- NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG TIÊU CHÍ LÀNG SINH THÁI THÍCH ỨNG VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG DÂN CƯ NÔNG THÔN ĐỒNG. - BẰNG SÔNG CỬU LONG. - Chuyên ngành: Khoa học Môi trường Mã số . - Nguyễn Kiều Băng Tâm, phó chủ nhiệm bộ môn Sinh thái môi trường, trường Đại học Khoa học Tự nhiên – Đại học Quốc gia Hà Nội, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi nghiên cứu đề tài và hoàn chỉnh luận văn.. - Tổng quan về đồng bằng sông Cửu Long. - Tổng quan tác động của biến đổi khí hậu. - Tác động tới môi trường tự nhiên. - Tác động tới kinh tế - xã hội. - Tổng quan về một số làng sinh thái trên thế giới và Việt Nam. - Khái niệm làng sinh thái. - Tổng quan một số làng sinh thái trên thế giới và Việt Nam. - Việt Nam. - Đối tượng nghiên cứu. - Phương pháp nghiên cứu. - Đánh giá đặc điểm dân cư nông thôn khu vực nghiên cứu. - Đặc điểm điều kiện sống khu vực khảo sát. - Cơ sở để xây dựng các tiêu chí cho làng sinh thái. - Cơ sở xác định tiêu chí. - Nguyên tắc cơ bản xây dựng tiêu chí. - Xây dựng tiêu chí cho LST thích ứng với BĐKH. - Đề xuất một số tiêu chí LST thích ứng với BĐKH vùng ĐBSCL. - Xây dựng tiêu chí, chỉ tiêu đề xuất. - Tiêu chí nguồn cấp nước. - Tiêu chí xử lý chất thải. - Tiêu chí về giao thông. - Tiêu chí về năng lượng. - Tiêu chí về nhà cộng đồng tránh, trú bão. - Tiêu chí về cây xanh. - Tổng điểm đánh giá cho các tiêu chí LST thích ứng với biến đổi khí hậu55 3.4. - Áp dụng các tiêu chí đánh giá cho khu vực ấp Hiệp Dư và đề xuất một số giải pháp. - Đề xuất một số biện pháp cho việc áp dụng hiệu quả tiêu chí. - Diện tích và dân số các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long. - Danh mục các tiêu chí đề xuất. - Các chỉ tiêu về cấp nước cho sinh hoạt. - Các chỉ tiêu về xử lý chất thải. - Các chỉ tiêu về giao thông. - Các chỉ tiêu về năng lượng. - Các chỉ tiêu về nhà sinh hoạt cộng đồng tránh, trú bão. - Các chỉ tiêu về cây xanh. - Điểm số chỉ tiêu đảm bảo có đủ nước cấp cho sinh hoạt. - Điểm số chỉ tiêu đa dạng hóa nguồn cấp nước cho sinh hoạt. - Điểm số chỉ tiêu có biện pháp sử dụng tiết kiệm nước. - Điểm số chỉ tiêu có công trình xử lý nước thải. - Điểm số chỉ tiêu tái sử dụng nguồn nước sau xử lý. - Điểm số chỉ tiêu phân loại rác tại nguồn. - Điểm số chỉ tiêu xử lý CTR đúng kỹ thuật, an toàn và hợp vệ sinh. - Điểm số chỉ tiêu đảm bảo giao thông thuận lợi. - Điểm số chỉ tiêu đường giao thông có tính đến kịch bản BĐKH và nước biển dâng. - Điểm số chỉ tiêu chất lượng đường đảm bảo bền vững, an toàn. - Điểm số chỉ tiêu sử dụng nguồn năng lượng tái tạo. - Điểm số chỉ tiêu thông gió và chiếu sáng tự nhiên. - Điểm số chỉ tiêu không gian sinh hoạt. - Điểm số chỉ tiêu bảo đảm phòng chống lụt bão và nước biển dâng. - Điểm số chỉ tiêu trồng cây xanh khu vực công cộng. - Điểm số chỉ tiêu trồng cây xanh trong các hộ gia đình. - Lượng hóa đánh giá LST theo từng chỉ tiêu. - Lượng hóa đánh giá LST áp dụng tại