Những vấn đề lý luận cơ bản về tài chính

- Những vấn đề lý luận cơ bản về tài chính.
- Các tiền đề thúc đẩy sự ra đời và phát triển của Tài chính.
- Tiền đề khách quan của sự ra đời và phát triển của Tài chính là: Sự ra đời của sản xuất hàng hóa tiền tệ.
- Tài chính thuộc về phạm trù phân phối, các quan hệ phân phối được thực hiện dưới hình thức giá trị.
- Như mọi phạm trù kinh tế khách quan khác, Tài chính có lịch sử phát sinh, phát triển của nó..
- Ngược lại chính sự ra đời và phát triển của Tài chính lại thúc đẩy nền sản xuất hàng hóa - tiền tệ phát triển mạnh hơn, đây chính là sự tác động qua lại giữa hai phạm trù này, từ đó có thế coi..
- Chính sự ra đời của hàng hóa và tiền tệ đã là tiền đề khách quan cho sự ra đời của Tài chính..
- Tiền đề chủ quan của sự ra đời và phát triển của Tài chính là: Nhà nước.
- Thông qua các thứ thuế bằng tiền và công trái, Nhà nước đã tập trung một bộ phận sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân dưới hình thức giá trị đề lập ra các quỹ tiền tệ riêng có - quỹ Ngân sách nhà nước và các quỹ Tài chính nhà nước khác, phục vụ cho hoạt động của Nhà nước và thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội.
- Từ đó có thể coi Nhà nước là tiền đề chủ quan của sự ra đời và phát triển của Tài chính..
- Từ những phân tích nêu trên có thể rút ra nhận xét, trong những điều kiện lịch sử nhất định, Tài chính đã xuất hiện và tồn tại với sự xuất hiện và tồn tại của sản xuất hàng hóa - tiền tệ và Nhà nước..
- Như vậy có thể coi kinh tế hàng hóa - tiền tệ và Nhà nước là những yếu tố tiền đề quyết định sự ra đời và tồn tại của Tài chính, trong đó kinh tế hàng hóa - tiền tệ là tiền đề khách quan, còn nhà nước là tiền đề chủ quan về sự phát sinh và phát triển của phạm trù Tài chính..
- Kinh tế hàng hóa - tiền tệ càng phát triển và chức năng của nhà nước ngày càng hoàn chỉnh, thì vai trò của Tài chính ngày càng được nâng cao, các quan hệ Tài chính ngày càng đa dạng.
- Hình thức Tài chính ban đầu là thuế và ngân khố quốc gia, sau đó nhiều hình thức Tài chính mới lần lượt xuất hiện đế tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ.
- Nói cách khác, sự phát triển của các quan hệ Tài chính phụ thuộc vào sự phát triển của các quan hệ hàng hóa - tiền tệ trong các mối quan hệ kinh tế của xã hội, và trong vị thế của Nhà nước trong quản lý kinh tế của đất nước trong từng giai đoạn phát triển..
- Ngược lại trong tiến trình phát triển của xã hội loài người, thông qua chính sách và cơ chế quản lý kinh tế, Nhà nước trong một đất nước nhất định có lúc có tác động thúc đẩy, có lúc lại có tác động kìm hãm sự phát triển của sản xuất hàng hóa - tiền tệ và do đó thúc đẩy hoặc kìm hãm sự phát triển của Tài chính.
- Nhưng tổng quát lại, mọi Nhà nước đều luôn tìm cách sử dụng Tài chính làm công cụ tham gia phân phối sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân, tập trung các nguồn Tài chính vào tay Nhà nước để đảm bảo cho các nhu cầu chi tiêu và hoạt động của Nhà nước..
- Trong điều kiện kinh tế hội nhập khu vực và toàn cầu, những tiền đề khách quan và chủ quan và phát triển của Tài chính vẫn đang hiện diện đầy đủ.
- Vấn đề đặt ra là làm sao có thể sử dụng phạm trù Tài chính đang tồn tại khách quan một cách đúng đắn phục vụ cho công cuộc phát triển xây dựng đất nước..
- Khái niệm và bản chất Tài chính.
- Theo Bách khoa Toàn thư Mở Wikipedia có thể phát biểu khái niệm về Tài chính là:.
- Phân biệt Tài chính và một số phạm trù liên quan:.
