Nghiên cứu, đánh giá ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa tại Thành phố Vĩnh Yên đến môi trường sông Phan và đề xuất các giải pháp quản lý

- Nghiên cứu, đánh giá ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa tại Thành phố Vĩnh Yên đến môi trường sông Phan và đề.
- Trình bày điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội thành phố Vĩnh Yên.
- Nghiên cứu thực trạng quy hoạch phát triển thành phố Vĩnh Yên đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030.
- Tổng quan về sông Phan, mối quan hệ giữa sông Phan với thành phố Vĩnh Yên và phân tích thực trạng diễn biến chất lượng môi trường nước sông Phan do tác động của quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa.
- Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý môi trường nước sông Phan..
- Khoa học môi trường.
- Môi trường nước.
- Đô thị hóa.
- Vĩnh Yên.
- Sông Phan là sông nội tỉnh lớn của tỉnh Vĩnh Phúc, bắt nguồn từ sườn Nam dãy núi Tam Đảo, chảy qua địa phận 24 xã thuộc các huyện Tam Đảo, Tam Dương, Vĩnh Tường, Yên Lạc, thành phố Vĩnh Yên và huyện Bình Xuyên của tỉnh Vĩnh Phúc.
- Diện tích lưu vực sông Phan tương đối lớn, chiếm ít nhất khoảng 60 % diện tích tỉnh Vĩnh Phúc, tương đương khoảng 800 km 2.
- Sông Phan có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Vĩnh Phúc, là nguồn cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp của hầu hết các huyện, thành thị, là trục tiêu thoát nước chính cho toàn tỉnh trong mùa mưa, lũ.
- Ngoài ra, sông Phan liên thông với Đầm Vạc phía Nam của Thành phố Vĩnh Yên, trong khi đó địa hình của Thành phố Vĩnh Yên có độ dốc từ Đông Bắc xuống Tây Nam, do đó Đầm Vạc và sông Phan còn là nơi.
- tiếp nhận chất thải từ quá trình đô thị hoá và công nghiệp hoá của Thành phố Vĩnh Yên.
- Tuy nhiên, trong thời gian qua chưa có những nghiên cứu đánh giá những tác động đến chất lượng môi trường nước sông Phan cũng như môi trường sông Phan.
- Vì vậy việc lựa chọn thực hiện Đề tài “Nghiên cứu, đánh giá ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa tại thành phố Vĩnh Yên đến sông Phan và đề xuất các giải pháp quản lý” là rất cần thiết..
- Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội thành phố Vĩnh Yên 2.1.1.
- Thành phố Vĩnh Yên được chia ra thành 07 phường và 02 xã với tổng diện tích tự nhiên là 50,81 km 2 , chiếm 4,1 % diện tích tự nhiên của tỉnh Vĩnh Phúc...
- Thành phố Vĩnh Yên thuộc vùng trung du, có độ cao từ 9-50 m so với mặt nước biển..
- Khoáng sản trên địa bàn Thành phố Vĩnh Yên ít về chủng loại, nhỏ về trữ lượng, nghèo về hàm lượng..
- Từ năm 2005 đến nay, cơ cấu lao động Thành phố chuyển dịch mạnh từ khu vực nông nghiệp sang khu vực phi nông nghiệp..
- Nông nghiệp chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng số giá trị sản xuất cũng như giá trị gia tăng của thành phố Vĩnh Yên (2010 chiếm khoảng 1,3 % tổng GTSX và khoảng 2,47 % tổng GTGT)..
- Mạng lưới giao thông đô thị của thành phố bao gồm đường bộ và đường sắt.
- Thành phố cơ bản đã hoàn thành hệ thống cấp nước, đảm bảo cung cấp cho 85 % dân số nội thị được sử dụng nước sạch..
- Quy hoạch phát triển thành phố Vĩnh Yên đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030.
- a) Định hướng phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp.
- Theo quy hoạch thành phố Vĩnh Yên sẽ hình thành 02 KCN và 03 CCN, cụ thể là:.
- b) Định hướng phát triển xây dựng.
- c) Định hướng phát triển khu vực dịch vụ.
- e) Định hướng phát triển nông nghiệp.
- Định hƣớng phát triển kết cấu hạ tầng.
- Định hướng thoát và xử lý nước thải: Nâng cấp, cải tạo hệ thống rãnh thoát nước chung hiện có trên các trục đường trong khu vực Thành phố cũ.
