- TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN. - NGHIÊN CỨU XÁC LẬP CƠ SỞ KHOA HỌC ĐÁNH GIÁ TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG DO LŨ LỤT LƯU VỰC SÔNG. - NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. - Luận án đã được hoàn thành tại trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội từ 12/2011 đến 12/2014.. - Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN, Khoa Khí tượng, Thủy văn và Hải dương học là cơ sở đào tạo đã tạo điều kiện tốt nhất cho NCS học tập, trao đổi và lĩnh hội kiến thức. - Đặc biệt NCS trân trọng cảm ơn đến hội đồng khoa học và đào tạo khoa Khí tượng, Thủy văn và Hải dương học đã theo sát và góp ý rất nhiều để các nội dung của luận án được thực hiện tốt nhất.. - Khối lượng số liệu được thực hiện trong luận án là rất lớn, đặc biệt là số liệu điều tra xã hội học, NCS được sử dụng từ đề tài cấp nhà nước mã số BDKH-19 thuộc “Chương trình Khoa học công nghệ phục vụ chương trình mục tiêu Quốc gia ứng phó biến đổi khí hậu”. - Nhân đây tác giả luận án tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy Nguyễn Thanh Sơn, người hướng dẫn khoa học đã luôn sát sao, động viên và giúp đỡ NCS trong sốt thời gian thực hiện luận án.. - MỞ ĐẦU 9 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG DO LŨ LỤT. - 1.2 NGHIÊN CỨU TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG DO LŨ LỤT. - 1.2.2 Tổng quan nghiên cứu tính dễ bị tổn thương trong và ngoài nước. - Chương 2 NGHIÊN CỨU XÁC LẬP CƠ SỞ KHOA HỌC ĐÁNH GIÁ TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG DO LŨ LỤT. - 2.1 CƠ SỞ LÝ THUYẾT ĐÁNH GIÁ TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG DO LŨ LỤT. - 2.2 XÂY DỰNG PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG. - Chương 3 ĐÁNH GIÁ TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG DO LŨ LỤT TRÊN LƯU VỰC SÔNG VU GIA – THU BỒN. - 3.1.2 Tình hình mưa lũ trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. - 3.1.2.2 Lũ lụt. - 3.1.2.3 Một số trận lũ lớn trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. - 3.1.3.2 Cơ cấu kinh tế trên lưu vực. - TÍNH TOÁN BỘ CHỈ SỐ DỄ BỊ TỔN THƯƠNG. - Tính chỉ số dễ bị tổn thương sử dụng phương pháp trọng số AHP 108. - 3.3.2.2 Tính chỉ số dễ bị tổn thương sử dụng phương pháp trọng số Iyengar-. - 3.3.2.3 Tính chỉ số dễ bị tổn thương sử dụng kết hợp hai phương pháp trọng số AHP và Iyengar-Sudarshan. - 3.4 ĐÁNH GIÁ TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG. - 3.4.1 Xây dựng bản đồ tính dễ bị tổn thương. - 3.4.2 Đánh giá tính dễ bị tổn thương. - 3.4.3 Quy hoạch phòng chống giảm nhẹ thiên tai lũ lụt trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn theo chỉ số dễ bị tổn thương. - DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ. - Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc - Viện giáo dục Tài nguyên nước. - Bảng 1.1: Tổng hợp các định nghĩa về tính dễ bị tổn thương. - 22 Bảng 2.1: Danh mục bộ tiêu chí được sử dụng để đánh giá tính dễ bị tổn thương do. - lũ lụt trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. - 54 Bảng 2.3: Bảng chỉ số ngẫu nhiên RI. - 57 Bảng 3.1: Trung bình lượng mưa năm các trạm trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. - 65 Bảng 3.2: Danh mục nhánh chính thuộc lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. - 68 Bảng 3.4: Qmax một số năm gần đây trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. - 71 Bảng 3.5: Tần suất lưu lượng đỉnh lũ lớn nhất trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn*. - 71 Bảng 3.6: Đỉnh lũ lớn nhất đã quan trắc trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. - 71 Bảng 3.7: Mức độ ngập lụt năm 1999 vùng hạ du lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn 73 Bảng 3.8: Danh mục các Văn bản pháp luật phục vụ công tác phòng chống và giảm. - 83 Bảng 3.9: Phân chia các tiểu lưu vực trên lưu vực sông Vu Gia-Thu Bồn. - 92 Bảng 3.10: Kết quả hiệu chỉnh và kiểm định mô hình MIKE-FLOOD trên lưu vực. - sông Vu Gia - Thu Bồn. - 96 Bảng 3.11: Minh họa giá trị đặc trưng ngập lụt trên lưu vực sông Vu Gia- Thu Bồn. - 98 Bảng 3.13: Phân nhóm các loại đất trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. - 100 Bảng 3.14: Giá trị khả năng bị tổn thương trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. - 101 Bảng 3.15: Minh họa giá trị sử dụng đất của các nút tính toán. - 102 Bảng 3.16: Minh họa giá trị các biến thuộc thành phần nhân khẩu của Hội An. - 104 Bảng 3.17: Minh họa giá trị các biến thuộc thành phần sinh kế của Hội An. - 104 Bảng 3.18: Minh họa giá trị các biến thuộc thành phần cơ sở hạ tầng và môi trường. - Bảng 3.19: Minh họa giá trị các biến thuộc thành phần điều kiện chống lũ của thành phố Hội An. - 105 Bảng 3.20: Minh họa giá trị các biến thuộc thành phần kinh nghiệm chống lũ, sự hỗ. - 105 Bảng 3.21: Minh họa giá trị biến đã được chuẩn hóa thuộc tiêu chí nguy cơ lũ lụt và. - 106 Bảng 3.22: Minh họa giá trị chuẩn hóa các biến thuộc thành phần nhân khẩu, tiêu. - 106 Bảng 3.23: Minh họa giá trị chuẩn hóa các biến thuộc thành phần kinh nghiệm. - 108 Bảng 3.26: Giá trị trọng số của các biến, các thành phần tính theo phương pháp. - 109 Bảng 3.27: Kết quả tính giá trị các tiêu chí và chỉ số dễ bị tổn thương theo phương. - pháp tính trọng số AHP - minh họa huyện Đại Lộc tỉnh Quảng Nam 110 Bảng 3.28: Giá trị trọng số của các thành phần, tiêu chí tính tính theo phương pháp. - 111 Bảng 3.29: Kết quả tính giá trị các tiêu chí và chỉ số dễ bị tổn thương theo phương. - 113 Bảng 3.30: Kết quả minh họa tính giá trị các tiêu chí và chỉ số dễ bị tổn thương kết. - 114 Bảng 3.31: Bảng phân cấp mức độ dễ bị tổn thương do lũ lụt lưu vực sông Vu Gia. - Thu Bồn. - 119 Bảng 3.32: Tổng hợp chỉ số dễ bị tổn thương trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. - [1] Ngô Lê An, Nguyễn Ngọc Hoa Nghiên cứu dự báo dòng chảy lũ lưu vực sông Vu Gia-Thu Bồn". - Tạp chí Khoa học Kỹ thuật Thủy lợi và Môi trường tr. - [2] Ngô Thị Vân Anh, Nguyễn Thanh Tường, Lê Hà Phương Đánh giá tính dễ bị tổn thương đối với biến đổi khí hậu của thành phố Cần Thơ", Kỷ yếu hội thảo khoa học, Viện khí tượng thủy văn và môi trường 6/2013, tr.. - [4] Ban quản lý dự án rủi ro thiên tai (2012), “Dự án Thiết lập bộ chỉ số đánh giá rủi ro thiên tai cho 1 lưu vực sông – Thí điểm cho lưu vực sông Vu Gia-Thu