- PHÁT TR IỂN ĐÔ THỊ Ở TỈNH HÀ NAM, VIỆT NAM. - Vi ệt Nam là một nước đang phát triển ở khu vực châu Á Thái Bình Dương. - Việt Nam đã gia nhập Tổ Chức Thương Mại Thế Giới như một thành viên đầy đủ vào năm 2007, và đang tích cực phấn đấu trở thành một nước công nghiệp vào năm 2020 xuất phát t ừ một nước nông nghiệp. - Để đạt được mục tiêu đó, Việt Nam phải tích cực huy động nội lực và ngoại lực cho công cuộc công nghiệp hoá và đô thị hoá. - Theo hướng đó, phát triển đô thị trở thành một hợp phần của kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của đất nước và mỗi tỉnh thành.. - Trong nh ững năm gần đây, công nghiệp hoá và đô thị hoá là các quá trình địa lý nổi bật diễn ra nhanh chóng trên c ả nước, đặc biệt ở châu thổ sông Hồng. - Trong quá trình h ội nhập và phát triển, cùng với cả nước, Hà Nam, một tỉnh nhỏ và đông dân ở châu thổ sông Hồng đã đẩy mạnh công nghiệp hoá và đô thị hoá. - Báo cáo này cung c ấp một tổng quan về phát triển đô thị ở Hà Nam trên cơ sở nghiên cứu trong phòng và th ực địa. - Nó góp phần tích cực vào việc hiểu biết quá trình đô thị hoá ở Vi ệt Nam nói chung và ở châu thổ sông Hồng nói riêng.. - Cơ sở địa lý cho phát triển đô thị ở Hà Nam. - T ỉnh Hà Nam nằm cách Hà Nội khoảng 60 km về phia Nam và ở Tây Nam châu th ổ sông Hồng, với tọa độ địa lý trong khoảng từ 20 o 22’00” đến 20 o 42’00” vĩ bắc và từ 105 o 45’00” đến 106 o 10’00” kinh đông. - Hà Nam giáp với các tỉnh Hà Tây về phía Bắc, Hưng Yên và Thái Bình về phía Đông, Nam Định về phía Đông Nam, Ninh Bình về phía Nam và Hoà Bình v ề phía Tây (Hình 1). - Địa hình Hà Nam thấp dần từ tây sang đông. - Các dòng sông chính ở Hà Nam là sông Đáy, sông Nhuệ, sông Châu và sông Hồng.. - Hà Nam có khí h ậu nhiệt đới gió mùa. - Ch ế độ mưa ở Hà Nam thay đổi nhiều trong năm, mưa tập trung vào mùa hè (mùa mưa) bắt đầu từ tháng 5 kéo dài đến tháng 9, tổng lượng mưa trung bình năm là 1510,3 mm. - Độ ẩm trung bình ở Hà Nam khoảng 79 - 90% cũng như nhiều khu vực khác ở đồng bằng sông Hồng, độ ẩm cao nhất đạt khoảng 90%.. - V ị trí tỉnh Hà Nam. - T ỉnh Hà Nam có nguồn tài nguyên đá vôi lớn với trữ lượng khoảng hơn 7 tỷ m 3 t ập trung ở hai huyện Kim Bảng và Thanh Liêm. - V ề hành chính, Hà Nam bao gồm 1 thị xã và 5 huyện là Phủ Lý, Bình Lục, Duy Tiên, Kim B ảng, Lý Nhân và Thanh Liêm. - Theo thống kê năm 2006, Hà Nam có diện tích t ự nhiên 849,5 km², dân số 811.126 người với mật độ 941 người/km².. - V ới vị trí chiến lược gần thủ đô Hà Nội, địa hình đa dạng bao gồm cả núi, sông, đồng bằng, hệ thống giao thông thủy, bộ, sắt trải rộng, nguồn lao động dồi dào, Hà Nam đã thực sự trở thành một địa bàn hấp dẫn các nhà đầu tư trong và ngoài nước.. - Đó là tiền đề cơ bản thuận lợi để tỉnh đẩy mạnh công nghiệp hoá và đô thị hoá theo hướng phát triển b ền vững.. - Đặc điểm của phát triển đô thị ở Hà Nam. - Nhờ chính sách đổi mới kinh tế, khuyến khích đầu tư của trung ương và địa phương, trong những năm gần đây, quá