khu vực ấp Hiệp Dư. - Hình 1: Vị trí địa lý khu vực đồng bằng sông Cửu Long. - Hình 3: Tác động của biến đổi khí hậu đối với nông nghiệp. - Hình 4: Xu hướng suy giảm nguồn lợi thủy sản do biến đổi khí hậu [FAO. - Hình 7: Chum đựng nước mưa và nước đóng chai khu vực nghiên cứu. - Hình 8: Vườn, ao của người dân khu vực xã Nguyễn Huân. - BĐKH Biến đổi khí hậu. - BVMT Bảo vệ môi trường. - CTRSH Chất thải rắn sinh hoạt ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long. - IPCC Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu LST Làng sinh thái. - NBD Nước biển dâng. - PTBV Phát triển bền vững PTNT Phát triển nông thôn TN&MT Tài nguyên và Môi trường. - Biến đổi khí hậu (BĐKH) mà trước hết là sự nóng lên toàn cầu và nước biển dâng hiện nay, là thách thức nghiêm trọng nhất đối với nhân loại trong thế kỷ XXI.. - trong những năm qua nhiều nơi trên thế giới đã phải chịu nhiều thiên tai nguy hiểm như bão lớn, lũ lụt, nước biển dâng và khí hậu khắc nghiệt.. - Việt Nam là một trong những quốc gia bị tổn thương nặng nề nhất do biến đổi khí hậu. - đặc biệt đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là một trong ba đồng bằng trên thế giới dễ bị tổn thương nhất bởi nước biển dâng [WB, 2007. - Đồng bằng sông Cửu Long là khu vực bị tác động nặng nề nhất do BĐKH.. - Những năm gần đây, khí hậu vùng ĐBSCL đang có nhiều biến đổi theo chiều hướng xấu lượng mưa không đều, thủy triều dâng cao làm cho nước mặn xâm nhập vào nước ngầm và đất liền ngày càng nhiều, đất đai bị xói mòn, mặn hóa. - Có thể thấy rằng những tác động do biến đổi khí hậu và kịch bản biến đổi khí hậu thể hiện ở vùng ĐBSCL là rõ ràng và chúng ta cần phải có những biện pháp ứng phó phù hợp cho khu vực đồng bằng sông Cửu Long nói chung và khu vực dân cư nông thôn nói riêng. - đặc biệt là dân cư nông thôn khu vực ven biển.. - Làng sinh thái là mô hình sống bền vững, hình thành bởi cộng đồng dân cư sống ở các vùng ngoại ô, nông thôn, qua đó giảm các tác động tiêu cực đến vấn đề. - môi trường. - để đạt được điều này, một số nước trên thế giới đã xây dựng mô hình làng sinh thái lồng ghép các kiểu hệ sinh thái, văn hóa, nhà sinh thái, sản phẩm xanh, năng lượng thay thế, các thói quen xây dựng cộng đồng, v.v. - Trong những năm qua mô hình làng sinh thái ở Việt Nam đã được phát triển với các tiêu chí khác nhau như bảo tồn nguồn gen, phát triển du lịch, phủ xanh đồi trọc ở khu vực trung du miền núi phía bắc và phát triển kinh tế đồi rừng, và mô hình làng sinh thái lâm nghiệp với tiêu chí bảo vệ vùng đệm cho khu bảo tồn thiên nhiên.. - Hiện tại, mô hình sống khu vực dân cư nông thôn ĐBSCL chịu tác động của biến đổi khí hậu như nước biển dâng, lũ lụt, xâm nhập mặn…. - Vì vậy, đòi hỏi ĐBSCL cần có mô hình sống bền vững dựa trên các tiêu chí nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu, không phá vỡ cân bằng sinh thái, điều hòa các mối quan hệ giữa tự nhiên và con người nhằm sử dụng tối ưu các nguồn tài nguyên sẵn có, hướng tới một sự cân bằng ổn định, bền vững cả về khía cạnh tự nhiên lẫn xã hội. - Trên cơ sở đó, việc thực hiện đề tài “Nghiên cứu xây dựng tiêu chí làng sinh thái thích ứng với biến đổi khí hậu dựa vào cộng đồng dân cư nông thôn đồng bằng sông Cửu Long” là hết sức cần thiết. - Kết quả xây dựng làng sinh thái, sẽ làm căn cứ để các nhà quản lý và các cấp chính quyền đánh giá tiêu chí xây dựng làng sinh thái thích ứng với BĐKH ở địa phương mình, đồng thời có thể xây dựng mô hình LST theo các tiêu chí mẫu đề ra nhằm hướng tới một mô hình sống bền vững có tính thích ứng với biến đổi khí hậu và nước biển dâng.. - Mục tiêu: xây dựng tiêu chí làng sinh thái thích ứng với biến đổi khí hậu dựa vào cộng đồng dân cư nông thôn đồng bằng sông Cửu Long.. - Tổng hợp các nghiên cứu liên quan đến đề tài, đặc biệt là các tài liệu về mô hình làng sinh thái trên thế giới và Việt Nam.. - Tìm hiểu đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội của khu vực nghiên cứu.. - Đề xuất tiêu chí làng sinh thái dựa vào cộng đồng dân cư nông thôn khu vực đồng bằng sông Cửu Long. - Bộ TN&MT (2012), Kịch bản biến đổi khí hậu, nước biển dâng cho Việt Nam, Hà Nội.. - Bộ Tài nguyên và Môi trường (2009), Khung hướng dẫn xây dựng kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu của các bộ, ngành, địa phương, Hà Nội.. - Bộ TN&MT (2013), Nghiên cứu thiết kế mô hình làng sinh thái thích ứng với biến đổi khí hậu dựa vào cộng đồng cho khu vực đồng bằng sông Cửu Long, Hà Nội.. - Nguyễn Hữu Đoàn (2009), Vận dụng phương pháp đa tiêu chí đánh giá mức độ đô thị hóa nhằm xây dựng các quan điểm phát triển đô thị ở Việt Nam đến năm 2020, lấy Hà Nội làm ví dụ, Luận án tiến sỹ kinh tế, Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội.. - Lê Sâm, Nguyễn Văn Lân (2009) “Làng - Hồ sinh thái, Một mô hình phát triển bền vững khu dân cư vượt lũ ở đồng bằng sông Cửu Long”, Tuyển tập Khoa học công nghệ 50 năm xây dựng và phát triển, (1), tr 1-4;. - Phạm Ngọc Trâm (1997), Môi trường sinh thái - vấn đề giải pháp, Nhà xuất bản Chính trị Quốc Gia.. - Sở Tài nguyên và môi trường tỉnh Sóc Trăng (2012), Đánh giá tác động của biến đổi khí hậu, xây dựng Khung kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng tỉnh Sóc Trăng, Cà Mau.. - Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Cà Mau (2012), Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng tỉnh Cà Mau, Cà Mau.. - Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Môi trường (năm 2010), Tác động của biến đổi khí hậu lên tài nguyên nước và các biện pháp thích ứng Đồng bằng sông Cửu Long, Hà Nội.. - Viện Khoa học Khí tưởng Thủy văn và Môi trường (2007), Tuyển tập báo cáo Hội thảo khoa học lần thứ 10, (10), tr 9-16, Hà Nội.. - Viện Khoa học thủy lợi Việt Nam (2012), Quy hoạch tổng thể thủy lợi đồng bằng sông Cửu Long trong điều kiện biến đổi khí hậu, nước biển dâng,. - xác định nguyên tắc, tiêu chí và chỉ tiêu Làng kinh tế sinh thái, Hà Nội.