- Phân tích, đánh giá các điều kiện tự nhiên và môi trường phục vụ nuôi trồng thủy hải. - sản trên các dải cát ven biển Quảng Bình. - rình bày cơ sở lý luận, phương pháp về quan hệ giữa các yếu tố tự nhiên và môi trường với phát triển bền vững nuôi trồng thủy hải sản. - Tổng quan tình hình nuôi trồng thủy hải sản ở Việt Nam và Quảng Bình. - Nghiên cứu về đặc điển hệ sinh thái của dải cát như rất nhạy cảm, dễ biến động. - đặc điểm nội tại của dải cát phụ thuộc rất nhiều vào các đặc điểm của các đơn vị sinh thái liền kề trong quá trình hình thành và phát triển. - sử dụng hợp lý các dải cát phải nằm trong chiến lược sử dụng hợp lý đới ven biển. - Phân tích, đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến nuôi trồng thủy hải sản ở dải cát ven biển Bắc Quảng Bình. - Đề xuất một số định hướng quy hoạch nuôi trồng thủy hải sản bền vững trên dải cát phía Bắc tỉnh Quảng Bình.. - Môi trường. - Nuôi trồng thủy sản. - Biển Quảng Bình. - Điều đó đã tạo cho đất nước ta tính đa dạng hình về tiềm năng phát triển và nguồn lợi thủy sinh, là tiền đề cho sự phát triển một ngành thủy sản phát triển mạnh.. - Ngành thủy sản nước ta có thể phát triển mạnh ở các lĩnh vực như khai thác, nuôi trồng và hậu cần dịch vụ. - Trong đó, có thể phát triển nuôi trồng thủy sản ở tất cả các vùng sinh thái khác nhau, từ vùng núi, trung du, đồng bằng đến các vùng biển đảo.. - Vì thế, nuôi trồng thủy sản nước ta được xem là một nghề truyền thống, gắn bó với các cộng đồng dân cư ở các vùng nông thôn và ven biển.. - Nuôi trồng thủy sản đang từng bước trở thành lĩnh vực sản xuất hàng hóa có tính cạnh tranh cao. - Ngoài ra, phát triển của ngành cũng đã đóng góp vào giải quyết việc làm và lao động cho hàng triệu người. - Sự phát triển của thủy sản đã góp phần. - Tỉnh Quảng Bình có diện tích đất cát tương đối lớn, khoảng 40.000 ha, nhiều xã ven biển hoàn toàn là cát. - Việc nuôi trồng thủy sản ở đây sẽ tận dụng nguồn tài nguyên đất cát phong phú và thực tế đã đem lại hiệu quả kinh tế cao cho các hộ ven biển trên địa bàn tỉnh. - Để phát triển, mở rộng quy mô cũng như tăng chất lượng thủy hải sản nuôi trồng ở đây, cần có những nghiên cứu tổng hợp các điều kiện tự nhiên, môi trường vùng ven biển để có những biện pháp bền vững trong công nghệ nuôi trồng, khai thác.. - Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn trên, cũng như nhu cầu bổ sung, nâng cao nhận thức của học viên trong nghiên cứu địa lý tổng hợp nói chung và địa lý địa phương nói riêng nhằm mục tiêu sử dụng hợp lý tài nguyên, đảm bảo cho sự phát triển và bảo vệ môi trường nên học viên đã lựa chọn đề tài: “Phân tích, đánh giá các điều kiện tự nhiên và môi trường phục vụ nuôi trồng thủy hải sản trên các dải cát ven biển Quảng Bình”.. - Kết quả của đề tài sẽ có ý nghĩa thực tiễn và cơ sở khoa học góp phần vào việc định hướng sử dụng và khai thác hợp lý dải cát ven biển trên địa bàn tỉnh . - Định hướng quy hoạch nuôi trồng thủy hải sản bền vững trên các dải cát ven biển phiá Bắc tỉnh Quảng Bình theo quan điểm địa lý tổng hợp.. - Thu thập, phân tích và đánh giá hệ thống tư liệu đã có (tài liệu, số liệu về tự nhiên, kinh tế xã hội, các bản đồ hợp phần…) vùng cát phía