- Để hiểu rõ hơn bản chất của Tài chính, ở đây cần có sự phân biệt Tài chính với một số phạm trù kinh tế khác có liên quan..
- Thứ nhất: Phân biệt phạm trù Tài chính và phạm trù Tiền tệ..
- Nhìn bề ngoài, Tài chính được người ta cảm nhận như những quỹ tiền tệ của các chủ thể khác nhau trong xã hội.
- Nhưng Tài chính không phải là tiền tệ, tiền tệ về bản chất là vật ngang giá chung trong trao đổi hàng hóa với các chức năng vốn có của nó.
- Tài chính là sự vận động độc lập tương đối của tiền tệ trong lĩnh vực phân phối, nhằm tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ theo mục đích của các chủ thể..
- Thứ hai: Phản biệt phạm trù Tài chính và phạm trù Giá cả..
- Tài chính là phạm trù phân phối phản ánh sự chuyển dịch giá trị thông qua việc tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ trong nền kinh tế, vì vậy nó khác với phạm trù giá cả..
- Thứ ba: Phân biệt phạm trù Tài chính và phạm trù Tiền lương..
- Phạm trù tiền lương không thể đồng nhất với phạm trù Tài chính, vì phạm trù Tài chính là phân phối phản ánh sự chuyển dịch giá trị thông qua việc tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ trong nền kinh tế.
- Quan hệ kinh tế giữa các tổ chức Tài chính trung gian các Doanh nghiệp với người lao động làm việc tại đó..
- Bản chất của Tài chính.
- Thông qua việc phân tích sự khác biệt của các phạm trù nêu trên có thể hiểu bản chất của Tài chính là:.
- Như vậy Tài chính phản ánh tổng hợp các mối quan hệ kinh tế trong phân phối các nguồn lực Tài chính thông qua tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ của các chủ thể (pháp nhân hay thể nhân) trong xã hội..
- Chức năng của Tài chính.
- Theo quan điểm hiện nay thì Tài chính vốn có các chức năng là: chức năng phân phối của cải xã hội dưới hình thức giá trị (gọi tắt là chức năng phân phối).
- Khái niệm chức năng phân phối của Tài chính theo Bách khoa Toàn thư Mở Wikipedia:.
- Ví dụ: Phân bố và sử dụng ngân sách nhà nước do các cơ quan Tài chính nhà nước thực hiện..
- Phân phối của Tài chính là khâu nối liền giữa sản xuất với sản xuất, giữa sản xuất với tiêu dùng..
- Chức năng phân phối của Tài chính là một khả năng khách quan của phạm trù Tài chính.
- Khi đó Tài chính được sử dụng với tư cách là một công cụ phân phối..
- Đối tượng phân phối là của cải xã hội dưới hình thức giá trị xét về mặt nội dung, là tổng thể các nguồn Tài chính có trong xã hội bao gồm các bộ phận:.
- Xét về mặt hình thức tồn tại, nguồn Tài chính có thể tồn tại dưới dạng hữu hình hoặc vô hình..
- Nguồn Tài chính hữu hình là nguồn Tài chính tồn tại dưới hình thái giá trị và hình thái hiện vật..
- Dưới hình thái giá trị, nguồn Tài chính có thể tồn tại dưới hình thức tiền của nước đó (nội tệ), tiền lịch sử — vàng và ngoại tệ.
- Nguồn Tài chính tồn tại dưới dạng tiền tệ đang vận động thực tế trong chu trình tuần hoàn của nền lãnh tế nên được gọi là nguồn Tài chính thực tế.
- Chính nhờ vào sự vận động của các nguồn Tài chính này mà các quỹ tiền tệ khác nhau có thể được tạo lập, hoặc sử dụng cho các mục đích khác nhau đã được định trước..
- Dưới hình thái hiện vật, nguồn Tài chính có thể tồn tại dưới dạng bất động sản, tài nguyên, công sản, đất đai.
- Nguồn Tài chính dưới dạng hiện vật được gọi là nguồn Tài chính tiềm năng bởi vì chúng được coi như có một khả năng Tài chính.
- Những sản phẩm kể trên bản thân chúng có giá trị và trong điều kiện kinh tế thị trường, chúng có thể chuyển thành tiền qua mua bán, do đó chúng được coi là một bộ phận cấu thành của tổng thể các nguồn Tài chính trong xã hội..
- Chủ thể có quyền sở hữu các nguồn Tài chính.
