- ĐỀ BÀI: PHÂN TÍCH BÀI THƠ CHẠY GIẶC CỦA NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU. - Giới thiệu tác giả Nguyễn Đình Chiểu, bài thơ Chạy giặc - Dẫn dắt vào vấn đề. - o 6 câu đầu Hiện thực nước nhà khi giặc đến o 2 câu cuối: Lời kêu gọi khẩn thiết của tác giả - Phân tích. - Hiện thực nước nhà: Cảnh đau thương của đất nước được hiện lên qua những hình ảnh:. - o Bến Nghé tan bọt nước.. - o Đồng Nai nhuốm màu mây.. - khung cảnh hoảng loạn của nhân dân, sự chết chóc, tang thương của đất nước trong buổi đầu có thực dân Pháp xâm lược.. - Lời kêu gọi khẩn thiết của tác giả:. - o Câu hỏi tu từ tâm trạng của tác giả: Đau buồn, xót thương trước cảnh nước mất nhà tan.. - o Thái độ của tác giả: Căm thù giặc xâm lược, bộc lộ sự thất vọng đối với triều đình và mong mỏi có người hiền tài đứng lên đánh đuổi thực dân, cứu đất nước thoát khỏi nạn này.. - Lòng yêu nước, lòng căm thù giặc của Nguyễn Đình Chiểu.. - Nêu nhận xét, đánh giá về bài thơ. - Nguyễn Đình Chiểu một ngôi sao sáng trong nền văn học dân tộc, tuy ông bị mù nhưng tâm hồn lại trong sáng như gương. - Bài thơ “Chạy giặc”. - chính là một tác phẩm tiêu biểu của phong cách nghệ thuật Nguyễn Đình Chiểu, được viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật. - Bài thơ mang một ý nghĩa sâu sắc lay động bạn đọc.. - Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây Một bàn cờ thế phút sa tay. - Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy Mất ổ bầy chim dáo dác bay Bến Nghé của tiền tan bọt nước. - Trước họa xâm lăng, Nguyễn Đình Chiểu đã viết bài thơ “Chạy giặc", bài thơ đã thể hiện chân thực nỗi khổ của nhân dân khi bị bọn thực dân giày xéo. - Hai câu đề bài thơ đã nói lên cục diện bi thảm của đất nước ta hồi bấy giờ, chiến tranh nổ ra, trận đánh diễn ra như “một bàn cờ thế” chỉ cần “phút sa tay” vậy mà Thành Gia Định thất hủ, Đồng Nai, Bến Nghé rơi vào tay giặc. - Chỉ với hai câu thơ thôi mà mọi thứ đã hiện lên như một trang lịch sử.. - Một bài cờ thế phút sa tay”. - Thực dân Pháp mang đến vũ khí hiện đại hơn chúng ta nhiều lần, chúng xâm chiếm nước ta, ép nhân dân ta vào bước đường cùng. - Vậy mà “vừa nghe tiếng súng”, “phút sa tay” làm nổi bật thời gian, sự việc diễn ra quá bất ngờ, nhanh chóng và nói lên sự kinh hoàng của chính nhà thơ, của nhân dân khi thành Gia Định thất thủ.. - Trong hai câu thơ, tác giả đã sử dụng hình ảnh “Một bàn cờ thế” một cách nói ẩn dụ sâu sắc đầy ước lệ, hàm súc khiến cho bạn đọc hiểu ngay rằng đó là tình hình, cục diện chiến trường, và bàn cờ thế ấy đang nghiên về thực dân Pháp.. - Khó thể có hình ảnh nào đặc sắc hơn khi tác giả đã sử dụng những hình ảnh lũ trẻ và bầy chim để tả cảnh chạy loạn. - Nhà thơ lấy hình ảnh bé bỏng, yêu thương “lũ trẻ” làm biểu tượng cho thế giới của con người, lấy hình ảnh đẹp đẽ, tự do “đàn chim” là biểu tượng của thế giới thiên nhiên. - Hai hình ảnh rất điển hình cho quê hương đất nước. - Vậy mà giờ đây "bỏ nhà", “lơ xơ chạy mất ổ”, “dáo dát bay". - Đặc sắc nghệ thuật của tác giả trong hai câu thơ này là phép đảo ngữ đặt vị ngữ trước chủ ngữ để nhấn ý các chữ "bỏ nhà". - tạo nên nỗi ám ảnh bi thương về cảnh chạy giặc của dân lành.. - Hai câu luận 5,6 đối nhau làm hiện lên cảnh tang thương, đau xót nơi Bến Nghé và Đồng Nai. - Vậy mà trong “phút sa tay” đã bị giặc Pháp tàn phá, cướp bóc đến tiêu điều xơ xác. - Tài sản của nhân dân bj cướp sạch, đã trở thành “tan bọt nước”. - “Bến Nghé của tiền tan bọt nước, Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây.". - Tác giả đã sử dụng biện pháp so sánh lồng trong những hình ảnh đặc sắc “của tiền tan bọt nước”, “tranh ngói nhuốm màu mây”, những hình ảnh đầy chắt lọc đã làm hiện lên tội ác tày trời của giặc. - Hai câu kết của bài thơ được viết ra là một câu hỏi tu từ. - Rồi sau đây vận mệnh đất nước sẽ ra sao, tính mạng và tài sản của nhân dân ta rồi sẽ ra sao. - Một câu hỏi thể hiện tình thương xót nhân dân đau khổ trước họa xâm lăng, thực sự sao lại để dân đen đến nỗi khổ cực này, thật quá xót xa.. - Câu kết chứa đựng biết bao tình yêu thương của Nguyễn Đình Chiểu đối với nhân dân đang quằn quại trong bom đạn giặc.. - Bài thơ hiện lên như một trang lịch sử dân tộc đầy đau thương, thực dân Pháp xâm lăng, bờ cõi quốc gia khó giữ. - Những khung cảnh chân thực, đầy bi ai hiện lên và lồng ghép trong đó chính là tình yêu thương của tác giả đối với dân tộc, đối với đất nước.. - Ngòi bút nhân đạo vừa thương vừa hận, hận lũ cướp nước, hận lũ gieo rắc lầm than, đây nhân dân đến chỗ khốn cùng.. - Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ thể hiện ở thứ ngôn ngữ bình dị, dân dã đậm đặc màu sắc Nam Bộ (lũ trẻ, lơ xơ, ổ, dáo dác, tan bọt nước, nhuốm màu mây, rày, nỡ, dân đen). - Chạy giặc là bài thơ mang giá trị lịch sử to lớn. - Nó ghi lại sự kiện đau thương của đất nước ta cuối thế ỷi XIX.. - Qua bài thơ Chạy giặc đã để lại trong lòng ta nhiều suy ngẫm, một thời kỳ lịch sử đất nước đau thương, thật sự đầy xót xa được ngòi bút nhân đạo Nguyễn Đình chiểu khắc họa rõ nét. - Nghệ thuật trong bài thơ cũng mang đậm chất Nguyễn Đình Chiểu.. - Bài thơ "Chạy giặc". - là một bài thơ mang ý nghĩa như vậy.. - Trước họa xâm lăng, Nguvễn Đình Chiểu đã viết bài thơ “Chạy giặc". - Bài thơ viết theo thể thất ngôn bát cú Đường. - luật, phản ánh nỗi đau thương của dân tộc, căm thù lên án tội ác quân Pháp xâm lược và thể hiện lòng thương xót nhân dân:. - Hai câu đề nói lên một cục diện bi thảm của đất nước ta hồi bấy giờ. - Giặc Pháp nổ súng đánh chiếm thành Gia Định. - Một bàn cờ thế phút sa tay.". - làm nổi bật thời gian, sự việc diễn ra bất ngờ, nhanh chóng và nói lên nồi kinh hoàng của nhà thơ, của nhân dân khi thành Gia Định bị giặc Tây nổ súng đánh chiếm. - "Một bàn cờ thế". - Hai câu thực 3,4 tả cảnh chạy loạn, chạy giặc trong nỗi kinh hoàng của nhân dân.. - Các từ ngữ: "bỏ nhà", “lơ xơ chạy mất ổ”, “dáo dát bay". - Nhà thơ lấy thế giới con người là "lũ trẻ” lấy thế giới thiên nhiên là "đàn chim", hai hình ảnh ấy điển hình cho nỗi đau thương của nhân dân trước thảm họa đất nước, quê hương bị xâm lược:. - Hai câu luận 5,6 đối nhau làm hiện lên hai cảnh tang thương điêu tàn nơi Bến Nghé và Đồng Nai. - Thế mà chỉ trong chốc lát đã bị giặc Pháp bắn giết, đốt phá, cướp bóc rất dã man. - Tài sản của nhân dân ta bị chúng cướp phá sạch sành sanh "tan bọt nước". - Chi bằng hai hình ảnh so sánh rất chọn lọc, đổi nhau: “của tiền tan bọt nước”, “tranh ngói nhuốm màu mây". - Tội ác quân giặc không thể nào kể xiết! Nhà thơ tưởng như cất lời than uất hận trước tội ác ghê tởm của giặc Pháp:. - Văn tế nghĩa sĩ cần Giuộc) Sau khi hạ thành Gia Định, giặc Pháp đánh chiếm 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ. - Cả một vùng rộng lớn của đất nước ta chìm trong máu lửa, Phan Vãn Trị, người bạn thân của Nguyễn Đình Chiểu đã căm giận viết khi nghe tiếng kèn giặc:. - Lo âu cho tính mạng và tài sản của nhân dân ta đang bị giặc Pháp bắn giết, cướp bóc dã man. - Lo âu cho vận mệnh đen tối của đất nước. - Câu hỏi tu từ thể hiện tình thương xót nhân dân đau khổ trước họa xâm lăng:. - “Chạy giặc” là bài ca yêu nước thể hiện sâu sắc lòng căm thù giặc Pháp và tình thương xót nhân dân trước họa xâm lăng. - Bài thơ “Chạy giặc". - là một chứng tích về tội ác giặc Pháp trong những ngày tháng đầu chúng xâm lược đất nước ta.. - Ngôn ngữ hàm súc, nghiêm trang, chứa chan tình cảm, bài thơ thể hiện tâm hồn trung nghĩa của Nguyễn Đình Chiểu. - Nguyễn Đình Chiểu là nhà thơ lớn của đất nước ta trong thế kỷ 19. - Tên tuổi Nguyễn Đình Chiểu gắn liền với những truyện thơ đậm đà màu sắc cổ điển như “Lục Vân Tiên”, truyện “Ngư Tiều y thuật vấn đáp”… Đỉnh cao về tư tưởng và nghệ thuật của Nguyễn Đình Chiểu là những bài văn tế, những bài thơ yêu nước như “Chạy giặc”,“Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc”, v.v…. - Bài thơ “Chạy giặc” là một bài ca yêu nước chống xâm lăng. - Đất nước rơi vào thảm hoạ - Nguyễn Đình Chiểu viết bài thơ “Chạy giặc” bằng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật ghi lại sự kiện bi thảm này.. - Hai câu đề nói lên thời cuộc và thế nước: Giặc Pháp tấn công thành Gia Định vào lúc. - “Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây, Một bàn cờ thế phút sa tay”.. - Cảnh họp chợ, cảnh tan chợ là nhịp sống yên bình của nhân dân ta. - “Một bàn cờ thế” là hình ảnh ẩn dụ nói về thời cuộc, về cuộc chiến giằng co, ác liệt. - Hai câu thơ đầu như một thông báo về sự kiện lịch sử bi thảm diễn ra vào năm 1859. - Đằng sau câu thơ là nỗi lo lắng và kinh hoàng của nhà thơ trước thảm hoạ quê hương đất nước thân yêu của mình bị giặc Pháp chiếm đóng và giày xéo.. - Hai câu trong phần thực đối nhau, phép đảo ngữ vận dụng sắc sảo: Vị ngữ “bỏ nhà”. - và “mất ổ” được đặt lên đầu câu thơ nhằm nhấn mạnh nỗi đau thương tang tóc của nhân dân ta khi giặc Pháp tràn tới:. - Cảnh trẻ con lạc đàn, chim vỡ tổ là hai thi liệu chọn lọc điển hình theo cách nói của dân gian tả cảnh chạy giặc vô cùng thảm thương.. - Hai câu luận, ý thơ được phát triển và mở rộng. - Tác giả lên án tội ác của giặc Pháp càn quét, đốt nhà, giết người, cướp của tàn phá quê hương. - Nhà thơ không viết: “Của tiền Bến Nghé tan bọt nước” và “Tranh ngói Đồng Nai nhuốm màu mây”, mà đã viết:. - “Bến Nghé của tiền tan bọt nước, Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây”.. - Bến Nghé, Đồng Nai trong thế kỷ 19 vốn đã là vựa lúa và nơi buôn bán sầm uất trên bến dưới thuyền, thế mà chỉ trong khoảnh khắc đã bị giặc Pháp tàn phá tan hoang. - Tiền của, tài sản của nhân dân ta bị giặc cướp phá sạch “tan bọt nước”. - Hai hình ảnh so sánh “tan bọt nước” và “nhuốm màu mây” là cách nói cụ thể. - của dân gian đặc tả cảnh điêu tàn do giặc Pháp gây ra.. - Câu kết chứa đựng biết bao tình yêu thương của Nguyễn Đình Chiểu đối với nhân dân đang quằn quại trong bom đạn giặc!. - Bài thơ “Chạy giặc” được viết bằng một thứ ngôn ngữ bình dị, dân dã đậm đặc màu sắc Nam bộ. - “Chạy giặc” là bài thơ mang giá trị lịch sử to lớn. - Nó ghi lại sự kiện đau thương của đất nước ta cuối thế kỷ 19