Bắc tỉnh Quảng Bình.. - Phân tích, đánh giá điều kiện tự nhiên và môi trường dải cát phía Bắc tỉnh Quảng Bình phục vụ nuôi trồng thủy hải sản.. - Đề tài chỉ phân tích, đánh giá về điều kiện tự nhiên của dải cát ven biển phía Bắc tỉnh Quảng Bình vì các lý do sau:. - Dải cát phía Bắc phân hóa mạnh do có điều kiện địa chất và địa mạo phong phú, đa dạng và chia cắt rõ rệt. - Vùng cát ven biển tỉnh Quảng Bình là tập hợp của nhiều hệ sinh thái rất nhạy cảm đối với việc khai thác và sử dụng. - Vùng cát ven biển phía Bắc tỉnh Quảng Bình được xem là một trong những vùng tự nhiên có tính đặc thù, tạo ra nhiều lợi thế để phát triển kinh tế- xã hội.. - Phân tích, đánh giá tổng hợp các điều kiện tự nhiên và môi trường của dải cát phía Bắc ven biển tỉnh Quảng Bình. - Đề xuất các định hướng phát triển nuôi trồng thủy hải sản bền vững ở dải cát phía Bắc ven biển tỉnh Quảng Bình. - Các tài liệu về kinh tế xã hội khu vực nghiên cứu: Niên giám thống kê tỉnh Quảng Bình và các huyện phía Bắc dải cát Quảng Bình năm 2009. - Các dữ liệu bản đồ hợp phần tỉnh Quảng Bình. - Các tài liệu về đánh giá điều kiện tự nhiên của dải cát ven biển tỉnh Quảng Bình phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. - Quan điểm phát triển bền vững b) Phương pháp nghiên cứu. - Phân tích, đánh giá tổng hợp điều kiện tự nhiên và môi trường cho phát triển nuôi trồng thủy sản ở dải cát ven biển Quảng Bình. - Định hướng tổ chức nuôi trồng thủy sản ở dải cát ven biển Quảng Bình b) Ý nghĩa. - Ý nghĩa khoa học: Đề xuất định hướng nuôi trồng thủy hải sản bền vững cho dải cát ven biển phía Bắc tỉnh Quảng Bình. - Ý nghĩa thực tiễn: Là tài liệu tham khảo cho các cơ quan địa phương trong việc thực hiện nuôi trồng thủy hải sản bền vững ở dải cát ven biển. - Các dải cát ven biển tỉnh Quảng Bình là khu vực chưa ổn định, một đặc thù tự nhiên của miền duyên hải, được thành tạo trong các mối tương tác lâu dài giữa biển và lục địa, giữa sông và biển, giữa gió và những tác động của con người… Đây là khu vực nhạy cảm, tiềm ẩn nhiều những khả năng cũng như hiểm hoạ, vì vậy để có thể khai thác hợp lý các dải cát, đem lại hiệu quả kinh tế cao, đảm bảo phát triển bền vững cần phải có những nghiên cứu tổng hợp, nắm bắt được các quy luật hình thành và phát triển của chúng và dự báo được những biến đổi do tác động của con người.. - Đề xuất giải pháp tổng thể sử dụng hợp lý các dải cát ven biển Quảng Bình cũng chính là góp phần xây dựng một chương trình quản lý đới bờ biển thống nhất bao gồm cả việc quản lý phát triển cũng như bảo vệ nguồn tài nguyên tự nhiên một cách tổng hợp, liên quan đến nhiều lĩnh vực quan trọng về kinh tế - xã hội, đảm bảo chia sẻ lợi ích cho toàn cộng đồng.. - Trước hết là đề tài “Nghiên cứu xây dựng giải pháp tổng thể sử dụng hợp lý các dải cát ven biển miền Trung từ Quảng Bình đến Bình Thuận” (KC.08-21) do TS.Trần Văn Ý làm chủ nhiệm với mục tiêu:. - Đề xuất các giải pháp tổng thể có căn cứ khoa học để sử dụng hợp lý hệ sinh thái các dải cát ven biển miền Trung từ Quảng Bình đến Bình Thuận. - Đề xuất một số mô hình sử dụng hợp lý các dải cát ven biển. - Năm Sở Khoa học Công nghệ Quảng Bình đã phối hợp với Viện Địa Lý và Viện Khoa học Vật liệu (Viện KH&CN Việt Nam) thực hiện đề tài:. - “Nghiên cứu các yếu tố tự nhiên ảnh hưởng đến nuôi tôm trên cát và các giải pháp khắc phục” cho dải cát ven biển phía Nam Quảng Bình.. - Năm Sở Khoa học Công nghệ Quảng Bình đã giao cho Viện Địa lý, Viện Khoa học Vật liệu (Viện KH&CNVN) thực hiện đề tài “Nghiên cứu đề xuất giải pháp sử dụng hợp lý tài nguyên nước dưới đất ở vùng cát ven biển Bắc Quảng Bình nhằm phát triển kinh tế-xã hội bền vững”, năm 2007.. - Điều tra cơ bản tài nguyên môi trường nhằm khai thác sử dụng hợp lí đất hoang hoá các bãi bồi ven biển cửa sông miền Trung ( từ Thanh Hoá đến Bình Thuận). - Vài nét về vấn đề phân loại các thành tạo cát dải ven biển miền Trung. - Đặc tính biến động của các dải cát ven biển miền Trung (Quảng Bình-Bình Thuận) và hậu quả của chúng. - Quan hệ giữa các yếu tố tự nhiên và môi trường với phát triển bền vững nuôi trồng thủy hải sản. - Địa điểm nuôi trồng thủy sản. - Ảnh hưởng của môi trường đến nuôi trồng thủy sản 1.2. - Tình hình nuôi trồng thủy hải sản ở Việt Nam và Quảng Bình 1.2.2. - Đặc điểm hệ sinh thái của dải cát 1.3.1. - Đặc điểm nội tại của dải cát phụ thuộc rất nhiều vào các đặc điểm của các đơn vị sinh thái liền kề trong quá trình hình thành và phát triển. - Sử dụng hợp lý các dải cát phải nằm trong chiến lược sử dụng hợp lý đới ven biển. - Quan điểm và phương pháp nghiên cứu 1.4.1. - Quan điểm nghiên cứu. - Phương pháp nghiên cứu. - Chương 2: Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến nuôi trồng thủy sản ở dải cát ven biển Bắc Quảng Bình. - Vị trí địa lý khu vực nghiên cứu. - Các yếu tố cấu thành hệ sinh thái các dải cát. - Chương 3: Định hướng phát triển nuôi trồng thủy hải sản bền vững trên dải cát ven biển Bắc Quảng Bình. - Các loại hình phát triển nuôi trồng thủy hải sản trên cát 3.1.1. - Quan điểm cho việc định hướng nuôi trồng thủy sản. - Quan điểm phát triển chung. - Quan điểm, mục tiêu phát triển của tỉnh Quảng Bình. - Giải pháp nuôi trồng thủy hải sản bền vững trên dải cát ven biển Bắc Quảng Bình. - Đánh giá những khu vực có khả năng phát triển nuôi trồng thủy hải sản trên dải cát Bắc Quảng Bình. - Giải pháp khoa học kĩ thuật để nuôi trồng thủy hải sản bền vững. - Dải cát Bắc Quảng Bình dài khoảng 25km, phân bố từ phía nam đèo Ngang tới bờ Bắc cửa sông Nhật Lệ với chiều rộng thay đổi từ 500-2500 m, loại cát vàng nhạt là chủ yếu. - Địa hình dải cát ghồ ghề, tạo nên 1-2 dãy cồn, đụn với độ cao phổ biến 10-15m chạy dọc ven biển. - Cấu thành nên dải cát này chủ yếu là cát vàng nhạt, xám vàng phân bố trên các cồn, đụn. - Dải cát ven biển Bắc Quảng Bình là phần lãnh thổ không thể tách rời của đới bờ biển. - Đặc điểm nội tại của các dải cát phụ thuộc rất nhiều váo các đặc điểm của đới bờ biển (hay các đơn vị sinh thái liền kề) trong quá trình hình thành và phát triển. - Dải cát ven biển là vùng đất không ổn định, sự ổn định chỉ là tạm thời (đặc biệt là các đụn cát và các bãi cát trống) do ảnh hưởng tích cực của thảm phủ thực vật. - Vùng cát ven biển là một vùng nhạy cảm, dễ tổn thương, tạo ra nhiều xung đột môi trường khi tiến hành sản xuất trên vùng cát. - Khí hậu trên dải cát ven biển Bắc Quảng Bình mang nhiều đặc điểm khí hậu của miền Đông Trường Sơn. - Nước thuộc loại siêu nhạt, nhìn chung có thể dùng để cấp nước sinh hoạt, nuôi trồng thuỷ sản và cấp nước nông nghiệp. - Thảm thực vật tự nhiên trên các dải cát hiện nay mặc dù chỉ là những quần thể có cấu trúc thảm đơn giản, ít có giá trị về gỗ và lâm sản nhưng lại có ý nghĩa vô cùng quan trọng về môi trường, giảm nhẹ thiên tai trong khi đó nhờ vào sự năng động của nhiều thế hệ người sử dụng mà thảm thực vật nhân tác trên các dải cát đã có những biến cải sâu sắc đưa lại nhiều mặt về kinh tế - xã hội và môi trường.. - Dải cát ven biển Bắc Quảng Bình có tất cả 16 xã, thuộc 3 huyện, thành phố: Quảng Trạch, Bố Trạch, Đồng Hới. - Trong những năm gần đây, sự phát triển của dịch vụ đã đầu tư thu hút vào một số khu vực, tạo ra cơ hội mới cho sự cơ cấu kinh tế và tạo ra nhiều việc làm mới cho dân cư.. - Điều này lại là động lực để thu hút dân cư từ các địa phương ngoài vùng cát tới, tạo ra ở một chừng mực nhất định sức ép lên sự phát triển bền vững của vùng cát.. - Sự phát triển của thủy sản đã góp phần vào bình ổn xã hội, an ninh quốc phòng, xóa đói giảm nghèo và tăng thu ngoại tệ cho quốc gia, cũng như góp phần giảm áp lực khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản tự nhiên, đa dạng sinh học.. - Dải cát Bắc Quảng Bình có đủ các điều kiện để nuôi trồng thủy hải sản. - Nuôi trồng thủy hải sản trên cát tận dụng được đất cát bỏ hoang hoặc đất cát chuyển đổi từ các ngành sản xuất khác kém hiệu quả. - Để nuôi trồng thủy hải sản bền vững trên cát thì cần tuân thủ nghiêm về quy hoạch vùng nuôi. - không cho phát triển thêm các cơ sở nuôi trên cát ở những nơi có thể gây nhiễm mặn nước nông nghiệp hoặc nguồn cung cấp nước ngọt do rò rỉ hoặc xả thải nước mặn. - Theo đó, khu vực phù hợp để phát triển nuôi thủy sản ở dải cát ven biển Bắc Quảng Bình gồm các xã:. - Cùng với việc xây dựng vùng nuôi hợp lý thì các chất thải, nước thải trong quá trình nuôi trồng thủy hải sản cần được xử lý trước khi đổ ra môi trường. - Như vậy sẽ tránh làm ô nhiễm, mặn hóa nguồn nước ngầm, không làm ảnh hưởng tới các hệ sinh thái liền kề, các dịch bệnh không xuất hiện do chất thải làm ảnh hưởng đến năng suất nuôi trồng.. - Các biện pháp khoa học kĩ thuật góp phần nuôi trồng thủy sản bền vững trên dải cát ven biển Bắc Quảng Bình bao gồm:. - Giải pháp về đào tạo nguồn nhân lực phục vụ nuôi trồng thủy sản References. - Cục thống kê tỉnh Quảng Bình, Niên giám thống kê tỉnh Quảng Bình năm 2010.. - Lại Vĩnh Cẩm và nnk (2004), Xây dựng luận cứ khoa học phục vụ phát triển kinh tế - xã hội miền Tây Quảng Bình sau khi hoàn thành xây dựng đường Hồ Chí Minh.. - Nguyễn Tiến Hải, Nguyễn Văn Bách và nnk (1997), Vài nét về vấn đề phân loại các thành tạo cát dải ven biển miền Trung. - Trần Đình Quang (2001) “Thay đổi một vùng quê nhờ nuôi trồng thuỷ sản”, Tạp chí Thuỷ sản,. - Viện Địa lý (2005), Nghiên cứu xây dựng giải pháp tổng thể sử dụng hợp lý các dải cát ven biển miền Trung từ Quảng Bình đến Bình Thuận, Hà Nội.. - Viện Địa lý (2007), Nghiên cứu đề xuất giải pháp sử dụng hợp lý tài nguyên nước dưới đất ở vùng cát ven biển Bắc Quảng Bình nhằm phát triển kinh tế- xã hội bền vững, Hà Nội.