trình công nghiệp hoá và đô thị hoá ở Hà Nam đã đạt được nhiều thành tích nổi bật. - Sự phát triển đô thị được thể hiện rõ ở sự hình thành và phát triển các thị xã, thị trấn với vai trò trung tâm tổng hợp hay chuyên ngành góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và huyện. - Đó là thị xã Phủ Lý, thị trấn Hoà Mạc (thủ phủ huyện Duy Tiên), thị trấn Đồng Văn (huyện Duy Tiên), thị. - Phân bố đô thị ở Hà Nam. - Thị xã Phủ Lý là thủ phủ của tỉnh. - Sự phát triển của đô thị này đã trải qua nhiều bước thăng trầm. - Phủ Lý đã từng thuộc tỉnh Nam Hà và Hà Nam Ninh . - Ngày 1 tháng 1 năm 2007, Thị xã đã chính thức trở thành đô thị loại 3. - Dự kiến trong năm 20 08, Thị xã Phủ Lý sẽ được nâng cấp lên thị xã. - Đó là những mốc son trong sự phát triển đô thị ở Hà Nam nói chung và ở Phủ Lý nói riêng.. - Trong quá trình công nghiệp hoá và đô thị hoá ở Hà Nam, các khu công nghiệp, khu đô thị, các phường mới được hình thành trên đất nông nghiệp. - Khu đô thị mới Nam Trần Hưng Đạo tại TX. - Tốc độ công nghiệp hoá và đô thị hoá của tỉnh ngày càng tăng cùng với sự phát triển chung của cả nước.. - Tuy nhiên, các đô thị ở Hà Nam vẫn còn nhỏ bé, thuộc loại III, IV và V. - số dân ở khu vực đô thị chỉ có 68.466 người (8,5%).. - Trong 10 năm từ 1995 đến 2005 số dân thành thị ở Hà Nam đã tăng từ 56 lên 80 nghìn người (Hình 3).. - Sự tăng dân số đô thị ở Hà Nam. - Đáng lưu ý là sự phát triển đô thị ở Hà Nam đã, đang và sẽ diễn ra mạnh ở các khu v ực đông dân cư, đặc biệt là các xã dọc đường quốc lộ, tỉnh lộ và ở các làng nghề truy ền thống. - Do vậy, việc quy hoạch, tổ chức không gian để phát triển các khu đô thị m ới cần phải được xem xét kỹ lưỡng bảo đảm sự hài hoà giữa phát triển công nông nghi ệp, phát triển đô thị và bảo vệ cảnh quan môi trường.. - S ự hình thành các khu công nghiệp tập trung, các cụm công nghiệp, làng nghề là m ột động lực quan trọng làm gia tăng tốc độ đô thị hoá trong tỉnh. - Tỉnh đã triển khai quy ho ạch các khu và cụm công nghiệp tập trung như khu công nghiệp Đồng Văn, khu công nghi ệp Châu Sơn, khu công nghiệp vật liệu xây dựng (Cụm Bút Sơn - Kim Bảng, Ki ện Khê), cụm công nghiệp thị xã Phủ Lý và vùng phụ cận, các cụm công nghiệp dọc đường quốc lộ 1A, 21A, 21B, 38 VI, các cụm công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp huy ện và cụm tiểu thủ công nghiệp làng nghề xã.. - Đô thị hoá làm tăng dòng người di cư chính thức từ nông thôn ra thành thị, làm tăng nhu cầu về nhà ở và vệ sinh môi trường đô thị. - Tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt khu v ực đô thị tăng dần từ năm 2002 đến 2005. - Ô nhiễm As trong nước ngầm ở tỉnh Hà Nam đang được các cấp quan tâm mạnh m ẽ do ảnh hưởng trực tiếp của nó đến hoạt động cung cấp nước sinh hoạt cho nhân dân. - M ột thách thức lớn đối với phát triển đô thị ở Hà Nam là làm sao kiểm soát được ô nhi ễm môi trường để bảo vệ các lưu vực sông tren địa bàn tỉnh (sông Nhuệ, sông Đáy, sông Châu) khỏi bị ô nhiễm. - Ô nhi ễm bụi xảy ra ở hầu hết các đô thị trong tỉnh. - Ô nhiễm tiếng ồn đang là mối quan tâm hàng đầu tại các đô thị mới phát triển, do ho ạt động giao thông vận tải, xây dựng và sản xuất công nghiệp chưa được quy hoạch. - V ới những ảnh hưởng nghiêm trọng từ quá trình đô thị hoá đến các yếu tố môi trường đất, nước, không khí và tiếng ồn, việc quan tâm đúng đắn và hợp lý đến yếu tố môi trường trong hoạt động quy hoạch đô thị là rất cần thiết.. - Theo th ống kê năm dân số Hà Nam sống ở khu vực nông thôn và 8,5% s ống ở khu vực đô thị. - Đói nghèo đô thị đã trở thành một hiện tượng đáng quan tâm, cho dù đa số người nghèo ở Hà Nam là nông dân. - Tại Hà Nam không có nhiều khu nhà ổ chuột, đặc trưng cho đói nghèo đô thị như ở Hà Nội, TP. - Hồ Chí Minh, song có th ể dễ dàng nhận biết các khu nghèo đô thị nằm xen kẽ trong các phường, xã, gần các khu công nghi ệp tập trung hay các cụm công nghiệp mới hình thành với hạ tầng kỹ thu ật và xã hội còn yếu kém. - Hiện tượng đói nghèo có thể gặp ở tất cả các đô thị trong t ỉnh. - Tuy nhiên, biểu hiện của đói nghèo đô thị được thấy rõ nhất ở thị xã Phủ Lý, đô th ị lớn nhất tỉnh. - Tỷ lệ nghèo ở thị xã Phủ Lý đã giảm từ 5.8% năm 2006 xuống 4,7%. - Các điểm nóng về môi trường và nghèo ở thị xã Phủ Lý được thấy ở phường Hai Bà Trưng (khu vực hồ chùa Bầu), phường Lương Khánh Thiện, phường Lê H ồng Phong, và xã Phù Vân (xóm nghèo Lê Lợi ở ngã ba sông Đáy và sông Nhuệ).. - Cùng v ới quá trình đô thị hoá, đói nghèo đô thị ở Hà Nam sẽ gia tăng, gây lo ng ại, bất ổn, làm ảnh hưởng đến diện mạo đô thị. - Thách thức này chỉ có thể giảm bớt, gi ải quyết được bằng cách lồng ghép nhiều công cụ, chính sách đồng bộ nâng cao hiệu qu ả quy hoạch và quản lý môi trường đô thị với sự tham gia của nhà nước và cộng đồng địa phương. - Cụ thể, cần đẩy mạnh công tác quy hoạch xây dựng nhằm nâng cấp, c ải thiện điều kiện sống ở các khu nghèo đô thị ở Hà Nam theo hướng phát triển bền v ững.. - Phát tri ển đô thị ở Hà Nam cần nhiều đầu tư nước ngoài và trong nước. - Nó cần được quy hoạch và quản lý tốt. - Tháng 3/2008, tỉnh đã công bố đề án quy hoạch định hướng sử dụng đất xây dựng phát triển các khu công nghiệp (KCN), khu đô thị và dịch v ụ trên địa bàn đến năm 2015 và tầm nhìn năm 2020. - Theo đề án, đến năm 2015 tỉnh Hà Nam s ẽ xây dựng và phát triển 16 KCN và 8 khu đô thị, dịch vụ với tổng diện tích đất sử dụng 12.895 ha, tăng gấp khoảng hơn 10 lần so với tổng diện tích đất đang dành cho xây d ựng các KCN trên địa bàn hiện nay. - Ưu tiên trong thu hút đầu tư vào phát triển công nghi ệp, đô thị và dịch vụ trong thời gian tới sẽ tập trung vào các ngành nghề sử dụng công ngh ệ tiên tiến, hiện đại, thân thiện với môi trường. - nhằm từng bước nâng cao và nhanh hơn nữa tỉ trọng giá trị sản xuất công nghiệp và dịch vụ trong tổng giá trị sản ph ẩm (GDP) của tỉnh.. - Đối với thị xã Phủ Lý, các điều chỉnh quy hoạch đã được tiến hành vào năm 1997 và 2003. - Một số phường ở Phủ Lý đã có quy hoạch chi tiết.. - Năm 2008, thị xã Phủ Lý được kỳ vọng nâng cấp lên đô thị loại III – ranh giới đô thị và quy ho ạch sẽ được tiếp tục điều chỉnh.. - Nam là r ất lớn do vẫn còn các khu vực chưa có quy hoạch như khu vực ráp ranh giữa huy ện Duy Tiên và thị xã Phủ Lý, các khu đất trống nhỏ hẹp xen kẽ trong khu dân cư và do t ốc độ công nghiệp hoá nhanh. - Khó khăn lớn trong quy hoạch và quản lý xây d ựng ở Hà Nam là thiếu kinh phí để lập quy hoạch chi tiết, đặc biệt ở các thị trấn.. - Nh ững khó khăn khác liên quan đến thiếu nhân sự, năng lực thu thập, quản lý và phân tích d ữ liệu, hồ sơ quy hoạch bằng máy tính nói chung và hệ thông tin địa lý (GIS) nói riêng.. - Là công c ụ tích hợp, GIS đã được ứng dụng rộng rãi trong quy hoạch và quản lý đô thị ở nhiều nước trên thế giới (Huxhold, 1991. - Tuy nhiên, ở Việt Nam nói chung và ở Hà Nam nói riêng, việc sử dụng GIS trong quy hoạch và quản lý đô th ị còn rất hạn chế. - Để nâng cao hiệu quả quy hoạch và quản lý đô thị vì sự phát triển b ền vững ở Hà Nam, cần đẩy mạnh ứng dụng GIS trong xây dựng, bảo trì, cập nhật và khai thác cơ sở dữ liệu không gian và thuộc tính một cách hiệu quả. - Nhìn chung, sau hơn 10 năm tái lập, Hà Nam, một tỉnh nhỏ về diện tích tự nhiên, v ới hơn 90% dân số sống bằng nghề nông, đã lập được nhiều thành tích trong phát tri ển kinh tế xã hội, công nghiệp hoá và đô thị hoá. - Với định hướng chung phát tri ển Hà Nam thành một tỉnh đô thị và phát triển công nghiệp, bức tranh đô thị ở Hà Nam đã có nhiều khởi sắc. - Đô thị ở Hà Nam đã phát triển theo cả chiều rộng và chiều cao. - Tuy nhiên, bên c ạnh những mặt được, những thuận lợi, quá trình phát triển đô thị ở Hà Nam còn gặp phải nhiều vấn đề cần giải quyết như sự gia tăng khoảng cách giàu nghèo, c ấp nước sạch, thoát nước, nhà ở, tắc nghẽn, tai nạn giao thông, bệnh dịch, úng ng ập, ô nhiễm môi trường. - Để phát triển bền vững, công tác quy hoạch và quản lý xây d ựng đô thị ở Hà Nam trong những năm tới cần phải được cải thiện với sự hỗ trợ của các cơ quan ban ngành ở trung ương, tỉnh, huyện, của khu vực tư nhân và của cả cộng đồng.. - T ỉnh Hà Nam có nhiều điều kiện thuận lợi cho phát triển đô thị. - Phát triển đô thị ở Hà Nam đóng vai trò tích cực trong sự phát triển chung của tỉnh và của vùng Hà Nội.. - Nó cũng tạo ra một cửa sổ để hiểu qúa trình đô thị hoá ở châu thổ sông Hồng.. - Trong nh ững năm gần đây, Hà Nam đã thu được những kết quả nổi bật trong công nghi ệp hoá và đô thị hoá. - Tuy nhiên, hệ thống đô thị của Hà Nam vẫn còn nhỏ bé và nghèo. - Để phát triển đô thị bền vững ở Hà Nam, cần đạt được sự hài hoà giữa phát tri ển và bảo vệ môi trường bằng cách lồng ghép các xem xét kinh tế, xã hội và môi. - Tương lai của đô thi Hà Nam phụ thuộc vào việc quy hoạch và quản lý thực hi ện quy hoạch. - [4] Vi ện Quy hoạch Đô thị Nông thôn, Thuy ết minh tổng hợp Điều chỉnh quy ho ạch chung Thị Xã Phủ Lý-tỉnh Hà Nam đến năm