- ĐỀ BÀI: PHÂN TÍCH ĐOẠN TRÍCH CHIẾN THẮNG MTAO – MXÂY. - Sử thi Đăm săn là sử thi anh hùng của dân tộc Ê-đê. - Đoạn trích Mtao – Mây trích từ sử thi Đăm săn, nằm ở phần thứ hai của sử thi Đăm Săn. - Nội dung: Miêu tả cuộc chiến đấu của Đăm Săn và kẻ thù Mtao Mxây, cuối cùng. - Đăm Săn thắng. - Cuộc đọ sức giữa Đăm Săn và Mtao Mxây:. - o Nguyên nhân: Cướp vợ và cứu vợ là nguyên nhân trực tiếp xảy ra hai cuộc chiến tranh bộ tộc được nói đến trong sử thi Đăm Săn. - o Nhân vật Mtao Mxây: là một trong những tù trưởng giàu mạnh, cho nên y mới dám cướp vợ của Đăm Săn, y that bại vì không đủ mạnh và thông minh bằng Đăm Săn, y cũng không được ông trời ủng hộ. - o Đăm Săn: là nhân vật trung tâm, là người anh hùng của dân tộc Ê-đê.. - Khi biết Mtao Mxây thừa lúc chàng vắng nhà đến cướp Hơ Nhị, Đăm Săn đã dẫn cả bộ tộc đến tận nhà Mtao Mxây thách thức. - Mặc dù Mtao MXây chiến đấu quyết liệt và cũng tỏ ra là một đối thủ mạnh nhưng Đăm Săn nhờ có tài trí hơn người và được ông trời giúp đỡ nên đã chiến thắng Mtao Mxây.. - Chiến thắng này đã làm nổi bật tầm vóc của người anh hùng Đăm Săn.. - Đăm Săn là người biết đoàn kết hai bộ tộc, không phải chiến đấu vì sự thù hằn hay vì mục đích cá nhân đơn thuần. - Sau chiến thắng, chàng đã thuyế phục được tôi tớ của Mtao Mxây theo chàng. - Đăm Săn mở tiệc linh đình để cúng tế thần linh và thết đãi mọi người. - Trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn vinh của thị tộc – đó là những tình cảm cao cả nhất thôi thúc Đăm Săn chiến đấu và chiến thắng kẻ thù.. - o Đăm Săn tổ chức lễ mừng chiến thắng vô cùng rầm rộ, trong thể: tiếng trống, tiếng chiêng, tiếng còng hlong âm vang. - o Đăm Săn được miêu tả tuyệt đẹp “uống không biết say, ăn không biết no,. - chuyện trò không biết chán”… “Cả miền Ê-đê Ê-ga ca ngợi Đăm Săn là một dũng tướng chắc chết mười mươi cũng không lùi bước”… Những hình ảnh so sánh phóng đại thật oai phong lẫm liệt với bao ngưỡng mộ, tự hào.. - Đăm Săn là tác phẩm sử thi nổi tiếng nhất của dân tộc Ê Đê, đồng thời đây cũng là tác phẩm chứa đựng nhiều giá trị bậc nhất của nền văn học Việt Nam. - Sử thi Đăm Săn là sử thi anh hùng hào hùng, đẹp đẽ nhất của núi rừng Tây Nguyên được lưu truyền đến bây giờ. - Đoạn trích Chiến thắng Mtao – Mxây là một trong những đoạn trích tiêu biểu nhất của tác phẩm này.. - Đoạn trích Chiến thắng Mtao – Mxây kể về cuộc giao đấu của Mtao – Mxây và Đăm Săn. - Vợ của Đăm Săn bị Mtao – Mxây cướp mất, để giành lại vợ và trả thù hành động của Mtao – Mxây thì Đăm Săn đã quyết định đến nhà Mtao – Mxây để khiêu chiến.. - Đây cũng là nguyên nhân mà Đăm Săn quyết khiêu chiến để giành lại vợ và chứng tỏ được sức mạnh và tài năng của bản thân.. - Đối thủ của Đăm Săn là Mtao - Mxây - một người cũng có sức mạnh to lớn, là người đứng đầu của một bộ tộc, do vậy mà cuộc chiến đấu cũng diễn ra căng thẳng, quyết liệt hơn. - Các tác giả dân gian đã miêu tả hai nhân vật Đăm Săn và Mtao – Mxây trong thế đối lập để làm nổi bật lên tính cách của từng người. - Đây cũng là nét đặc sắc nhất của cuốn sử thi này.Trích đoạn cũng làm nổi bật được sức mạnh phi thường, bản lĩnh hơn người của người anh hùng Đăm Săn.. - Vẻ đẹp của Đăm Săn được thể hiện thông qua sự kiên cường của Đăm Săn khi một mình đến khiêu chiến Mtao – Mxây, khiến cho kẻ thù dù kiêu căng, ngạo mạn cũng phải nể phục và khiếp sợ trước sự xuất hiện ấy.. - Hình ảnh của người anh hùng Đăm Săn được các tác giả