- c) Định hướng phát triển cung cấp điện.
- d) Định hướng phát triển kết cấu hạ tầng xã hội.
- Phát triển chợ.
- Các khu đô thị mới.
- Dự kiến đến năm 2020 Thành phố Vĩnh Yên sẽ có 12 khu đô thị mới với tổng diện tích quy hoạch là 1879,18 ha, trong đó có 6 khu đô thị mới đã và đang triển khai với tổng diện tích là 629,26 ha..
- Thành phố Vĩnh Yên được chia thành 3 phân khu chức năng chính là khu đô thị trung tâm, khu nhà ở và khu công nghiệp..
- Tổng quan về sông Phan 2.3.1.
- Sông Phan bắt nguồn từ sườn nam dãy núi Tam Đảo chảy theo hướng Nam qua các 24 xã thuộc các huyện, thành phố: Tam Dương, Vĩnh Tường, Vĩnh Yên và Bình Xuyên.
- Các đặc trƣng thuỷ văn chính a) Hệ thống sông Phan.
- Hệ sông Phan định vị ở phần giữa tỉnh Vĩnh Phúc, gồm 2 phụ hệ chính: phụ hệ Bắc gồm 4 nhánh chính bắt nguồn từ dãy Tam Đảo là vùng thượng lưu sông Phan, sông Cầu Bòn, sông Sau và sông Bá Hạ.
- phụ hệ Nam gồm 2 nhánh chính là nhánh sông Phan (nam) và Cà Lồ cụt..
- b) Một số thủy vực chính khác trong lưu vực sông Phan:.
- Trong lưu vực sông Phan có nhiều đầm, hồ lớn.
- Chức năng môi trƣờng và mối quan hệ giữa sông Phan với Thành phố Vĩnh Yên.
- Nguồn nước sẵn có phục vụ cho những nhu cầu này phụ thuộc quan trọng vào lưu lượng dòng chảy của sông Phan..
- Thành phố Vĩnh Yên có địa hình dốc từ Đông Bắc xuống Tây Nam, hầu như lượng nước thải sinh hoạt, công nghiệp và nước mưa đều được đổ về Đầm Vạc rồi ra sông Phan..
- Sông Phan chảy qua Thành phố Vĩnh Yên là vùng hạ lưu, có chức năng rất quan trọng là tiếp nhận nước thải của các đô thị và khu công nghiệp, điều hòa môi trường không khí và thoát nước mưa..
- Quá trình ĐTH-CNH của Thành phố Vĩnh Yên.
- Sau khi tỉnh Vĩnh Phúc được tái lập vào năm 1997, thị xã Vĩnh Yên đã có sự phát triển mạnh, tạo sự chuyển biến lớn về quá trình đô thị hóa, hiện đại hóa và đã đưa Vĩnh Yên từ một đô thị loại 4 trở thành đô thị loại 3 vào năm 2005..
- Chất lƣợng nƣớc sông Phan.
- Trong những năm qua, quá trình đô thị hoá và công nghiệp hoá làm khối lượng các loại chất thải gia tăng và tính chất của chất thải cũng phức tạp hơn, điều này đã có những tác động nhất định đến chất lượng nước sông Phan..
- Ảnh hƣởng của quá trình ĐTH-CNH tới chất lƣợng nƣớc sông Phan..
- Cùng với quá trình đô thị hoá, công nghiệp hoá, chất thải rắn và nước thải từ quá trình sinh hoạt của người dân, từ hoạt động du lịch và hoạt động sản xuất của các nhà máy, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ… ngày càng tăng lên, trong khi đó hạ tầng về bảo vệ môi trường của Thành phố chưa đáp ứng được yêu cầu của quá trình phát triển.
- đang ảnh hưởng xấu đến chất lượng nước Đầm Vạc và sông Phan cũng như các thủy vực khác trên địa bàn Thành phố Vĩnh Yên..
- Hiện trạng môi trường nước và trầm tích đáy sông Phan.
- Nhìn chung, chất lượng nước sông Phan vẫn còn tương đối tốt, các thông số hầu hết nằm trong giới hạn cho phép so với quy chuẩn QCVN – 2008.
- Đoạn 2 (Từ thành phố.
- Vĩnh Yên về phía hạ nguồn huyện Bình Xuyên): Chất lượng nước được cải thiện hơn so với đoạn phía trên „Vĩnh Tường - Vĩnh Yên‟.
- Diễn biến chất lượng môi trường nước sông Phan do tác động quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa.
- b) Sông Phan: Trong thời gian từ 2002 đến 2004, hàm lượng chất hữu cơ tăng không đáng kể và bắt đầu tăng mạnh từ 2005 đến 2007 (BOD 5 vượt từ 1,9 – 2,3 lần và COD vượt từ 3,2 - 3,5 lần so với quy chuẩn cho phép).
- Từ năm 2009 đến nay, các chỉ số này đã giảm rõ rệt và chất lượng môi trường nước sông Phan tuy vẫn bị ô nhiễm, nhưng đã được cải thiện nhiều..
- Điều này cũng cho thấy sự phát triển công nghiệp ở thành phố Vĩnh Yên phát triển sớm và nhanh hơn so với huyện Yên Lạc.
- Mức độ ô nhiễm ở sông Phan cũng thấp hơn so với Đầm Vạc, một phần là sự pha loãng, tự làm sạch của sông Phan lớn hơn và một phần không phải tiếp nhận một lượng lớn nước thải từ quá trình ĐTH-CNH như ở Đầm Vạc..
- Biến động nguồn ô nhiễm do phát triển kinh tế - xã hội khu vực Thành phố Vĩnh Yên 4.3.1.
- Đô thị hóa ở Thành phố Vĩnh Yên thời gian qua đã làm gia tăng dân số, chỉ tính từ năm dân số nội thị tăng 26.904 người, trung bình tăng 2.989 người/năm, mức tăng bình quân là 1,46.
- Theo dự báo thì tỷ lệ dân số sống ở đô thị Vĩnh Yên có xu hướng tăng, và theo tính toán đến năm 2020 dân số nội thị của Thành phố Vĩnh Yên ít nhất có khoảng 94.824 người (gần bằng tổng dân số hiện có của thành phố Vĩnh Yên).
- Sự gia tăng dân số khu vực nội thị cũng như của Thành phố Vĩnh Yên đã và đang gây sức ép như: nhu cầu về nhà ở tăng lên.
- Theo tính toán cho thấy, với quy mô dân số như hiện nay tổng lượng nước thải của thành phố Vĩnh Yên 11.565 m 3 /ngày đêm (nước thải sinh hoạt nội thị và công nghiệp khoảng 11.262 m 3 /ngày đêm) và dự kiến đến năm 2020 khoảng 19.368 m 3 /ngày đêm (nước thải sinh hoạt nội thị và công nghiệp là 19.265 m 3 /ngày đêm).
- Cùng với quá trình đô thị hoá là sự công nghiệp hoá của Thành phố Vĩnh Yên.
- Hiện nay tổng khối lượng rác thải sinh hoạt của thành phố vào khoảng 106 tấn/ngày và dự kiến vào năm 2020 vào khoảng 230 tấn/ngày.
- Tỷ lệ rác thải được thu gom ở Thành phố Vĩnh Yên hiện mới chỉ đạt khoảng 80 % (tương đương khoảng 85 tấn/ngày)..
- Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý môi trường sông Phan 4.4.1.
- Dự án thoát nước và xử lý nước thải thành phố Vĩnh Yên… Tuy nhiên, những chương trình, dự án và biện pháp triển khai đã nêu ở trên còn manh mún, thiếu tính đồng bộ nên hiệu quả mang lại còn nhiều hạn chế.
- Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý môi trƣờng sông Phan a) Xác lập chức năng môi trường sông Phan.
- Vùng thượng lưu sông Phan: Bắt đầu là dòng suối nhỏ thuộc các huyện Tam Đảo, Tam Dương đến cầu Thượng Lạp, huyện Vĩnh Tường và có chức năng chính là cung cấp nguồn nước sạch, điều tiết dòng chảy của toàn bộ lưu vực..
- Vùng trung lưu sông Phan: Bắt đầu cầu Thượng Lập, huyện Vĩnh Tường đến thành phố Vĩnh Yên và có chức năng cung cấp nguồn nước cho hoạt động sản xuất nông nghiệp và thoát nước cho khu vực thượng lưu..
- Vùng hạ lưu sông Phan: Bắt đầu từ Đầm Vạc đến Bình Xuyên và có chức năng tiếp nhận nước thải của các đô thị và khu công nghiệp, điều hòa môi trường không khí và thoát nước mưa..
- Nghiên cứu lập quy hoạch bảo vệ, duy trì các hồ liên thông với dòng sông Phan, các vùng đất ngập nước ven sông Phan..
- Tuyên truyền, giáo dục người dân địa phương ý thức bảo vệ tài nguyên nước sông Phan..
- d) Chỉnh trị và bảo vệ dòng chảy sông Phan.
- trồng rừng phủ xanh đất trống vùng thượng lưu sông Phan và các phụ lưu.
- nạo vét, mở rộng dòng chảy sông Phan ở vùng thượng lưu.
- quy hoạch bảo vệ địa giới các hồ và vùng đất ngập nước liên thông với sông Phan.
- Đẩy nhanh tiến độ thi công dự án xây dựng hệ thống thu gom và xử lý nước thải thành phố Vĩnh Yên.
- Kiểm soát chặt chẽ các nguồn thải trên địa bàn thành phố Vĩnh Yên như KCN Khai Quang, CCN Lai Sơn, Sân golf Đầm Vạc….
- Từ kết quả nghiên cứu, đánh giá ảnh hưởng của quá trình ĐTH-CNH tại thành phố Vĩnh Yên đề môi trường sông Phan và qua đó đưa ra các giải pháp đã rút ra nhưng kết luận sau:.
- Chất lượng nước sông Phan nhìn chung vẫn còn tương đối tốt, các thông số hầu hết nằm trong giới hạn cho phép so với quy chuẩn QCVN 08:2008/BTNMT.
- Môi trường nước sông Phan ở đoạn trên địa bàn Thành phố Vĩnh Yên đã được cải thiện hơn nhiều so với đoạn chảy qua địa bàn các Huyện Vĩnh Tường và Yên Lạc.
- Điều này cho thấy Đầm Vạc và những vùng đất ngập nước giáp ranh với Thành phố Vĩnh Yên có vai trò quan trọng trong quá trình pha loãng và tự làm sạch của dòng sông..
- Hiện tổng lượng nước thải của Thành phố Vĩnh Yên khoảng 11.565 m 3 /ngày đêm và dự kiến đến năm 2020 khoảng 19.368 m 3 /ngày đêm, tăng khoảng 67,5.
- Khối lượng rác thải sinh hoạt phát sinh trên địa bàn Thành phố Vĩnh Yên hiện nay là 106 tấn/ngày đêm và dự kiến đến năm 2020 sẽ vào khoảng 230 tấn/ngày đêm, tăng khoảng 117.
- Bên cạnh sự gia tăng về khối lượng chất thải của quá trình đô thị hoá, công nghiệp hoá, tình trạng lấn chiếm của người dân và hoạt động san lấp các vùng đất ngập nước, ao hồ, Đầm Vạc… để xây dựng các dự án đã làm giảm khả năng pha loãng và tự làm sạch của các thuỷ vực cũng như hệ sinh thái đất ngập nước đã và đang gây sức ép đến môi trường nước sông Phan, gây suy giảm chất lượng nước sông Phan.
- Hàm lượng ô xy hoà tan trong nước sông Phan và Đầm Vạc đều rất thấp (dao động từ 2,0 – 4,3 mg/l)..
- Sớm có quy hoạch xác lập chức năng môi trường của sông Phan nhằm quản lý, bảo tồn và khai thác có hiệu quả nguồn tài nguyên sinh học, tài nguyên đất ven bờ, giá trị cảnh quan sinh thái.
- Đặc biệt là cần phải có quy hoạch bảo vệ các thuỷ vực liên thông với sông Phan cũng như các vùng đất ngập nước để duy trì khả năng điều tiết dòng chảy, khả năng tự làm sạch và điều hoà chất lượng môi trường..
- Tăng cường hoạt động kiểm soát xử lý nước thải của các nguồn thải trên địa bàn Thành phố Vĩnh Yên như các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu đô thị và các dự án khác, đồng thời đẩy mạnh hoạt động thu gom, xử lý rác thải.
- Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Vĩnh Phúc (2010), Báo cáo Để án tổng thể cải tạo cảnh quan sinh thái và bảo vệ môi trường lưu vực sông Phan..
- Uỷ ban nhân dân thành phố Vĩnh Yên (2011), Đề án Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội Thành phố Vĩnh Yên đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030.