- Chủ thể có quyền sử dụng các nguồn Tài chính.
- Nhà nước không phải với tư cách là người có quyền sở hữu hay quyền sử dụng các nguồn Tài chính, nhưng Nhà nước có thể huy động các nguồn Tài chính từ các tổ chức và công dân, nhờ nhà nước có quyền lực chính trị thông qua các quy định pháp luật (như thuế, phí, lệ phí...).
- Đặc điểm của phân phối Tài chính bao gồm:.
- Thứ nhất, phân phối của Tài chính là sự phân phối chí diễn ra dưới hình thức giá trị, nó không kèm theo sự thay đổi hình thái giá trị.
- Nói cách khác, phân phối của Tài chính là sự phân phối dưới hình thức giá trị, nhưng không chứa đựng sự vận động ngược chiều của hai hình thái giá trị như trong mua bán hàng hóa.
- Đây là đặc điểm giúp phân biệt Tài chính với một phạm trù phân phối khác là thương mại (cả vật phẩm tiêu dùng và tư liệu sản xuất)..
- Thông qua chức năng phân phối của Tài chính, các quỹ tiền tệ nhất định được hình thành và sử dụng, nhưng chính trong việc hình thành và sử dụng các quỹ, đặc điểm của Tài chính - phân phối dưới hình thức giá trị, vẫn không thay đổi.
- Thứ hai, phân phối của Tài chính là sự phân phối luôn luôn gắn liền với sự hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ nhất định.
- Đây là đặc điểm chủ yếu thể hiện nét đặc trưng của phân phối Tài chính..
- Chức năng giám sát của Tài chính bắt nguồn từ sự cần thiết khách quan, phải theo dõi kiểm soát tiến trình thực hiện các quan hệ Tài chính, trong phân phối các nguồn Tài chính để tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ trong nền kinh tế quốc dân.
- Con người nhận thức và vận dụng khả năng khách quan này của Tài chính để tổ chức công tác kiểm tra Tài chính.
- Khi đó Tài chính được sử dụng với tư cách là một công cụ kiểm tra, đó là kiểm tra Tài chính..
- Giám sát là kiểm tra đôi với quá trình thực hiện chức năng phân phối của Tài chính, đối với quá trình phân phối các nguồn Tài chính.
- Phân phối các nguồn Tài chính là phân phối của cái xã hội dưới hình thức giá trị, do đó giám sát - kiểm tra Tài chính là giám sát kiểm tra bằng đồng tiền..
- Từ đó có thể cho rằng: Chức năng giảm sát của Tài chính là chức năng mà nhờ vào đó việc kiểm tra bằng đồng tiền được thực hiện đối với quá trình vận động của các nguồn Tài chính, để tạo lập các quỹ tiền tệ và sử dụng chúng theo các mục đích của chủ thể..
- Đối tượng của giám sát Tài chính là quá trình vận động của các nguồn Tài chính, quá trình tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ..
- Chủ thể của giám sát Tài chính cũng chính là các chủ thế phân phối.
- Kết quả của giảm sát Tài chính là phát hiện ra những mặt được và chưa được của quá trình phân phối, từ đó giúp tìm ra các biện pháp hiệu chỉnh các quá trình vận động của các nguồn Tài chính, quá trình phân phối của cải xã hội theo các mục tiêu đã định nhằm đạt hiệu quả cao của việc tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ..
- Đặc điểm của giảm sát Tài chính:.
- Thứ nhất, giám sát Tài chính là giám sát bằng đồng tiền nhưng nó không đồng nhất với mọi loại giám sát bằng đồng tiền khác trong xã hội.
- Giám sát Tài chính được thực hiện đôi với quá trình tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ nằm trong tay các chủ thể trong nền kinh tế quốc dân..
- Thứ hai, giám sát Tài chính là loại giám sát rất toàn diện thường xuyên, liên tục và rộng rãi.
- Như đã biết, giám sát Tài chính là giám sát đối với quá trình vận động của các nguồn Tài chính - vốn tiền tệ.
- Không một lĩnh vực kinh tế - xã hội nào có thế tồn tại và phát triển nếu không có nguồn Tài chính đảm bảo.
- Ở đâu có sự vận động của các nguồn Tài chính thì ở đó có giám sát Tài chính.
- Như vậy, giám sát Tài chính có phạm vi hết sức rộng lớn.
