6,8. - Các bác sĩ tại TYT xã có kiến thức tương đối khá đối với một số cấp cứu thường gặp tại cộng đồng, tỷ lệ trả lời. - TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Bảng 2. - Kiến thức đúng về một số cấp cứu theo giới tính. - Cấp cứu ngừng tuần hoàn . - Cấp cứu NB điện giật . - Cấp cứu NB đuối nước . - Cấp cứu NB bị rắn cắn . - Tỷ lệ trả lời đúng về sơ cứu người bệnh gãy xương ở các bác sĩ là nam giới cao hơn bác sĩ nữ (67,5% so với 46,8%. - Kiến thức về xử trí các cấp cứu thường gặp khác không có sự khác biệt giữa nhóm bác sĩ nam và bác sĩ nữ (p >. - Kiến thức đúng về một số cấp cứu theo nhóm tuổi Nội dung. - Cố định đốt sống cổ trong tai nạn thương tích Nhóm bác sĩ tuổi dưới 35 có tỷ lệ trả lời đúng về xử trí dị vật đường thở và xử trí bệnh nhân phản vệ cao hơn nhóm bác sĩ có tuổi từ 35 trở lên (tương ứng: 40% so với 21,2%. - Ngược lại với việc cố định đốt sống cổ cho người bệnh bị tai nạn thương tích nhóm bác sĩ tuổi từ 35 trở lên có tỷ lệ trả lời đúng cao hơn (63,5% so với 28%. - Kiến thức đúng về một số cấp cứu theo thâm niên công tác Nội dung. - Nhóm bác sĩ với thâm niên công tác dưới 10 năm có tỷ lệ trả lời đúng về xử trí dị vật đường thở cao hơn nhóm bác sĩ thâm niên công tác từ 10 trở lên (39,7% so với 18,2. - Tỷ lệ trả lời đúng về cố định đốt sống cổ cho người bệnh bị tai nạn ở nhóm bác sĩ tuổi từ 35 trở lên cao hơn nhóm bác sĩ khác (65,9% so với 31%. - Kiến thức về xử trí cơ bản các cấp cứu khác chưa thấy sự khác biệt giữa hai nhóm bác sĩ (p >. - Yếu tố liên quan đến kiến thức về cấp cứu thường gặp Các yếu tố. - 10 năm Yếu tố thâm niên công tác có liên quan đến khả năng trả lời đúng từ 50% số các câu hỏi về một số cấp cứu thường gặp. - Các bác sĩ có thâm niên công tác dưới 10 năm có khả năng trả lời đúng từ. - Đặc điểm chung của đối tượng tham gia nghiên cứu. - Các bác sĩ có thâm niên công tác trung bình là 10 năm, ít nhất là 1 năm và nhiều nhất là 35 năm, kết quả này cũng phù hợp với một nghiên cứu tại Nigeria: thâm niên trung bình 14 ± 11,1 năm. - 5 Và thấp hơn nghiên cứu tại tỉnh Phú Thọ và Hà Nội cho thấy các bác sĩ trung bình có thâm niên công tác là 18,3 năm. - Trong số 102 bác sĩ tham gia nghiên cứu thì bác sĩ nam chiếm 60,8% và bác sĩ nữ chiếm 39,2%. - Theo một nghiên cứu tiến hành tại Australia thì trong số 953 bác sĩ đa khoa tuyến y tế cơ sở thì có 63% bác sĩ nam và 37% bác sĩ nữ, 7 một nghiên cứu tương tự tiến hành tại Phú Thọ và Hà Nội thì trong tổng số 159 bác sĩ tại tuyến tế cơ sở thì số bác sĩ nam chiếm 52,8%. - và bác sĩ nữ là 47,2%. - Độ tuổi trung bình của các bác sĩ công tác tại TYT xã là bác sĩ trẻ nhất là 26 tuổi và nhiều tuổi nhất 59 tuổi. - Kết quả này tương tự với nghiên cứu tại Phú Thọ và Hà Nội cho thấy các bác sĩ có độ tuổi trung bình là 43,7 tuổi. - 3 Một nghiên cứu tương tự tại Mông Cổ cho thấy tuổi trung bình của bác sĩ gia đình công tác tại CSYT tuyến đầu là tuổi. - 8 Tương tự với nghiên cứu tại Nigeria: tuổi TB của các bác sĩ là 40 ± 11,3 tuổi. - Kiến thức về một số cấp cứu thường gặp của các bác sĩ. - Hầu hết các bác sỹ đều có kiến thức tốt về cấp cứu đuối nước (81,4. - Đây là một tín hiệu tốt đối với công tác cấp cứu cơ bản tại tuyến YTCS. - Tuy nhiên, kiến thức về một số cấp cứu còn rất thấp, cần đào tạo cập nhật ngay cho đội ngũ bác sĩ tại TYT, như cấp cứu ngộ độc cấp qua đường tiêu hoá (4,9. - cấp cứu ngừng tuần hoàn (17,7. - Kết quả của nghiên cứu này thấp hơn nghiên cứu với nhóm bác sĩ. - 9 Một nghiên cứu của Viện Chiến lược và Chính sách y tế cho thấy số bác sỹ biết sơ cấp cứu chống độc là 18,5%. - 9 Lí do có thể vì các bác sỹ được tuyển về công tác tại tuyến YTCS là các bác sỹ đa khoa sau tốt nghiệp được nhận về TYT và công tác tại đây, chưa được đào tạo thêm về cấp cứu ban đầu tại tuyến y tế cơ sở nên thiếu kỹ năng cơ bản để chẩn đoán và xử trí các tình huống cấp cứu. - Thêm nữa, do tính chất đặc biệt quan trọng, một số quy trình cấp cứu như cấp cứu ngừng tuần hoàn được cập nhật thay đổi để nâng cao hiệu quả cứu sống người bệnh. - Chính vì thế việc cập nhật các hướng dẫn mới là yếu tố bắt buộc, trong khi sự tiếp cận thông tin và đào tạo liên tục của bác sĩ là tương đối hạn chế. - Phân tích sâu hơn mối liên quan giữa mức độ kiến thức và nhóm tuổi, kết quả cho thấy các bác sĩ ở nhóm tuổi trẻ hơn lại có tỷ lệ trả lời đúng cao hơn ở phần xử trí người bệnh bị phản vệ. - Các bác sĩ có tuổi dưới 35 tuổi và thâm niên công tác dưới 10 năm có kiến thức về xử trí dị vật đường thở và phản vệ cao hơn nhóm bác sĩ còn lại. - Vì vậy, một số bệnh lí cần được lựa chọn ưu tiên cập nhật, đào tạo lại cho các bác sĩ tại TYT. - Yếu tố nhóm tuổi và thâm niên công tác có liên quan đến mức độ kiến thức về một số cấp cứu thường gặp.. - Kết quả của nghiên cứu này cho thấy kiến thức về cố định cột sống cổ trong cấp cứu của các bác sỹ công tác tại trạm y tế - nơi thường được. - Tuy nhiên, kết quả này còn cao hơn kiến thức của các bác sĩ công tác tại TYT xã/phường của thành phố Hà Nội (chỉ đạt 29,6. - 9 Có thể do tai nạn thương tích ở tỉnh miền núi xảy ra nhiều hơn nên các bác sĩ phải sử dụng nhiều hơn, kiến thức đã phần nào được tìm hiểu và cập nhật.. - Kết quả nghiên cứu cho thấy, các bác sĩ có thâm niên công tác dưới 10 năm có khả năng trả lời đúng từ 50% số câu hỏi trở lên cao hơn nhóm bác sĩ còn lại. - Lí do có thể là nhiều hướng dẫn cấp cứu cơ bản tại tuyến YTCS, quy trình cấp cứu có sự thay đổi cập nhật mới (ví dụ như cấp cứu ngừng tuần hoàn, xử trí phản vệ. - Tuy nhiên, các bác sĩ tốt nghiệp được một thời gian rồi vẫn làm theo kinh nghiệm, hướng dẫn cũ, đồng thời trong quá trình làm việc các bác sĩ tại tuyến xã chưa được tham dự thường xuyên các khóa CME để cập nhật các kiến thức ở lĩnh vực này. - Trong một nghiên cứu về quản lý các trường hợp khẩn cấp y tế ở Đông Nam Queensland của bác sĩ gia đình chỉ ra một số yếu tố liên quan đến kiến thức của các bác sĩ gia đình về trường hợp khấn cấp trong đó có các sơ cấp cứu tai nạn thương tích. - Mối liên hệ giữa mức độ kiến thức đúng và số lượng bác sĩ được đào tạo CME đã được chứng minh (p <. - bác sĩ đa khoa tuyến ban đầu mong muốn tham dự một khóa tập huấn về cập nhật xử trí các tình huống khẩn cấp. - 11 Trong một nghiên cứu về kiến thức, thực hành sơ cấp cứu tai nạn thương tích của y tế thôn bản tại Hà Nội, Thừa Thiên Huế, TP Hồ Chí Minh năm 2014 cũng cho đào tạo liên tục có mối quan hệ đến kiến thức sơ cấp cứu tại nạn thương tích thường gặp, nhân viên y tế tham gia khóa đào tạo liên tục có kiến thức tốt hơn nhóm chưa được tham gia (p <. - Kiến thức của các bác sỹ công tác tại trạm y tế về một số cấp cứu thường gặp ở mức độ trên trung bình. - Tuy nhiên, tỷ lệ trả lời đúng còn thấp ở một số lĩnh vực như cấp cứu ngừng tuần hoàn chỉ đạt 17,7%, xử trí rắn cắn đạt 36,3%, dị vật đường thở là 30,4%, chỉ định rửa dạ dày cho người bệnh ngộ độc đường tiêu hóa là 4,9%, cầm máu cho vết thương phần mềm 24,5% và cố định đốt sống cổ là 46,1%. - Các bác sĩ dưới 35 tuổi có tỷ lệ trả lời đúng cao hơn các bác sĩ tuổi trên 35 ở lĩnh vực xử trí dị vật đường thở và người bệnh phản vệ (p <. - Các bác sĩ nam trả lời nguyên tắc xử trí gẫy xương đúng có tỷ lệ cao hơn nhóm bác sĩ nữ. - Cần tổ chức các khóa đào tạo liên tục (CME) về xử trí cấp cứu ban đầu cho các bác sĩ công tác tại trạm y tế xã, đặc biệt ở khu vực các tỉnh miền núi, vùng sâu vùng xa do việc tiếp cận đến các bệnh viện sẽ khó khăn và tốn nhiều thời gian hơn khi so với các khu vực địa lý khác.. - Xin trân trọng cảm ơn các bác sĩ công tác tại trạm y tế xã của tỉnh Hà Giang đã tham gia vào khảo sát này trước khi tham gia khóa đào tạo liên tục CME về CSSKBĐ.. - Kiến thức về một số bệnh thường gặp của bác sĩ đa khoa tuyến y tế cơ sở tại Hà Nội và Phú Thọ. - Tạp chí nghiên cứu Y học.. - Kiến thức về một số cấp cứu thường gặp của bác sĩ đa khoa tuyến y tế cơ sở tại Hà Nội. - Kiến thức, thực hành sơ cấp cứu tai nạn thương tích của y tế thôn bản tại Hà Nội, Thừa Thiên Huế, TP Hồ Chí Minh. - Báo cáo nghiên cứu đề tài cấp Bộ