dân gian miêu tả thật đặc biệt: Thân hình như quả dưa, đôi mắt sáng gấp ba những người bình thường, tư thế chiến đấu nhanh nhẹn như một con sóc. - Khi giao chiến cùng với Đăm Săn, dù là một người khỏe mạnh, tài giỏi nhưng Mtao – Mxây cũng phải khiếp sợ.. - Khi Mtao – Mxây lo sợ trong lúc mình đi xuống sẽ nhân cơ hội mà đâm sau lưng thì Đăm Săn đã thẳng thừng đáp: “…Sao ta lại đâm nhà ngươi khi ngươi đang đi xuống nhỉ? Ngươi xem, đến con lợn lái nhà ngươi dưới đất, ta cũng không thèm đâm nữa là”. - Lời nói vừa thể hiện được khí chất ngay thẳng của Đăm Săn, đồng thời cũng là lời nói xỉ nhục đối với Mtao – Mxây. - Đăm Săn chẳng qua xem hắn cũng như một con lợn đáng khinh. - Thực chất, cuộc chiến đấu của Đăm Săn và Mtao – Mxây là cuộc chiến đấu giữa hai người thủ lĩnh của hai bộ lạc. - Ta có thể thấy qua đoạn trích, các tác giả dân gian dành sự ưu ái hơn khi ca ngợi về tài năng của người anh hùng Đăm Săn. - Trong từng cử chỉ, hành động và lời nói của Đăm. - Màn múa khiên của Đăm Săn khiến cho Mtao – Mxây phải khiếp sợ mà liên tục tránh né.. - Trong cuộc chiến đấu này, Đăm Săn đại diện cho chính nghĩa nên chàng không hề đơn độc, bên cạnh chàng còn có bạn bè và sự giúp đỡ của ông trời. - Sau chiến thắng này Đăm Săn đã được sở hữu đất đai, tài sản và cả những người trong bộ lạc hắn đứng đầu. - Cuộc chiến đấu của Đăm Săn thực chất là sự lí giải về nguyên nhân của các chiến tranh bộ lạc cũng như nhu cầu tất yếu của việc hợp nhất các bộ lạc thành một dân tộc thống nhất.. - Nhân vật Đăm Săn nổi bật lên trong toàn bộ cuốn sử thi nói chung và đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây nói riêng hai khía cạnh. - Với cái nhìn ấy, ta thấy nhân vật Đăm Săn đã tự khẳng định mình trong những biến cố, sự kiện ở đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây.. - Xét về tình tiết trong mô hình cốt truyện thì cuộc giao tranh giữa Đăm Săn với các tù trưởng khác không chỉ xảy ra có một lần. - Nhưng trong các cuộc chiến xảy ra thì cuộc đối mặt giữa Đăm Săn với Mtao Mxày có tính chất điển hình hơn cả.. - Đối thủ của Đăm Săn là Mtao Mxây, một đối thủ ngang tầm: Tuy võ nghệ không thuộc hàng cao thủ nhưng Mtao Mxây là một kẻ "túc trí đa mưu", lấy sự sắc sảo, khôn ngoan làm sức mạnh cho mình. - Không tin vào bản thân thì làm sao dám táo tợn cướp vợ của Đăm Săn! Và khi biết Đăm Săn tới để làm gì rồi mà còn khiêu khích "Ta không xuống đâu, diêng ơi. - Thái độ nghênh chiến của Mtao Mxây khá đàng hoàng: "Bà con xem, khiên hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng. - Hai lần Mtao Mxây nhắc Đăm Săn không được đâm mình khi Mtao Mxây đi xuống và lúc đi xuống rồi vẫn còn do dự, đắn đo. - Bước vào cuộc chiến, Mtao Mxây nhường cho Đăm Săn múa khiên trước với một thái độ khiêm tốn giả vờ. - Mặc cho Đăm Săn khinh bỉ, mặc cho mình múa khiên không đẹp (múa "kêu lạch xạch như quả mướp khô". - tốc độ lại chậm chạp, nặng nề ("bước cao bước thấp") nhưng Mtao Mxây không nản lòng. - Và khi cơ hội đến, hành động của Mtao Mxây nhanh hơn một chớp mắt: đâm lén Đăm Săn. - Khi Mtao Mxây "chém phập một cái", chắc chắn Đăm Săn không khỏi giật mình. - May cho Đăm Săn là nhát chém quá nhanh và không ngờ ấy của địch lợi hại "chỉ vừa trúng một cái chão cột trâu".. - Hai trợ thủ cuối cùng của Mtao Mxây là miếng trầu của Hơ Nhị và cái áo giáp che. - Đăm Săn chỉ vô hiệu hóa được con bài thứ nhất, đến con bài thứ hai thì Đăm Săn đã bất lực hoàn