- Mặt khác, sự vận động của các nguồn Tài chính thông qua các hoạt động liên tục để phục vụ cho các hoạt động kinh tế - xã hội.
- Vì vậy, giám sát Tài chính là loại giám sát được tiến hành một cách thường xuyên, liên tục.
- Do đó, giám sát Tài chính là loại giám sát rất toàn diện.
- Chính nhờ vào đặc điểm kể trên mà giám sát Tài chính là loại giám sát rất có hiệu quả và có tác dụng rất kịp thời..
- Trong đời sống thực tiễn, công tác giám sát - kiểm tra Tài chính được tiến hành rộng rãi trong các lĩnh vực hoạt động khác nhau của Tài chính, thông qua tất cả các khâu của hệ thống Tài chính..
- Đây là chức năng tạo lập các nguồn Tài chính, thế hiện khả năng tổ chức khai thác các nguồn Tài chính nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển của nền kinh tế..
- Vì vậy thuê là công cụ huy động nguồn lực Tài chính chủ yếu của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường..
- Huy động vốn ở khâu Tài chính doanh nghiệp:.
- Tạo lập vốn ở các khâu Tài chính khác:.
- Tài chính hộ gia đình và tổ chức xã hội, các trung gian Tài chính như bảo hiểm, tín dụng.
- đều thông qua chức năng tạo lập vốn của Tài chính để hình thành các quỹ tiền tệ phù hợp với mục tiêu hoạt động, và chính do yêu cầu của nền sản xuất trong xã hội thông qua các tổ chức Tài chính trung gian, các nguồn vốn trong tay các chủ thể khác nhau đó có thể luân chuyển vốn từ người cung ứng sang người sử dụng..
- Là những thuộc tính khách quan vốn có bên trong của phạm trù Tài chính, các chức năng phân phối, giám sát và tạo lập vốn của Tài chính có mối liên hệ hữu cơ gắn bó với nhau.
- sát - kiểm tra Tài chính có thể diễn ra đồng thời với công tác phân phối, công tác tổ chức sự vận động của các nguồn Tài chính, quá trình tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ, cũng có thể diễn ra độc lập tương đối, không đi liền ngay với hoạt động phân phối, mà có thể đi trước hành động phân phối, hoặc có thể được thực hiện sau khi hành động phân phối đã kết thúc..
- Vai trò của Tài chính trong nền kinh tế thị trường hội nhập quốc tế ở Việt Nam.
- Tài chính có vai trò là công cụ phân phối tổng sản phẩm quốc dân Vai trò này của Tài chính chủ yếu thông qua khâu Tài chính Nhà nước (quỹ Ngân sách nhà nước), đây là quỹ tiền tệ lớn nhất nằm trong tay nhà nước..
- Tài chính là mạch máu của nền kinh tế vì vậy nó có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy và mở đường cho sự phát triển nhanh và bền vững trong nền kinh tế, thực hiện chính sách xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh.
- Thông qua hệ thống Tài chính trong đó Ngân sách nhà nước giữ vai trò chủ đạo, nhà nước huy động các nguồn lực của xã hội, phân phối sử dụng cho nhu cầu phát triển kinh tế, thực hiện các chính sách xã hội và đảm bảo quốc phòng an ninh của cả nước..
- Mặt khác Tài chính thực hiện phân phối một bộ phận quan trọng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân được tạo ra từ hoạt động sản xuất xã hội.
- Do đó hoạt động Tài chính phải hướng vào phục vụ sản xuất và thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển, đồng thời trong điều kiện chuyển sang kinh tế thị trường hội nhập quốc tế ở Việt Nam, Tài chính được sử dụng như một công cụ phân phối hiệu quả để thích ứng kinh tế hội nhập, mở đường cho sự phát triển nhanh, vững chắc nền kinh tế xã hội..
- Tài chính giữ vai trò là công cụ quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế xã hội:.
- Vai trò quản lý, điều tiết vĩ mô của nền kinh tế xã hội của Tài chính được thể hiện trong việc định hướng, khuyến khích, hướng dẫn và điều tiết các quan hệ kinh tế phát triển theo đường lối chính sách, luật pháp nhà nước, theo hướng có lợi cho nền kinh tế.
- Tài chính giữ vai trò kiểm tra, giám sát bằng đồng tiền đối với mọi hoạt động trong nền kinh tế quốc dân: