- W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 1. - ĐỀ BÀI: PHÂN TÍCH BÀI THƠ ĐỒNG CHÍ CỦA CHÍNH HỮU. - Cơ sở hình thành tình đồng chí. - Tình đồng chí bắt nguồn từ sự tương đồng về hoàn cảnh xuất thân của những người lính:. - "Quê hương anh nước mặn đồng chua Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá".. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 2. - Hai câu thơ giới thiệu thật giản dị hoàn cảnh xuất thân của người lính: họ là những người nông dân nghèo. - Tình đồng chí hình thành từ sự cùng chung nhiệm vụ, cùng chung lý tưởng, sát cánh bên nhau trong hàng ngũ chiến đấu:. - Tình đồng chí nảy nở và bền chặt trong sự chan hoà và chia sẻ mọi gian lao cũng như niềm vui:. - Nhưng chính sự chung chăn ấy, sự chia sẻ với nhau trong gian khổ ấy đã trở thành niềm vui, thắt chặt tình cảm của những người đồng đội để trở thành. - Đến đây, nhà thơ hạ xuống một giọng thơ thật đặc biệt với hai tiếng: "Đồng chí!". - câu thơ ngắn, cùng với hình thức cảm thán mang âm điệu vui tươi, vang lên như một sự phát hiện, một lời khẳng định. - Hai tiếng "đồng chí". - nói lên một tình cảm lớn lao, mới mẻ của thời đại. - Sáu câu thơ đầu đã giải thích cội nguồn và sự hình thành của tình đồng chí giữa những người đồng đội. - Câu thơ thứ bảy như một cái bản lề khép lại đoạn thơ một để mở ra đoạn hai.. - Những biểu hiện cảm động của tình đồng đội. - Tình đồng chí là sự cảm thông sâu sắc những tâm tư, nỗi niềm của nhau. - Những người lính gắn bó với nhau, họ hiểu đến những nỗi niềm sâu xa, thầm kín của đồng đội mình:. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 3. - “Ruộng nương anh gửi bạn thân cày, Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.”. - Người lính đi chiến đấu để lại sau lưng những gì yêu quý nhất của quê hương : ruộng nương, gian nhà, giếng nước gốc đa. - Từ "mặc kệ"cho thấy tư thế ra đi dứt khoát của người lính. - Tình đồng chí còn là cùng nhau chia sẻ những gian lao, thiếu thốn của cuộc đời người lính:. - Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.". - Những gian lao, thiếu thốn trong cuộc sống của người lính những năm kháng chiến chống pháp hiện lên rất cụ thể, chân thực : áo rách, quần vá, chân không giày, ...Sự từng trải của đời lính đã cho Chính hữu "biết"được sự khổ sở của những cơn sốt rét rừng hành hạ : người nóng sốt hầm hập đến ướt cả mồ hôi mà vẫn cứ ớn lạnh đến run người. - Thế nhưng, những người lính vẫn cười trong gian lao, bởi họ có hơi ấm và niềm vui của tình đồng đội "thương nhau tay nắm lấy bàn tay". - Cấu trúc ấy đã diễn tả sự gắn bó, chia sẻ của những người đồng đội.. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 4. - Ba câu cuối cùng kết thúc bài thơ bằng một hình ảnh thơ thật đẹp:. - Tình đồng đội trong bài "Những ngôi sao xa xôi". - Khẳng định giá trị nội dung, nghệ thuật bài thơ. - Đề bài: Anh (chị) hãy viết bài văn nghị luận xã hội phân tích bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu.. - Họ ra đi, để lại sau lưng khoảng trời xanh quê nhà, bờ tre ruộng lúa, giếng nước gốc đa. - Tình đồng đội, đồng chí bắt nguồn từ đó.... - Mối tình cao quý ấy đã được diễn tả trong bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu. - đó là lời tâm tình của người trong cuộc, của một nhà thơ chiến sĩ.. - Non nửa thế kỉ đã trôi qua, bài thơ đã thực sự đi vào lòng bao nhiêu thế hệ và đến hôm nay vẫn ngân rung những sợi dây tình cảm nối liền những người chiến sĩ, nối chúng ta lại với nhau, giúp ta hiểu hơn cuộc sống và tâm sự của ông cha mình:. - “Quê hương anh nước mặn đồng chua Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 5. - Đồng chí!. - Ruộng nương anh gửi bạn thân cày Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính. - Bài thơ mở đầu bằng những dòng tâm sự. - Hình ảnh “quê hương anh” và “làng tôi” hiện lên với bao vất vả nhọc nhằn mặc dù nhà thơ không chú ý miêu tả. - Song chính điều đó lại làm cho những hình ảnh vốn chỉ là những danh từ rất chung chung kia trở nên cụ thể, sống thực, đến mức gần như có thể nhìn thấy được, nhất là đốivới đôi mắt của người dân quê Việt Nam. - Câu thơ gợi lên sự cảm thông, liên tưởng và những suy nghĩ đồng điệu của những con người cùng cảnh ngộ, những người nông dân lớn lên giữa những miền quê cơ cực, nghèo khổ, lam lũ nhọc nhằn. - Thành ngữ “nước mặn đồng chua” đi vào câu thơ cũng tự nhiên, giản dị như là cuộc sống gian nan vất vả kia đã hiện lên vậy.. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 6. - Ngôn ngữ thơ giản dị như văn kể chuyện, chắc khoẻ mà thanh thoát như chính cuộc đời người lính, biếu hiện tư thếcủa người chiến sĩ khi chờ giặc - vừa là một bức tranh tả thực, vừa mang ý nghĩa tượng trưng: “súng bên súng. - Bỗng dưng đoạn thơ đột ngột đứt ra hai tiếng “đồng chí” thành một khổ thơ riêng như buộc người đọc phải dừng lại nghĩ suy về tình cảm thiêng liêng mà hai tiếng ấy gợi ra.. - “Đồng chí”, hai tiếng quen thuộc và giản dị bỗng mang biết bao ý nghĩa khi đứng giữa bài thơ - như một cái lưng ong thắt lại, tạo ra một kết cấu mới lạ, một kết cấu chính luận trong thơ. - “Ruộng nương anh gửi bạn thân cày Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính”. - Câu thơ gợi nhớ biết bao hình ảnh thân quen - không bộc lộ cảm xúc trực tiếp, nhưng khi đọc lên nghe nhớ nhung lưu luyến đến nao lòng. - Từ “mặc kệ” bỗng làm ta liên tưởng đến hình ảnh người chiến sĩ trong bài “Đất nước” của Nguyễn Đình Thi:. - “Mặc kệ” hay “đầu không ngoảnh lại” chẳng qua là những cách nói khác nhau nhưng đều biểu lộ một ý chí quyết tâm muốn vượt lên những tình cảm. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 7. - nhung nhớ thông thường, ởđây người chiến sĩ phải cố gắng dùng lí trí để chế ngự tình cảm vốn thắm thiết ở bên trong. - Tình cảm như vậy thì không thể nào nghĩ đến chuyện đo đếm nữa.. - Hình ảnh “giếng nước gốc đa nhớ người ra lính” càng tô đậm sự gắn bó yêu thương của người lính đối với quê nhà. - Hình ảnh ấy vừa được sử dụng như một phép hoán dụ (giếng nước gốc đa biểu hiện cho làng quê Việt Nam - quê hương người lính), vừa được sử dụng như một phép nhân hóa (giếng nước gốc đa biết nhớ nhung như một con người. - nó giúp người lính diễn tả một cách hồn nhiên và tinh tế tâm hồn mình. - Giếng nước gốc đa kia nhớ người ra lính hay chính tấm lòng người ra lính không nguôi thương nhớ quê hương và đã tạo cho giếng nước gốc đa một tâm hồn? Quả thực giữa người chiến sĩ và quê hương anh đã có một mối giao cảm vô cùng sâu sắc, đậm đà - nếu không, nhà thơ làm sao có thể hình dung ra được bấy nhiêu nhớ nhung lưu luyến, bấy nhiêu hình ảnh thân thương?. - Diễn tả nỗi niềm nhớ thương như thế, nhà thơ đã nói được một tình cảm bình dị, hồn nhiên và rất thật của người chiến sĩ. - Đó cũng là một tình cảm lớn lao không kém gì lòng yêu Tổ quốc, hay nói đúng hơn cũng chính là lòng yêu Tổ quốc, là biểu hiện cụ thể của tình cảm đối với Tổ quốc. - Đó là sợi dây liên hệ tâm hồn làm nên tình đồng đội, cũng là nguồn sức mạnh giúp người chiến sĩ vượt lên mọi thiếu thốn hiểm nguy để chiến thắng kẻ thù.. - Đoạn thơ tiếp theo gợi lại những khó khăn gian khổmà người lính phải chịu đựng, phải trải qua. - Nhưng câu thơ không nhằm kể khổ. - Câu thơ muốn nói về tấm lòng của những con người trong gian khổ. - Hình ảnh các chiến sĩ “thương nhau tay nắm lấy bàn tay”. - Cái nắm tay chất chứa biết bao tình cảm không lời,. - Ở ba dòng thơ cuối, hiện lên một bức tranh cụ thể, xác thực, giàu hình ảnh và vô cùng gợi cảm:. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 8. - Hùng vĩ và cảm động làm sao, cảnh những người chiến sĩ đứng cạnh nhau chờ giặc, giữa sương muối đêm rừng lạnh giá, giữa thiên nhiên hoang vắng và khắc nghiệt! Từ. - Và đột ngột - đột ngột mà rạng rỡ - hình ảnh “đầu súng trăng treo” kết thúc bài thơ một cách tự nhiên, đẹp đẽ và đầy thi vị. - “Đầu súng trăng treo” chỉ có bốn từ, chỉ có súng và trăng! Thật lạ lùng sao, hai hình ảnh vốn tương phản, cách xa vời vợi bỗng hòa quyện vào nhau thành mộthình tượng gắn liền. - Nhà thơ không tả, nhưng hình ảnh ấy tự nó gợi ra liên tưởng, giúp ta hình dung ra khung cảnh những người chiến sĩ - bên nhau - chờ giặc. - Một hình ảnh như thực. - Nhưng phải là một tâm hồn thơ giàu chất lãng mạn, trí tưởng tượng, một phong thái ung dung, bình tĩnh, lạc quan mới có thể tạo nên một hình ảnh thật thơ như thế.. - Người chiến sĩ trong bài thơ chờ giặc nhưng lại thả hồn mình, hướng cái nhìn của mình về phía vầng trăng. - Ánh trăng yên bình thơ mộng như xua tan băng giá, như cùng tham gia, cùng chứng kiến tình “đồng chí” thiêng liêng của những người lính. - Trăng cũng là bạn, là “đồng chí”của anh.. - Trăng là hình ảnh của thanh bình. - Súng tượng trưng chiến sĩ. - Trăng - hình ảnh thi sĩ. - Hai hình ảnh kết hợp hài hòa vừa hiện thực và lãng mạn bay bổng, vừa gợi tả, cụ thể, vừa giàu sức khái quát, nói lên lí tưởng chiến đấu, mục đích của cuộc kháng chiến mà người chiến sĩ đang tham gia: chiến đấu cho sự yên bình, cho ánh trăng mãi mãi nghiêng cười trên đỉnh núi. - Nó cũng biểu hiện tâm hồn, tư thế của người chiến sĩ: bình tĩnh, lạc quan, dũng cảm và lãng mạn.. - Không phải ngẫu nhiên nhà thơ đã chọn hình ảnh “đầu súng trăng treo” làm tựa đề cho cả tập thơ chiến sĩ của mình. - Viết về người lính, bài “Đồng chí” có một dáng dấp đặc biệt: giọng thơ như thủ thỉ tâm tình, bình dị sâu lắng mà giàu sắc thái gợi cảm. - Hình ảnh mộc mạc, xác thực và giàu. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T Trang | 9. - Nhưng hơn tất cả, bài thơ đã chinh phục người đọc bằng xúc cảm chân thực sâu sắc của chính tâm hồn chiến sĩ, của chính tình đồng chí thiêng liêng mà nhà thơ đã từng sống, từng trải qua.. - W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc 1 Website HOC247 cung cấp một môi trường học trực tuyến sinh động, nhiều tiện ích thông minh, nội dung bài giảng được biên soạn công phu và giảng dạy bởi những giáo viên nhiều năm kinh nghiệm, giỏi về kiến thức chuyên môn lẫn kỹ năng sư phạm đến từ các trường Đại học và các trường chuyên danh tiếng.