Bồn tỉnh Quảng Nam”, http://drm.cpo.vn/DisasterriskmanagementProject/. - [5] Đặng Văn Bào, Nguyễn Hiệu (2005), “Nghiên cứu địa mạo cho việc giảm thiểu tai biến xói lở – bồi tụ vùng hạ lưu sông Thu Bồn”, Tạp chí khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội. - Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 21(5 PT-2005), tr. - [6] Đặng Văn Bào, Nguyễn Hiệu (2006), “Một số dạng tai biến thiên nhiên ở Việt Nam và cảnh báo chúng trên cơ sở địa mạo”, Tạp chí khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội.Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 22(4 PT-2006), tr. - "Nghiên cứu hiện trạng, bước đầu xác định nguyên nhân lũ lụt các tỉnh vùng Nam Trung Bộ (từ Đà Nẵng đến Bình Thuận) và đề xuất cơ sở khoa học cho các giải pháp khắc phục", Báo cáo tổng kết đề tài KHCN cấp Trung tâm KHTN&CNQG, Hà Nội.. - [11] Nguyễn Lập Dân (2005),“Nghiên cứu cơ sở khoa học cho các giải pháp tổng thể dự báo phòng tránh lũ lụt ở miền Trung”,Báo cáo tổng kết đề tài, mã số KC 08-12.. - [14] Hà Hải Dương và nnk Đánh giá tình trạng dễ bị tổn thương biến đổi khí hậu". - Tạp chí Khoa học-Công nghệ Thủy lợi - Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam http://www.vawr.org.vn/hoat dong KH-CN/Khoa hoc cong nghe. - Đề tài Đại học Khoa học tự nhiên, Mã số QT 08-65.. - [16] Nguyễn Hiệu, Đặng Văn Bào (2006), “Cảnh báo tai biến lũ lụt trên lưu vực sông ngọn Thu Bồn trên cơ sở ứng dụng GIS và nghiên cứu địa mạo”, Tạp chí khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội. - Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 22(4 PT – 2006), Hà Nội. - "Chỉ số dễ bị tổn thương bờ biển Việt Nam", Tuyển tập Hội thảo khoa học Viện Khí tượng thủy văn và Môi trường lần thứ 13, tr. - [20] Hoàng Anh Huy Nghiên cứu đánh giá tác động của biến đổi khí hậu, nguy cơ tổn thương và đề xuất định hướng ứng phó tại thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định", Luận văn Tiến Sĩ, ĐH Quốc Gia Hà Nội - 2013.. - tra khả năng chống chịu với lũ lụt của người dân phục vụ đánh giá khả năng dễ bị tổn thương do lũ lụt", Tạp chí khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội. - Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 29(2S), tr. - [25] Vũ Thị Thu Lan, Hoàng Thanh Sơn Nghiên cứu tác động của BĐKH đến ngập lụt lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn – Vu Gia", Tuyển tập Hội nghị khoa học kỷ niệm 35 năm Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Hà Nội, tr.. - [26] Nguyễn Kim Lợi Đánh giá tính dễ bị tổn thương do trượt lở đất ở Việt Nam: Cơ sở nhận thức và phương pháp nghiên cứu đề xuất", (http://vietan-enviro.com/home/index.php/archives/3857).. - [29] Bùi Đức Long Mô hình tính toán và dự báo dòng chảy lũ sông Cả - Nam Đàn", Tuyển tập báo cáo Hội thảo Khoa học lần thứ 8 T. - [31] Lê Thị Kim Ngân, Đỗ Đình Chiến, Trần Hồng Thái, Đặng Trung Thuận Đánh giá tính dễ bị tổn thương do biến đổi khí hậu ở huyện Tây Sơn,. - [33] Mai Trọng Nhuận, Đặng Văn Luyến, Nguyễn Thị Thúy Hằng, Trần Thanh Hải, Phạm Hùng Thanh Đánh giá mức độ dễ bị tổn thương của hệ thống tự nhiên - xã hội đới ven biển (lấy ví dụ từ đới ven biển Khánh Hòa)", Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội, tháng 4 – 2002, tr 25-33.. - [34] Mai Trọng Nhuận, Nguyễn Thị Hồng Huế, Trần Đăng Quy, Nguyễn Tài Tuệ Đánh giá mức độ dễ bị tổn thương đới ven biển Phan Thiết - Hồ Tràm Việt Nam phục vụ phát triển bền vững", Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội, tháng 4-2005, tr. - [36] Nguyễn Thanh Sơn Nghiên cứu mô phỏng quá trình mưa - dòng chảy Phục vụ sử dụng hợp lý tài nguyên nước và đất một số lưu vực sông thượng nguồn miền Trung", Luận án Tiến sĩ khoa học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên-Đại học Quốc gia Hà Nội, 20008. - [39] Nguyễn Thanh Sơn, Cấn Thu Văn Các phương pháp đánh giá tính dễ bị tổn thương - Lý luận và thực tiễn. - Phần 3: Tính toán chỉ số dễ bị tổn thương do lũ bằng phương pháp trọng số - Thử nghiệm cho đơn vị cấp xã vùng hạ lưu sông Thu Bồn", Tạp chí khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội.. - Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 30(4S), tr 150-158.. - [42] Trần Thục, Lê Đình Thành, Đặng Thu Hiền Ứng dụng mô hình mạng thần kinh nhân tạo để tính toán và dự báo dòng chảy cho một số lưu vực điển hình ở Việt Nam", Tuyển tập các báo cáo tại hội nghị Khoa học, công nghệ dự báo và phục vụ dự báo khí tượng thủy văn. - [43] Trần Thục, Nguyễn Thị Hiền Thuận, Huỳnh Thị Lan Hương, Đặng Quang Thịnh, Đào Minh Trang Nghiên cứu xây dựng quy trình đánh giá tình trạng dễ bị tổn thương do biến đổi khí hậu đối với nông nghiệp", Tuyển tập Hội thảo khoa học quốc gia về Khí tượng, Thủy văn, Môi trường và Biến đổi khí hậu, Viện Khoa học Khí tượng, Thủy văn và Môi trường năm 2012.. - [44] Tô Ngọc Thúy, Phan Ban Mai, Hà Thị Liên, Nguyễn Hồng Việt, Nguyễn Diệu Tú Đánh giá rủi ro nước biển dâng đến từng ngành kinh tế của tỉnh Thừa Thiên Huế", Tuyển tập Hội thảo khoa học - Viện Khí tượng thủy văn và Môi trường lần thứ 13, tr 262-269. - [47] Dư Văn Toán, Trần Thế Anh Đánh giá rủi ro thiệt hại do lũ lụt trong bối cảnh biến đổi khí hậu cho một xã vùng ven biển Nam Trung Bộ", Tuyển tập kỷ yếu hội nghị khoa học. - "Tính tổn thương sinh kế nông hộ bị ảnh hưởng lũ tại tỉnh An Giang và các giải pháp ứng phó", Tạp chí Khoa học ĐH Cần Thơ, (2012:22B), tr.294-303.. - [51] Cấn Thu Văn, Nguyễn Thanh Sơn Các chỉ số đánh giá tính dễ bị tổn thương và phương pháp tính toán", Tuyển tập báo cáo Hội thảo khoa học quốc gia Viện Khoa học Khí tượng, Thủy văn, Môi trường lần 16-2012. - "Các phương pháp đánh giá tính dễ bị tổn thương - Lý luận và thực tiễn: Phần 2. - Áp dụng thử nghiệm tính toán chỉ số dễ bị tổn thương do lũ thuộc lưu vực sông Lam - tỉnh Nghệ An", Tạp chí khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội.. - [53] Cấn Thu Văn, Nguyễn Thanh Sơn, Trần Ngọc Anh và Ngô Chí Tuấn Xây dựng chỉ số dễ bị tổn thương lũ lụt sử dụng phương pháp phân tích hệ thống phân cấp (AHP. - [54] Cấn Thu Văn, Nguyễn Thanh Sơn, Ngô Chí Tuấn và Nguyễn Xuân Tiến Đánh giá ảnh hưởng của sử dụng đất đến kết quả tính toán chỉ số dễ bị tổn thương do lũ – Áp dụng tính cho huyện Điện Bàn tỉnh Quảng Nam thuộc hạ du lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn", Tạp chí Khí tượng Thủy văn (643), tr