toàn. - Đùi Mtao Mxây bị đâm trúng nhưng không thủng, người Mtao Mxây cũng thế. - Nếu không có sự giúp sức của Ông Trời thì Đăm Săn chắc chắn sẽ trắng tay, cả danh dự và quyền uy vì chàng sẽ là người bại trận.. - Bằng cách ấy, nhân vật Đăm Săn xuất hiện như một điểm nhấn rực rỡ, sáng ngời.. - Bởi vậy khi chạm vào những ý nghĩa hèn hạ, mờ ám của Mtao Mxây, Đăm Săn như người đụng phải lửa. - Hai lần Mtao Mxây cất tiếng ("không được đàm ta khi ta đang đi xuống") là hai lần Đăm Săn như thấy lòng tự trọng bị tổn thương. - Và đối lập với những ý nghĩ vẩn đục của Mtao Mxây, tâm hồn của Đăm Săn thật là trong sáng.. - Mặc dù đến nhà Mtao Mxây để gây chiến vì Đăm Săn có lí do khiêu chiến, nhưng chàng không vội ra tay. - Phải bình tĩnh đến mức nào đó để không làm cho cơn giận bùng lên, Đăm Săn mới nhường cho Mtao Mxây múa khiên trước. - Chỉ thực sự gai mắt khi chứng kiến lời nói của đối thủ, khoác lác huênh hoang mà thực tài kém cỏi, Đăm Săn mới thực sự rung khiên.. - Tài nghệ phi thường của Đăm Săn được chứng thực trong cuộc múa khiên hùng tráng. - Thứ nhất là biện pháp đối lập hai chiều (giữa cảnh Mtao Mxây múa gươm trước với cái cách múa khiên đầy tốc độ của Đăm Săn "Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh.. - là những đường gươm chậm chạp, nặng nề của Mtao Mxây: "bước cao bước thấp chạy hết bãi tây sang bãi đông". - nghệ của Đăm Săn không còn là tốc độ mà chuyển sang cường độ. - Nó làm đậm lên một sức mạnh, một năng lực phi phàm chỉ những người xuất chúng như Đăm Săn mới có. - Sức mạnh của Đăm Săn quả là có giới hạn. - Chỉ tới lúc đó, Mtao Mxây mới không còn một thành lũy nào ẩn nấp. - Khi cái áo giáp của Mtao Mxây rơi xuống, hắn mới hiện nguyên hình là một kẻ yếu đuối biết bao! Hình ảnh cái chuồng lợn, chuồng trâu bẩn thỉu đã xuất hiện ở đầu đoạn văn, nay được lặp lại với một ý vị mỉa mai trên một tinh thần khác. - Ởlần thứ nhất nó liên quan đến nhân cách của Mtao Mxây thì lần thứ hai nó lại liên quan đến sức mạnh của một kẻ không còn gì đáng sợ nữa.. - Nếu cuộc chiến giữa Đăm Săn với Mtao Mxây khắc họa một phương diện của Đăm Săn, phương diện con người cá nhân thì cảnh trở về và lễ ăn mừng chiến thắng lại mở ra một góc khác của con người anh hùng đó: con người cộng đồng, con người xã hội.. - Vốn là một tù trưởng giàu mạnh, Đăm Săn có trách nhiệm với bộ tộc đã đành.. - Chính vì danh dự của Đăm Săn bị xúc phạm (Mtao Mxây cướp vợ cùa Đăm Săn)cũng là danh dự của bộ tộc bị xúc phạm mà chàng đã dấy binh. - Chiến thắng kẻ thù rồi, danh dự được bảo vệ rồi, trách nhiệm của Đăm Săn tăng lên gấp đôi. - Có trách nhiệm với tôi tớ, dân làng của mình, chàng có nghĩa vụ che chở cho tôi tớ, dân làng của Mtao Mxây nữa.. - Đăm Săn đã gõ cửa từng nhà. - Một câu nói của Đăm Săn truyền đi, một câu trả lời vọng lại để rồi một câu hỏi từ đó lại lan xa từ nhà này qua nhà khác. - Cứ như thế một cuộc chạy tiếp diễn ra tạo nên sự kết tinh, hòa đồng gắn bó hai bộ tộc của Đăm Săn và Mtao Mxây làm một.. - Không gian của niềm vui và không gian của danh tiếng Đăm Săn: "Nhà Đăm Săn đông nghịt khách. - Lại nữa: "Danh vang đến thần, tiếng lừng khắp núi, đông tây đâu đâu cũng nghe danh tiếng Đăm Săn".. - Trong bối cảnh nhộn nhịp tưng bừng ấy, hình tượng Đăm Săn hiện lên như một vị thần: oai phong về ngoại hình và đầy sức sống tiền tàng nội lực. - Lúc Đăm Săn nằm trên võng nghỉ ngơi "tóc thả trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa"